قرآن و معارف قرآنی
محمود رمضانی کردآسیابی؛ عنایت شریفی؛ عبداالمطلب عبدالله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بیان راهکارهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینهسازی ارزشهای اخلاقی در روابط بین دولتها و ملتهای مسلمان و غیرمسلمان میباشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراینباره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که راهکارهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل کدماند؟ راهکارهای ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بیان راهکارهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینهسازی ارزشهای اخلاقی در روابط بین دولتها و ملتهای مسلمان و غیرمسلمان میباشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی دراینباره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که راهکارهای معرفتی حکومت اسلامی در نهادینه کردن ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل کدماند؟ راهکارهای نهادینهسازی ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل در یک تقسیمبندی کلی به راهکارهای عملی (رفتاری) و راهکارهای معرفتی تقسیم میشوند. راهکارهای معرفتی را میتوان به راهکارهای معرفتی؛ نگرشی، گرایشی و کنشی تقسیم کرد. توحید، رسالت و امامت و معاد از مهمترین راهکارهای معرفتی نگرشی هستند که نقش اساسی و بنیادی در نهادینه کردن اخلاق در روابط بینالملل دارند و حکومت دینی موظّف است در تقویت این باورها تلاش نماید؛ و افرایش علم و آگاهی مردم، ترویج فرهنگ عدالتخواهی، ترویج آموزههای دینی در غالب پذیرش آزادانه، حقطلبی و حقجویی از راهکارهای معرفتی گرایشی و مقابله با اندیشههای آسیبزا همانند؛ بدعتگذاری، التقاط و شبهه پردازی از راهکارهای معرفتی کنشی. حکومت اسلامی در نهادینهسازی ارزشهای اخلاقی در روابط بینالملل میباشند.
حسنعلی رضی؛ ناهید مشایی؛ فهیمه شریعتی؛ حمیدرضا آقامحمدیان شعرباف
چکیده
شکست، دشواری و ناگواری از ضرورتهای اجتنابناپذیر دنیایند؛ وعده خداوند متعال بر دوام سختی کشیدن انسان و استمرار بیوقفهی آزمایشات و ابتلائات الهی در دنیا شاهد بر این مدعاست. بیتردید قرآن کریم در راستای مواجهه سالم و کارامد با این مشکلات نیز نسخهای فراگیر دارد. مطالعاتی که به تازگی از منظر روانشناختی به این مقوله پرداختهاند، ...
بیشتر
شکست، دشواری و ناگواری از ضرورتهای اجتنابناپذیر دنیایند؛ وعده خداوند متعال بر دوام سختی کشیدن انسان و استمرار بیوقفهی آزمایشات و ابتلائات الهی در دنیا شاهد بر این مدعاست. بیتردید قرآن کریم در راستای مواجهه سالم و کارامد با این مشکلات نیز نسخهای فراگیر دارد. مطالعاتی که به تازگی از منظر روانشناختی به این مقوله پرداختهاند، بر یک شاخصه بنیادین به نام «شفقت بر نفس» یا «خود دلسوزی» تاکید نموده و آن را اساس بسیاری از مهارتهای فردی، عزت نفس، شادکامی و... دانستهاند. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد میانرشتهای، مولفههای خودشفقتی را در یکی از مقاطع بحرانی امت اسلامی در عصر حضور رسول اکرم (ص) یعنی جنگ احد، دنبال نموده و به بسط محتوایی این فضیلت بر اساس قرآن دست یافته است. در مقوله مهربانی با خود؛ به مفاهیم نقد و انکار سرزنشگران، تاکید بر وجود مدبر مهربان و تسلی و القای آرامش؛ در مقوله انسانیت مشترک؛ عمومیت قانون مرگ و تکرار تاریخی بلا برای مؤمنان و در رابطه با ذهن آگاهی؛ تحلیل زمینههای شکست، انگیزش جهت غلبه بر شکست، ارائه راهکار و دستاوردسازی از شکست و تصریح به عواقب انتخابهای نادرست، را مهمترین مفاهیم محتوایی آیات جنگ اُحد یافته است.
حسین احمدی سفیدان؛ عمران عباسپور
چکیده
نظارت بر قدرت سیاسی در تحلیل سازه قدرت سیاسی دارای اهمیت ویژه ای است، مسأله مقاله حاضر بررسی عناصر نظارت بر قدرت سیاسی از منظر قرآن است. فرضیه؛ از منظر آیات قرآن نظارت بر قدرت سیاسی، توسط عناصر درونی و بیرونی به صورت ترکیبی صورت می گیرد. روش تحلیل مقاله نیز تفسیر موضوعی قرآن بابهره گیری از روش استنطاق یا برون قرآنی شهید صدر میباشد. ...
