محمد علی مهدوی راد؛ نجمه نجم
چکیده
برای جریان‌شناسی علمیِ منابع علوم‌قرآن، نگارش منظمی که عوامل موثر بر تطورِ منابع مهم را با تحلیل تاریخی بیان کند، موجود نیست. پژوهش حاضر، کیفی بوده و با روش اسنادی و رویکرد تفسیری و تحلیل تاریخی و تکنیک قیاسی، نحوه «تاثیرگذاریِ مهمترین نگارش‌های علوم‌قرآن قرن5» را بیان کرده‌است. جریان‌سازی نظرات سیدمرتضی در مباحث مهمی ...
بیشتر
برای جریان‌شناسی علمیِ منابع علوم‌قرآن، نگارش منظمی که عوامل موثر بر تطورِ منابع مهم را با تحلیل تاریخی بیان کند، موجود نیست. پژوهش حاضر، کیفی بوده و با روش اسنادی و رویکرد تفسیری و تحلیل تاریخی و تکنیک قیاسی، نحوه «تاثیرگذاریِ مهمترین نگارش‌های علوم‌قرآن قرن5» را بیان کرده‌است. جریان‌سازی نظرات سیدمرتضی در مباحث مهمی چون صرفه و متشابه، و تأثیرگذاری آثارش در نگارش بزرگانی چون شیخ‌طوسی، طبرسی و فخررازی قابل‌توجه است. موضوعات علوم‌قرآن در 67تک‌نگاری مکی‌بن‌ابیطالب بسیار تاثیرگذار بوده که «قرائت» بالاترین رتبه را داراست. 29 تک‌نگاری دانی با تاکید بر «التیسیر»، تاثیرِ نظرات علوم‌قرآن وی را می‌افزاید. مباحث علوم‌قرآن در تبیان طوسی، قابل‌تامل است ولی تاثیرگذاریِ آن به حدّ آثار استادش سیدمرتضی نمی‌رسد. ضریب‌تأثیر اسباب‌النزول واحدی‌نیشابوری متوسط است. اما جریان‌سازیِ آثار جرجانی با نظریه نظم و ابتکار وی، مبحث اعجاز را ارتقا داده‌است. همچنین تاثیرگذاری غزالی به نگرش فلسفی او در پردازشِ مباحث علوم‌قرآن بازمی‌گردد. یافته این تحقیق نشان می‌دهد تکامل و توسعه‌ی علوم‌قرآن قرن5، به‌دلیلِ نوآوری و خلاقیتِ نویسندگان این دوره است. پیامد آن، ترکیب، بازسازی، تعمیق و گسترش علومِ اعجاز، صرفه، محکم و متشابه، قرائت و سبب نزول بوده که در قرون قبل فقط حاصلِ داده‌های روایی است. رهاوردِ فهم این مطلب، تکمیل سرفصل دروس دانشگاهیِ رشته علوم‌قرآن برای دانستن عوامل مؤثر بر تطور و فراز و نشیبهای منابع مهم میشود. ضمن آنکه با روندی منظم، دانش و بینش کمّی و کیفی دانش‌پژوهان این رشته را در فهمِ «تاریخ منابع علوم‌قرآن» ارتقا می‌دهد.
قرآن و معارف قرآنی
فاطمه قربانی لاکتراشانی؛ زینب السادات حسینی
چکیده
«قرب» از مفاهیم غایت‌گرا درنظام باورهای دینی است و صفت «قریب» به عنوان کیفیتی رمزآلود در قرآن، بر مقوله نزدیکی پروردگار به انسان دلالت دارد. این صفت الهی به شکل تکوینی و همراه با آفرینش انسان بر او تجلی‌یافته و در قرآن در معنای فیزیکی، انتزاعی و متافیزیکی کاربرد داشته‌است. آیات مرتبط با نزدیکی خداوند به بندگان، به مقام ...
بیشتر
«قرب» از مفاهیم غایت‌گرا درنظام باورهای دینی است و صفت «قریب» به عنوان کیفیتی رمزآلود در قرآن، بر مقوله نزدیکی پروردگار به انسان دلالت دارد. این صفت الهی به شکل تکوینی و همراه با آفرینش انسان بر او تجلی‌یافته و در قرآن در معنای فیزیکی، انتزاعی و متافیزیکی کاربرد داشته‌است. آیات مرتبط با نزدیکی خداوند به بندگان، به مقام قربی عام اشاره مینمایندکه در قالب افاضه حیات به انسان، احاطت، علم و آگاهی بر خطورات ذهنی و قلبی و تدبیر حاجات و نیازهای مادی و تشریعی اوست. لذا خداوند به طور دائمی و مستمر بر احوال بندگان سمیع، بصیر، علیم بوده و مجیب حاجات اوست. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با کمک روابط همنشین و جانشین، باهمآیی صفت «قریب» با سایر صفات الهی را مورد بررسی قرار داده تا به درک واضحتری از آن دست-یابد.نتیجه حاصل این است که اگرچه بسامد این واژه در قرآن به عنوان صفت خداوند، تنها 2 بار و با صفاتی چون مجیب و سمیع بوده اما با پیجویی همنشینها و جانشینهای آن و نیز تحلیل رابطه واژگانی، می‌توان به این نتیجه دست یافت که پذیرش مسالت بندگان، سرعت پذیرش، حیلوله و علم و احاطت مستخرج از باهم آیی، بیانگر ربوبیت پروردگار است.
احمد زرنگار؛ سیده زینب حسینی؛ روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، ...
بیشتر
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، موجب این سؤال شد که دو گروه مورد بحث با کدام مبانی و ادله به بیان دیدگاه می‌پردازند؟ و نظر برگزیده کدام است؟اعتقاد به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف قرآن یکی از مسائل مهم در حوزه مطالعات علوم قرآنی است. قائلین به توقیفی بودن رسم‌المصحف، هرگونه تغییری در نحوۀ نگارش مصاحف قرآنی را غیر مجاز و به مثابه تحریف در الفاظ قرآن می‌دانند و برای این منظور به بیان ادلّه استناد می‌جویند. در مقابل، نظریه اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی مطرح است که به منظور تسهیل در امر قرائت غیر عرب زبان‌ها و به ویژه برای نوآموزان، تغییر در رسم‌المصحف را جایز می‌دانند و نگارش قرآن براساس رسم قیاسی (رسم‌الاملاء) را پیشنهاد می‌کنند. بررسی مبانی نظری و نقد و تحلیل ادله مطرح شده بیانگر عدم حجیت توقیفی بودن رسم مصحف و جواز تبعیت از قیاس در نگارش قرآن است که ضمن تحلیل تفاوت‌های موجود در رسم المصحف و رسم الاملای متداول و تبیین نقاط ضعف و قوّت هریک از آنها، رسم قیاسی را قول راجح می‌داند.
