دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Signs of Creation: Guides to Theism A Study of Quran and Nahjal-Balāghaخداشناسی از طریق آثار صُنع الهی در عالم تکوین (از دیدگاه قرآن کریم و نهجالبلاغه)526560910.22054/rjqk.2013.5609FAنصرتنیل سازهیئت علمی دانشگاه تربیت مدرسزهرهبابا احمدی میلانیدانشجوی دانشگاه تربیت مدرسJournal Article20130303Consideration and contemplation of signs of creation lead to theism. In his Nahj al-Balāgha, Imam Ali (AS) has repeatedly drawn attention to this fact. In general, he enumerates the wonders of nature, invites people to ruminate over them, and stresses that signs of God’s grandeur are prevalent in the world of creation. This study is an attempt to explore the relationship between signs of creation and theism in Imam Ali’s words.یکی از راههای اثبات وجود خدای متعال، شناخت او از طریق آثار صُنع الهی در عالم تکوین است، بدین گونه که انسان با مشاهدة اسرار طبیعت و نظم محیّرالعقول حاکم بر جهان هستی، و تفکّر در اینها به شناخت خدای متعال میرسد. در موارد متعدّدی از آیات قران کریم و فرازهایی از نهجالبلاغه به اثبات وجود خداوند با استفاده از آیات آفاقی پرداخته است. به طور کلّی روش آیات قران کریم و امام (ع) در بررسی پدیدههای طبیعی این است که پس از بیان شگفتیهای طبیعت، همه را به تفکّر و تعقّل واداشته و تأکید میفرمایند که آثار عظمت خدا در همة آفرینش آشکار است. این پژوهش بر آن است تا با استناد به آیات قران کریم و سخنان حضرت علی (ع) به بررسی و تبیین این راه بپردازد.دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Sirāt al-Mustaqīm in the Qur’anic Exegeses and Ibn Arabi’s Works«صراط مستقیم» در تفاسیر قرآن و آثار ابنعربی2746561010.22054/rjqk.2013.5610FAسعیدقاسمی پرشکوههیئت علمی دانشگاه علامه طباطباییمحمد حسینخوانین زادههیئت علمی دانشگاه علامه طباطباییJournal Article20130406Throughout history, Sufis have made substantial contributions to Islamic culture and the Qur’anic sciences, investigating different subjects using exegesis and interpretation. Among them is sirāt al-mustaqīm (literally the right path) which has, thus, undergone continuous evolution and been accompanied by concepts such as insān al-kāmil (literally the perfect man) which were formulated by Sufi masters like Ibn Arabi. This article is an attempt to investigate sirāt and sirāt al-mustaqīm in the Qurani’c discourse and its exegeses as well as Sufi works, including Ibn Arabi’s. Finally, the two approaches are compared and contrasted.در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شدهاند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفتهاند. از جملة این موضوعها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محییالدّین ابنعربی برای این ترکیب مفاهیم تازهای از جمله «انسان کامل» ذکر کرده است. در این جُستار نخست مفاهیم «صراط» و «صراط مستقیم» در زبان قرآن کریم و تفاسیر مختلف ذکر گردیده و آنگاه به مفاهیم عرفانی آن در آثار صوفیّه و بویژه در آثار ابنعربی پرداخته شده است ودر نهایت، مقایسهای میان این دو نظر صورت گرفته و تفاوت این دو دیدگاه ذکر گردیده است.دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522A Study of Humanistic Foundations of Spiritual Health in the Qur’anبررسی مبانی انسانشناختی سلامت معنوی در قرآن4760561110.22054/rjqk.2013.5611FAعلی اصغرزکویهیئت علمی انشگاه علوم پزشکی مازندرانرحمت اللهمرزبندهیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندرانحسینجلاهیهیئت علمی دانشگاه علوم پزشکیJournal Article20130201Throughout history, scientists have sought to offer a true definition of health as a concept closely related to human life. Moreover, spiritual health has managed to hold the attention of W.H.O. in recent years. The purpose of this article is to determine the humanistic principles of spiritual health on the basis of the Qur’anic teachings. Analysis of the Qur’anic teachings show that the cosmos, human, and life have two aspects: physical and metaphysical, corporal and spiritual, physical and spiritual. Human is hay muta’alleh (literally the divine living) whose health is inextricably linked with monotheism. The spiritual health is also intertwined with the concept of qalb-e salīm (literally the healthy heart). Knowledge, faith, and good behavior seem to be the three principles of spiritual health. In sum, the Qur’anic spiritual health covers (a) the health of soul through the recognition and attainment of monotheism and (b) the health of behavior through promotion of virtues and abstention from vices. Therefore, the spiritual health in the Qur’an is completely different from the secular's ones.ارائة تعریف درست از سلامت و تبیین ابعاد آن، همواره مورد توجّه دانشمندان بوده است. سلامت، با حیات انسان گِرِه خورده است و امروزه سلامت معنوی مورد توجّه سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته است. هدف این نوشتار، تبیین مبانی انسانشناختی سلامت معنوی با تکیه بر آموزههای قرآنی است. بررسی و تحلیل آیات قرآن نشان میدهد که آموزههای وحیانی جدا از سلامت جسم، روان و اجتماع، سلامت معنوی را در کانون توجّه خود قرار داده است. در آموزههای قرآن کریم، جهان، انسان و حیاتْ دو بُعدی هستند: طبیعت و ماوراء طبیعت؛ جسم و روح؛ حیات مادّی و معنوی. انسان «حیِّ متألّه» است و حیات و سلامت او با توحید، آمیختگی ذاتی دارد. سلامت معنوی، با مفهوم «قلب سلیم» نیز گِرِه خورده است. با توجّه به ماهیّت انسان، به نظر میرسد علم، ایمان به خدا و عمل صالح سه مؤلّفة اصلی سلامت معنوی هستند و سلامت معنوی قرآنی عبارت است از: 1ـ سلامت روح در عرصة شناخت و بار یافتن به قلمرو توحید. 2ـ سلامت در عرصة رفتار؛ یعنی آراسته شدن روح به همة کمالات و زیباییهای اخلاقی و پیراستن آن از همة زشتیها و نقصها. بنابراین، سلامت معنوی قرآنی با معنویّتگرایی سکولار تفاوت بنیادین دارد.دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Educational Innovations in the Holy Qur’an A Study of Analogy, Allegory, and Addressingمصادیق نوآوریهای تربیتی در قرآن (در محورهای مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه)6180561210.22054/rjqk.2013.5612FAقاسمعلیکابلیهیئت علمی دانشگاه پیام نور گرگانمحمد حسینمردانی نوکندههیئت علمی دانشگاه گرگانJournal Article20130405A brief look at the Holy Qur’an demonstrates that each single verse brims with illuminative and innovative lessons; therefore, Muslims must tap this valuable educational source to facilitate the growth of the Islamic nation. This research aims to locate educational innovations in the Holy Qur’an in three forms of analogy, allegory, and addressing. It also aims to exploit the findings to train humans displaying Islamic behavior. Conducting a library research, the researchers came to the following conclusions: 1- The Holy Qur’an brims with innovations in education and teaching. 2- Exemplary humans trained on the basis of these innovations are given in the Holy Qur’an. 3- Tapping these innovations helps to introduce exemplary humans to other societies.