مطالعۀ تفسیری ماده (حفظ) در آیۀ نهم سوره حجر با تکیه بر روش معناشناسی

محسن حبیبی؛ علیرضا قدردان؛ احمد شهرابی فراهانی

دوره 13، شماره 50 ، مهر 1401، ، صفحه 145-170

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.69418.2666

چکیده
  معنای لغوی (اساسی) مادّه «ح ف ظ» از آن جهت که در مقابل معنای «ن س ی» قرار دارد؛ در موضعی بکار میرود که به جهت تعهّدپذیری و کمی غفلت و وفاداری کامل ذهن در فرایند ذخیره سازی مفاهیم، موجودی ترک نشده و در نتیجه سالم مانده و هلاک و ضایع نشود. همچنین تفاوت این ریشه با دیگر ریشههایی که به لحاظ معنایی، شبیه مادّه «ح ف ظ» اند در ...  بیشتر

معنا شناسی «اغواء» در قرآن با تأکید بر روابط مفهومی

ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج

دوره 10، شماره 36 ، فروردین 1398، ، صفحه 107-130

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.39772.1867

چکیده
  تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دست‌یابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو ...  بیشتر

مطالعة حوزه‌های معنایی «صبر» در آیات قرآن

رضا امانی؛ زهرا عبادی؛ صدیقه رضایی

دوره 7، شماره 25 ، شهریور 1395، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7088

چکیده
  «صبر» در آموزه‌های دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته می‌شود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می‌کند. بر این اساس، ...  بیشتر

معناشناسی زبان قرآن از دیدگاه علاّمه طباطبائی(ره) در تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن

نصرت نیل‌ساز؛ علی حاجی خانی؛ سعید جلیلیان

دوره 6، شماره 21 ، شهریور 1394، ، صفحه 143-161

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.3738

چکیده
  یکی از مهم‌ترین مبانی تفسیر قرآن، مربوط به «زبان قرآن» است. هر مفسّری خواه، ناخواه در طول تفسیر خود به آن می‌پردازد.یکی از نظرات رایج در زبان قرآن، عرفی بودن است که از پیشینة طولانی برخوردار است. علاّمه طباطبائی در تفسیر نخستین خود، «البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن» به مسئلة زبان قرآن توجّه نشان داده است. در این نوشتار، ...  بیشتر

معناشناسی احسان در قرآن

علیرضا دهقانپور؛ ژیلا بخشی

دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، ، صفحه 61-83

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1377

چکیده
  معناشناسی به مطالعة معنا می‌پردازد. «معنا» آگاهی از بافت فرهنگی و نیز رابطة یک واژه با واژگان دیگر در یک متن است. این مقاله با استفاده از معناشناسی، بر اساس بافت زبانی با بررسی روابط همنشینی و جانشینی به تحلیل معنایی «احسان» صرفاً در بافت قرآن کریم می‌پردازد. از همنشین‌های احسان به واژه‌های «تقوا»، «معروف» ...  بیشتر