نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشیار معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

انسان موجودی اجتماعی است که ارتباط و انس با دیگران از ضروریات زندگی او به شمار می‌رود. قرآن کریم برای برقراری ارتباط با دیگران و نحوة معاشرت با آنها مهارت‌های ویژه‌ای ارائه کرده‌است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، مهارت‌های ارتباطی‌ است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی و تحلیلی در این زمینه به سؤالات ذیل پاسخ دهد: 1. مهارت‌های ارتباطی رفتاری از منظر قرآن کدامند؟ 2. مهارت‌های ارتباطی کلامی قرآن کدامند؟ 3. مهارت‌های ارتباطی غیرکلامی کدامند؟ بر اساس آموزه‌های قرآنی مهم‌ترین مهارت‌های رفتاری عبارتند از؛ اعتمادآفرینی، تعاون و همدلی، تواضع و فروتنی، مدارا، عفو و بخشش، احسان، نیکی در برابر بدی، تغافل، تشکر و قدردانی در برابر کار نیک. مهم‌ترین مهارت کلامی نیز سلام و جواب سلام، سخن شایسته، اجتناب از سخن زشت و نجوا، و مهم‌ترین مهارت‌های غیرکلامی نیز مهارت‌های چهره‌ای، چشمی، گریستن و خندیدن می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Communicative Skills in the Quran

نویسنده [English]

  • Enayatollah Sharifi

Associate Professor of the Islamic Science at Allameh Tabataba’i University, Tehran, IRAN.

چکیده [English]

Human is a social being who communication with others is regarded as an integral part of his life. The holy Quran has stipulated and offered some specific skill for communication with others that one of these important skills is communicative skills.  In this regard, the present study aims to provide the answers of the following questions using a descriptive and analytic method: 1. What are the behavioral communicative skills from the Quran’s perspective? 2. What are the verbal communicative skills from the Quran’s perspective? 3. What are the non-verbal communicative skills from the Quran’s perspective? According to the Quran teachings, the most important quranic behavioral skills are trust-establishing, cooperation and sympathy, humility, tolerance, mercy and forgiveness, favor, being kind. The main verbal skills include saying hello, good speech, avoidance from using dirty words and murmuring. Also, major non-verbal skills are facial skills, eye contact, crying and laughing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life skills
  • Communicative skills
  • Behavioral skills
  • Verbal skills
  • Non-verbal skills
  • The Holy Quran
قرآن کریم.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
اون‌هارجی، کریتسین‌ و دیگران. (1393). ارتباطات اجتماعی. ترجمة مهرداد فیروزبخت. چ 7. تهران: رشد.
تمیمی آمدی، عبدالواحد. (1410ق.). غرر الحکم و درر الکلم. چ 2. سید مهدی رجایی. قم: دار الکتاب الإسلامی.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (1407ق.). الصحاح. چ 4. قاهره: بی‌جا.
حرّانی، ابن‌شعبه. (1382). تحف العقول عن آل الرسول. ترجمة احمد جنتی. تهران: امیرکبیر.
حرّ عاملی، محمدبن الحسن. (1414ق.). وسائل الشیعه.چ 2. قم: موسسة آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
سیوطی، جلال‌الدین. (1414ق.). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. بیروت: دارالفکر.
شاذلی، سید قطب. (1412ق.). تفسیر فی ظلال. چ 17. بیروت: دارالشرق.
شبر، عبدالله. (1407ق.).الجوهر الثمین. کویت: مکتبة الألفین.
عروسی حویزی، عبدعلی‌بن جمعه. (1370). تفسیر نور الثقلین. قم: اسماعیلیان.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبرسی، فضل‌الله. (1372). تفسیر مجمع البیان. چ3. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طریحی، فخرالدین. (1362). مجمع البحرین. تهران: المکتبة المرتضویة.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان. بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
فتی، لادن و دیگران. (1385). راهنمای عملی برگزاری کارگاه‌های آموزش مهارت‌های زندگی. تهران: دانژه.
فراهیدی، خلیل‌بن أحمد. (1410ق.). العین. چ 2. قم: انتشارات هجرت.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1384). لباب الإشارات والتنبیهات. تصحیح علیرضا نجف‌زاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1413ق.). التفسیر الکبیر. چ 4. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
فرهنگی، علی‌اکـبر. (1373). ارتباطات انسانی. تهران: تهران تایمز.
فضل‌اللّه، سید محمدحسین. (1419ق.). تفسیر مـن وحی القرآن. بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر.
فیض کاشانی، ملاّ محسن. (بی‌تا). محجّة البیضاء.تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: النشرالإسلامی.
قمی، عباس. (1422ق.). منتهی الآمال. چ 5. قم: جامعة مدرسین.
قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا. (1368). تفسیر کنز الحقایق و بحر الغرائب. ترجمة حسین درگاهی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1427ق.). الکافی. بیروت: الفجر.
گنابادی، (1408ق.). تفسیر بیان السعاده. بیروت: مؤسسة الأعلمی.
لیثی الواسطی، علی‌بن أبی‌نزال. (1377). عیون الحکم والمواعظ. قم: دارالحدیث.
متقی الهندی، علاءالدین علی. (1405ق.). کنز العمّال فی سنن الأقوال والأفعال. بکری حیانی و صفوة السقاء. بیروت: مؤسسة الرسالة.
مدرسی، سید محمدتقی. (1419ق.). من هدی القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1389). میزان الحکمة. ترجمة حمیدرضا شیخی. قم: مؤسسة علمی و فرهنگی دارالحدیث.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحار الأنوار. بیروت ـ لبنان: مؤسسة الوفاء.
مصطفوی، حسن. (1360). التحیق فی مفردات القرآن. تهران: ترجمه و نشر کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مغنیه، محمدجواد. (1414ق.).تفسیر کاشف. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نهج‌البلاغه. (1383). ترجمة محمد دشتی. قم: مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی أمیرالمؤمنین(ع).
نیشابوری، مسلم‌بن حجاج. (1407ق.). صحیح. بیروت: عزالدین.