کبری راستگو
چکیده
تغلیب در شکلهای مختلف خود، به عنوان یکی از اشکال عدم تجانس دستوری در زبان عربی کلام مجید، موضوعی است که نشانههایی مبنی بر وجود آن در مباحث سنتی علم بلاغت، به چشم میخورد. بیشتر کتابهای بلاغی عربی از این صنعت به عنوان یکی از اشکال خروج از مقتضای ظاهر یاد کردهاند. بیگمان تغلیب استفادهای خلاقانه از امکانات زبانی به شمار میآید ...
بیشتر
تغلیب در شکلهای مختلف خود، به عنوان یکی از اشکال عدم تجانس دستوری در زبان عربی کلام مجید، موضوعی است که نشانههایی مبنی بر وجود آن در مباحث سنتی علم بلاغت، به چشم میخورد. بیشتر کتابهای بلاغی عربی از این صنعت به عنوان یکی از اشکال خروج از مقتضای ظاهر یاد کردهاند. بیگمان تغلیب استفادهای خلاقانه از امکانات زبانی به شمار میآید که بهکارگیری نظریهای اساسا ساختاری در مطالعۀ این صنعت شگرف زبانی و رونمایی از معانی ژرف نهفته در ورای آن، اجتنابناپذیر مینماید. بدین تصور جستار حاضر بر آن است تا ضمن کاربست الگوی تحلیل مولفهای و هممتن در مطالعات زبانشناسی نوین و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی(علّی)، عوامل موثر را در کاربرد ساختار تغلیب بهعنوان یک ابزار مهم زبانی در بیان اعجازآمیز کلام مجید استخراج نماید و انگیزههای معنایی استعمال آن را تبیین کند. بررسی دادههای قرآنی نشان میدهد که این پدیده تحت تاثیر بافت و هممتن و بعضا واحدهای کمینۀ معنایی واژگان با ایجاد ابهام هنری، به کارکرد تأویلی، انگیزشی(همذاتپنداری)، فشردهسازی، پوشیدهگویی، تزیینی و ارتباط موضوعی در متن مبادرت دارد. همچنانکه با بررسی کاربست این شگرد بهویژه شکل غلبۀ مذکر بر مؤنث آن در گزارههای قرآنی، میتوان آن را با نظریۀ خنثیشدگی جمع مذکر در صورت اطلاق بر دو جنس مذکر و مونث در دستور زبان عربی توجیه کرد.
کبری راستگو؛ مرضیه مهدیزاده
چکیده
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، ...
بیشتر
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، امکانات ترکیب و همنشینی محدود و مقید است. لذا کاربست نظریۀ مولفههای معنایی به عنوان ابزاری جهت تشخیص چرایی همنشینی واژگان و نیز محدودیتهای گزینشی آنها امری اجتنابناپذیر مینماید. بدین تصور نوشتار حاضر بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و کاربست رویکرد مولفههای معنایی در مقام پاسخگویی به این پرسش اساسی برآید که علت همنشینی سه مفهوم "وهن"، "ضعف" و "استکانت" و نوع چینش آنها چیست؟ گزارههای قرآنی نشان داد که مفهوم ضعف با توجه به مؤلفههای معناساز خود، واژۀ شامل و دو مفهوم دیگر زیرشمولهای آن بهشمار میآید. همچنانکه مفهوم "ضعف" و "وهن" به دلیل اشتراک در خردهمعناهایشان دارای رابطۀ اشتدادی (هممعنایی) هستند که در مؤلفۀ [عارضی] و [گذر زمان] از یکدیگر متمایز میشوند. افزون بر این در میان این سه واژه، مفهوم "استکانت" شدیدترین حالت لاقوگی و ناتوانی را بیان میدارد.