بیشتر
نظارت بر قدرت سیاسی در تحلیل سازه قدرت سیاسی دارای اهمیت ویژه ای است، مسأله مقاله حاضر بررسی عناصر نظارت بر قدرت سیاسی از منظر قرآن است. فرضیه؛ از منظر آیات قرآن نظارت بر قدرت سیاسی، توسط عناصر درونی و بیرونی به صورت ترکیبی صورت می گیرد. روش تحلیل مقاله نیز تفسیر موضوعی قرآن بابهره گیری از روش استنطاق یا برون قرآنی شهید صدر میباشد. قرآن، عناصری را برای نظارت بر قدرت سیاسی بیان کرده است که از دو طریق نظارت درونی که شامل: تقوا، عدالت، نظارت خداوند، نظارت ملائکه، نظارت پیامبران و امامان، نظارت اعضاء و جوارح، نظارت مکان و طبیعت و امانت دانستن قدرت سیاسی می شود. و نظارت بیرونی نیز شامل: محور قراردادن شریعت، نظارت مردم بر مراکز قدرت، کیفردهی دنیوی، نظارت عمومی، نصیحت ائمه مسلمین میباشد. نتیجه آن که، نظارت درونی، تأثیر قاطع و غیرقابل اغماض در جلوگیری از شکلگیری منازعات قدرت در عرصه سیاسی و تبدیل جامعه به میدان تنازع و جدال قدرتها را دارد. همچنین نظارت بیرونی اگر چه لازم و اجتناب ناپذیر است، اما از محدودیتهایی برخوردار است و به تنهایی نمیتواند از شکل گیری منازعات قدرت سیاسی و تبدیل جامعه به میدان تنازع و جدال قدرتها جلوگیری کند، اما توانایی خاتمه دادن به منازعات و جدالهای قدرت سیاسی را دارد.
فاطمه اکبری؛ محمد رضا ابراهیم نژاد
چکیده
چکیده: به هر نوع آمادگی واقتداردر برابر تهاجم دشمن،آمادگی وقدرت دفاعی گفته می شود که از مولفه های فدرت نظام های سیاسی دینی و غیر دینی محسوب می شود، و اساس هرگونه پیشرفت، توسعه و مقابله است. از این رو همگان در صدد تقویت، تکامل و تجهیز همه جانبه سازمان دفاعی خویش برآمده اند. چرا که حفظ موجودیت، تمامیت ارضی ،استقلال و آزادی ایشان در سایه ...
بیشتر
چکیده: به هر نوع آمادگی واقتداردر برابر تهاجم دشمن،آمادگی وقدرت دفاعی گفته می شود که از مولفه های فدرت نظام های سیاسی دینی و غیر دینی محسوب می شود، و اساس هرگونه پیشرفت، توسعه و مقابله است. از این رو همگان در صدد تقویت، تکامل و تجهیز همه جانبه سازمان دفاعی خویش برآمده اند. چرا که حفظ موجودیت، تمامیت ارضی ،استقلال و آزادی ایشان در سایه این امر مهم تامین می شود. امری بسیار مهم که آیات قران کریم بدان امروتاکید نموده است. لذا این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و تفسیری به بررسی فلسفه وجودی آمادگی و قدرت دفاعی از نگاه قران با رویکرد تفسیری علامه طباطبایی پرداخته است که یافته های این پژوهش بدین شرح است: آمادگی وقدرت دفاعی سازوکاری حیاتی، عقلی، فطری، شرعی، مستمر و پیشنیاز دفاع و جهاد شمرده می شود. و نقش موثری در ایجاد رهب و ترس در دشمن دارد و نیز رابطه مستقیم بین آن و باز دارندگی وجود دارد که هرچه میزان آمادگی واقتداردفاعی افزایش یابد به همان میزان سطح بازدارندگی هم ارتقا می یابد. همچنین با بالا رفتن سطوح آمادگی وقدرت دفاعی میزان غافلگیر شدن قوای مسلح و مدافع نظام اسلامی کاهش می یابد. و در نهایت آمادگی وقدرت دفاعی جامع عامل مهمی در حفظ دین و شعائر الهی وصیانت امت اسلامی می باشد که در دیدگاه علامه طباطبایی مهمترین فلسفه وجودی و هدف نهایی ازآمادگی وقدرت دفاعی است و ارهاب، عدم غافلگیری و بازدارندگی اهداف میانی و ابزاری برای رسیدن به حفظ دین و شعائر الهی وامت اسلامی می باشند.
غدیر هاشمی؛ سید محمد رضوی؛ محمد رضا آرام
چکیده
واژه کاوی در قرآن، از ارکانِ بنیادینِ فهمِ مفاهیم و مقاصد قرآن محسوب میشود که از منظرها و ابعاد گوناگون و در سطوح مختلف مورد واکاوی قرار گرفته است. در روایتهای تفسیری اهلبیت(ع)- بهعنوان مفسران حقیقی قرآن- نیز واژگانکاوی بسیار مورد توجه بوده و تحلیلهای مختلفی از این ذوات مقدسه(ع) صادر شده است. جستار حاضر با توجه به اهمیت واژهپژوهی، ...
