نقش مشاهده در فهم آیات الهی

حمیدرضا بصیری؛ شهربانو کندی

دوره 4، شماره 13 ، شهریور 1392، ، صفحه 31-55

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5617

چکیده
  آیه به شیء نمایان و قابل مشاهده اطلاق می‌گردد که با ظهور خود و به نسبت علم و ادراک انسان، برای او حامل پیام و نشانی برای مقصدی مشخّص می‌باشد و توجّه انسان را به سویی خاص جهت می‌دهد و معطوف می‌نماید. خداوند متعال آیات آفاقی و انفُسی را به فرد نشان می‌دهد و در نتیجة آن تجلّی، می تواند فهمی برای فرد اتّفاق بیفتد که منجر به درک حقّانیّت ...  بیشتر

ارزیابی ترجمة قَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى (طه/ 59) در ترجمه‌های مشهور قرآن کریم

کاووس روحی‌برندق؛ محسن فریادرس؛ خدیجه فریادرس

دوره 7، شماره 24 ، خرداد 1395، ، صفحه 31-56

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.5722

چکیده
  ترجمة قرآن یکی از مسائل نو در حوزة قرآن‌پژوهی است که در سدة کنونی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. این نهضت، با وجود نقاط قوّت فراوان، نقاط ضعفی نیز دارد. یکی از این نقاط ضعف، در معادل‌یابی آیة Pقَالَ مَوْعِدُکُمْ یَوْمُ الزِّینَةِ وَأَن یُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًىO دیده می‌شود. این مقاله با روش تحلیلی‌ـ توصیفی ترجمه‌های معاصر مشهور ...  بیشتر

تحلیل و نقد هستی‌شناسی و گستره کاربرد عقل در آراء قرآنی تفکیکیان متأخر

محمد عرب صالحی؛ فریده پیشوایی

دوره 13، شماره 48 ، فروردین 1401، ، صفحه 31-64

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.66323.2553

چکیده
  هدف این مقاله تحلیل و نقد هستی‌شناسی عقل در آراء«تفکیکیان متاخر» یعنی پیروان کنونی این جریان فکری و تبیین کاستی‌های کاربست آن در فهم قرآن است و این موضوع را در آراء قرآنی مرحومان ملکی‌میانجی،تهرانی،حکیمی وآیت‌الله سیدان بررسی کرده است. نتایج این مطالعه که به شیوه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای است، نشان می‌دهد ...  بیشتر

نقد و تحلیل اعتبارسنجی تفسیرِ ثعلبی و بغوی از دیدگاه ابن‌تیمیه درباره آیات فضایل و مناقب

زهره بابااحمدی میلانی؛ حسن رضایی هفتادر

دوره 13، شماره 50 ، مهر 1401، ، صفحه 31-60

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.69289.2661

چکیده
  فسیر معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل اثر بغوی، خلاصه‌شده‌ی تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن از ثعلبى است. ابن‌تیمیه از علمای اهل‌سنت، تفسیر بغوی را ستوده است، وجه ستودن تفسیر بغوی از میان تفاسیر زمخشری، قرطبی و.. از میان تفاسیر اهل سنت دو مطلب بود، دوری از: 1. احادیث بدعت‌آمیز 2. احادیث جعلی و ضعیف. در مقابل، تفسیر ثعلبی را نکوهش ...  بیشتر

واکاوی عوامل معنوی بارش باران از نگاه قرآن

علی حاجی‌خانی؛ سعید جلیلیان

دوره 7، شماره 25 ، شهریور 1395، ، صفحه 33-54

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7084

چکیده
  از منظر قرآن، آنچه بشر انجام می‌دهد (سیّئات و حسنات)، بر حوادث طبیعی و سرنوشت دنیایی او تأثیر دارد. یکی از این عوامل طبیعی، بارش باران است. از دیدگاه علوم تجربی، برای بارش باران باید شرایط آب و هوایی مهیّا باشد تا باران ببارد، امّا قرآن عوامل معنوی را نیز در به وجود آمدن باران سهیم می‌داند و این عوامل را به نوعی محرّک عوامل طبیعی محسوب ...  بیشتر

