سید حسین حسینی بجدنی؛ مهدی مهریزی طرقی؛ سید محمد باقر حجتی
چکیده
انسان به سبب دارابودن صفات وویژگیهای خاص ذاتی کانون توجه خردورزان بوده و هر اندیشمندی باتوجه به بینش خود شناخت انسان را مورد واکاوی قرار داده است؛ ازسویی پی بردن به نعمتهای خلق شده متقنترین راه برای شناخت خالق هستی است و با شناخت خالق، ماهیت انسان تبیین میگرددکه خود سبب شکرگزاری، تذکر انسان، رهایی ازغفلت و سرانجام راه گشای ...
بیشتر
انسان به سبب دارابودن صفات وویژگیهای خاص ذاتی کانون توجه خردورزان بوده و هر اندیشمندی باتوجه به بینش خود شناخت انسان را مورد واکاوی قرار داده است؛ ازسویی پی بردن به نعمتهای خلق شده متقنترین راه برای شناخت خالق هستی است و با شناخت خالق، ماهیت انسان تبیین میگرددکه خود سبب شکرگزاری، تذکر انسان، رهایی ازغفلت و سرانجام راه گشای سعادت دنیا وآخرت خواهد شد. این مسئله ضرورت بحث پیرامون انسان ونعمتهای الهی را مبرهن مینماید. سوره مبارکه «الرحمن» بهطور ویژه بر نعمتهای الهی تأکید داشته وآلاء خداوند را به دو دسته دنیوی و اخروی تقسیم نموده که ازجمله نعمتهای دنیوی میتوان به نعمت اعطای قرآن کریم وزمینهسازی تعلیم و تعلم، خلقت خورشید و ماه و تجلی نظام بر آنها، آفرینش گیاهان ومحصولات آنها، توجه به ماهیت و چگونگی خلقت انسان، قراردادن فصول سال و بهرهگیری از فصلها، بهرهگیری ازدریاها ومحصولات دریایی، فناپذیری ممکن الوجود و فناناپذیری واجب الوجود و... اشاره نمود. حسابرسی، نعمت فروپاشی نظام دنیا وربوبیت مطلق خداوند، محیاشدن شرایط برپایی قیامت، برقراری عدالت واجرای قانون عدل الهی برگناهکاران، ایجاددوبهشت واعطاهای الهی برموحدین، زندگی پایدار و جاویدانه، دیگرنعمتهای بهشتی اعم از باغها، چشمهها، میوهها، همسران زیبا و با وفا، حوریان بهشتی را ازجمله نعمتهای اخروی قلمداد کرد؛ لذا نوشتار حاضر میکوشد با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی به انسان ونعمتهای الهی ازدیدگاه قرآن باتأکید برآیات سوره الرحمن بپردازد.
محمّد سبحانینیا
چکیده
یکی از مباحث مهم در حوزة انسانشناسی، کرامت انسان است. از آنجا که امروزه کرامت انسانی با مباحث حقوق بشر رابطهای ناگسستنی یافته است، تحلیل و تبیین آن در چارچوب قرآن کریم امری ضروری است. تأمّل در آرای قرآنپژوهان و مفسّران، نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان، اندیشه واحدی مشاهده نمیشود. برخی از قرآنپژوهان به جای کرامتِ «ذاتی»، ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم در حوزة انسانشناسی، کرامت انسان است. از آنجا که امروزه کرامت انسانی با مباحث حقوق بشر رابطهای ناگسستنی یافته است، تحلیل و تبیین آن در چارچوب قرآن کریم امری ضروری است. تأمّل در آرای قرآنپژوهان و مفسّران، نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان، اندیشه واحدی مشاهده نمیشود. برخی از قرآنپژوهان به جای کرامتِ «ذاتی»، از کرامت «اقتضایی» دفاع کردهاند. بنا بر این دیدگاه، هرچند انسان بالقوّه گوهری شریف است، امّا «انسان بما هو انسان» کرامت ذاتی بالفعل ندارد، بلکه تنها انسان مؤمن است که کرامت ذاتی خود را به فعلیّت رسانده است. آنان برای این نگرش، به دلایل متعدّدی تمسّک جستهاند که مهمترین آنها، آیاتی از قرآن مجید است که گمراهتر بودن بعضی از انسانها نسبت به حیوانات را مطرح کرده است. این نوشتار میکوشد با روش توصیفیـ تحلیلی و به شیوة مطالعة کتابخانهای، به واکاوی این دیدگاه که یک بحث دروندینی است، بپردازد و نشان دهد کرامت، یک امر ذاتی و غیرقابل انفکاک از انسان است.
