ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مفهوم مرگ در روانشناسی وجودی و دیدگاه قرآنی علاّمه طباطبائی(ره)
مرگ به عنوان یکی از اساسیترین دغدغههای پیش روی انسان همواره مورد توجّه اندیشمندان علوم انسانی بوده و هر نظریّهپرداز به فراخور منابع معرفتی خویش، از زاویهای به این مسئله پرداخته است. در مسلّم بودن این موضوع برای تمام انسانها تردیدی نیست، امّا در اینکه کیفیّت مرگ چگونه است و اساساً انسان در قبال آن چه موضعگیری میتواند داشته باشد، همیشه محلّ تضارب آراء گردیده و هر مکتبی برای طرفداران خود، دستورالعملهایی توصیه نموده است. در این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا دیدگاه روانشناسان وجودی در موضوع مرگ و آنگاه دیدگاه قرآنی علاّمه طباطبائی(ره در تفسیر المیزان مطرح شده که با بیان پیشفرضها و مبانی فکری هر دو دیدگاه یک مبنای تطبیق به خوانندگان محترم ارائه میگردد. در برخی مباحث، هر دو دیدگاه اتّفاق نظر دارند و در بعضی دیگر، دیدگاه قرآنی تکاملیتر میباشد. نوع نگاه انسانمحوری در روانشناسی وجودی و خدامحوری در دیدگاه قرآنی، موجب تضاد هر دو دیدگاه گردیده و در پایان، ذیل پانزده (15) بند، وجوه اشتراک و افتراق دو دیدگاه مطرح شده است.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4499_857ce76d51b107f156ee432422234108.pdf
2015-09-23
7
36
10.22054/rjqk.2015.4499
مرگ
روانشناسی وجودی
تفسیر المیزان
علاّمه طباطبائی
حسین
سلیمی بجستانی
h.salimi.b@gmail.com
1
استادیار دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
AUTHOR
مهدی
وجدانی همت
mehdivejdani20@gmail.com
2
کارشناسی ارشد مشاورة دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
LEAD_AUTHOR
ایمانیفر، حمیدرضا و دیگران. (1390). «مواجهه با مرگ از دیدگاه قرآن و روانشناسی». پژوهشهای میانرشتهای قرآن کریم. س 2. ش 4. صص 65ـ72.
1
حسینی دشتی، سیّد مصطفی. (1385). معارف و معاریف. تهران: نشر آرایه.
2
دیّانی، محمود. (1390). «معنای زندگی از منظر سیّد محمّدحسین طباطبائی». فصلنامة علمی پژوهشی دانشگاه قم. س12. ش 48. صص 23ـ 38.
3
زمانشعار، الهام. (1391). بررسی رابطة سبک زندگی و خودکارآمدی عمومی با اضطراب مرگ در سالمندان مقیم آسایشگاههای تهران. پایاننامة کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علاّمه طباطبائی.
4
سلیمانی، فاطمه. (1387). «ترس از مرگ با تکیه بر دیدگاه ابنسینا و ملاّصدرا». حکمت سینوی (مشکوةالنّور). س12. ش 40. صص 75ـ101.
5
شکرکن، حسین و دیگران.(1390). مکتبهای روانشناسی و نقد آن. ج 2. چ 6. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
6
شمس، مرادعلی. (1385). سِیری در سیرة علمی و عملی علاّمه طباطبائی(ره) از نگاه فرزانگان. چ 1. قم: انتشارات اسوه.
7
صدر، سیّد موسی. (1381). «زیرساختهای تفسیر المیزان (1)».پژوهشهای قرآنی. ش 29 و 30. صص 300ـ313.
8
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1374). تفسیر المیزان. ترجمة محمّدباقر موسوی همدانی. قم: نشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم.
9
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1378). انسان از آغاز تا سرانجام. ترجمة صادق لاریجانی. قم: بوستان کتاب.
10
فرانکل، ویکتور. (1388).خدا در ناخودآگاه. ترجمة ابراهیم ایزدی. چ 2. تهران: انتشارات خدمات فرهنگی رسا.
11
ـــــــــــــ . (1390). معنادرمانی. ترجمة مهین میلانی. چ 1. تهران: نشر درسا.
12
لگنهاوسن، محمّد. (1380). «علاّمه طباطبائی و الهیّات فلسفی معاصر». ترجمة منصور نصیری. مجلّة نقد و نظر.س 7. ش 27 و 28. صص 412ـ427.
13
مصباح، محمّدتقی. (1378). معارف قرآن. ج 3. چ 2. قم: انتشارات مؤسّسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
14
مطهّری، مرتضی. (1372). زندگی جاوید یا حیات اُخروی. چ 7. تهران: انتشارات صدرا.
15
ــــــــــــــــ . (1392). عدل الهی. چ 40. تهران: انتشارات صدرا.
16
مکواری، جان. (1376). فلسفة وجودی. ترجمة سعید حنایی کاشانی. چ 1. تهران: انتشارات هرمس.