محمد نصیری
چکیده
نماز یکی از مظاهر عبادت در ادیان مختلف و بارزترین عمل عبادی در ادیان الهی است. آنچه از نظر اسلام حائز اهمیت بسیار است، از یک سو جایگاه رفیعی است که این عبادت در این دین دارد و از سوی دیگر، لایه‌های معنایی و رازهای درونی و عرفانی آن است. در یک نگاه کلی به ظاهر قرآن، خداوند در بیش از 40 سوره و بیش از 100 آیه در قرآن درباره نماز سخن گفته است ...
بیشتر
نماز یکی از مظاهر عبادت در ادیان مختلف و بارزترین عمل عبادی در ادیان الهی است. آنچه از نظر اسلام حائز اهمیت بسیار است، از یک سو جایگاه رفیعی است که این عبادت در این دین دارد و از سوی دیگر، لایه‌های معنایی و رازهای درونی و عرفانی آن است. در یک نگاه کلی به ظاهر قرآن، خداوند در بیش از 40 سوره و بیش از 100 آیه در قرآن درباره نماز سخن گفته است و عرفا ی مسلمان نیز بر سر این سفره گسترده، از اسرار آن پرده برداشته‌اند. در پژوهش پیش رو به روش تحلیلی به ابعادی چند لایه های باطنی این فریضه بی بدیل از افق خوان اولیا ی الهی تاکید و از این میان به اسرار طهارت ، تلاوت، قیام و دیگر ارکان و اجزای نماز، از رهگذر آیات قرآن اهتمام شده است تا مرتبه ای از حقیقت نماز و قرآن در دسترس قرار گیرد . از نظر عرفا در تحت هر هیئتی از هیآت های صلاة، خدای متعال را سرّ و حکمتی است که در غیر آن نمی‌توان یافت. و در واقع نماز عقدی است که در آن، جوهرهای رنگارنگ است، هر رنگی از حال پیامبری‌و لذا اقامه دو رکعت نماز با حضور، قرب به مراتب کمالی بسیاری از انبیا(ع) است. از نظر عرفا بنده مادام که در نماز است، به صفات همه فرشتگان متصف است؛ چراکه فرشتگان یا به تلاوت‌اند، یا تسبیح، یا تحمید یا استغفار، یا دعا و یا درود بر پیامبر(ص). بنده نیز در هیئت نماز از این شش صفت خارج نیست.
محمد صدقی
چکیده
بشریت در طول تاریخ همیشه دچار انواع اضطرابها،نآارمی ها،استرس‌ها، ترس‌ها وغم های وحشتناک بوده است برای فرار ونجات از همه ترس‌ها وغم‌ها وناآرامی ها به انواع اوراد و اذکار در مناسک‌ها،آئین‌ها، ،عرفانهای نوظهور وغیره ایمان آورده وکاملا به آن وفادارشده هست. در این میان قرآن کریم به عنوان کتاب زندگی و شفا دهنده بیماری ها روش‌هایی ...
بیشتر
بشریت در طول تاریخ همیشه دچار انواع اضطرابها،نآارمی ها،استرس‌ها، ترس‌ها وغم های وحشتناک بوده است برای فرار ونجات از همه ترس‌ها وغم‌ها وناآرامی ها به انواع اوراد و اذکار در مناسک‌ها،آئین‌ها، ،عرفانهای نوظهور وغیره ایمان آورده وکاملا به آن وفادارشده هست. در این میان قرآن کریم به عنوان کتاب زندگی و شفا دهنده بیماری ها روش‌هایی را برای پیشگیری و درمان اضطرب و ایجاد آرامش ارائه داه است این پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روش های غلبه بر اضطراب (استرس) و ایجاد آرامش از منظر قرآن و روایات کدامند؟ به نظر می‌رسد که باتوجه به مبنای انسان شناختی قرآنی و روایی که انسان را موجودی مرکب از جسم و روح می‌دانند روش-های غلبه یر اضطراب را می‌توان به دو قسم کلی؛ روش های بینشی و روش های رفتاری تقسیم کرد. روش های بینشی شامل ، باورها و اعتقادات و نگرش صحیح در باره زندگی دنیوی و فلسفه و اهداف سختی ها و رنج ها و روش‌های رفتاری شامل؛یادخدا و ذکر ،توکّل و تقوا و دعا می‌باشند و مهمترین باورها و اعتقادات باور و ایمان به خدا و معاد می‌باشند که هریک ار آنها نقش اساسی در غلبه بر اضطراب و ایجاد آرامش دارند
فرهاد محمدی نژاد؛ احمد محمدی نژاد پاشاکی؛ نجمه محیایی
چکیده
قرآن کریم نگاهی فراگیر به مساله‌ی زیبایی دارد، شناخت زیبایی‌های قرآن با روش‌ها و شیوه‌های گوناگون واژگانی، ادبی، بلاغی، مفهومی و تفسیری و... صورت گرفته‌است. در زبان عربی به ویژه در قرآن کریم هر کلمه، از جایگاه خاص و ویژه‌ای برخورداراست. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی(کیفی) به بررسی انواع و ساختار مختلف (اذا) به صورت نحوی و بلاغی ...
