قرآن و معارف قرآنی
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج؛ فریدون رضایی
چکیده
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده ...
بیشتر
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده و هرگونه تشکیک در این مسئله زمینه‌چینی برای تحریف قرآن را فراهم می‌کند. در برخی از منابع اهل سنت روایتی نقل شده که ناقض مطلب فوق بوده و حاکی از این است که امام علی علیه السلام بسمله را به حالت اخفاء قرائت کرده‌اند. نوشتار حاضر به روش توصیفی -تحلیلی به اعتبارسنجی روایت موردنظر پرداخته است. مطابق یافته‌های تحقیق، تمامی احادیث مذکور دارای دو عارضه جدی هستند. اولاً: از لحاظ سندی دچار اشکال اساسی‌اند؛ زیرا در زنجیره اسناد راویانی وجود دارند که مورد تضعیف جدی رجالیون اهل سنت قرار گرفته‌اند. ثانیاً: برخی از راویان احادیث منتسب به شیعه هستند و این یک تعارض بین است؛ زیرا منطوق و مفهوم خبر آنها در تضاد کامل با آموزه‌ها و دأب ائمه علیهم السلام در خصوص جهریه خواندن بسمله است. از سوی دیگر واکاوی گزاره‌های تاریخی حکایت از این دارد که ادعای اسقاط بسمله طی یک فراینده حساب‌شده با ابتکار و پشتیبانی دستگاه اموی و در امتداد سیاست محو آثار علوی، به واقعیت تبدیل شده است. از همین رو امکان جعل و تدلیس در این روایات قوت بیشتری می‌گیرد.
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج
چکیده
مفهوم جنگ و جهاد یکی از جستارهای چالش برانگیزی است که عدم فهم صحیح آن، پیامد های سوئی به دنبال داشته است. از آنجا که در آیات قرآن مفهوم جهاد، امری مقدس و متعالی به شمار می‌رود و قرآن کریم در آیات بسیار و تعابیر مختلف به این موضوع پرداخته است، تحلیل صحیح الگوی بیانی قرآن و نحوۀ کاربست افعال می‌تواند به فهم روشمند آیات جهاد مدد رساند. ...
بیشتر
مفهوم جنگ و جهاد یکی از جستارهای چالش برانگیزی است که عدم فهم صحیح آن، پیامد های سوئی به دنبال داشته است. از آنجا که در آیات قرآن مفهوم جهاد، امری مقدس و متعالی به شمار می‌رود و قرآن کریم در آیات بسیار و تعابیر مختلف به این موضوع پرداخته است، تحلیل صحیح الگوی بیانی قرآن و نحوۀ کاربست افعال می‌تواند به فهم روشمند آیات جهاد مدد رساند. از این رو در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تحلیل گفتمان افعال گفتاری در آیات جهاد پرداخته شد و این نتیجه حاصل آمد که باید برای رسیدن به فعل مضمون در سخن که همان مقصود گوینده است، به ترکیب جامعی از نظام‌های گفتمانی بر آمده از افعال گفتاری، نظر داشت. از این رو نظام‌های گفتمانی هوشمند، احساسی و رخدادی که با عنایت به افعال گفتاری آیات جهاد تحلیل شده‌اند، در ترکیب با یکدیگر تحلیل گفتمان جامع آیات جهاد را روشن می‌سازند. این گفتمان، گفتمانی ارشادی است که در کنار گفتمان هوشمند، از فشاره‌های تنشی_عاطفی و احساسی و نیز گفتمان رخدادی مبتنی بر مشیت الهی نیز بهره می‌برد. در واقع افعال گفتاری، به شکل‌گیری نظام گفتمانی هوشمند در آیات جهاد، کمک کرده و زمینه را برای انجام کنش، فراهم می‌کند. نظام گفتمانی احساسی نیز در قالب افعال گفتاری عاطفی و ترغیبی، گفتمان شور و شعور را کامل می‌نمایند. نظام گفتمانی رخدادی نیز در قالب افعال گفتاری تعهّدی به مرجعی فراتر و مانا اشاره دارد و روشن می‌سازد مشیّت الهی، نصرت و یاری مجاهدان در راه خداست.
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج
چکیده
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دست‌یابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو ...
بیشتر
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دست‌یابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو شناخت روابط مفهومی این واژه و بسامد بالای همنشینی «ربّ» و «إغواء» نظامی تصویری، نمایان میشود که موجی از تفکر را میآفریند. محورهای دوگانهای که اشتقاقات واژه «إغواء» در آن استعمال شده یعنی صحنه إعتذار مجرمان در پیشگاه الهی و داستان ابلیس و خروج او از بهشت، تصویرگر نظام فرمانروایی مطلق خداوند است. مفهوم این ریشه واژه، قدر مشترک معانی سامی و عربی یعنی فرو افتادن، طرد شدن است. این واژه علاوه بر داشتن رابطه همنشینی با إضلال و عصی، نوعی هم معنایی نیز با واژگان مذکور دارد. تقابل معنایی این واژه با مفهوم «رشد» نیز حاکی از نوعی بار عاطفی در آن است، به این مفهوم که فرو افتادن و ساقط شدن معنوی و مقامی را تأکید می‌کند.