بیشتر
واژه کاوی در قرآن، از ارکانِ بنیادینِ فهمِ مفاهیم و مقاصد قرآن محسوب میشود که از منظرها و ابعاد گوناگون و در سطوح مختلف مورد واکاوی قرار گرفته است. در روایتهای تفسیری اهلبیت(ع)- بهعنوان مفسران حقیقی قرآن- نیز واژگانکاوی بسیار مورد توجه بوده و تحلیلهای مختلفی از این ذوات مقدسه(ع) صادر شده است. جستار حاضر با توجه به اهمیت واژهپژوهی، با گردآوری دادههای مرتبط از روایات تفسیری و توصیف و تحلیل این دادهها، به گونهشناسی آنها پرداخته و گونههای بدست آمده را در عناوین ذیل بیان میدارد: تبیین معنای ظاهری واژه، ترادفنگری در بیان معنای بدوی واژگان، بیان وجه تسمیه واژگان، قرآنکاوی واژگانی، تبیین معنای مجازی کلمات، بیان مصادیق واژهها، بیان معنای لغات اضداد، تحلیل نحوی واژ، تبیین واژه در قرائات مختلف، واژه کاوی فرهنگ-نگرانه و بیان معنای بطنی و تأویلی کلمات. روایات تفسیری مزبور، با اینکه در تبیین معنای واژگان کمک شایانی میکند اما بعضا از بُعد دلالی ضعف دارند و در استفاده از آنها باید به معیارهای نقدالمتنی مانند عرضه به قرآن و... نیز توجه نمود.
سعید غفرالهی؛ علی احمد ناصح؛ سیدرضا مؤدب
چکیده
قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهرهبری از مُراد در جهت هدایت میرسد. مسأله آنجاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر میشود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی ...
بیشتر
قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهرهبری از مُراد در جهت هدایت میرسد. مسأله آنجاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر میشود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی و با بهرهبری از ابزار کتابخانهای به نگارش درآمده است، در تحلیل فرایند تفسیر بدین نتیجه دست یافت که با توجه به نوشتاری یا غیرنوشتاری بودن متن، مفهومی به نام «مقامات تفسیری» مطرح میشود که فهم مراد، تنها در آن مقامات امکانپذیر است. این مقامها عبارتند از: «سباق»، «شأن و فضای نزول آیه»، «سیاق سوره»، «فضای نزول سوره»، «قرآن در قرآن نوشتاری» و «قرآن در قرآن غیرنوشتاری». در واقع، هیچیک از مقامها با دیگری تعارضی ندارد و شکل متکامل تفسیر، تنها با کنار هم نهادن تمامی مقامات ممکن است. امّا نتایج حاصل از تحلیل فرایند تطبیق عبارتند از: اوّلًا فرایند تطبیق در گسترهی تمامی آیات و برای همهی مخاطبان تعریف میشود؛ ثانیًا از حیطهی «مدلولات لفظی» و حوزهی «تفسیر» بیرون میآید؛ ثالثًا تنها با تعیین «مناسبت» و «غایت» به صحنه میآید؛ رابعًا با تشکیل قیاسی استثنایی برای نقوش مطرح در یک آیه تصویر میشود؛ خامسًا تعارض با مقام «سباق» یا «شأن نزول آیه» شرط دخول در فرایند تطبیق است، اما تطبیق نسبت به چهار مقام دیگر همین آیه، مهمل یا لابشرط است؛ سادسًا تطبیق یک آیه آنگاه مقبول میافتد که با مقامات ششگانه در محدودهی آیات دیگر متعارض نباشد.
حسن دوست محمدی؛ محمود ابراهیمی ورکیانی؛ مهرعلی لطفی
چکیده
تعداد بسیار زیاد آیات قرآن درباره معاد ، از اهمیت فراوان این اصل اعتقادی حکایت دارد و یکی از موضوعات مهم آن، زنده شدن دوباره انسان در قیامت می باشد که قرآن، آن را حتمی می داند. سوال اصلی اینکه از نظر قرآن، چگونه بدن انسان در قیامت باز میگردد؟ این مقاله تلاش نموده با روش توصیفی و تحلیلی ، تفسیری منطبق بر نظریات علمی از بازگشت بدن انسان ...
بیشتر
تعداد بسیار زیاد آیات قرآن درباره معاد ، از اهمیت فراوان این اصل اعتقادی حکایت دارد و یکی از موضوعات مهم آن، زنده شدن دوباره انسان در قیامت می باشد که قرآن، آن را حتمی می داند. سوال اصلی اینکه از نظر قرآن، چگونه بدن انسان در قیامت باز میگردد؟ این مقاله تلاش نموده با روش توصیفی و تحلیلی ، تفسیری منطبق بر نظریات علمی از بازگشت بدن انسان در قیامت با استناد به آیه51 سورۀ یس را ارائه دهد. به همین منظور، آراء مختلف مفسران درباره چگونگی این بازگشت از جمله نظریه عینیت( بازگشت به تمام اجزاء بدن)، نظریه مثلیت (بازگشت صورت نوعیه بدون مادۀ مشخص) و نظریه اشتداد وجودی نفس( بدن تکامل یافته) طرح و نقد و بررسی گردید. تأکید بر واژه « یَنسِلُونَ » و استفاده از روایتی که بازگشت بدن انسان در قیامت را به جزئی به نام « عَجْبُ الذَّ نَب » دانسته و نیز انطباق این تفسیر، با نظریه شبیه سازی ، نتیجه ای ارائه می دهد که بدن انسان ، از جزء اصلی باقی مانده از بدن دنیوی، تشکیل می شود که آن جزء اصلی، مبدأ پیدایش بدن اخروی است.