بیشتر
قرآن کریم نگاهی فراگیر به مساله‌ی زیبایی دارد، شناخت زیبایی‌های قرآن با روش‌ها و شیوه‌های گوناگون واژگانی، ادبی، بلاغی، مفهومی و تفسیری و... صورت گرفته‌است. در زبان عربی به ویژه در قرآن کریم هر کلمه، از جایگاه خاص و ویژه‌ای برخورداراست. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی(کیفی) به بررسی انواع و ساختار مختلف (اذا) به صورت نحوی و بلاغی در آیات قرآن کریم می‌پردازد. تلاش این پژوهش، آشکار‌سازی دقیق بسیاری از تعبیرات نحوی و بلاغی است که، (اذا) با تمام کابرد‌هایش در آن به کار رفته‌است. دلیل اصلی ، نشان دادن تغییر معنایی (اذا) در حالت خروج از قالب ظرفیه و شرطیه و استقبال و همچنین وجوه بلاغی (اذا) از جهت حتمیت وشک و نیز جانشینی (اذا) با حروف دیگری چون: اذ و متی است که این امر باعث زیبایی شناسی (اذا) میشود. در حالت خروج و جانشینی با توجه به تفاوت ساختاری که(اذا) در آن قرار دارد، مشاهده خواهد شد که، چگونه ساختار جمله باعث تغییر در معنا و زیبایی شناسی آن میشود، و در آخر مستندات قرآنی خود را همراه با دلایل بلاغی هر یک از آنها مشخص می‌کند. حاصل از این پژوهش نشان که (اذا) بیشتر در امور قطعی الوقوع بکار رفته‌است، همچنان‌که با بررسی این ادات نشان داده شده‌است که «اذا» با قرار گرفتن در ساختار، متضمن معانی حروف دیگر است و از این رهگذر از نوعی «توسعه معنایی» برخوردار میشود
سعید غفرالهی؛ علی احمد ناصح؛ سیدرضا مؤدب
چکیده
قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهره‌بری از مُراد در جهت هدایت می‌رسد. مسأله آن‌جاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر میشود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی ...
بیشتر
قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهره‌بری از مُراد در جهت هدایت می‌رسد. مسأله آن‌جاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر میشود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی و با بهره‌بری از ابزار کتابخانه‌ای به نگارش درآمده است، در تحلیل فرایند تفسیر بدین نتیجه دست یافت که با توجه به نوشتاری یا غیرنوشتاری بودن متن، مفهومی به نام «مقامات تفسیری» مطرح میشود که فهم مراد، تنها در آن مقامات امکان‌پذیر است. این مقام‌ها عبارتند از: «سباق»، «شأن و فضای نزول آیه»، «سیاق سوره»، «فضای نزول سوره»، «قرآن در قرآن نوشتاری» و «قرآن در قرآن غیرنوشتاری». در واقع، هیچ‌یک از مقام‌ها با دیگری تعارضی ندارد و شکل متکامل تفسیر، تنها با کنار هم نهادن تمامی مقامات ممکن است. امّا نتایج حاصل از تحلیل فرایند تطبیق عبارتند از: اوّلًا فرایند تطبیق در گستره‌ی تمامی آیات و برای همه‌ی مخاطبان تعریف میشود؛ ثانیًا از حیطه‌ی «مدلولات لفظی» و حوزه‌ی «تفسیر» بیرون می‌آید؛ ثالثًا تنها با تعیین «مناسبت» و «غایت» به صحنه می‌آید؛ رابعًا با تشکیل قیاسی استثنایی برای نقوش مطرح در یک آیه تصویر میشود؛ خامسًا تعارض با مقام «سباق» یا «شأن نزول آیه» شرط دخول در فرایند تطبیق است، اما تطبیق نسبت به چهار مقام دیگر همین آیه، مهمل یا لابشرط است؛ سادسًا تطبیق یک آیه آن‌گاه مقبول می‌افتد که با مقامات شش‌گانه در محدوده‌ی آیات دیگر متعارض نباشد.
قرآن و معارف قرآنی
سیدحسن حسینی
چکیده
مسئله حشر حیوانات و جمادات یکی از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهی از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند حشر آنها صرفاً برای کیفر است. در این بین علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسیری خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است، نتایج حاصل ...
بیشتر
مسئله حشر حیوانات و جمادات یکی از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهی از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند حشر آنها صرفاً برای کیفر است. در این بین علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسیری خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است، نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که علامه طباطبایی از حشر موجودات در قیامت، با تکیه بر آیات قرآن دفاع و جانب داری کرده و معتقد است: همه موجودات مادون انسان اعم از حیوانات و نباتات و جمادات حشر دارند، و آیات قرآن بر حشر تمام موجودات و مخلوقات در روز قیامت و بازگشت آنها به سوى خدا تصریح می کند. و این بر انگیختگی افزون بر شعورمندی، گونه و مرتبه شعور آنها را نیز روشن می سازد؛ زیرا اشارات آیات قرآن و دلایل قرآنی حاکی از شعورمندی و نیز مکلّف بودن موجودات به اندازه گستره و توان وجودی آنها است، که به اندازه درک و شعوری که از آن بهره مندند حساب پس می دهند. وگردآمدن آنها در روز قیامت نه برای نابودی بلکه برای رسیدگی به پرونده عملشان می باشد؛ زیرا در هستی شناسی قرآن، به سبب تکلیفی که بر موجودات هستی به هر گونه و اندازه، بار میشود، آنها باید در قیامت و رستاخیز، حضور یافته و پاسخگو باشند.
فاطمه ژیان؛ محسن رفعت
چکیده
یکی از مباحث گسترده در حوزه تاریخ قرآن، بحث کتابت و جمع آن است. بیشتر دانشوران اسلامی علی رغم پذیرش نگارش قرآن در روزگار پیامبر، پیدایش مصحفی واحد و رسمی را به دوران عثمان بازگردانده‌اند. اهمیت پرداختن به مصاحف عثمانی، واکاوی اعتبار و بررسی تردیدها و شبهات آن به جهت از میان رفتن اکثر مصاحف رایج عصر صحابه، موافقت صحابه و اهل بیت(ع) با ...
