ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج
چکیده
مفهوم جنگ و جهاد یکی از جستارهای چالش برانگیزی است که عدم فهم صحیح آن، پیامد های سوئی به دنبال داشته است. از آنجا که در آیات قرآن مفهوم جهاد، امری مقدس و متعالی به شمار میرود و قرآن کریم در آیات بسیار و تعابیر مختلف به این موضوع پرداخته است، تحلیل صحیح الگوی بیانی قرآن و نحوۀ کاربست افعال میتواند به فهم روشمند آیات جهاد مدد رساند. ...
بیشتر
مفهوم جنگ و جهاد یکی از جستارهای چالش برانگیزی است که عدم فهم صحیح آن، پیامد های سوئی به دنبال داشته است. از آنجا که در آیات قرآن مفهوم جهاد، امری مقدس و متعالی به شمار میرود و قرآن کریم در آیات بسیار و تعابیر مختلف به این موضوع پرداخته است، تحلیل صحیح الگوی بیانی قرآن و نحوۀ کاربست افعال میتواند به فهم روشمند آیات جهاد مدد رساند. از این رو در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تحلیل گفتمان افعال گفتاری در آیات جهاد پرداخته شد و این نتیجه حاصل آمد که باید برای رسیدن به فعل مضمون در سخن که همان مقصود گوینده است، به ترکیب جامعی از نظامهای گفتمانی بر آمده از افعال گفتاری، نظر داشت. از این رو نظامهای گفتمانی هوشمند، احساسی و رخدادی که با عنایت به افعال گفتاری آیات جهاد تحلیل شدهاند، در ترکیب با یکدیگر تحلیل گفتمان جامع آیات جهاد را روشن میسازند. این گفتمان، گفتمانی ارشادی است که در کنار گفتمان هوشمند، از فشارههای تنشی_عاطفی و احساسی و نیز گفتمان رخدادی مبتنی بر مشیت الهی نیز بهره میبرد. در واقع افعال گفتاری، به شکلگیری نظام گفتمانی هوشمند در آیات جهاد، کمک کرده و زمینه را برای انجام کنش، فراهم میکند. نظام گفتمانی احساسی نیز در قالب افعال گفتاری عاطفی و ترغیبی، گفتمان شور و شعور را کامل مینمایند. نظام گفتمانی رخدادی نیز در قالب افعال گفتاری تعهّدی به مرجعی فراتر و مانا اشاره دارد و روشن میسازد مشیّت الهی، نصرت و یاری مجاهدان در راه خداست.
مرضیه محصص؛ آتنا بهادری
چکیده
بهرهگیری از ابزارها و دانشهای جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایههای زیرین مفهومی در قصص قرآنی میانجامد. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصۀ همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مؤلفههای گفتمانمدار متن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص ...
بیشتر
بهرهگیری از ابزارها و دانشهای جدید معرفتی و زبانی نوعی تدبر روشمند در آیات و مصادیق آن است و به رمزگشایی از لایههای زیرین مفهومی در قصص قرآنی میانجامد. این جستار با شیوة توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با قصۀ همسر عمران ضمن بررسی ساختار و مفهوم مناجات همسر عمران، مؤلفههای گفتمانمدار متن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص میکند. از این رهگذر، ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معناسازی هویدا شده و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی گشوده خواهد شد. یافتهها بیانگر آن است که سطوح سهگانۀ توصیف، تفسیر و تبیین، پیوند پایدار و رابطۀ متقابل زبان و بافت اجتماعی در این مناجات را حکایت مینماید. بدینسان زبان در مناجات همسر عمران، بازنمودهایی از واقعیت میآفریند و مناجات را از سرشت و ساختاری اجتماعی برخوردار میکند. گفتمانکاوی این مناجات با تدقیق در اقلام واژگانی، بازتابی از ایدئولوژی زمانه را نشان میدهد و به بازتولید یک گفتمان ساختارشکنانه در جهت تداعی مفهوم توحید میپردازد.
عبدالباسط عرب یوسف آبادی؛ فواد عبدالله زاده؛ فرشته افضلی
چکیده
«گفتمان» که به «شیوة خاص سخن گفتن» اطلاق میشود، از منظرهای مختلفی بررسی میشود که به آن «تحلیل گفتمان» میگویند. در تحلیل گفتمان با ارزیابی سطوح گوناگون متن، امکان دستیابی به برداشتی جدید و عمیق از متون گفتاری یا نوشتاری فراهم، و تعاملات زبان با ساختارهای فکریـ اجتماعی کشف میشود. این شاخه از تحلیل میتواند ...