اعجاز علمی قرآن در بیان پدیده نفوذ آب به اعماق زمین

اباذر وحدت آزاد؛ فرزانه روحانی مشهدی

دوره 9، شماره 32 ، خرداد 1397، ، صفحه 33-51

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.34238.1742

چکیده
  خداوند متعال در سه آیه از قرآن و با سیاق تهدید، از فرورفتن آب‌های زمین به گونه‌ای که امکان بازیافت آن میسّر نباشد، سخن گفته‌است. تحقیقات دانشمندان علوم زمین در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که این تهدیدِ پروردگار پدیده‌ای است که به لحاظ علمی کاملاً محتمل است و این آیات اشاره‌ای دقیق به پدیده‌ای علمی دارند که نه تنها در روزگار نزول ...  بیشتر

بررسی جایگاه گونه‌های روایی در تفسیر از دیدگاه علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مصباح یزدی (با تأکید بر آیه‌ی 3 مائده و 33 احزاب)

محمد شریفی؛ بابک هادیان حیدری

دوره 9، شماره 34 ، مهر 1397، ، صفحه 33-52

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.40798.1884

چکیده
  اندیشمندان از همان ابتدای نزول قرآن سعی بر فهم و تفسیر قرآن داشته‌اند؛ اما بی‌توجهی و گاه نادیده انگاشتن گونه‌های مختلف روایات تفسیری، آنان را به‌دشواری همچون تفسیر به رأی مبتلا کرده است. این نوشتار به‌منظور آشکار کردن جایگاه گونه‌های روایی در تفسیر و کارآمدی آن به شرح و تبیین اندیشه‌های علامه طباطبایی و دو تن از شاگردان ایشان ...  بیشتر

نقش قرآن در شکوفایی حیات عقلانی تمدّن اسلامی

قدرت‌الله قربانی

دوره 5، شماره 18 ، آذر 1393، ، صفحه 35-61

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.1855

چکیده
  نقش حکیمان مسلمان در شکوفایی تمدّن اسلامی انکارناپذیر است و نیز نقش قرآن در شکل‌گیری تفکّر عقلانی و فلسفی مسلمانان از مهم‌ترین پرسش‌ها و مسائل پیش روست. به نظر می‌رسد که جامعیّت قرآن در ارائة آموزه‌های جهان‌شمول برای بسترسازی تحقّق سعادت حقیقی بشر باعث گردیده تا در این کتاب الهی، در زمینه‌های حکمی و عقلانی چون خداشناسی، جهان‌شناسی، ...  بیشتر

نگرة قرآن کریم به «خویشتنداری» در رفتارهای خانوادگی

مرضیّه محصّص

دوره 6، شماره 23 ، دی 1394، ، صفحه 35-57

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.5403

چکیده
  قرآن کریم با رویکردی هنجارگرا به تربیت انسان‌ها پرداخته است و بر ضرورت اصلاح و تجدید نظر در رفتارها تأکید ورزیده است. در این راستا، برخی سازه‌ها از جایگاه بنیادینی برخوردارند. از آنجا که امروزه موضوعات با محوریّت خانواده به عنوان نهادی اثربخش در ارتقاء و بالندگی جامعه، کانون توجّه قرار گرفته است، واکاوی نظریّة کارآمد قرآن در این ...  بیشتر

نقد نظریة تفسیر بر پایة ترتیب نزول

سید محمدحسن جواهری

دوره 9، شماره 33 ، تیر 1397، ، صفحه 35-65

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.38532.1843

چکیده
  بررسی نظریة تفسیر بر پایة ترتیب نزول نیازمند بررسی اولاً اتقان روایات ترتیب نزول، ثانیاً خاستگاه و جایگاه قرینة «ترتیب نزول» در تفسیر و ثالثاً‌ موانع نظریه یاد شده‌است. این سه با توجه به نبودِ پیشینة مناسب، نیازمند مقالات مستقلی هستند تا جوانب آن‌ها بررسی و نقد شود، لیکن با توجه به اینکه بستر پژوهش، روایات ترتیب نزول است، ...  بیشتر