بیشتر
یکی از مباحث گسترده در حوزه تاریخ قرآن، بحث کتابت و جمع آن است. بیشتر دانشوران اسلامی علی رغم پذیرش نگارش قرآن در روزگار پیامبر، پیدایش مصحفی واحد و رسمی را به دوران عثمان بازگردانده‌اند. اهمیت پرداختن به مصاحف عثمانی، واکاوی اعتبار و بررسی تردیدها و شبهات آن به جهت از میان رفتن اکثر مصاحف رایج عصر صحابه، موافقت صحابه و اهل بیت(ع) با توحید مصاحف و رواج نسخه‌های تدوین شده عثمانی تا عصر حاضر، دو چندان خواهد شد. مخالفت صحابه، وجود اغلاط، اختلاف و تغییر مصاحف عثمانی و اختلاف مصاحف صحابه با این مصاحف از جمله شبهات قابل توجه در این عرصه است. بیشتر این شبهات از سوی محققان جدید مسلمان و غیرمسلمان به عنوان بازپژوهی در روایات و گزارشات موجود با رویکردی تاریخی القا شده که اعتبار مصاحف عثمانی و در نهایت نسخ موجود از قرآن را مورد خدشه قرار می‌دهد. این مقاله با رویکردی انتقادی و شیوه توصیفی ـ تحلیلی، ضمن گزارش این شبهات، به نقد و بررسی هر یک از آنها می‌پردازد. یافته-های این مقاله نشان می‌دهد که از آنجایی که مخالفت افرادی همچون ابن‌مسعود برگرفته از غرایضی خاص بوده، اغلاط و اختلافات مصاحف عثمانی با ارسال قاریان به همراه مصاحف جبران شده، ادعاهای این اندیشمندان بی‌اساس بوده و در آن همه‌جانبه نگریسته نشده است.
حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان
چکیده
جرالد هاوتینگ قرآن‌پژوه انگلیسی، آیات مربوط به بت‌پرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیش‌گفته را نقد می‌کند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاه‌های وی مشخص گردید: عدم‌‌‌صراحت واژگان عام قرآنی بر بت‌پرستی معاصران قرآن؛ عدم‌دلالت اسمای خاص قرآنی بر بت‌های آنها؛ عدم-دلالت ...
بیشتر
جرالد هاوتینگ قرآن‌پژوه انگلیسی، آیات مربوط به بت‌پرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیش‌گفته را نقد می‌کند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاه‌های وی مشخص گردید: عدم‌‌‌صراحت واژگان عام قرآنی بر بت‌پرستی معاصران قرآن؛ عدم‌دلالت اسمای خاص قرآنی بر بت‌های آنها؛ عدم-دلالت مشتقات شرک بر بت‌پرستی و یا شرک اعتقادی آنان. این سه دیدگاه، به این نحو قابل نقد هستند: استفاده قرآن از واژگان عام انتزاعی، برای بیان بت‌پرستی معاصران خود، با توجه به ارتقای سطح آشنایی آنان با مفاهیمی انتزاعی و مشترک بین همه فرهنگها در حوزه پرستش غیر خدا صورت گرفته که با توجه به قراین موجود در آیات و خارج از آیات، معلوم میشود که این پرستش، در قالب بت‌پرستی بوده است. اسمای خاص موجود در قرآن درباره شرک مشرکان، با شرک اعتقادی سازگاری دارند و بر اساس منابع سنتی اسلامی، اینها بت‌های معاصران قرآن بوده-اند؛ بیشتر آیات بهکاررفته در قرآن در زمینه شرک، از نوع اعتقادیاند نه شرک عملی و مسأله شفاعت به صورت حقیقی، ارتباطی با شرک ندارد و مشرکان، شفاعت شریکان را صرفاً بهانهای برای بت‌پرستی و شرک خود قرار داده بودند.
مرضیه محصص؛ زهره کوچک یزدی
چکیده
تبیین انسجام درونی آیات قرآنی در مواجهه با گسسته انگاری آیات، یکی از دغدغه های مفسران معاصر به شمار می آید. شناسایی خطوط ارتباطی آیات در یک سوره، به فهم ارتباط وثیق آیات با یکدیگر و دستیابی به مقصود آن سوره می انجامد و روش نوینی در تفسیر قرآن به شمار می آید. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل محتوا، انسجام درونی آیات سوره اسراء مورد ...
بیشتر
تبیین انسجام درونی آیات قرآنی در مواجهه با گسسته انگاری آیات، یکی از دغدغه های مفسران معاصر به شمار می آید. شناسایی خطوط ارتباطی آیات در یک سوره، به فهم ارتباط وثیق آیات با یکدیگر و دستیابی به مقصود آن سوره می انجامد و روش نوینی در تفسیر قرآن به شمار می آید. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل محتوا، انسجام درونی آیات سوره اسراء مورد بررسی قرار گرفته است. موضوعات اصلی مطرح در سوره اسراء، بنی اسرائیل، امت مسلمان و وعده الهی می باشد. در این سوره ضمن یادکرد برهه های حیات قوم بنی اسرائیل و بهانه جویی های ایشان و عبرت آموزی از آنان، مسلمانان به توحیدمحوری وپذیرش حجت الهی دعوت شده اند و از بازگشت به فرهنگ جاهلی، انکار رسالت، تکذیب آیات الهی برحذر داشته شده اند. سرانجام ظهور وعده حق الهی بشارتی است که به هر دو قوم، مسلمانان و بنی اسرائیل داده می شود. از رهگذر تحلیل محتوای سوره اسراء ، هدف مهم سوره که همانا دعوت مردم به تمهید برای تحقق وعده الهی است، برداشت می شود.
قرآن و معارف قرآنی
سیدضیاء الدین علیانسب؛ سیدمرتضی علیانسب؛ سیدمجید نبوی
چکیده
زمینه و هدف: یکی از نیازهای بشر، شادی و سلامت معنوی است. شادی و سلامت معنوی متکی به کیفیت شناخت، گرایش و رفتار و به نوع نگرش فرد بستگی دارد. شادی و سلامت معنوی از عوامل مختلف؛ از جمله نگرش انسان به عالم هستی، اثر می‌پذیرد. هدف اصلی این مقاله؛ بررسی سازوکار تأثیر نگرش‌الهی بر تحقق شادی و سلامت معنوی از منظر آیات و روایات است. روش تحقیق ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از نیازهای بشر، شادی و سلامت معنوی است. شادی و سلامت معنوی متکی به کیفیت شناخت، گرایش و رفتار و به نوع نگرش فرد بستگی دارد. شادی و سلامت معنوی از عوامل مختلف؛ از جمله نگرش انسان به عالم هستی، اثر می‌پذیرد. هدف اصلی این مقاله؛ بررسی سازوکار تأثیر نگرش‌الهی بر تحقق شادی و سلامت معنوی از منظر آیات و روایات است. روش تحقیق در این نگارش توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوردی اطلاعات کتابخانه ای می باشد.یافته‌های تحقیق نشان داد؛ از نظر قرآن کریم، نگرش‌الهی عامل مهم سلامت روانی و شادی انسان بوده که با رضایت از گذشته و ایجاد اطمینان به آینده، شادی حال را رقم می‌زند.بحث و نتیجه‌گیری: آدمیان یا اندوه گذشته را می‌خورند یا نگران آینده‌ای نیامده هستند. از این رو در الگوی شادی معنوی، مومنان آینده و گذشته‌ی خویش را تحت اراده و تدبیر خدای می‌بینند و هیچ اندوهی از گذشته و ترسی از آینده ندارند «أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ»؛«إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا» و به آنچه خدا اراده نموده آرام و خشنودند. آخرین کتاب آسمانی، شادی عمیق انسان را به فضل عام الهی بر همه‌ی انسان‌ها و رحمت خاص الهی بر مومنان منحصر و وابسته نموده «قُلْ بِفَضْلِ اَللّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ». است. به این ترتیب تمام ابعاد شخصیت یک مؤمن و حالات و هیجانات او از جمله شادی، تحت عملکرد ایمان قرار گرفته و آرامشی الهی و شادی معنوی و الهی نصیب وی می‌گردد.