نگاهی اجمالی به قرآنکریم مبّین آن است که سراسر آیات قرآن سرشار از نوآوری و ابداع نکات هدایتبخش است. بنابراین، بر هر انسان مسلمان فرض است که با تأسّی به قرآن، درسهای خلاّقیّت و نوآوریهای تربیتی آن را فراگیرد و آنها را برای شکوفایی امّت واحد اسلام به کار بندد. هدف اصلی این مقالة پژوهشی، تبیین و نشان دادن مصادیق نوآوریهای تربیتی در قرآن در سه محور مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه است و هدف متفرّع از آن نیز بهرهگیری از نوآوریهای تربیتی قرآن در تربیت انسان متخلّق به اخلاق الهی میباشد. روش پژوهش، کتابخانهای و با بهرهگیری از نتایج و دستاوردهای پژوهشیِ تحقیقاتِ صورتگرفته در این موضوع است. مراجعه به قرآن، تدبّر و عمیق شدن در مضامین آن درسهای عظیم نوآوری را متذکّر میشود. با توجّه به اینکه مصادیق نوآوریهای تربیتی در قرآن متعدّد میباشد، سه موضوع مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه به منظور شباهت و مقایسة آنها با یکدیگر انتخاب گردید که جوامع اسلامی برای بهرهمندی از زندگانی مطلوب انسانی، ناگزیر از بهرهگیری از مصادیق این نوآوریهای تربیتی در قرآنکریم هستند. سه نتیجة اصلی مستخرج از مقاله عبارت هستند از: <br /><em>الف) سراسر قرآن کریم سرشار از نوآوریهای تربیتی در باب تربیت و هدایت است. ب) مصادیق عینی انسانهای رشدیافته، بر اساس نوآوریهای تربیتی موجود در قرآن کریم است. ج) بهرهگیری از نوآوریهای تربیتی قرآن، انسانهایی کامل و جامع را به عنوان اُسوه و الگو به جامعة بشریّت معرّفی خواهد کرد.</em>دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Infallibility of Prophets in the Qur’an and Testamentsعصمت پیامبران در قرآن و عهدین8196561310.22054/rjqk.2013.5613FAعباساشرفیهیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی0000000000000000ام البنینرضاییدانشجوی دانشگاه علامه طباطباییJournal Article20130405This article is a comparative study of the infallibility of prophets as well as its nature and meaning in the Holy Qur’an and Testaments. While both acknowledge the infallibility of prophets in reception and dissemination of the divine message, the Holy Qur’an gives some instances of tark al-awlā (literally abandoning that which was better) committed by the prophets, and Testaments consider them to be prone to sins.در این مقاله عصمت انبیاء در قرآن و عهدین در ماهیت عصمت و مفهوم آن، عصمت انبیاء و اشتراک-ها و افتراقها (یعنی مقایسة این دو کتاب مقدّس) به روش تطبیقی بررسی شده است. هر چند قرآن و عهدین عصمت انبیا را در دریافت و ابلاغ وحی میپذیرند، امّا در قرآن با مسألة ترک اَولَی پیامبران مواجه میشویم که در یهودیّت و مسیحیّت وجود ندارد، بلکه یهود و مسیحیّت آن بزرگواران را چون مردم عادی میپندارند که مرتکب گناهانی میشوند.دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Meaning and Scope of Ikhlās in the Qur’anجستاری در مفهومشناسی و گسترة اخلاص در قرآن97116561410.22054/rjqk.2013.5614FAسید حسنبطحایی گلپایگانیهیئت علمی دانشگاه ورامینJournal Article20130402Monotheism and ikhlās (literally sincerity) have always topped the divine agenda followed by the holy prophets. According to the Holy Qur’an, humans and genies were solely created to worship God sincerely. Not only “sincerity”, but also words and phrases such as “desiring His goodwill”, “who submits himself entirely to Allah”, “if they were sincere to Allah”, “who sells himself to seek the pleasure of Allah”, “only seeking the countenance of Allah”, “pure”, “devote yourself to Him” all prove this claim. While some scholars denounce worship for the sake of entering paradise or avoiding hell against sincerity, it is hypocrisy and worship for the sake of winning worldly gains which is against sincerity. Therefore, sincerity varies according to the knowledge of the worshipper and has, thus, different stages. This article addresses sincerity in belief, worship, zakāt, khoms, hajj, umrah, jihād, infāq, it’ām, bai’at, hijrat, witnessing, alms-giving, and so on. Allah the Almighty refers to prophets as mukhlīs (literally sincere) servants who asked nothing for their mission.