جذابیت پیام در قرآن کریم

اسماعیل صابر کیوج؛ سیدحسین شرف الدین

دوره 9، شماره 35 ، اسفند 1397، ، صفحه 35-66

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.41018.1892

چکیده
  از عصر نزول تا به امروز، قرآن کریم دارای جذابیت و گیرایی منجصر به فردی بوده است؛ تاریخ اثبات کرده است که این جذابیت منحصر به فرهنگ، قومیت یا دوره زمانی مشخصی نیست. یکی از مهمترین دلایل جذب مخاطب به قرآن کریم، مربوط به عنصر «پیام» (هم در بعد شکل و بعد محتوا) است. سوال اصلی مقاله این است که مهمترین ویژگی‌های جذابیت بخش شکل و محتوای ...  بیشتر

بررسی مفهوم حجاب در متون اسلامی، جایگاه آثار و جلوه‌های تربیتی آن

اکبر رهنما؛ زهرا علی‌اکبرزاده آرانی؛ مجید خاری آرانی

دوره 6، شماره 22 ، مهر 1394، ، صفحه 37-54

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.4501

چکیده
  یکی از نیازهای حقیقی در زمینه‌های تربیتی، دینی، اخلاقی و فرهنگی، مسئلة حجاب است. هرچه الگوهای حجاب مراتب برتر و بالاتری داشته باشند، تأثیر بیشتری بر معنویّت و دینداری فرد و جامعه خواهند گذاشت و هرچه حجاب فردی و اجتماعی، متعالی باشد، تقدّس و حرمت اخلاقی و رشد و تعالی جامعة اسلامی بیشتر خواهد بود. حجاب آثار تربیتی در دو زمینة فردی و ...  بیشتر

لایه های قدرت سیاسی نامطلوب در قرآن

حسین احمدی سفیدان

دوره 8، شماره 31 ، اسفند 1396، ، صفحه 37-65

https://doi.org/10.22054/rjqk.2018.25792.1549

چکیده
  قرآن کریم مهم‌ترین و اصیل‌ترین منبع اسلامی است. بی‌شک در این منبع کامل، در زمینة قدرت سیاسی سخن رانده شده‌است. قدرت سیاسی به «مطلوب» و «نامطلوب» تقسیم می‌شود. یکی از مقولاتی که در تحلیل قدرت سیاسی نامطلوب اهمیت دارد، شناسایی لایه‌های آن است. سؤال اصلی اینکه: لایه‌های قدرت سیاسی نامطلوب از منظر قرآن چیست؟ فرضیة تحقیق ...  بیشتر

اخلاق جنسی قبل از ازدواج در قرآن و عهدین

عنایت الله شریفی

دوره 10، شماره 36 ، فروردین 1398، ، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.43819.1917

چکیده
  چکیده: یکی ازمهم ترین مسایل اخلاق جنسی ، اخلاق جنسی قبل از ازدواج می باشد که در قرآن و عهدین مورد توجه قرار گرفته است و در این مورد شباهت ها و تفاوتهایی دارند براین اساس این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی مسایل اخلاق جنسی پیش از ازدواج را در قرآن و عهدین را مورد بررسی قرار دهد و شباهت ها و تفاوت های آنهارا در این مسأله ، برشمرد.. ...  بیشتر

تبیین و تحلیل مبانی تفسیر عرفانی آیات خلافت انسان و نقش او در بسط هستی

مهدی(کورش) نجیبی

دوره 12، شماره 47 ، دی 1400، ، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.62529.2386