محمدرضا کریمی والا؛ روح الله نصیری
چکیده
شناخت وجود ادراکی نفس و مراتب آن و نیز نحوه استحضار اعمال برای نفس، در حیات اخروی، از منظر آیات و روایات با بهره مندی از تبیین های صدرایی، مسئله اصلی این نوشتار است. ضرورت جستار بر این مسئله با ملاحظه سفارش های مؤکد معصومین بر معرفت نفس، پرواضح است. بر اساس این نوشتار که با شیوه اسنادی ـ تحلیلی سامان پذیرفته است؛ مشخص می شود که حقیقت ...
بیشتر
شناخت وجود ادراکی نفس و مراتب آن و نیز نحوه استحضار اعمال برای نفس، در حیات اخروی، از منظر آیات و روایات با بهره مندی از تبیین های صدرایی، مسئله اصلی این نوشتار است. ضرورت جستار بر این مسئله با ملاحظه سفارش های مؤکد معصومین بر معرفت نفس، پرواضح است. بر اساس این نوشتار که با شیوه اسنادی ـ تحلیلی سامان پذیرفته است؛ مشخص می شود که حقیقت نفس انسان از سنخ ادراک است و ازدیاد مدرَکات، منجر به اتساع نفس و صعود آن تا مرتبه عالی عقل می شود. در این میان توجه به کارکرد قوه خیال که از منظر صدرا امری مجرد است؛ چگونگی ظهور صور روحانی، متناسب با ملکات راسخه نفسانی هم در دنیا و هم بعد از مرگ را در پرتو قیام صدوری اعمال به نفس آشکار می سازد و در نهایت مراد تعبیر قرآن کریم: «لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها» که نعم بهشتی منوط به اراده بهشتیان شده است، به وضوح روشن می شود.
سید حسین حسینی بجدنی؛ مهدی مهریزی طرقی؛ سید محمد باقر حجتی
چکیده
انسان به سبب دارابودن صفات وویژگی‌های خاص ذاتی کانون توجه خردورزان بوده و هر اندیشمندی باتوجه به بینش خود شناخت انسان را مورد واکاوی قرار داده است؛ ازسویی پی بردن به نعمت‌های خلق شده متقن‌ترین راه برای شناخت خالق هستی است و با شناخت خالق، ماهیت انسان تبیین می‌گرددکه خود سبب شکرگزاری، تذکر انسان، رهایی ازغفلت و سرانجام راه گشای ...
بیشتر
انسان به سبب دارابودن صفات وویژگی‌های خاص ذاتی کانون توجه خردورزان بوده و هر اندیشمندی باتوجه به بینش خود شناخت انسان را مورد واکاوی قرار داده است؛ ازسویی پی بردن به نعمت‌های خلق شده متقن‌ترین راه برای شناخت خالق هستی است و با شناخت خالق، ماهیت انسان تبیین می‌گرددکه خود سبب شکرگزاری، تذکر انسان، رهایی ازغفلت و سرانجام راه گشای سعادت دنیا وآخرت خواهد شد. این مسئله ضرورت بحث پیرامون انسان ونعمت‌های الهی را مبرهن می‌نماید. سوره مبارکه «الرحمن» به‌طور ویژه بر نعمت‌های الهی تأکید داشته وآلاء خداوند را به دو دسته دنیوی و اخروی تقسیم نموده که ازجمله نعمت‌های دنیوی می‌توان به نعمت اعطای قرآن کریم وزمینه‌سازی تعلیم و تعلم، خلقت خورشید و ماه و تجلی نظام بر آنها، آفرینش گیاهان ومحصولات آنها، توجه به ماهیت و چگونگی خلقت انسان، قرار‌دادن فصول سال و بهره‌گیری از فصل‌ها، بهره‌گیری ازدریاها ومحصولات دریایی، فناپذیری ممکن الوجود و فناناپذیری واجب الوجود و... اشاره نمود. حسابرسی، نعمت فروپاشی نظام دنیا وربوبیت مطلق خداوند، محیاشدن شرایط برپایی قیامت، برقراری عدالت واجرای قانون عدل الهی برگناهکاران، ایجاددوبهشت واعطاهای الهی برموحدین، زندگی پایدار و جاویدانه، دیگرنعمت‌های بهشتی اعم از باغ‌ها، چشمه‌ها، میوه‌ها، همسران زیبا و با وفا، حوریان بهشتی را ازجمله نعمت‌های اخروی قلمداد کرد؛ لذا نوشتار حاضر می‌کوشد با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی به انسان ونعمت‌های الهی ازدیدگاه قرآن باتأکید برآیات سوره الرحمن بپردازد.
قرآن و معارف قرآنی
صالح حسن زاده؛ علی کربلایی پازوکی؛ علی عابدی رنانی
چکیده
The remarkable advancements in experimental science have exacerbated feelings of self-forgetfulness, emptiness, meaninglessness, stress, and loneliness in humanity. Consequently, individuals in our time are more than ever in need of a solid foundation to guide them through these challenges. The concept of "Mahdaviat," which is a shared belief among all religions and has gained prominence in Shia Islam, can serve as a strong foundation and act as a savior in addressing cognitive, moral, and psychological crises with utmost effectiveness. Human beings nowadays aspire for peace, wisdom, and justice, ...