17
نوالی، محمود. (1374). فلسفههای اگزیستانس و اگزیستانسیالیسم تطبیقی. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
18
یالوم، اروین. (1375). روایتهایی از رواندرمانی (روانشناسی وجودی). ترجمة مهشید یاسایی. چ 1. تهران: نشر آمون.
19
ـــــــــــ . (1390).الف. خیره به خورشید. ترجمة مهدی غبرایی. تهران: انتشارات جیحون.
20
ـــــــــــ . (1390). ب. رواندرمانی اگزیستانسیال. ترجمة سپیده حبیب. تهران: نشر نی.
21
ـــــــــــ . (1391). درمان شوپنهاور. ترجمة حمید طوفانی و زهرا حسینیان. چ 2. مشهد: نشر ترانه.
22
یاوری، محمّدجواد. (1386). «آفرینش انسان و مراحل حیات او از منظر علاّمه طباطبائی». معرفت. س 16. ش 121. صص 25ـ42.
23
Heidegger, Martin. (1996). Being and Time. Translated by Joan Stambaugh. Albany: State University of New York.
24
Robbins B.D. (2008). “What is the good life? Positive psychology and the renaissance of humanistic psychology’’. The Humanistic Psychologist. Vol. 36. Pp 96-112.
25
Sarter, Jean-Paul. (1956). Being and Nothingness: An Essay On Phenomenological Ontobgy. Translated by Hazel Barnes. New York.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مفهوم حجاب در متون اسلامی، جایگاه آثار و جلوههای تربیتی آن
یکی از نیازهای حقیقی در زمینههای تربیتی، دینی، اخلاقی و فرهنگی، مسئلة حجاب است. هرچه الگوهای حجاب مراتب برتر و بالاتری داشته باشند، تأثیر بیشتری بر معنویّت و دینداری فرد و جامعه خواهند گذاشت و هرچه حجاب فردی و اجتماعی، متعالی باشد، تقدّس و حرمت اخلاقی و رشد و تعالی جامعة اسلامی بیشتر خواهد بود. حجاب آثار تربیتی در دو زمینة فردی و اجتماعی دارد که مهمترین آثار حجاب در بُعد فردی، شخصیّت، سلامت جسمانی، استحکام خانواده، آرامش و امنیّت و در بُعد اجتماعی، مسئولیّت اجتماعی، آزادی زن، سلامت اخلاقی جامعه و حفظ نیروی کار اقتصادی و حفظ استقلال فرهنگی است. این مقاله به بررسی مفهوم حجاب و آثار تربیتی آن میپردازد. این بررسی از نوع توصیفیـ تحلیلی است. روش گردآوری اطّلاعات کتابخانهای و روش تجزیه و تحلیل اطّلاعات تحلیل محتواست.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4501_dcbd43f753a713ea263f502a01c3229a.pdf
2015-09-23
37
54
10.22054/rjqk.2015.4501
حجاب
بُعد فردی
بُعد اجتماعی
تربیت اسلامی
اکبر
رهنما
rahnama_akbr43@yahoo.com
1
دانشیار فلسفة تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد
AUTHOR
زهرا
علیاکبرزاده آرانی
zaliakbarzade@muq.ac.ir
2
مربّی و هیئت علمی گروه اتاق عمل دانشکدة پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم
AUTHOR
مجید
خاری آرانی
khari322_m@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
قرآن کریم.
2
ابندرید، محمّد. (1987م.) جمهرة اللّغة. بیروت: دارالعلم للملایین.
3
پاینده، ابوالقاسم. (1373). ترجمة نهجالفصاحه. قم: انتشارات کانون جاوید.
4
تمیمی آمدی، عبدالواحد. (1389). غُرَرالحِکَم و دُرَرُالکَلِم. قم: انتشارات امام عصر.
5
حرّ عاملی، محمّدبن حسن. (1414ق.). وسائلالشّیعه. قم: مؤسّسة آلالبیت.
6
شریفالرّضی، محمّدبن حسین. (1390). نهجالبلاغه. ترجمة محمّد دشتی، قم: پیام مقدّس.
7
شکوری، محمّد. (1390). «حجاب میوة عفاف است و عفاف ریشة حجاب». مجلّة فرهنگ دانشگاه علم و صنعت. ش 9. صص 6ـ7.
8
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1370). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمة سیّد محمّدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم.
9
عظیمیان، مریم و سعید بهشتی. ( 1388). «بررسی فلسفه و قلمرو حجاب در اسلام و آثار تربیتی آن». فصلنامة تربیت اسلامی. ش 8. صص 75ـ 103.
10
علیمردی، مهناز و محمّدمهدی. (1389). «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیّت». فصلنامة معرفت ادیان. ش 3. صص 117ـ 138.
11
فیّومی، احمدبن محمّد. (بیتا). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. بیجا: مؤسّسة تحقیقات و نشر معارف اهلالبیت.
12
قائمی، علی. ( 1373). حیات زن در اندیشة اسلامی. تهران: انتشارات امیری.
13
کلینی، محمّدبن یعقوب. (1388ق.). اصول کافی. تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
14
محمّدی آشنایی، علی. (1370). مسئلة حجاب. بیجا: ارم.