عبدالعلی شُکر
چکیده
دشمنی کردن در قالب دوستی و خیانت کردن با ابراز خیرخواهی، موفّقیّت بیشتری برای دشمنان به ارمغان میآورد، بیآنکه هزینة مالی و جانی در این مسیر صرف شود. نخستین موجودی که از این شیوه بهره جست، ابلیس بود. دشمنی او از روی حسادت نسبت به مقام والای آدم سرچشمه میگیرد. گرچه شیطان بر انسان سلطه ندارد، امّا از ابزارهایی مانند نفس امّاره و اختیار ...
بیشتر
دشمنی کردن در قالب دوستی و خیانت کردن با ابراز خیرخواهی، موفّقیّت بیشتری برای دشمنان به ارمغان میآورد، بیآنکه هزینة مالی و جانی در این مسیر صرف شود. نخستین موجودی که از این شیوه بهره جست، ابلیس بود. دشمنی او از روی حسادت نسبت به مقام والای آدم سرچشمه میگیرد. گرچه شیطان بر انسان سلطه ندارد، امّا از ابزارهایی مانند نفس امّاره و اختیار انسان استفاده کرده است و با شیوههایی همچون وسوسه، وعدههای دروغ، تفرقهافکنی، اغفال، فسادانگیزی و مانند آن، آدمیان را به سوی گمراهی سوق میدهد. امّا اگر انسان مؤمن و باتقوا به خدا پناهنده شود و بر او توکّل نماید، از شرّ شیطان ایمن خواهد بود. در این نوشتار، ابتدا به معرّفی ابلیس و شیطان پرداخته شده است و آنگاه اهداف آنان از منظر قرآن تبیین شده است. در ادامه نیز روشها و ابزارهای تهدید شیطان معرّفی، و در پایان، راهکارهای قرآن برای رهایی از این خطر برشمرده شده است.
رضاعلی نوروزی؛ هاجر کوهی اصفهانی
چکیده
انسان به عنوان اصلیترین موجود در جهان آفرینش و به سبب دارا بودن ویژگیهای خاصّ خود، همواره به نوعی محور توجّه اندیشمندان مختلف بود و هر گروه با توجّه به بینشهای خاصّ خود، شناخت انسان را مورد بحث و بررسی قرار داده است.جامعترین و در عین حال، مطمئنترین راه شناخت انسان، رجوع به خالق او و بهرهگیری از منابع الهی در این زمینه است. ...
بیشتر
انسان به عنوان اصلیترین موجود در جهان آفرینش و به سبب دارا بودن ویژگیهای خاصّ خود، همواره به نوعی محور توجّه اندیشمندان مختلف بود و هر گروه با توجّه به بینشهای خاصّ خود، شناخت انسان را مورد بحث و بررسی قرار داده است.جامعترین و در عین حال، مطمئنترین راه شناخت انسان، رجوع به خالق او و بهرهگیری از منابع الهی در این زمینه است. این مقاله با استفاده از این منابع و با روشی تحلیلی ـ توصیفی به بررسی ویژگیهای انسان و آفرینش او نموده، سپس به جستجوی تعریف مصطلح «انسان» از منظر قرآن پرداخته است و بر اساس همین تعریف، عوامل سیر انسان و باریابی او به مقام «انسان متعالی» و موانع صعود و تعالی وی را تبیین مینماید. با دقّت در آیات قرآن کریم چنین دریافت میشود که انسان به عنوان «احسن المخلوقین»، موجودی است که از نظر آفرینش با سایر موجودات عالم هستی متفاوت میباشد و با استعانت از علوم و معارف وحیانی و ایمان و اعتقاد صحیح، قادر به باریابی به مقام خلیفةاللّهی میباشد.