بیشتر
The remarkable advancements in experimental science have exacerbated feelings of self-forgetfulness, emptiness, meaninglessness, stress, and loneliness in humanity. Consequently, individuals in our time are more than ever in need of a solid foundation to guide them through these challenges. The concept of "Mahdaviat," which is a shared belief among all religions and has gained prominence in Shia Islam, can serve as a strong foundation and act as a savior in addressing cognitive, moral, and psychological crises with utmost effectiveness. Human beings nowadays aspire for peace, wisdom, and justice, which are noble ideals. According to historical texts and religious narratives, Imam Mahdi is the figure who will realize these ideals and overthrow those who oppose them. Imam Mahdi will establish a government based on truth that will encompass the entire world. Religious evidence indicates that Imam Mahdi will establish an ideal relationship among individuals, eliminating discord, tyranny, and ignorance. The dream of universal security, mental well-being, and social harmony has always been cherished by humanity. This dream will be realized in the era of Sahib al-Zaman, that is, Imam Mahdi. Numerous verses of the Quran and hadiths unequivocally affirm this truth and reality. It is a divine promise that, in the end, security and justice will prevail throughout the world, allowing humanity to savor the sweetness of life through justice. This paper will analyze, examine, and argue Islam’s perspective on Mahdi and his revolutionary endeavors, drawing upon religious and rational sources.
قرآن و معارف قرآنی
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج؛ فریدون رضایی
چکیده
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده ...
بیشتر
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده و هرگونه تشکیک در این مسئله زمینه‌چینی برای تحریف قرآن را فراهم می‌کند. در برخی از منابع اهل سنت روایتی نقل شده که ناقض مطلب فوق بوده و حاکی از این است که امام علی علیه السلام بسمله را به حالت اخفاء قرائت کرده‌اند. نوشتار حاضر به روش توصیفی -تحلیلی به اعتبارسنجی روایت موردنظر پرداخته است. مطابق یافته‌های تحقیق، تمامی احادیث مذکور دارای دو عارضه جدی هستند. اولاً: از لحاظ سندی دچار اشکال اساسی‌اند؛ زیرا در زنجیره اسناد راویانی وجود دارند که مورد تضعیف جدی رجالیون اهل سنت قرار گرفته‌اند. ثانیاً: برخی از راویان احادیث منتسب به شیعه هستند و این یک تعارض بین است؛ زیرا منطوق و مفهوم خبر آنها در تضاد کامل با آموزه‌ها و دأب ائمه علیهم السلام در خصوص جهریه خواندن بسمله است. از سوی دیگر واکاوی گزاره‌های تاریخی حکایت از این دارد که ادعای اسقاط بسمله طی یک فراینده حساب‌شده با ابتکار و پشتیبانی دستگاه اموی و در امتداد سیاست محو آثار علوی، به واقعیت تبدیل شده است. از همین رو امکان جعل و تدلیس در این روایات قوت بیشتری می‌گیرد.
قرآن و معارف قرآنی
عنایت الله شریفی
چکیده
مبانی انسان شناختی یکی از مهمترین مبانی خودآگاهی قرآنی است ..پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مبانی انسان شناختی خودآگاهی در قرآن کدامند؟و دارای چه کارکردهای تربیتی می باشند؟ا یافته های تحقیق نشان می دهد انسان شناختی داری مبانی نگرشی،گرایشی و ارزشی می‌باشد، دو ساحتی بودن وجود انسان از جسم ...
بیشتر
مبانی انسان شناختی یکی از مهمترین مبانی خودآگاهی قرآنی است ..پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مبانی انسان شناختی خودآگاهی در قرآن کدامند؟و دارای چه کارکردهای تربیتی می باشند؟ا یافته های تحقیق نشان می دهد انسان شناختی داری مبانی نگرشی،گرایشی و ارزشی می‌باشد، دو ساحتی بودن وجود انسان از جسم و روح، اختیار انسان و هدفمندی از مهمترین مبانی نگرشی هستند و دارای آثار تربیتی چون.توجه تؤأمان، به بعدجسمانی و روحانی بودن سبب آگاهی انسان نسبت به ابعاد وجوی خودبیشتر شده و انسان را در مسیرکمال یاری می‌کند و اختیار افزون بر اینکه به خودآگاهی می‌رسد. عامل بسیار قوی در مقاومت ، شکیبایی و عزّت نفس انسان می‌گردد و هدفمندی با خودآگاهی رابطه مستقیم دارد چراکه بدون آگاهی از خود، رسیدن به هدف خویش امکان پذیر نیست و بدون توجه به زندگی اخروی نمی توان به هدف نهایی رسید..سرشت پاک انسان،اگاهی از ظرفیت ها، قابلیت ها و کاستی ها از مهمترین مبانی انسان شناختی گرایشی هستند .شناخت ظرفیت و کاستی ها موجب تقویت اعتماد و افزایش خود باوری و خودآگاهی می باشد.کرامت وخلافت و جانشینی خدا از مهمترین مبانی انسان شناختی ارزشی می‌باشند که هریک از این دو با خودآگاهی رابطه مستقیم دارند و باعث احساس ارزشمندی ،عزّت نفس و وجهه اجتماعی در جامعه می گردد
قرآن و معارف قرآنی
سید حامد علیزاده موسوی
چکیده
ادعای وجود اسطوره در قرآن از جمله مباحثی است که با رویکردها و روش‌های گوناگون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. آرمسترانگ از جمله دین پژوهانی است که به بررسی انگاره‌ها و گزاره‌های قرآنی پرداخته و سعی در پیوند زدن این گزاره‌ها با مفهوم اسطوره دارد. اسطوره در نگاه وی رویدادی است که در زمانی اتفاق افتاده است، اما به واسطه رها شدن ...