15
محمّدی ریشهری، محمّد. (1393). میزان الحکمه. ترجمة حمیدرضا شیخی. قم: انتشارات دارالحدیت.
16
مصطفوی، سیّد جواد. (1369). حجاب و آزادی. مجموعة سخنرانی و کنفرانس زن. بیجا: سازمان تبلیغات اسلامی.
17
مطهّری، مرتضی. (1367). مسئلة حجاب. تهران: انتشارات صدرا.
18
ــــــــــــــــ . (1373). نظام حقوقی زن در اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
19
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین مهمترین روشهای عاطفی آسیبزا در تربیت با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث ائمّه(ع)
یکی از خصوصیّات برجستة انسان نسبت به دیگر موجودات، برخورداری از نیروی عاطفه است. این نیرو یکی از ملزومات زندگی اجتماعی به شمار میرود. انسانها در پرتو دلبستگی به یکدیگر، زندگی تشکیل میدهند و با از خود گذشتگی و ایثار به این زندگی ادامه میدهند و به پرورش نسلهای بعد از خود میپردازند. در قرآن و روایات ائمّه(ع) نیز به مصادیق مثبت عاطفه همچون ایثار، محبّت، خشم در مقابل ظلم و مقابله با کینه، حسد، بُخل و رذایل دیگر بسیار اشاره شده است. با توجّه به اهمیّت مسئله در امر تربیت و فراوانی روشهای ایجابی عاطفی در عمل تربیتی افراد خانوادهو ناشناخته ماندن روشهای سلبی عاطفی که با عنوان روشهای عاطفی آسیبزا در تربیت از آن یاد میشود، این پژوهش درصدد است با روش توصیفیـ تحلیلی و با استفاده از منابع دینی و یافتههای علوم معاصر به تبیین مهمترین روشهای عاطفی آسیبزا در تربیت بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مهمترین روش آسیبزا تبعیض میان کودکان و تحقیر کودک در برابر دیگران است که با روشهایی چون استهزاء و تمسخر، ملامت و سرزنش، تهمت، دشنام و القاب زشت بروز مییابد و راهکارهایی همچون تکریم شخصیّت کودک در هر شرایط، توجّه به احساسات او و دوری از تبعیض، میتواند راهی برای مقابله با این روش باشد. این مهم با درک بهتر موقعیّت کودک، احساسات او و دقّت در عملکرد والدین در برابر افراد خانواده و به طور کلّی، متربّیان حاصل خواهد شد.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4503_d4d41c645c143483122e38cdbc8e3c7b.pdf
2015-09-23
55
79
10.22054/rjqk.2015.4503
تربیت
روشهای آسیبزا
آسیبهای عاطفی
آیات و روایات تربیتی
علی
حسینزاده
hoseinzadeh1340@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
هاجر
قاسمی گَوَرْتی
ghasemikashan190@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد نهجالبلاغه دانشگاه کاشان
AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهجالبلاغه.
2
ابنبابویه قمی (صدوق)، محمّدبن علی. (بیتا). مَن لا یحضره الفقیه. علیاکبر غفّاری. قم: مؤسّسة نشر اسلامی.
3
ابنحمید، صالحبن عبدالله. (بیتا). موسوعةالنّضرة النّعیم فی مکارم أخلاق الرّسول الکریم(ص). جدّه: دار الوسیلة.
4
ابنشعبة حرّانی، حسن بن علی. (1362). تحفالعقول عن آل رسول(ص). علیاکبر غفّاری. قم: مؤسّسة النّشر الإسلامی التّابعة لجماعة المدرّسین بِقُم.
5
انصاری، مرتضی بن محمّدامین. (1373). صراة النّجاة. ترجمة محمّدحسین فلاّحزاده. قم: کنگرة جهانی بزرگداشت دویستمین سالگرد تولّد شیخ اعظم انصاری.
6
تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمّد. (بیتا). الف. غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم. ترجمة مهدی رجایی. قم: دارالکتب الإسلامی.
7
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). ب. غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم. ترجمة محمّدعلی انصاری قمی. تهران: بینا.
8
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1378). غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم. ترجمة سیّد هاشم رسولی محلاّتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
9
جندی، مؤیّدالدّین محمود. (1362). نفحةالرّوح و تحفةالفتوح. به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: مولوی.
10
حرّ عاملی، محمّدبن حسین. (بیتا). الف. تفصیل وسائلالشّیعة لتحصیل مسائل الشّریعة. قم: مؤسّسة آلالبیت(ع) لإحیاء التّراث.
11
ــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). ب. جواهرالسّنیّة فی الأحادیثالقدسیّة. بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
12
حسینزاده، علی. (1390). سبکهای معیار. قم: ادیان.
13
حقشناس، حسین. (1383). بشنو از نی (شرحی بر حکایتهای مثنوی). قم: مؤسّسة فرهنگی انتشاراتی شاکر.
14
حویزی، عبدعلیّبن جمعه. (بیتا). تفسیر نورالثّقلین. هاشم رسولی. قم: اسماعیلیان.
15
خوانساری، جمالالدّین محمّد. (1366). شرح غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم. تهران: دانشگاه تهران.