علی اصغر زکوی؛ رحمت الله مرزبند؛ حسین جلاهی
چکیده
ارائة تعریف درست از سلامت و تبیین ابعاد آن، همواره مورد توجّه دانشمندان بوده است. سلامت، با حیات انسان گِرِه خورده است و امروزه سلامت معنوی مورد توجّه سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است. هدف این نوشتار، تبیین مبانی انسانشناختی سلامت معنوی با تکیه بر آموزههای قرآنی است. بررسی و تحلیل آیات قرآن نشان میدهد که آموزههای وحیانی جدا ...
بیشتر
ارائة تعریف درست از سلامت و تبیین ابعاد آن، همواره مورد توجّه دانشمندان بوده است. سلامت، با حیات انسان گِرِه خورده است و امروزه سلامت معنوی مورد توجّه سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است. هدف این نوشتار، تبیین مبانی انسانشناختی سلامت معنوی با تکیه بر آموزههای قرآنی است. بررسی و تحلیل آیات قرآن نشان میدهد که آموزههای وحیانی جدا از سلامت جسم، روان و اجتماع، سلامت معنوی را در کانون توجّه خود قرار داده است. در آموزههای قرآن کریم، جهان، انسان و حیاتْ دو بُعدی هستند: طبیعت و ماوراء طبیعت؛ جسم و روح؛ حیات مادّی و معنوی. انسان «حیِّ متألّه» است و حیات و سلامت او با توحید، آمیختگی ذاتی دارد. سلامت معنوی، با مفهوم «قلب سلیم» نیز گِرِه خورده است. با توجّه به ماهیّت انسان، به نظر میرسد علم، ایمان به خدا و عمل صالح سه مؤلّفة اصلی سلامت معنوی هستند و سلامت معنوی قرآنی عبارت است از: 1ـ سلامت روح در عرصة شناخت و بار یافتن به قلمرو توحید. 2ـ سلامت در عرصة رفتار؛ یعنی آراسته شدن روح به همة کمالات و زیباییهای اخلاقی و پیراستن آن از همة زشتیها و نقصها. بنابراین، سلامت معنوی قرآنی با معنویّتگرایی سکولار تفاوت بنیادین دارد.
یوسف حیدری چناری؛ رمضان مهدوی آزادبنی
چکیده
یکی از مسائل مهمی که هم دین و هم علم از آن بحث نمودند، نحوه خلقت نخستین انسان و نسل آن میباشد. اثبات عدم تضاد میان دین اسلام و نظر علم در این مساله، قطعا در ترویج دین مبین اسلام موثر است که این عمدهترین هدف این تحقیق میباشد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی تلاش مینماید تا نظریه داروین در خصوص آفرینش انسان را بر اساس دیدگاه مفسر ...