چکیده
  جستار پیش رو، با روش گردآوری کتابخانه‌ای - نرم افزاری و نیز داده‌پردازی تحلیلی – انتقادی با هدف تبیین و تحلیل مبانی عرفانی تفسیر آیات خلافت انسان و هبوط او به ارض، در صدد تبیین رابطه آیات پیدایش آدم با پیدایش عالم و گسترش هستی و نیز بیان حقیقت و مراتب وجودی انسان و تناظر آن با مراتب هستی است. یافته‌های این جستار عبارت است از تبیین ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
نقد شبهۀ تأثیرپذیری قرآن از اشعار «امیّهبن أبیالصّلت ثقفی» همراه با تحلیل دیدگاههای«کلمان هوار» و «تسدال»

مریم مظفری؛ سید حسین شفیعی دارابی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 39-65

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74529.2839

چکیده
  کارکردهای مستشرقان در مواجهه با قرآن کریم حکایت از این دارد که آنان در عرصه مقابله با این معجزه ماندگار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شبهات فراوانی را طراحی نموده‍اند تا بدین وسیله از ارزش و جایگاه آن در میان ملت‍ها بکاهند؛ و بدین طریق از تأثیرگذاری آن در اقشار مختلف جلوگیری نمایند. شبهه تأثیرپذیری قرآن از اشعار جاهلی؛ از جمله ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تأمّلی در مصادیق علم پیامبر(ص) بر اساس آیۀ 113 سورۀ نساء

علی احمد ناصح؛ خدیجه امیری

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 39-66

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.76403.2888

چکیده
  مفسّران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ‏» در آیۀ 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه اندیشمندان قرآنی بوده است. رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسأله وحی و اجتهاد آن حضرت محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول ...  بیشتر

مبانی علامه طباطبایی در نقد نظرات زمخشری در تفسیر الکشاف(با رویکردی بر ادله‌ی قرآنی و قرائن درون‌متنی آیات)

قاسم بستانی؛ مینا شیخی؛ امان اله ناصری کریموند

دوره 12، شماره 44 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 41-72

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.12608

چکیده
  یکی از مباحث تفسیری علامه ‌طباطبایی در تمام مجلدات المیزان، پرداختن به صحت و سقم آرای دیگر مفسران می‌باشد که با در نظر گرفتن معیارهایی به پذیرش و یا نقد نظرات آنان اقدام نموده است. از مهم‌ترینِ این تفاسیر؛ تفسیر «الکشاف» می‌باشد که مؤلف المیزان علاوه بر تأیید و بهره‌گیری از نظرات {نحوی و ادبی} زمخشری، در موارد متعددی با تکیه ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
جستاری در لایه‌های معرفتی قرآن، سطوح فهم مخاطبان و میزان بهره‌مندی آنان از هدایت‌های قرآنی بر اساس آیات و روایات

مهدی(کورش) نجیبی

دوره 14، شماره 53 ، تیر 1402، ، صفحه 41-72

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.73293.2811

چکیده
  جستار پیش رو با اتخاذ روش تحقیق تلفیقی نقلی- استدلالی و نیز داده‍پردازی‍های توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه‍ای- نرم افزاری مطالب به نگارش در آمده؛ نگارنده ضمن اشاره به لایه‍های هستی‍شناسی و معرفت‍شناسی قرآن؛ به تفصیل لایه‍های معرفتی قرآن را تبیین؛ و افزون بر فرق گذاری میان فهم قرآن و بهره‍مندی از هدایت‍های قرآن؛ ...  بیشتر

معناشناسی درزمانی واژگان قرآن در تفسیر المیزان

حسین خاکپور؛ مریم بلوردی

دوره 6، شماره 21 ، شهریور 1394، ، صفحه 43-67

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.3724

چکیده
  انتقال کلام هدفمند خداوندبا علوم و فنون متفاوتی در قرآن نمود می‌یابد.یکی از فنون برجستة ادبی، «معناشناسی واژگانی» است. از آنجا که واژگان قرآنی نقش اصلی را در آیه دارند و معنا را گسترش می‌دهند، بررسی این اسلوب ضرورت می‌یابد. مقالة حاضر با هدف بررسی معناشناسی درزمانی واژگان قرآن در تفسیر المیزان و به روش توصیفی‌ـ تحلیلی با رویکرد ...  بیشتر