16
داورپناه، ابوالفضل. (1366). انوار العرفان فی تفسیر القرآن. تهران: کتابخانة صدر.
17
زمانی، کریم. (1367). فرهنگ لغات نهجالبلاغه. تهران: کیهان.
18
سادات، محمّدعلی. (1373). اخلاق اسلامی. تهران: سمت.
19
سیری در سپهر اخلاق. (1389). به کوشش کانون نشر و ترویج فرهنگ اسلامی حسنات اصفهان. قم: صحیفة خِرَد.
20
شبّر، عبدالله. (1374). الأخلاق. جواد شبّر. قم: مرکز الغدیر للدّراسات الإسلامیّة.
21
شیروانی، علی. (1379). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن. قم: دارالفکر.
22
طبرسی، فضلبن حسن. (بیتا). مشکاةالأنوار فی غُرَرُ الأخبار. صالح جعفری. نجف اشرف: المکتبة الحیدریّة.
23
عسکری، حسنبن عبدالله. (بیتا). الفروق فی اللّغة. بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
24
فیض کاشانی، محمّدبن شاه مرتضی. (1376). المحجّةالبیضاء فی تهذیبالإحیاء. علیاکبر غفّاری. قم: مؤسّسة النّشر الإسلامی.
25
قائمی امیری، علی. (بیتا). مجموعة بحثها در زمینة خانواده و تربیت کودک. قم: دار التّبلیغ الإسلامی.
26
قائمیمقدّم، محمّدرضا. (1382). روشهای آسیبزا در تربیت از منظر تربیت اسلامی. قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه.
27
ــــــــــــــــــــــ . (1391). روشهای تربیتی در قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
28
قرشی بنابی، علیاکبر. (1377). مفردات نهجالبلاغه. محمّدحسین بکایی. تهران: مؤسّسة فرهنگ نشر قبله.
29
قلعهجی، محمّد رواش. (بیتا). الموسوعة الفقهیة المیسرة. بیروت: دار النّفایس.
30
قمی، عبّاس. (بیتا). سفینةالبحار و مدینةالحکم. قم: اسوه.
31
کلینی، محمّدبن یعقوب. (بیتا). الکافی. علیاکبر غفّاری. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
32
لطفآبادی، حسین. (1380). عواطف و هویّت نوجوانان و جوانان. تهران: نسل سوم.
33
مجلسی، محمّدباقر. (بیتا). بحار الانوار. محمّدباقر محمودی. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
34
محمّدی ریشهری، محمّد. (1379). میزان الحکمه. قم: مؤسّسة علمی و فرهنگی دار الحدیث سازمان چاپ و نشر.
35
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1379). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
36
نراقی، احمد. (1378). معراجالسّعاده. قم: هجرت.
37
نراقی، مهدی. (بیتا). جامع السّعادات. به کوشش محمّد کلانتر. بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
38
ورّام، مسعودبن عیسی. (بیتا). تنبیه الخواطر و نزهةالنّواظر. قم: مکتبة الفقیه.
39
هاشمی شاهرودی، محمود. (بیتا). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع). قم: مؤسّسة دایرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
40
ORIGINAL_ARTICLE
سالمسازی جامعه از آلودگیهای اخلاقی در حکایات قرآن
بر اساس حکایات قرآنی، سالمسازی جامعه از آلودگیهای اخلاقی، تعالی و تکامل جامعه را به دنبال خواهد داشت و جوامعی که جوّی سالم نداشته باشند، در سراشیبی سقوط و اضمحلال قرار خواهند گرفت. پرسش اصلی در این نوشتار پژوهشی این است که راهکار عملی برای سالمسازی جامعه از انحرافات و آلودگیهای اخلاقی در حکایات و داستانهای قرآن چیست؟ روش پژوهش، کتابخانهای و با بهرهگیری از نتایج دستاوردهای پژوهشی و تحقیقات صورت گرفته در این موضوع میباشد. هدف اصلی، پاسخگویی به چگونگی شیوة سالمسازی جامعه در حکایتهای عبرتآموز قرآن میباشد. نتیجة اصلی مستخرج از مقاله عبارت است از اینکه با حرکتی تدریجی، انقلابی فرهنگی، گسترش امر به معروف و نهی از منکر، مجازات منحرفان، طرد عوامل فساد و تباهی و نیز بهره جستن از شیوههای تربیتی گوناگون میتوان جامعه را از آلودگیهای اخلاقی زدود.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4504_7d02c04008a9c37680c126d02012656d.pdf
2015-09-23
81
105
10.22054/rjqk.2015.4504
حکایات قرآنی
سالمسازی جامعه
انحرافات
آلودگیهای اخلاقی
محمّد حسین
مردانی نوکنده
mardani.nokandeh@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه گلستان
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابناثیر، محمّدبن عبدالکریم. (1385ق.). الکامل فی التّاریخ. بیروت: دار بیروت و دار صادر.
2
ابنشعبة حرّانی، علیّبن الحسین. (1360). تحف العقول. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی.
3
باقری، خسرو. (1378). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه.