قرآن و معارف قرآنی
سید سراج الدین صالحی
چکیده
شکل حکومت دینی بهعنوان یکی از مسائل پرچالش در حوزه اندیشه سیاسی اسلام همواره مورد اختلاف نظر واقع شده است، دانشورانی که دخالت دین در سیاست را پذیرفته و حتی معتقدند دین در مبانی و اصول حکومت توصیههایی را بیان داشته در مورد شکل حکومت با یکدیگر همفکر و همنظر نیستند گروهی از ایشان معتقدند شکل حکومت نیز همانند دیگر عناصر سیاست منصوص ...
بیشتر
شکل حکومت دینی بهعنوان یکی از مسائل پرچالش در حوزه اندیشه سیاسی اسلام همواره مورد اختلاف نظر واقع شده است، دانشورانی که دخالت دین در سیاست را پذیرفته و حتی معتقدند دین در مبانی و اصول حکومت توصیههایی را بیان داشته در مورد شکل حکومت با یکدیگر همفکر و همنظر نیستند گروهی از ایشان معتقدند شکل حکومت نیز همانند دیگر عناصر سیاست منصوص بوده و توسط خدای متعال بهگونهای ثابت و لایتغیر مشخص شده است برخلاف گروه دوم که معتقدند خدای متعال در مورد شکل حکومت اظهار نظری نداشته و در اینباره سکوت کرده است، بهرحال هر دو گروه برای اثبات مدعی خود به ادلهای استناد کردهاند ازجمله یکی از این ادله چگونگی یادکرد قرآنکریم از حکومت انبیاء گذشته است که به موجب آن مشخص میشود خدای متعال ساختار هرمی قدرت را برای حکومت دینی ثابت کرده و یا اینکه چنین نکرده و قائل به شکل خاصی برای حکومت نیست، این نوشته با تحلیل همین دلیل و با روش تفسیری [اجتهادی] و استمداد از روایات و نقلهای تاریخی به داوری بین این دو دیدگاه پرداخته و به این نتیجه فائق آمده است که هیچگونه شاهدی مبنی بر ثبات شکل حکومت و ساختار ثابتِ هرمی آن در داستان انبیاء در قرآنکریم وجود ندارد، و برای اثبات این مدعا قابل استفاده نیست.
قرآن و معارف قرآنی
سیدحسن حسینی
چکیده
مسئله حشر حیوانات و جمادات یکی از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهی از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند حشر آنها صرفاً برای کیفر است. در این بین علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسیری خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است، نتایج حاصل ...
بیشتر
مسئله حشر حیوانات و جمادات یکی از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهی از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند حشر آنها صرفاً برای کیفر است. در این بین علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسیری خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است، نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که علامه طباطبایی از حشر موجودات در قیامت، با تکیه بر آیات قرآن دفاع و جانب داری کرده و معتقد است: همه موجودات مادون انسان اعم از حیوانات و نباتات و جمادات حشر دارند، و آیات قرآن بر حشر تمام موجودات و مخلوقات در روز قیامت و بازگشت آنها به سوى خدا تصریح می کند. و این بر انگیختگی افزون بر شعورمندی، گونه و مرتبه شعور آنها را نیز روشن می سازد؛ زیرا اشارات آیات قرآن و دلایل قرآنی حاکی از شعورمندی و نیز مکلّف بودن موجودات به اندازه گستره و توان وجودی آنها است، که به اندازه درک و شعوری که از آن بهره مندند حساب پس می دهند. وگردآمدن آنها در روز قیامت نه برای نابودی بلکه برای رسیدگی به پرونده عملشان می باشد؛ زیرا در هستی شناسی قرآن، به سبب تکلیفی که بر موجودات هستی به هر گونه و اندازه، بار میشود، آنها باید در قیامت و رستاخیز، حضور یافته و پاسخگو باشند.
مرتضی متقی نژاد
چکیده
با توجه به دلالتهای معناشناختی آیات، متعلق بطلان، اعتقاد، وجود، فعل، و یا قول است. اعتقاد باطل در قرآن به دو صورت قابل پی جویی است: یک: باطل اعتقادی سببی: اعتقاد باطلی که سبب تحقق باطل های دیگر می گردد؛ مانند آیه « ... الَّذِینَ کَفَرُوا اتَّبَعُوا الْباطِلَ؛ همانا کفار از باطل پیروی می کنند (محمّد/ 3). پیروی از باطل که یک فعل باطل یا ...