بررسی و نقد دیدگاه ابن عربی در تفسیر آیه‌ای از سوره تحریم

محمد حسین بیات

دوره 2، شماره 7 ، اسفند 1390، ، صفحه 43-72

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5575

چکیده
  در این مقاله، دیدگاه ابن عربی در باب تفسیر آیه چهار سوره تحریم بیان گردیده است. همچنین، نویسنده مقاله، نظر ابن عربی را در آثار معروف وی در باب شخصیت عایشه و حفصه و پدرانشان مورد تحقیق و بررسی قرار داده و نشان داده که وی این شخصیت‌ها را بیش از حد معقول مدح و ستایش کرده است تا آنجا که عیوب و نقایصشان را حمل بر کمالاتشان نموده و مسیری مخالف ...  بیشتر

بررسی تعارض تئوری‌های علمی و آیات قرآن در آفرینش نخستین انسان

حمید آریان؛ مرادعلی شورگشتی

دوره 7، شماره 27 ، اسفند 1395، ، صفحه 43-75

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.7732

چکیده
  مسئلة چگونگی خلقت نخستین انسان در منابع اسلامی مطرح شده‌است و نیز در برخی علوم تجربی محلّ بحث و نظر بوده‌است. این مقاله به بررسی نسبت فرضیه‌های علمی با دیدگاه قرآن و احادیث دربارة چگونگی آفرینش نخستین انسان، با روش توصیفی ‌ـ تحلیلی می‌پردازد. حاصل تحقیق بیانگر آن است که مدلول آیات و روایات، ظهوری آشکار، بلکه صراحت در آفرینش نخستین ...  بیشتر

زیباشناسی حروف جارّه در آیات قرآن کریم از نگاه زمخشری

اصغر شهبازی

دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1398، ، صفحه 49-76

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.44346.1921

چکیده
  از میان دانشمندانی که در کنار تفسیر معانی و مضامین آیات، به مباحث بلاغی و زیباشناختی آیات عنایتی خاص داشته، زمخشری (متوفّای 538 ق) است که تفسیر وی آمیزه‌ای از مباحث دستوری و بلاغی بوده و به عبارتی، «قوانین نحوی» را در کشف وجوه زیبایی آیات قرار داده است. پژوهش حاضر در تلاش است با تکیه بر روش توصیفی‌ـ تحلیلی، دیدگاه‌های بلاغی صاحب ...  بیشتر

راهکارهای جلوگیری از انحرافات جنسی از دیدگاه قرآن و روایات

جمال فرزند وحی؛ سید محمد موسوی؛ امین فتاحی

دوره 3، شماره 11 ، اسفند 1391، ، صفحه 35-58

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5597

چکیده
  انحرافات جنسی و مسائل مترتّب بر آن، موضوع پژوهش حاضر می‌باشد. هدف این پژوهش ارائة راهکارهای مقابله با انحرفات جنسی بر مبنای آموزه‌های حیات‌بخش دین مبین اسلام است. در این تحقیق تلاش شده است ضمن جمع‌آوری مطالب به روش کتابخانه‌ای و با تکیه بر روش کیفی، به تحلیل آیات قرآن کریم و روایات پرداخته و راهکارهای مقابله با انحرافات مذکور تبیین ...  بیشتر

راهبرد صبر در تبلیغ و رسالت حضرت محمد ص
دوره 3، شماره 10 ، آذر 1391، ، صفحه 35-56

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5604

چکیده
  صبر در قرآن کریم به عنوان راهبرد پیشبرد اهداف انبیا مطرح است. این راهبرد در طول حیات و رسالت حضرت محمد ص کارکرد فراوانی داشته است. کفار برای انصراف رسول اکرم ص از انجام رسالت خویش، طرح های مختلف از جمله تطمیع، اذیت و آزار، تخریب شخصیت، تحریم شنیدن قرآن و محاصره اقتصادی را اجرا کردند اما ان حضرت ص با صبر تام محمدی بر تمام این طرح ها غلبه ...  بیشتر