بیشتر
ادعای وجود اسطوره در قرآن از جمله مباحثی است که با رویکردها و روش‌های گوناگون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. آرمسترانگ از جمله دین پژوهانی است که به بررسی انگاره‌ها و گزاره‌های قرآنی پرداخته و سعی در پیوند زدن این گزاره‌ها با مفهوم اسطوره دارد. اسطوره در نگاه وی رویدادی است که در زمانی اتفاق افتاده است، اما به واسطه رها شدن از قید و بند آن زمان خاص همواره و همیشه در حال تکرار بوده و در زندگی باورمندان به آن تأثیرگذار است. وی با تکیه بر اصول روش شناختی رویکرد پدیدارشناسی به بررسی این موضوع پرداخته است. خود مختاری یا استقلال امر قدسی، مقایسه و تطبیق انگاره‌ها، آموزه‌ها و گزاره‌های ادیان با یکدیگر و بهره‌گیری از روش تاریخی و تجربی و در نهایت رسیدن به الگویی مشترک از جمله اصول روش شناختی این رویکرد است. در این مقاله سعی بر آن است که با توجه به اصول برگفته به بررسی دیدگاه آرمسترانگ درباره اسطوره در قرآن پرداخته و به صورت مطالعه موردی آن را واکاویم. زبان نمادین و سمبلیک، ارائه معیاری متفاوت برای سنجه واقعی بودن یک گزاره و همچنین مقایسه نادرست میان دو شخصیت و گزاره تاریخی در اسلام و مسیحیت از جمله نقدهایی که در این مقاله بدان پرداخته شده است.
قرآن و معارف قرآنی
فاطمه وجدانی؛ علیرضا گل محمدپور لری
چکیده
All the verses of the Qur'an have valuable implications for guiding the mankind. The purpose of this study was to extract the components and aims of blame in the Holy Quran. The research method was a descriptive-analytical study in the Qur'an with the Qur'an interpretation, Al-Mizan. According to the findings, cognitive component of blame was knowledge about: the human, divine attributes, divine blessings, divine traditions, the Qur'an, the Prophet Muhammad (PBUH), good and bad, and strategies for correcting wrongdoers. Emotional component of blame obtained as: self-shame, shame in front of God, ...
بیشتر
All the verses of the Qur'an have valuable implications for guiding the mankind. The purpose of this study was to extract the components and aims of blame in the Holy Quran. The research method was a descriptive-analytical study in the Qur'an with the Qur'an interpretation, Al-Mizan. According to the findings, cognitive component of blame was knowledge about: the human, divine attributes, divine blessings, divine traditions, the Qur'an, the Prophet Muhammad (PBUH), good and bad, and strategies for correcting wrongdoers. Emotional component of blame obtained as: self-shame, shame in front of God, guilty, inferiority, and regret. Behavioral component of blame were: questioning, showing off your favor to someone, labeling, to humiliate, rational justifying, arousing and drawing attention to speech, expressing disgust, giving an example, comparing, repeating, and explaining. Also some objectives and goals (correcting the thinking method, strengthening faith in God, paying attention to the resurrection, nurturing the faith in the Prophet Muhammad (PBUH), respecting and obeying him, understanding the ugliness of one's sins, feeling remorse and decision to repentance, and doing good and avoiding wrongdoings) and the ultimate aim (guiding mankind toward the true happiness) were achieved. So, blame in Qur’an leads to informing the sinner and make him feel remorse and encourage him to repent.
قرآن و معارف قرآنی
محمد کاظم شاکر
چکیده
میزان رضایت افراد از زندگی، از سنجه‌های مهم در سبک زندگی ایده‌آل است و «رضایت دوجانبه»، یکی از مهمترین نُمودهای «رضایت از زندگی» است. سخن‌گفتن از «رضایت» در روابط دوجانبه، تداعی‌بخش دوگانة «راضی» و «مرضی» برای دو سوی این روابط است. با توجه به وجود یا فقدان این دو صفت در روابط دو جانبه، سه فرض قابل تصور ...
بیشتر
میزان رضایت افراد از زندگی، از سنجه‌های مهم در سبک زندگی ایده‌آل است و «رضایت دوجانبه»، یکی از مهمترین نُمودهای «رضایت از زندگی» است. سخن‌گفتن از «رضایت» در روابط دوجانبه، تداعی‌بخش دوگانة «راضی» و «مرضی» برای دو سوی این روابط است. با توجه به وجود یا فقدان این دو صفت در روابط دو جانبه، سه فرض قابل تصور است: ۱) دو طرف از یکدیگر «راضی» هستند، در نتیجه، هر یک از طرفین، «مرضیِّ» دیگری نیز هست؛ 2) تنها یکی از طرفین از دیگری راضی است، بنابراین، تنها یک‌طرف «راضی» و طرف دیگر «مرضیّ» است؛ 3) طرفین از یکدیگر «ناراضی» هستند، در نتیجه، هیچ یک مرضیِّ دیگری نیست. بهترین حالت، فرض اوّل و بدترین حالت، فرض سوّم است. وقتی در موقعیت سوّم قرار می‌گیریم باید تلاش کنیم تا آن را حداقل به فرض دوّم تبدیل کنیم و سپس فرض دوّم را به فرض اوّل ارتقا بخشیم. امّا این تبدیل وضعیت چگونه امکان پذیر است؟ این مقاله توصیه می‌کند هر کسی در تعاملاتش با افراد، به جای آن که انتظار داشته باشد خود را «راضی» بیابد، سعی کند «دیگری» را «راضی» و خودش «مرضیِّ آن دیگری» قرار گیرد. زیرا برای این که از «آن دیگری» راضی باشیم، همة عوامل تحقِّق رضایت او را در اختیار نداریم؛ چون ما نمی‌توانیم رفتارهای طرف مقابلمان را به دلخواه خودمان تعیین کنیم و یا تغییر دهیم، اما هر کسی اختیاردار خود و اعمالش است و می‌تواند مطابق دلخواه طرفِ مقابلش عمل کند.
قرآن و معارف قرآنی
حبیب الله حلیمی جلودار؛ فاطمه قربانی لاکتراشانی؛ سکینه عباسی کرانی
چکیده
ویژه‌ای ایفاء می‌نماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزه‌های معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام ...