دعوت به خداپرستی و اخلاص در بندگی سرلوحة دعوت همة انبیاء الهی بوده است. دستور بندگی خالص در قرآن علاوه بر واژة اخلاص و مشتقّات آن با کلمات و عبارتهای متنوّع دیگری آمده است؛ مانند: «یُریدُونَ وَجْهَه»، «أَسلم وجهه لله»، «نَصَحُوا لِلَّهِ»، «اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّه»، «اِبْتِغاءَ وَجْهَ اللَّه»، «وَ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّه»، «حَنیف»، «تَبَتَّلْ إِلَیْهِ». ضدِّ اخلاص در اعتقاد و عبادت، شرک و بُتپرستی و مقابل اخلاص در طاعتْ ریا است که در روایات از آن به «شرک خفی» و «شرک اصغر» تعبیر شده است.. اگرچه گسترة اخلاص در قرآن شامل تمام باورهای اعتقادی، اعمال عبادی و صفات پسندیدة اخلاقی میشود، ولی آنچه در این تحقیق بررسی میشود، مباحثی است که با توجّه به تصریح آیات قرآن و دیدگاه مفسّران عامّه و خاصّه آمده است که شامل اخلاص در اعتقاد، در برابر شرک و بُتپرستی، اخلاص در اعمال عبادی مانند نماز و زکات، حج، خُمس، زکات، مناسک حجّ و عمره و جهاد، همچنین دربارة برخی از فضائل اخلاق ایمانی مانند اخلاص در انفاق، اطعام، گواهی دادن، نجوا در اصلاح بین مردم، صدقه و هر کار پسندیده، بیعت با پیامبر اکرم (ص) و هجرت و یاری کردن اسلام است. این بحثها با محوریّت آیات و دیدگاه مشهور مفسّران شیعه و اهل سنّت و منابع اخلاقی و لغوی مورد تحقیق و بررسی قرار میگیرد.دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامیپژوهشنامه معارف قرآنی2008-925241220130522Common Words between the Holy Qur’an and Pre-Islamic Arab Poetryواژگان مشترک قرآن کریم و برترین چکامههای عربی پیش از اسلام117137561510.22054/rjqk.2013.5615FAحسندادخواههیئت علمی دانشگاه چمران اهوازJournal Article20130404The Holy Qur’an was revealed in a society whose language was greatly eloquent; thus, it naturally used familiar words and expressions to communicate with them. Moreover, pre-Islamic Arab poems – the treasure trove of Arab poetry, literature, and culture – mirrored the richness of the language in which they were composed. The present paper seeks to investigate the semantic relationships between the pre-Islamic Arab poems and the Holy Qur’an in order to locate their semantic overlaps. The great number of the words shared between the two confirms the eloquence of the common words, small temporal distance between the composition of poems and revelation of the Holy Qur’an, and the pre-Islamic nature of poems.قرآن کریم در محیطی پا به عرصة هدایت مردم نهاد که زبان عربی در اوج فصاحت و بلاغت قرار داشت و طبیعی است که زبان قرآن برای برقراری ارتباط با آنان از واژگان و تعبیرهای متعارف آن جامعه استفاده کند. از سوی دیگر، سرودههای موسوم به چکامههای هفت یا دهگانة شاعران عرب پیش از اسلام که گنجینه شعر، ادب و فرهنگ مردمان آن روزگار به شمار میآید، به تنهایی نشان از غنی بودن زبان عربی پیش از نزول قرآن دارد. این مقاله در پی آن است تا با بررسی ارتباط زبانی میان آن چکامهها و قرآن کریم، واژگان مشترکات میان آن دو و ظرفیّت معنایی آن واژگان را مورد بررسی قرار دهد. از این رو با آوردن ابیات چندی از چکامههای برتر عرب و برخی آیات قرآن کریم، واژگان مشترک با بیان معنای آنها معلوم شده است. وجود تعداد قابل توجّه از واژگان چکامههای عربی پیش از اسلام در قرآن کریم و شباهت معنایی میان آن واژگان، نشانگر چند واقعیّت است؛ از جمله فصیح و قابل فهم بودن واژگان چکامهها برای مردم آن روزگار، کم بودن فاصلة زمانی میان زمان سروده شدن چکامهها با زمان نزول قرآن کریم و درستی انتساب آن چکامهها به پیش از اسلام میباشد.