محمد عرب صالحی؛ فریده پیشوایی
چکیده
هدف این مقاله تحلیل و نقد هستی‌شناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستی‌های کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکی‌میانجی،تهرانی،حکیمی وآیت‌الله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد ...
بیشتر
هدف این مقاله تحلیل و نقد هستی‌شناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستی‌های کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکی‌میانجی،تهرانی،حکیمی وآیت‌الله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد تفکیکیان متاخر، ضمن مخالفت سرسختانه با عقلِ فلسفی به معنای خاص آن، عقلِ مورد پذیرش خود را با عناوین متمایزی همچون عقل فطری(عقل انواری)، خودبنیاد دینی و ضروری معرفی میکنند تا تفاوت آن را با عقل فلسفی نشان دهند، اما در واقع امر، عقل مطلوب ایشان، همان عقل تحلیل‌گر یا عقل مدرک بدیهیات است و در قالب قضایای منطقی، ارجاع عمومات و مطلقات به مخصصات و مقیدات و فهم قرآن با قرائن متصله و منفصله ظهور یافته است. نیز این فرضیه ثابت می‌شود که گرچه تفکیکیان متاخر نسبت به پیشینیان خود تا حدودی به عقل بهاء داده‌اند، اما این کارکرد باز هم حداقلی است و تنها در محدوده اثبات اصل برخی عقاید، درک حرمت، وجوب، حسن و قبح برخی امورکارآیی دارد. حاصل اینکه این جریان فکری، مبتنی بر تفکیک ازپیش‌ساخته خود در بین منابع تفسیر، دست عقل فلسفی را از دایره فهم و درک معانی عمیق قرآن کوتاه و نوعا به سطوح ظاهری معنای آیات اکتفاءکرده است. مقایسه نظرگاه قرآنی ایشان با تفاسیر عقل‌گرا شاهد این مدعاست.
زینب سرخوش سلطانی؛ حمید رضا بصیری
چکیده
خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان می‌کند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات ...
بیشتر
خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان می‌کند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات واژه «عقل» و پایان برخی آیات واژه «فکر» ذکر شده است؟ با اینکه به نظر میرسد عقل و فکر تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. این مقاله در صدد آن است تا با استفاده از روش تحلیل کمی و کیفی محتوای آیات مختوم به ماده «عقل» و «فکر» و نیز مقایسه آنان با یکدیگر، به فهم مراد خداوند نسبت به استفاده از این واژگان در انتهای آیات متعدد، نزدیک شود. طبق بررسیهای انجام گرفته، مشخص شد ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «عقل» و نیز ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «فکر» وجود دارد. خداوند در قرآن کریم معمولا در خواتیم آیاتی که در صدد بیان امری واضح بودهاست که با داشتن عقلِ سالم قابل فهم است از ماده «عقل»، و در خواتیم آیاتی که حاوی مطلبی است که با دقت بیشتر و تفکر قابل درک و فهم است، از ماده «فکر» استفاده کرده‌است و نیز عقل دارای مراتبی است که تفکر مرتبه بالای آن است.
فرامرز سهرابی
چکیده
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده‌است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. ساختار هوش معنوی، جنبه‌های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی، زیست‌شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می‌کند. ...
بیشتر
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده‌است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. ساختار هوش معنوی، جنبه‌های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی، زیست‌شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می‌کند. هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی روان‌شناختی هوش معنوی و جستجو، شناسایی و تبیین مصادیق مفهوم هوش معنوی در قرآن و روایات است. برای رسیدن به هدف تحقیق، با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوا، آیات قرآن کریم و روایات متناسب با هوش معنوی مورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بررسی آیات قرآن کریم و روایات از پیامبر اسلام(ص)، امامان معصوم(ع) و سایر متون اسلامی، مطالب و مفاهیمی را می‌توان پیدا کرد که گویای مفهوم هوش معنوی و یا بُعدی از ابعاد آن است. نتایج پژوهش نشان داد که در آیات قرآن و متون اسلامی مفاهیمی همچون «عقل قدسی»، «عقل نوری»، «عقل رحمانی»، «لُب»، «نهیه»، «حجر»، «فراست»، «حجی»، «حکمت»، «فطنت» و «کیاست» را می‌توان معادل و مترادف با مفهوم هوش معنوی دانست. تحقیقات آینده با کاربست روش‌های متفاوت تحقیق، ابعاد دیگری از مصادیق هوش معنوی را از منظر اسلام روشن‌تر خواهد کرد.
عنایت‌الله شریفی؛ محمّدحسین خوانین‌زاده
چکیده
اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه می‌‌باشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده‌اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی‌شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت میکنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات ...
بیشتر
اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه می‌‌باشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده‌اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی‌شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت میکنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات رجعت و برخی دیگر دربارة رجعتکنندگان وارد شده است. مهمترین دلایل عقلی امکان وقوع رجعت، امتناع ذاتی و امکان وقوعی، قاعدة فلسفی وقوع هر چیزی دلیل بر وقوع آن چیز، و حکم امثال «فِی مَا یَجُوز وَ فِی مَا لاَیَجوز وَاحد» میباشند.
محمد اسدی گرمارودی
چکیده
در این مقاله ضمن تعریف عقل و تعیین جایگاه آن در آیات و روایات، به نقد و بررسی نظرات افراطی و تفریطی در آن خصوص، پرداخته شده است. این نقد و بررسی در مقاله حاضر، اختصاص به جنبه نقلی ندارد، بلکه تحلیلی عقلی نیز در این خصوص صورت گرفته و ریشه های افراط و تفریط تبیین شده است. کوشش نگارنده آن است که اهمیت عقل را معلوم نماید و از افراط و تفریط ...
بیشتر
در این مقاله ضمن تعریف عقل و تعیین جایگاه آن در آیات و روایات، به نقد و بررسی نظرات افراطی و تفریطی در آن خصوص، پرداخته شده است. این نقد و بررسی در مقاله حاضر، اختصاص به جنبه نقلی ندارد، بلکه تحلیلی عقلی نیز در این خصوص صورت گرفته و ریشه های افراط و تفریط تبیین شده است. کوشش نگارنده آن است که اهمیت عقل را معلوم نماید و از افراط و تفریط نسبت به آن دوری جوید و راه صحیح بهره مندی از عقل را در پیش بگیرد.