بیشتر
ویژه‌ای ایفاء می‌نماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزه‌های معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام تسویل را به مؤمنان گوشزد می‌نماید. این واژه در چهار آیه و از باب تفعیل که بر کثرت و تدریج تأکید دارد، کاربرد یافته و همنشینی معناداری با واژگان «شیطان» و «نفس» داشته است. لذا جهت تحلیل حوزه‌های معنایی درگیر با واژۀ «سوّل»، به بررسی جانشینان آن که شامل واژگان «زیّن»، «اضلال»، «اغواء»، «نزغ» و «وسوسه» می‌باشد، پرداخته و در پایان این نتیجه به دست آمد که کارکرد شیطان برای «تسویل»، بی‌اهمیت جلوه دادن امور دینی است که این امر انسان را برای انجام گناه و کارهای زشت جرأت می‌دهد. امّا ابزار شیطان در تسویل، «نفس» است. واژۀ «زیّن» نیز با بالاترین بسامد در رابطۀ جانشینی با «سوّل»، موکد این حقیقت است که شیطان، گناه را در نگاه انسان زینت می‌بخشد. واژۀ «اضلال» نیز مانند «تسویل» از ظرف وجودی «نفس» در جهت انحراف و عدول از هدایت استفاده می‌نماید. «نزغ» سبب تقویت انگیزۀ انسان در انجام پلیدی‌ها و «وسوسه» سبب جوشش درونی او، در فرایند تسویل است. «اغواء» نیز در نقش جانشینی، بر تسویل شدت بخشیده به نحوی که سبب حرکت باورمندانه انسان به سوی گناهان می‌گردد.
قرآن و معارف قرآنی
محمدرضا آرام
چکیده
Recognition the relationship of the verses inside a surah and structural research of that surah are new approaches that although there were detailed in earlier commentaries, but has been considered so seriously by more recent Qur’ān scholars. According to the science of surah recognition, every surah has a purpose and its own specific main subject, so that the all verses of surah circulate around it thereby the meaningful relationship between its verses are recognised. In this study, according to the method of surah recognition, the conceptive structure of the two Surahs Nās and ʿAṣr ...
بیشتر
Recognition the relationship of the verses inside a surah and structural research of that surah are new approaches that although there were detailed in earlier commentaries, but has been considered so seriously by more recent Qur’ān scholars. According to the science of surah recognition, every surah has a purpose and its own specific main subject, so that the all verses of surah circulate around it thereby the meaningful relationship between its verses are recognised. In this study, according to the method of surah recognition, the conceptive structure of the two Surahs Nās and ʿAṣr and the links and reciprocal interaction between the two surahs Nās and Falaq as a case study are reviewed. Therefore, this research revolves around two axes: Methodology of structural research in the Qur’ān; including topics like: Stages and principles of structural research, thematic units (Rukūʿāt) and gradual revelation of the Qur’ān, linkage and connection between the surahs, thematic axis or basic subject of surahs, difference between structural research and interpretation, and at the end of this paper, the meaning and structural cognition of the two Surahs Nās and ʿAṣr are discussed. Based on this research, the exact semantic connection between Surah Nās and Falaq was extracted, and then Surah ʿAṣr was conceptualized using the method of pondering (tadabbur); and as a result, it was concluded that Surah ʿAṣr, despite its small volume, is the most comprehensive and complete Surah of the Qur’an, which contains heavenly and life-giving Quranic teachings
قرآن و معارف قرآنی
غفار شاهدی
چکیده
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی ...
بیشتر
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی توصیفی - تحلیلی و سازماندهی علمی، با هدف تحلیل جامعه ولایی، به بررسی و تحلیل سؤال اصلی موضوع این پژوهش: «با تکیه بر آرای تفسیری آیه الله خامنه ای، مبانی و ویژگی های جامعه ولایی چگونه در قرآن مطرح شده است؟» می‌پردازد. مهمترین دستاورد موضوع این پژوهش این است، در مبنای توحیدی، تنها خداست که حق تصرف کامل در افعال انسان و تشریع را داراست و این حق را از طریق تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، عملی می سازد. یعنی خداوند، در راستای توحید در ربوبیتش با دادن اذن ایجاد حکومت دینی به پیامبران و امامان معصوم و فقهای واجد شرایط، به عنوان امامان جامعه، حق انحصاری خود در حاکمیت و ولایت را، اِعمال می کند. امامانی که با اذن الهی محور شکل گیری جامعه ولایی اند که دارای سه ویژگی مهم، حفظ وابستگیهای داخلی و نفی وابستگیهای خارجی و وجود امام، ست
قرآن و معارف قرآنی
فرهاد محمدی نژاد
چکیده
قرآن، معجزه جاودان اسلام ابعاد گوناگونی از اعجاز بیانی را دارا است. هدف از تحقیق حاضر طرح و توصیف مفهوم با هم‌آیی شادی در قرآن کریم و روایات و توجه به نقش ترکیبات هم آیند در مسائل کاربردی است. شادی در قرآن و احادیث، به دو بخش ممدوح و مذموم تقسیم میشود. شادی ممدوح شادی توأم با اهداف الهی و انسانی بوده که انسان در آن از نظر روحی، سبک‌بال ...
بیشتر
قرآن، معجزه جاودان اسلام ابعاد گوناگونی از اعجاز بیانی را دارا است. هدف از تحقیق حاضر طرح و توصیف مفهوم با هم‌آیی شادی در قرآن کریم و روایات و توجه به نقش ترکیبات هم آیند در مسائل کاربردی است. شادی در قرآن و احادیث، به دو بخش ممدوح و مذموم تقسیم میشود. شادی ممدوح شادی توأم با اهداف الهی و انسانی بوده که انسان در آن از نظر روحی، سبک‌بال شده و از شرایطی که در آن قرار گرفته است رضایت، کسب می کند؛ حال سؤال این است واژه های دال بر شادی ممدوح در قرآن به لحاظ مفهوم شناسی چه معنا، وابعاد و ویژگیهایی دارد؛ پژوهش حاضر به بررسی تحلیلی- توصیفی همایندهای علّی شادی ممدوح و مفهوم شناسی آن در آیات و روایات می پردازد. از این رو، در مقاله حاضر، در حوزه نظری مروری بر آرا زبان شناسی فرث، پالمر، در حوزه زبان شناسی کاربردی، داشته و در ادامه به تحلیل و توصیف مفهومی این پدیده زبانی در واژه های دال بر مفهوم شادی، می پردازد. نتایج بیانگر این است که یقین و رضامندی، نقطه اتّکای مطمئن، خوش رویی و محبت و دوری از شادی های ناپایدار، از جمله همایندهای علّی مرتبط با شادی ممدوح است. هفده واژه متناظر با مفهوم شادی در قرآن و روایات بکار رفته، که برخی جزء واژگان مشترکی بوده که هر دو مفهوم شادی ممدوح و مذموم را مد نظر داشته است. یکایک این واژگان دارای افتراق و تمایزهایی است که موجب امتیاز به کارگیری هر یک در موقعیت خاص و معین میشود.