بیشتر
«گفتمان» که به «شیوة خاص سخن گفتن» اطلاق میشود، از منظرهای مختلفی بررسی میشود که به آن «تحلیل گفتمان» میگویند. در تحلیل گفتمان با ارزیابی سطوح گوناگون متن، امکان دستیابی به برداشتی جدید و عمیق از متون گفتاری یا نوشتاری فراهم، و تعاملات زبان با ساختارهای فکریـ اجتماعی کشف میشود. این شاخه از تحلیل میتواند جایگاه ویژهای در مطالعات قرآنی یابد؛ چراکه تحلیل ساختهای گفتمانمدار قرآن، به کشف ایدئولوژی پنهان در پس همة آیات میانجامد. پژوهش حاضر در تلاش است با تکیه بر روش توصیفیـ تحلیلی و با استناد به الگوی وَن لیوون (2008 م.) که با تأکید بر اهمیت کارگزاران اجتماعی گفتمان پایهریزی شدهاست، نظام گفتمانی سورة جن را تحلیل نماید. این سوره به دلیل شرح فشردة داستان گروهی از جنیان به عنوان کارگزاران اجتماعی گفتمان، کنشهای گفتاری شایستة توجهی دارد. بنابراین، از منظر وَن لیوون تحلیلپذیر خواهد بود. بررسیها نشان از آن دارد که در این سوره، مؤلفههای گفتمانی مبتنی بر اظهار (بسامد 172) در مقایسه با مؤلفههای مبتنی بر پوشیدگی (بسامد 24) بسامد بالایی دارد و این بدان معناست که خداوند در یک خلاقیت سبکی، مخاطب را با نام افراد، گروهها، مکانها و زمانهایی که کارگزاران اجتماعی (= جنیان) در آن نقش فعال دارند، آشنا میسازد.
احمد پاشا زانوس؛ مریم نبیپور
چکیده
یکی از زیرمجموعههای علم زبانشناسی تحلیل گفتمان است. منظور از گفتمان، متن است که در واقع، ترکیبی از جملههای مختلف برای رساندن یک مفهوم یا یک اندیشه میباشد. در تحلیل گفتمان، زبان از جنبههای مختلف بررسی میشود که یکی از آنها بررسی عوامل انسجام است. انسجام، نظریه و الگویی است که به بررسی عواملی میپردازد که اجزای تشکیلدهندة ...
بیشتر
یکی از زیرمجموعههای علم زبانشناسی تحلیل گفتمان است. منظور از گفتمان، متن است که در واقع، ترکیبی از جملههای مختلف برای رساندن یک مفهوم یا یک اندیشه میباشد. در تحلیل گفتمان، زبان از جنبههای مختلف بررسی میشود که یکی از آنها بررسی عوامل انسجام است. انسجام، نظریه و الگویی است که به بررسی عواملی میپردازد که اجزای تشکیلدهندة متن را به هم مرتبط میسازد و سبب هماهنگی آن میشود. در واقع، یک گفتمان یا یک متن زمانی شکل میگیرد که روابط منطقی مناسبی در بین اجزای تشکیلدهندة آن برقرار باشد و نظریة انسجام به دنبال کشف این روابط است. نظم و انسجام در قرآن کریم از دیرباز مورد توجه اندیشمندان جهان اسلام بودهاست و علما از گذشته تاکنون به دنبال اثبات وکشف این نظم و پیوستگی آیات قرآنی و سورههای آن به روشهای گوناگون بودهاند. برخی از شرقشناسان نظم وانسجام در قرآن را انکار کرده، آن را سست شمردهاند، در صورتی که هر سورهای به عنوان متن و همة سورهها با یکدیگر در نهایت انسجام هستند. این انسجام حتی در کوتاهترین سورهها در بالاترین حد ممکن است. برای اثبات این امر، این پژوهش با روش توصیفیـ تحلیلی و بر اساس نظریة هالیدی و حسن به بررسی عوامل انسجامی در سورة کوتاه «زلزال» پرداختهایم و به این نتیجه رسیدیم که انسجام در این سوره در هر سه سطح واژگانی، دستوری و پیوندی دیده میشود که در سطح واژگانی، تکرار و در سطح دستوری، ارجاع بیشترین نقش را دراین انسجام دارند. همچنین، بر اساس مراجع ضمایر و تکرار مشخص شد که این سوره از دو موضوع زمین و حوادث آن در پنج (5) آیة اول و انسان و سرنوشت او در سه آیة آخر صحبت میکند.