4
برومند، مهدی. (1380). شیوههای تعلیم در قرآن و سنّت. رشت: انتشارات کتاب مبین.
5
جعفری، یعقوب. (1376). شرح تاریخی قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
6
حکیم، محمّدباقر. (1417 ق.). علوم القرآن. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
7
رازی، فخرالدّین. (بیتا). التّفسیر الکبیر. بیجا: دار احیاء التّراث العربی.
8
سبحانی، جعفر. (1360). منشور جاوید. اصفهان: کتابخانة عمومی امام امیرالمؤمنین(ع).
9
سعدی شیرازی، مصلحالدّین. (1390). کلّیّات گلستان سعدی. به کوشش پیمان عربشاهی. تهران: انتشارات سبز رایانگستر.
10
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1363). تفسیر المیزان. قم: بنیاد علمی و فرهنگی علاّمه طباطبائی.
11
طبرسی، ابوعلی فضلبن حسن. (1408ق.). مجمع البیان فی علوم القرآن. بیروت: دار المعرفة.
12
عبّاسی مقدّم، مصطفی. (1379). اسوههای قرآنی و شیوههای تبلیغی آنان. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
13
فیض کاشانی، ملاّ محسن. (بیتا). الصّافی فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
14
قاسمی، حمید محمّد. (1385). روشهای تربیتی در داستان های قرآن. تهران: نشر و پژوهش معناگرا.
15
قرائتی، محسن. (1378). تفسیر نور. قم: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
16
قمی، علیّ بن ابراهیم. (1404ق.). تفسیر القمی. قم: مؤسّسة دارالکتاب.
17
مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار. بیرو: دار إحیاء التّراث الإسلامی.
18
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
19
ORIGINAL_ARTICLE
کرامت اقتضایی انسان در بوتة نقد
یکی از مباحث مهم در حوزة انسانشناسی، کرامت انسان است. از آنجا که امروزه کرامت انسانی با مباحث حقوق بشر رابطهای ناگسستنی یافته است، تحلیل و تبیین آن در چارچوب قرآن کریم امری ضروری است. تأمّل در آرای قرآنپژوهان و مفسّران، نشان از آن دارد که در بحث کرامت انسان، اندیشه واحدی مشاهده نمیشود. برخی از قرآنپژوهان به جای کرامتِ «ذاتی»، از کرامت «اقتضایی» دفاع کردهاند. بنا بر این دیدگاه، هرچند انسان بالقوّه گوهری شریف است، امّا «انسان بما هو انسان» کرامت ذاتی بالفعل ندارد، بلکه تنها انسان مؤمن است که کرامت ذاتی خود را به فعلیّت رسانده است. آنان برای این نگرش، به دلایل متعدّدی تمسّک جستهاند که مهمترین آنها، آیاتی از قرآن مجید است که گمراهتر بودن بعضی از انسانها نسبت به حیوانات را مطرح کرده است. این نوشتار میکوشد با روش توصیفیـ تحلیلی و به شیوة مطالعة کتابخانهای، به واکاوی این دیدگاه که یک بحث دروندینی است، بپردازد و نشان دهد کرامت، یک امر ذاتی و غیرقابل انفکاک از انسان است.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4505_b0be97d7d4fff352d44e4b174a012173.pdf
2015-09-23
107
136
10.22054/rjqk.2015.4505
انسان
کرامت
ذاتی
اکتسابی
ایمان
ارزش
اقتضایی
محمّد
سبحانینیا
sobhaninia41@ yahoo.com
1
استادیار دانشگاه کاشان
AUTHOR
قرآن مجید.
1
آصف محسنی، محمّد. (1393). «کرامت اکتسابی انسان از دیدگاه علاّمه طباطبائی». معرفت کلامی. س 5. ش 1. صص 81ـ102.
2
آلوسی، سیّد محمود. (1415ق.). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
3
ابنبابویه، محمّدبن علی. (1378ق.). عیون أخبار الرّضا(ع). تهران: نشر جهان.
4
ــــــــــــــــــــــ . (1398 ق.). التّوحید. چ 1. قم: جامعة مدرّسین.
5
اسلامی، سیّدحسن. (1386). شبیهسازی انسانی در آیین کاتولیک و اسلام. قم: مرکز مطالعات و تحقیق ادیان و مذاهب.
6
ابنعاشور، محمّدبن طاهر. (1384ق.). التّحریر و التّنویر. بیروت: مؤسّسة التّاریخ العربی.
7
ابنفارس، احمد. (1418ق.). معجم مقاییس اللغه. چ 2. بیروت: دارالفکر.
8
ابنمنظور، محمّدبن مکرم. (۱۴۱۴ق.). لسانالعرب. چ 3. بیروت: دار الفکر.
9
انصاری، مرتضی. (1420ق.). کتاب المکاسب. چ 2. قم: انتشارات باقری.
10
بروجردی، سیّد محمّدابراهیم. (1366). تفسیر جامع. چ 6. تهران: انتشارات صدر.
11
ثعالبی، عبدالرّحمن. (1418ق.). الحسان فی تفسیرالقرآن. چ 1. بیروت: دار احیاء تراث العربی.