بیشتر
با توجه به دلالتهای معناشناختی آیات، متعلق بطلان، اعتقاد، وجود، فعل، و یا قول است. اعتقاد باطل در قرآن به دو صورت قابل پی جویی است: یک: باطل اعتقادی سببی: اعتقاد باطلی که سبب تحقق باطل های دیگر می گردد؛ مانند آیه « ... الَّذِینَ کَفَرُوا اتَّبَعُوا الْباطِلَ؛ همانا کفار از باطل پیروی می کنند (محمّد/ 3). پیروی از باطل که یک فعل باطل یا مصداق باطل در این آیه که شیطان است یک باطل وجودی است ولی در واقع سبب این فعل یا سبب تطبیق باطل بر شیطان همانا کفر است که اعتقادی است. در واقع باطل حقیقی همان اعتقاد است.علت حقیقی خواندن باطل اعتقادی و مجازی تلقی کردن باطل های دیگر هم همین است(طباطبایی، ج11، ص455) ؛ چه این که علاقه مسببیت به عنوان علاقه مجاز در این جا وجود دارد. باطل حقیقی در مجموع آیات، کفر، شرک ، نفاق و نافرمانی از دستورات الهی است. دو: باطل اعتقادی مصداقی: مصداق هایی برای باطل اعتقادی در آیات بیان شده: کفر به خدا، کفر به پیامبر اسلام، استنکاف در پذیرش معاد، انکار ضروریات دینی، نفاق، شرک نظری و ... ، باطل است. باطل وجودی: وجود متعارض و متنازع با وجود حق باطل است. باطل فعلی: ایمان به باطل، اطاعت و عبادت غیر خداوند، پیروی از باطل و ... باطل است. باطل قولی : قول به: وجود نوشتاری متعارض با قرآن، تحریف قرآن، ناهماهنگ بودن عقاید قرآن با عقل، مسانخ نبودن احکام قرآن با حکمت، غیر مطابق بودن اخبار قرآن با واقع و ... باطل است
حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان
چکیده
جرالد هاوتینگ قرآنپژوه انگلیسی، آیات مربوط به بتپرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیشگفته را نقد میکند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاههای وی مشخص گردید: عدمصراحت واژگان عام قرآنی بر بتپرستی معاصران قرآن؛ عدمدلالت اسمای خاص قرآنی بر بتهای آنها؛ عدم-دلالت ...
بیشتر
جرالد هاوتینگ قرآنپژوه انگلیسی، آیات مربوط به بتپرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیشگفته را نقد میکند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاههای وی مشخص گردید: عدمصراحت واژگان عام قرآنی بر بتپرستی معاصران قرآن؛ عدمدلالت اسمای خاص قرآنی بر بتهای آنها؛ عدم-دلالت مشتقات شرک بر بتپرستی و یا شرک اعتقادی آنان. این سه دیدگاه، به این نحو قابل نقد هستند: استفاده قرآن از واژگان عام انتزاعی، برای بیان بتپرستی معاصران خود، با توجه به ارتقای سطح آشنایی آنان با مفاهیمی انتزاعی و مشترک بین همه فرهنگها در حوزه پرستش غیر خدا صورت گرفته که با توجه به قراین موجود در آیات و خارج از آیات، معلوم میشود که این پرستش، در قالب بتپرستی بوده است. اسمای خاص موجود در قرآن درباره شرک مشرکان، با شرک اعتقادی سازگاری دارند و بر اساس منابع سنتی اسلامی، اینها بتهای معاصران قرآن بوده-اند؛ بیشتر آیات بهکاررفته در قرآن در زمینه شرک، از نوع اعتقادیاند نه شرک عملی و مسأله شفاعت به صورت حقیقی، ارتباطی با شرک ندارد و مشرکان، شفاعت شریکان را صرفاً بهانهای برای بتپرستی و شرک خود قرار داده بودند.
صالح حسن زاده؛ محمد صدقی الانق
چکیده
در عرف قرآن صراط، یک راه بیش نیست و مستقیم است؛ راه مستقیم آن است که انحرافی و اعوجاجی یا کژی در آن نباشد بر خلاف راههای انحرافی. صراط، شاهراهی است که بر همهی«سبیل»های رسیدن به خدا برتری و احاطه دارد . میان خدا و بندگان، چند سبیل و یک صراط مستقیم برقرار است.تفسیرهای مختلفی که مفسران در باره صراط مستقیم نقل کردهاند، ...
بیشتر
در عرف قرآن صراط، یک راه بیش نیست و مستقیم است؛ راه مستقیم آن است که انحرافی و اعوجاجی یا کژی در آن نباشد بر خلاف راههای انحرافی. صراط، شاهراهی است که بر همهی«سبیل»های رسیدن به خدا برتری و احاطه دارد . میان خدا و بندگان، چند سبیل و یک صراط مستقیم برقرار است.تفسیرهای مختلفی که مفسران در باره صراط مستقیم نقل کردهاند، همه در واقع به یک چیز باز میگردد: همان دین و آئین الهی در جنبههای اعتقادی و عملی که راه و رسم رساندن خلایق به سوی خدایند. این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی و تفسیری و بررسی اقوال مختلف، مفهوم عام از صراط مستقیم را ترجیح میدهد. اقوال و اشارات مختلف در روایات و تفاسیر بیان مصادیق این مفهوم عام است. در این مقاله روایت قرآن از صراط مستقیم به تصویر کشیده شده است. ظهور این تصویر در سوره حمد که عصاره تمام قرآن است آشکار است. به نظر میآید این دیدگاه با کلیت آموزههای قرآن و روایات در تبیین معنای صراط مستقیم سازگارتر باشد.
محسن حبیبی؛ علی شریفی؛ علی حاجی صفری
چکیده
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه میشویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دستهبندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح ...