بیشتر
یکی از مسائل مهمی که هم دین و هم علم از آن بحث نمودند، نحوه خلقت نخستین انسان و نسل آن میباشد. اثبات عدم تضاد میان دین اسلام و نظر علم در این مساله، قطعا در ترویج دین مبین اسلام موثر است که این عمدهترین هدف این تحقیق میباشد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی تلاش مینماید تا نظریه داروین در خصوص آفرینش انسان را بر اساس دیدگاه مفسر و فیلسوف بزرگ جهان اسلام، علامه طباطبائی در المیزان مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. مطابق نظریه علامه طباطبائی، ظهور نزدیک به صراحت آیات قرآن کریم در این مساله، این است که همه انسانها از نسل حضرت آدم و حوا (ع) هستند و مطابق مراحلی طبیعی خلق میشوند. اما جنبه جسمانی آفرینش حضرت آدم و حوا (ع) مستقلا و مستقیما از خاک و گل است و جنبه روحانی آفرینش آنها به انشاء و نفخه الهی میباشد. مطابق نظریه تکامل تدریجی انواع داروین، انسان، مخلوق و محصول و نوع تکامل یافته حیوانات تحت تاثیر الزامات محیطی و شرایط زیستی است. باید گفت این نظریه در حد فرضیه علمی است و هنوز به اثبات علمی و یقینی نرسیده است چراکه پیروان آن هنوز به انتقادات و ایرادات جدی برخی اندیشمندان علوم تجربی، فیلسوفان علم و بزرگان دین پاسخ قانع کننده ندادند. از دیدگاه علامه طباطبائی میان علم و دین رابطه سازگاری وجود دارد و نظریه تکامل در مساله خلقت انسان در حد فرضیه علمی است و هنوز دلیل قطعی بر آن نداریم و بر فرض صحت و اثبات علمی و قطعی، ظاهر برخی آیات که مخالف این نظریهاند، قابل تأویل میباشند.
تورج زینی وند؛ فریبا اکبر زاده
چکیده
پیشرفت و گسترش اسلام ناب، در همه دورهها بر شالوده گفتوگو و اهتمام به اخلاق، استوار بوده است. اسلام بهعنوان یک دین کامل و جهانی میتواند پاسخگوی بسیاری از دشواریها و دغدغههای انسان امروزی باشد. یافته اساسی این پژوهش، در این است که آموزههای اخلاقی و ماندگار قرآن کریم، میتواند بنیاد و آغازی برای پیشرفت، کمال معنوی، آگاهی، ...
بیشتر
پیشرفت و گسترش اسلام ناب، در همه دورهها بر شالوده گفتوگو و اهتمام به اخلاق، استوار بوده است. اسلام بهعنوان یک دین کامل و جهانی میتواند پاسخگوی بسیاری از دشواریها و دغدغههای انسان امروزی باشد. یافته اساسی این پژوهش، در این است که آموزههای اخلاقی و ماندگار قرآن کریم، میتواند بنیاد و آغازی برای پیشرفت، کمال معنوی، آگاهی، امید، گفتوگو و خوشبختی انسان معاصر باشد. توجّه به ساختارهای اخلاقی، تأکید بر مشترکات انسانی و دینی، احترام به عزّت و کرامت انسانی، بکارگیری عنصر استدلال و برهان و. . . از ویژگیهای زبان قرآن در این زمینه است. در این پژوهش، تلاش شده است که پیوند دین و اخلاق اسلامی در پاسخگویی به چالشها و دغدغههای انسان معاصر، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. دو محور اساسی این جستار، عبارتند از (1) پیشگفتاری درباره اهمیّت گفتوگو و نقش آن در رشد و تکامل تمدن انسانی و (2) بررسی و تحلیل روزآمدی گفتوگوهای قرآنی با رویکرد اخلاق اسلامی.
علی اکبر شایسته نژاد
چکیده
در برخی آیات قرآن به شکل مستقیم و غیر مستقیم از اعتراف انسان به وحدانیت خداوند سخن به میان آمده و از عالمی چون "عالم ذر"، "عالم الست" و . . . یاد شده است. در روایات نیز اشاراتی در این زمینه وجود دارد. اندیشمندان در پذیرش این عوالم اختلاف دارند، برخی بر وجود و برخی بر عدم وجود آن استدلال کردهاند. نگارنده پس از مرور بر برخی آیات و روایات و ...