12
خویی، سیّدابوالقاسم. (1418ق.). فقه الشّیعه. قم: مؤسّسة آفاق.
13
جعفری، محمّدتقی. (1379). حکمت اصول سیاسی اسلام. تهران: بنیاد نهجالبلاغه.
14
ــــــــــــــــــ . (1390). حقوق جهانی بشر. تهران: مؤسّسة تدوین و نشر آثار علاّمه جعفری.
15
جوادی آملی، عبدالله. (1388). حقّ و تکلیف در اسلام. چ 3. تهران: انتشارات بهار.
16
ـــــــــــــــــــ . (1381). صورت و سیرت انسان در قرآن. چ 2. قم: اسراء.
17
ـــــــــــــــــــ . (1366). کرامت در قرآن. چ 1. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
18
جوان آراسته، حسین. (1384). حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام. تهران: نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاهها.
19
جصّاص، احمدبن علی. (1405ق.). احکام القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
20
خویی، سیّد ابوالقاسم. (بیتا). دروس فی فقه الشّیعه. قم: دار الهادی للمطبوعات.
21
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. (1404ق.). المفردات فی غریب القرآن. چ 2. تهران: دفتر نشرکتاب.
22
رحمانی زروندی، محمّد. (1389). «کرامت انسان در قرآن و روایات». کوثر معارف. ش 13. صص 35ـ52.
23
رحیمینژاد، اسمعیل. (1390). «نگرش اسلامی به کرامت انسانی». فصلنامة معرفت حقوقی. س 1. ش 2. صص 113ـ 126.
24
رضوانیپور، مهدی. (1386). «کرامت انسان در قرآن و سنّت». مجموعهمقالات همایش امام خمینی(ره) و قلمرو دین. چ 1. تهران: نشر عروج.
25
زمانی، محمّدحسن. (1378). طهارت و نجاست اهل کتاب و مشرکان در فقه اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
26
صدر، موسی. (1383). نای و نی. ترجمة علی حجّتی کرمانی. تهران: مؤسّسة فرهنگیـ تحقیقاتی امام موسی صدر.
27
صافی گلپایگانی، لطفالله. (1377). به سوی آفریدگار. چ 3. قم: جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم، دفتر انتشارات اسلامی.
28
صدرای شیرازی، محمّدبن ابراهیم. (1310ق.). اسفار. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
29
طباطبائی، سیّدعلی. (۱۳۸۷). ریاض المسائل فی بیان الأحکام بالدّلائل. قم: مؤسّسة آلالبیت(ع) لإحیاء التّراث.
30
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1374). تفسیر المیزان. ترجمة سیّد محمّدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
31
طبرسی، فضلبن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
32
ـــــــــــــــــــــــ . (۱۳۷۷). جوامع الجامع. چ 2. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
33
طوسی، محمّدبن حسن. (بیتا). التّبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
34
علمالهدی، سیّد مرتضی. (۱۴۰۵ق.). رسائل الشّریف المرتضی. قم: دار القرآن الکریم.
35
عمید زنجانی، عبّاسعلی. (1421ق.). فقه سیاسی. چ 4. تهران: امیرکبیر.
36
فیض کاشانی، محسن. (1406ق.). وافی. چ 1. اصفهان: کتابخانة امیرالمؤمنین(ع).
37
فروغی، محمّدعلی. (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: کتابفروشی زوّار.
38
قرشی، سیّد علیاکبر. (1376). قاموس قرآن. چ 12. تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
39
قشیری، عبدالکریمبن هوازن. (بیتا). لطائف الإشارات. چ 3. مصر: الهیئة المصریّة العامة للکتاب.
40
قمی، علیّبن ابراهیم. (1404ق.). تفسیر القمی. چ 3. قم: دار الکتاب.
41
کلینی، محمّدبن یعقوب. (1365). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
42
مازندرانی، محمّدصالح. (1421ق.). شرح اصول کافی. چ 1. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
43
مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحار الأنوار. چ 2. بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
44
محقّق داماد، سیّد مصطفی. (1380). «امام علی(ع) و حقوق بشر». کتاب نقد. ش 18. صص 150ـ193.
45
مصباح یزدی، محمّدتقی. (1392). انسانشناسی در قرآن. قم: انتشارات مؤسّسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
46
ـــــــــــــــــــــــ . (1380)الف. نظریّة حقوقی اسلام. قم: مؤسّسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
47
ـــــــــــــــــــــــ . (1380)ب. معارف قرآن. قم: مؤسّسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
48
مطهّری، مرتضی. (1390). یادداشتهای استاد مطهّری. تهران: انتشارات صدرا.
49
ـــــــــــــــ . (1378). مجموعه آثار. ج 22. تهران: انتشارات صدرا.
50
ـــــــــــــــ . (1373). انسان در قرآن. چ 8. تهران: انتشارات صدرا.
51
ـــــــــــــــ . (1369). نظام حقوق زن در اسلام. چ 14. تهران: انتشارات صدرا.
52
مقدّس اردبیلی، احمد. (1362). مجمع الفائده. قم: انتشارات اسلامی.