بیشتر
مفسران فریقین در برداشت مراد حقیقی از ترکیب «صُحُفاً مُطَهَّرةَ» در آیة دوم سوره بینه اختلافاتی دارند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی تفسیرهای مختلف دربارة مقصود خداوند از این عبارت با نُه نوع نگاه مواجه میشویم که ذیل سه رویکرد کلی قابل دستهبندی هستند. گروه اول مفسرانی هستند که تنها به توضیح مفردات اکتفاء کرده و از کنار تفسیر دقیق آیه گذشتهاند. گروه دوم مفسرانی هستند که رویکرد ظاهری دارند و صحف را به کل قرآن، اجزاء قرآن یا کتب آسمانی پیشین تفسیر نمودهاند. گروه سوم رویکرد باطنی دارند و منظور خداوند از صحف را به مواردی همچون لوح محفوظ، قلب پیامبر(ص)، نفوس آسمانی و یا اهل بیت(ع) برگرداندهاند. لازم به ذکر است که برخی از این نُه دیدگاه با برخی دیگر قابل جمع هستند. بطور نمونه تفاسیر لغوی مقدمه ای برای دیگر تفاسیر محسوب می شوند و تفاسیر مختلف باطنی تا حدودی قابلیت بازگشت به هم را دارند. در مجموع می توان گفت تفاسیر باطنی با سیاق آیات و همچنین روایات وارده در این باب هماهنگ تر بوده و نسبت به برداشت گروه دوم معنا و مصداق مناسب تری برای عبارت «صحف مطهره» آیه 2 سوره بیّنه ذکر نموده اند.
سید احمد هاشمی علی آبادی
چکیده
از جمله موضوعات مورد بحث در حوزه زیست، اخلاق کاربردی و حقوق بحث از بایدها و نبایدهای تعامل انسان با محیط زیست است. قرآن کریم نیز به عنوان کتاب تکوین و تشریع در گزارههای توصیفی و الزامی خود نحوه صحیح تعامل انسان را با محیط زیست با ظرافت، دقت و عمیق بیان نموده است. این پژوهش با هدف تبیین نگاه قرآن در این مورد و با روشی توصیفی و تحلیلی ...
بیشتر
از جمله موضوعات مورد بحث در حوزه زیست، اخلاق کاربردی و حقوق بحث از بایدها و نبایدهای تعامل انسان با محیط زیست است. قرآن کریم نیز به عنوان کتاب تکوین و تشریع در گزارههای توصیفی و الزامی خود نحوه صحیح تعامل انسان را با محیط زیست با ظرافت، دقت و عمیق بیان نموده است. این پژوهش با هدف تبیین نگاه قرآن در این مورد و با روشی توصیفی و تحلیلی به عمدهترین مسئولیتهای اخلاقی انسان در مورد محیط زیست پرداخته است و ضمن بیان نگاه قرآن به ارزش ذاتی، قداست، نظاممندی و بعد ملکوتی محیط زیست و نیز ارزش ابزاری و خلقت محیط زیست برای انسان به این نتایج دستیافت که آبادانی و حفظ محیط زیست، استفاده بهینه و بدون افراط و تفریط، جلوگیری از تخریب و آلودهکردن آن، رعایت حق آیندگان و سپاسگزاری، احترام و مهرورزی به محیط زیست جزء وظایف ضروری از نگاه قرآن است. گردآوری مطالب این تحقیق با تکیه بر منابع کتابخانهای و رجوع مستقیم به آیات قرآن کریم و شیوه تفسیری آیه به آیه و نیز شیوه تفسیر روایی انجام گرفته است.
محمد (خداخواست) عرب صالحی
چکیده
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآنکه بهویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه بهعنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا بهصورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا اینکه از همان اوایل اوان بعثت بهصورت دفعی در شب قدر از لوح ...
بیشتر
یکی از مسائل بنیادی در علوم قرآنکه بهویژه در مباحث اخیر این حوزه بسیار تأثیرگذار و موردبحث واقع شده مسئله وجود پیشین قرآن قبل از نزول تدریجی در ظرف خاص خود است؛ حال چه بهعنوان یکی از واقعیات عالم در لوح محفوظ موجود بوده و ازآنجا بهصورت تدریجی بر پیامبر نازل شده و یا اینکه از همان اوایل اوان بعثت بهصورت دفعی در شب قدر از لوح محفوظ تا بیتالمعمور یا ازآنجا بر پیامبر نازل شده باشد؛ در این میان اما کسانی که قرآن را زائیده دیالوگ با واقعیتهای عینی زمان نزول میدانند گاه بالصراحه منکر وجود پیشین قرآن شده و چنانچه صراحتی هم نباشد لازمه قطعی دیدگاه آنان انکار وجود پیشین و هم نزول دفعی قرآن است. این نظر میتواند منشأ مباحث و حتی اشکالات فراوانی نسبت به جاودانگی و جهانشمولی قرآن باشد و چهبسا مؤید یا حتی بنا بر برخی قرائتها منتج نظریه تاریخمندی قرآن گردد؛ مقاله حاضر پس از پیگیری روش اثبات وجود پیشین قرآن در پی اثبات وجود پیشین قرآن بر حوادث زمان نزول و تبیین نحوه آن وجود است؛ همچنین اشکالات واردشده بر این دیدگاه مطرح و به نحو مستدل پاسخ داده خواهد شد.