بیشتر
در برخی آیات قرآن به شکل مستقیم و غیر مستقیم از اعتراف انسان به وحدانیت خداوند سخن به میان آمده و از عالمی چون "عالم ذر"، "عالم الست" و . . . یاد شده است. در روایات نیز اشاراتی در این زمینه وجود دارد. اندیشمندان در پذیرش این عوالم اختلاف دارند، برخی بر وجود و برخی بر عدم وجود آن استدلال کردهاند. نگارنده پس از مرور بر برخی آیات و روایات و بررسی آرای اندیشمندان مخالف و موافق، ضمن پذیرش عالم رتبی قبل از این جهان و وجود انسان مجرد [غیر مادی] در آن، نظریه حضور جمعی انسانها نزد خداوندی را که خارج از زمان و مکان است، برگزیده و با نقد دلایل رقیب، اعتراف انسان به توحید قبل از وجود مادی را انکار کرده است و پذیرش آن را منجر به قبول تناسخ، جبر و عبث بودن تکلیف و بلوغ خوانده است. امتیاز این نگارش نسبت به سایر آثار موجود در این زمینه، علاوه بر نظم و ترتیب جدید، تحلیل آیات و روایات، توصیف نظرات مخالف و موافق و تقویت نظریه منتخب و ارائه آن با انشایی روان است. این نوشته از نوع پژوهشهای بنیادی است و به روش کتابخانهای و توصیف و تحلیل محتوا با استفاده از آرای اندیشمندان، به تبیین مفهوم وجود انسان در عالم قبل از خلقت پرداخته است.
صالح حسن زاده
چکیده
انسان متجدد به ویژه جوان دوره جدید، در اثر تهاجمات فرهنگی و تبلیغات سکولاریستی، گرفتار مشکلات اخلاقی و روانی شده است. این مشکلات ناشی از آن است که انسان در عصر تجدد، حقیقت انسانی خود را نشناخته و یا آن را نادیده گرفته است و نقطه آرامش خود، یعنی خداوند و تعالیم او را فراموش کرده است. تنها راه گریز از این مشکلات بازگشت به دین حق، شناخت ...
بیشتر
انسان متجدد به ویژه جوان دوره جدید، در اثر تهاجمات فرهنگی و تبلیغات سکولاریستی، گرفتار مشکلات اخلاقی و روانی شده است. این مشکلات ناشی از آن است که انسان در عصر تجدد، حقیقت انسانی خود را نشناخته و یا آن را نادیده گرفته است و نقطه آرامش خود، یعنی خداوند و تعالیم او را فراموش کرده است. تنها راه گریز از این مشکلات بازگشت به دین حق، شناخت آن و عمل به تعالیم و آموزههای آن است. اسلام به عنوان آخرین و جامعترین دین میتواند در تعلیم و تربیت انسان و نجات او از بحرانهای پیش رو، نقش اساسی و محوری ایفا نماید. دوران جوانی و نوجوانی در تعیین شخصیت انسان، حساس و سرنوشتساز است. برای استفاده صحیح از جوانی، باید به راهنمایی آگاه و آشنا به مسیر و دور از خطا و اشتباه رو آورد و قرآن و احادیث صحیح معصومین (علیهم السلام) بهترین راهنما هستند. بنیاد و اساس هرگونه اصلاح و زمینه برای پیشرفت و تعالی، دانش و بینش صحیح است. تعلیم و تربیت است که میتواند این دانش و بینش را برای جامعه تضمین و تهذیب نفوس مردم را به خوبی تقویت نماید. تعالیم دینی و عملِ با اخلاص به آنها، عامل مؤثر بلکه یگانه عامل در درمان و معالجه بیماریهای اخلاقی و روانی است. بنابراین هدف تعلیم و تربیت اسلامی، ساختن افراد اسلامی است. در این مقاله با استناد به قرآن، احادیث و دلایل مستند، به تبیین، تحلیل و نقد و بررسی موارد فوق پرداخته شده است.