53
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1362). تفسیر نمونه. چ 3. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
54
میبدی، رشیدالدّین. (۱۳۷۱). کشفالأسرار و عدّةالأبرار. تهران: امیرکبیر.
55
نجفی، محمّدحسن. (1365). جواهر الکلام. چ 2. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
56
نسّاجی زواره، اسماعیل. (1392). «شاخصهای کرامت انسان در آموزههای قرآن». پاسدار اسلام. س 32. ش 379ـ 380. صص 33ـ35.
57
نهجالبلاغه. (بیتا). صبحی صالح. قم: انتشارات دار الهجرة.
58
یداللهپور، بهروز. (1391). کرامت انسان در قرآن کریم (ماهیّت، مبانی و موانع). قم: نشر ادیان.
59
یداللهپور، بهروز و سیّدرضا مؤدّب. (1393). «کرامت انسان و الزامات آن از منظر قرآن کریم». مطالعات تفسیری. س 5. ش 17. صص 75ـ90.
60
هاشمی، محمّد. (1384). حقوق بشر و آزادیهای اساسی. تهران: میزان.
61
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی دیدگاههای قرآنیّون دربارة نماز
از دوران صدر اسلام، مسلمانان نماز را به پیروی از پیامبر اکرم(ص) ادا میکردند. از همان زمان، گروههایی از خوارج به گرایش به رأی در تعداد نمازهای روزانه پرداختهاند. در دوران معاصر، قرآنیّون به سبب کنار گذاشتن سنّت و انکار آن در معرفت دینی و تفسیر قرآن، به تفسیرهای مختلفی از نماز بر اساس آیات قرآن دست زدهاند. در این نوشتار با تقسیم قرآنیّون به چهار گروه، به مطالبی چند از دیدگاههای آنها دربارة استنباط نمازهای پنجگانه و تعداد آنها از آیات قرآن، تعداد رکعات، شکل ظاهری نماز، بحث در مواردی چون وضو، استقبال قبله و جهر و اخفات پرداخته است و به نقد دیگاههای قرآنیّون در این باب میپردازیم. در سیر بحث، به چهار گروه از قرآنیّوناشاره شده است که عبارتند از: گروه عبدالله جکرالوی، گروه احمدالدّین، گروه سیّد رفیعالدّین، گروه مجملین. هر یک از این گروهها انحرافاتی دارند که به بررسی و نقد آنها میپردازیم.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4506_77f568d4102c9620d8b9e3aa67500a87.pdf
2015-09-23
137
157
10.22054/rjqk.2015.4506
نماز
قرآنیّون
انکار سنّت
نمازهای پنجگانه
وضو
محمّدعلی
تجری
ma.tajari@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه قم
AUTHOR
فاطمه
زینالدّینی
fatemeh.zeinodini@yahoo.com
2
مربّی دانشگاه اصول دین تهران
AUTHOR
سیّد محسن
خلیلینژاد
khalili9113@gmail.com
3
دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
اسعدی،محمّد. (1390). آسیبشناسی جریانهای تفسیری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2
اسلامبولی، سامر. (2008م). القرآن مِنَ الهجر إلی التّفعیل. دمشق: دار الأوائل للنّشر و التّوزیع و الخدمات الطّباعیّة.
3
الهیبخش، خادم حسین. (1409ق.). القرآنیّون و شبهاتهم حول السّنّة. الطّائف: مکتبة الصّدّیق.
4
برقعی، سیّد ابوالفضل. (1394ق.). احکام القرآن. بیجا: عطائی.
5
ــــــــــــــــــــ . (بیتا). تابشی از قرآن. بیجا: مسجد گذر و زیر دفتر.
6
خویی، سیّد ابوالقاسم. (1388). بیان در علوم و مسائل کلّی قرآن. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
7
روشنضمیر، محمّدابراهیم. (1390). جریانشناسی قرآنبسندگی. تهران: انتشارات سخن.
8
سبحانی، جعفر. (1387). تفسیر صحیح آیات مشکله. قم: مؤسّسة امام صادق(ع).
9
شحرور، محمّد. (بیتا). الکتاب و القرآن، قرائة معاصرة. دمشق: الأهالی.
10
صافی، محمّدبن عبدالکریم. (1418ق.). الجدول فی إعراب القرآن. بیروت: دار الرّشید، مؤسّسة الإیمان.
11
صدقی، محمّدتوفیق. (1324ق.). «الإسلام هو القرآن وحده». المنار. صص 515ـ525.
12
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمة سیّد محمّدباقر همدانی. قم: دفتر انتشارات جامعةمدرّسین حوزة علمیّة قم.
13
فاکر میبدی، محمّد. (1389). آیاتالأحکام تطبیقی. قم: مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
14
ـــــــــــــــــــ . (1386). بازپژوهی آیات فقهی قرآن. بیجا: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
15
فاضل مقداد، جمالالدّین مقداد. (1419ق.). کنز العرفان فی فقه القرآن. بیجا: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
16
قرشی، سیّد علیاکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیّة.