کبری راستگو
چکیده
تغلیب در شکلهای مختلف خود، به عنوان یکی از اشکال عدم تجانس دستوری در زبان عربی کلام مجید، موضوعی است که نشانههایی مبنی بر وجود آن در مباحث سنتی علم بلاغت، به چشم میخورد. بیشتر کتابهای بلاغی عربی از این صنعت به عنوان یکی از اشکال خروج از مقتضای ظاهر یاد کردهاند. بیگمان تغلیب استفادهای خلاقانه از امکانات زبانی به شمار میآید ...
بیشتر
تغلیب در شکلهای مختلف خود، به عنوان یکی از اشکال عدم تجانس دستوری در زبان عربی کلام مجید، موضوعی است که نشانههایی مبنی بر وجود آن در مباحث سنتی علم بلاغت، به چشم میخورد. بیشتر کتابهای بلاغی عربی از این صنعت به عنوان یکی از اشکال خروج از مقتضای ظاهر یاد کردهاند. بیگمان تغلیب استفادهای خلاقانه از امکانات زبانی به شمار میآید که بهکارگیری نظریهای اساسا ساختاری در مطالعۀ این صنعت شگرف زبانی و رونمایی از معانی ژرف نهفته در ورای آن، اجتنابناپذیر مینماید. بدین تصور جستار حاضر بر آن است تا ضمن کاربست الگوی تحلیل مولفهای و هممتن در مطالعات زبانشناسی نوین و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی(علّی)، عوامل موثر را در کاربرد ساختار تغلیب بهعنوان یک ابزار مهم زبانی در بیان اعجازآمیز کلام مجید استخراج نماید و انگیزههای معنایی استعمال آن را تبیین کند. بررسی دادههای قرآنی نشان میدهد که این پدیده تحت تاثیر بافت و هممتن و بعضا واحدهای کمینۀ معنایی واژگان با ایجاد ابهام هنری، به کارکرد تأویلی، انگیزشی(همذاتپنداری)، فشردهسازی، پوشیدهگویی، تزیینی و ارتباط موضوعی در متن مبادرت دارد. همچنانکه با بررسی کاربست این شگرد بهویژه شکل غلبۀ مذکر بر مؤنث آن در گزارههای قرآنی، میتوان آن را با نظریۀ خنثیشدگی جمع مذکر در صورت اطلاق بر دو جنس مذکر و مونث در دستور زبان عربی توجیه کرد.
فیروزه کرمی
چکیده
توجه به پدافند غیرعامل در جهت افزایش توانمندیهای دفاعی کشورها و کاهش تهدید و آسیبپذیری آنها در حوزههای گوناگون امری است اجتنابناپذیر، که مطمح نظر سیاستمداران بزرگ دنیای امروز است. با ظهور اسلام، جبهه کفر و هجوم گستردهای را برای هدم و نابودی این دین الهی و انسانی آغاز کرد. لذا در برخی از آیات قرآن کریم آشکارا اهمیت حفظ آمادگی ...
بیشتر
توجه به پدافند غیرعامل در جهت افزایش توانمندیهای دفاعی کشورها و کاهش تهدید و آسیبپذیری آنها در حوزههای گوناگون امری است اجتنابناپذیر، که مطمح نظر سیاستمداران بزرگ دنیای امروز است. با ظهور اسلام، جبهه کفر و هجوم گستردهای را برای هدم و نابودی این دین الهی و انسانی آغاز کرد. لذا در برخی از آیات قرآن کریم آشکارا اهمیت حفظ آمادگی همه جانبه در برابر دشمنان و دفاع از حریم دین و کیان مسلمین مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. همچنین در سیره دفاعی پیامبر (ص) نیز نمونههای فراوانی از انواع روشها و تاکتیکهای دفاعی و بهرهگیری مؤثر از موقعیتهای مناسب زمان و مکان برای رویارویی و مقابله با دشمنان دین وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی و واکاوی روشها و تاکتیکهای دفاعی گوناگونی است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در قرآن کریم بدان اشاره شده است و همچنین استخراج و ارائه نمونههایی از تدابیر و برنامههای دفاعی در سیره پیامبر (ص) با توجه به آنچه که امروزه به عنوان اصول پدافند غیر عامل شناخته شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، با توجه به دو عامل عمده فرماندهی هوشمندانه پیامبر اسلام و روحیه شهادت طلبانه مؤمنان به تبیین مهمترین ابعاد و روشهای دفاع غیر عامل در آموزههای قرآن کریم و سیره پیامبر (ص) از قبیل اقدامات فرهنگی و عملیات روانی، افزایش قدرت نظامی در جبهه اسلام ، افزایش میزان بازدارندگی در جبهه دشمن، رعایت اصول مدیریت در شرایط بحران، شناسایی فرصتها و تهدیدها، کاربست طرح فریب دشمن، دورانـدیـشى و آینده نگری و... میپردازد.