17
ORIGINAL_ARTICLE
راز تحدّیهای گوناگون قرآن بر اساس دیدگاه معناشناختی ایزوتسو
یکی از مسائل دربارة آیات تحدّی، چند و چون سِیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاهها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینة این دیدگاه، تحلیلهای گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سورة اسراء، 38 سورة یونس و 13 سورة هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیة 13 سورة هود ارائه شده است. ما این تحلیل را بر پایة دیدگاه معناشناختی ایزوتسو نقد و بررسی کردهایم. ما نیز راز تحدّیهای گوناگون قرآن را از اشد به اَخَف میدانیم، لیکن تحلیل ما از آن بر اساس تحدّی بر مبنای ترتیب آیات 38 سورة یونس، 13 سورة هود و 34 سورة طور است. ویژگی تحلیل ما در این است که اوّلاً تحلیل نحوی و معنای ارائه شده از آیة 13 سورة هود، بدون هیچ گونه تقدیر و پیچیدگی و زودیاب است. ثانیاً تحلیل ما تصویر روشن و بیتکلّفی از سِیر تحدّی از اشد به اَخَف به دست میدهد
https://rjqk.atu.ac.ir/article_4508_f344fa6ab19a80fd3646fa58116a0784.pdf
2015-09-23
159
182
10.22054/rjqk.2015.4508
آیات تحدّی
سِیر تحدّی
راز تحدّی
مصباح یزدی
دیدگاه معناشناختی ایزوتسو
محمّدحسن
صانعیپور
saneipur@gmail.com
1
استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور واحد قمصر
AUTHOR
جواد
آسه
narok30114@yahoo.co.uk
2
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آلوسی، سیّد محمود. (1415ق.). روح المعانی. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
2
ابنعاشور، محمّدبن طاهر. (بیتا). التّحریر و التّنویر. بیروت: مؤسّسة التاریخ.
3
ابنعقیل، عبدالله. (1414ق.). شرح ابنعقیل. چ 4. قم: انتشارات سیّدالشّهداء.
4
ابنفارس، احمد. (1429ق.). مقاییس اللّغة. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
5
ابنهشام انصاری، جمالالدّین بن یوسف. (1423ق.). مغنیاللّبیب عن کتب الأعاریب. چ 1. کویت: السلسلة التّراثیة.
6
ایزوتسو، توشیهیکو. (1381). خدا و انسان در قرآن. چ 5. تهران: شرکت سهامی انتشار.
7
ـــــــــــــــــ . (1386). مفاهیم اخلاقی در قرآن مجید. چ 2. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
8
باقری، مهری. (1393). مقدّمات زبانشناسی. چ 18. تهران: نشر قطره.
9
بهجتپور، عبدالکریم. (1392). تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول) مبانی، اصول، قواعد و فواید. قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
10
جوادی آملی، عبدالله. (1378). قرآن در قرآن. قم: مرکز نشر اسراء.
11
ـــــــــــــــــــ . (1389). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
12
درویش، محییالدّین. (1415ق.). إعراب القرآن الکریم و بیانه. دمشق: دار الإرشاد.
13
دعاس، احمد عبید و دیگران. (1425ق.). اعراب القرآن الکریم. دمشق: دار المنیر و دارالفارابی.
14
دوسوسور، فردینان. (1382). زبانشناسی عمومی. ترجمة کورش صفوی. تهران: هرمس.
15
روبنز، ر.ه. (1997م.). موجز تاریخ علم اللّغة (فی الغرب). ترجمة احمد عوض. کویت: عالم المعرفة.
16
الزّرکشی، بدرالدّین. (1391). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم. ط 2. بیروت: دارالمعرفة.
17
سلطانی بیرامی، اسماعیل. (1391). «راز تحدّیهای گوناگون قرآن از منظر استاد مصباح». قرآنشناخت. ش10. صص 85ـ108.
18
سلیم الحوت، محمود. (1390). باورها و اسطورههای عرب پیش از اسلام. ترجمه و تحقیق منیژه عبدالّهی. تهران: نشر علم.
19
السیّد، صبری ابراهیم. (2011ق.). مدارس نحویّة و لغویّة عربیّة و غربیّة. قاهره: مکتبة الآداب.
20
صافی، محمود. (1418ق.). الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه. دمشق: دار الرّشید.
21
صفوی، کورش. (1380). گفتارهایی در زبانشناسی. تهران: هرمس.
22
ــــــــــــــ . (1392). درآمدی بر معناشناسی. تهران: شرکت انتشارات سورة مهر.
23
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم.
24
فاضل لنکرانی، محمّد. (1376). مدخل التّفسیر. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
25
فیروزآبادی، محمّدبن یعقوب. (1424ق.). القاموس المحیط. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
26
القرشی، ابوالخطاب. (1981م.). جمهرة أشعار العرب. تحقیق علی محمّد البجاوی. مصر: نهضة مصر.
27
کرمانی، سعید. (1391). معنیشناسی عقل در قرآن کریم. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
28
مصباح یزدی، محمّدتقی. (1387). قرآنشناسی. با تحقیق محمود رجبی. قم: مؤسّسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
29