محمدعلی اسدی نسب
چکیده
به شهادت آیات فراوان قرآن، هدف دین اسلام و قضایای محتوایی آن، منحصر به قضایای توصیفی و ارزشی در بُعد فردی و اخروی انسانها نیست، و قلمرو آن همه آنچه در سعادت یا شقاوت انسان تاثیری دارد را فرامیگیرد؛ چنین گسترهای، ضرورت طراحی علوم انسانی وحیانی برای اصلاح روابط انسانی جهت نیل به سعادت و دنیوی و اخروی را اثبات میکند؛ علومی که شامل ...
بیشتر
به شهادت آیات فراوان قرآن، هدف دین اسلام و قضایای محتوایی آن، منحصر به قضایای توصیفی و ارزشی در بُعد فردی و اخروی انسانها نیست، و قلمرو آن همه آنچه در سعادت یا شقاوت انسان تاثیری دارد را فرامیگیرد؛ چنین گسترهای، ضرورت طراحی علوم انسانی وحیانی برای اصلاح روابط انسانی جهت نیل به سعادت و دنیوی و اخروی را اثبات میکند؛ علومی که شامل نظریههای نظاممندی در عرصه توصیفات کنشانسانها و الزامات ارزشی این توصیفات است، از سوی دیگر علوم انسانی بشری مدعی بیان همه گزارههای مورد نیاز در عرصه روابط انسانی به منظور حیات دنیوی بهتر است در نتیجه علومی همانند اقتصاد، حقوق، سیاست و ...، با علوم وحیانی تداخل هدفی خواهند داشت، اما افرادی و مکاتبی برآنند که غایت قُصوای دین، معنویت بخشی و سعادت اخروی است؛ که بالطبع و غیر مستقیم اهداف گزارههای قرآنی را نیز محدود به همین هدف میکنند؛ در نتیجه قلمرو علوم انسانی و آموزههای وحیانی دو وادی مستقل از یکدیگرند، این سخن برخاسته از عدم درک صحیح اهداف قرآن و طبقهبندی آنها و در نتیجه نسبتسنجی ناروا میان هدف وحی با هدف علوم انسانی است، به همین جهت تل در پژوهش حاضر با روش تحلیلی و کتابخانهای نقد این دیدگاه پرداخته شود، ابتدا اندکی به سخنان منحصر کنندگان هدف وحی در امور فردی اشاره میشود و سپس اهداف علوم انسانی بررسی میگردد و سپس با ذکر اهداف آموزههای قرآن، تباین هدفی علوم انسانی با آموزههای وحیانی بررسی و نقد میشود.
کبری راستگو؛ مرضیه مهدیزاده
چکیده
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، ...
بیشتر
کاربست طرح "مولفههای معنایی" به عنوان یکی از طرحهای نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیتهای گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، امکانات ترکیب و همنشینی محدود و مقید است. لذا کاربست نظریۀ مولفههای معنایی به عنوان ابزاری جهت تشخیص چرایی همنشینی واژگان و نیز محدودیتهای گزینشی آنها امری اجتنابناپذیر مینماید. بدین تصور نوشتار حاضر بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و کاربست رویکرد مولفههای معنایی در مقام پاسخگویی به این پرسش اساسی برآید که علت همنشینی سه مفهوم "وهن"، "ضعف" و "استکانت" و نوع چینش آنها چیست؟ گزارههای قرآنی نشان داد که مفهوم ضعف با توجه به مؤلفههای معناساز خود، واژۀ شامل و دو مفهوم دیگر زیرشمولهای آن بهشمار میآید. همچنانکه مفهوم "ضعف" و "وهن" به دلیل اشتراک در خردهمعناهایشان دارای رابطۀ اشتدادی (هممعنایی) هستند که در مؤلفۀ [عارضی] و [گذر زمان] از یکدیگر متمایز میشوند. افزون بر این در میان این سه واژه، مفهوم "استکانت" شدیدترین حالت لاقوگی و ناتوانی را بیان میدارد.
علی شریفی؛ مهدی رضائی
چکیده
آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بیمعنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای ...
بیشتر
آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بیمعنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای خاص از رنج، این توانایی را دارند تا معنای رنجهای عظیم بشری را با وساطت ایمان به یک نظام مقدس، روحانی و هوشمند پیوند زنند و آنها را هدفمند سازند.اصلیترین، راهبرد قرآن و روایت در کاهش رنجهای بشری برساختن معنا برای رنج است. این آموزهها مجموعهای از متغیرها را به هم پیوند میدهند. این متغیرهای زنجیرهای، از ایمان به خدا و معاد شروع میشود و با بهرهگیری از متغیرهای میانجی چون؛ توکل، صبر، جهاد و هجرت به متغیر نهایی یعنی رهایی از رنج و رستگاری در دو بُعد دنیا و آخرت ختم میشود. رنجی که تحمل وگاه مبارزه با آن موجب تحقق کمال و ایدهآل دنیوی و نیز نیل به سعادت اخروی است و مبتنی بر اهدافی معین است و همین هدفمندی، راهبرد غایی و عالی آن در جهت جلوگیری از بحران معنا برای معتقدان به این آموزههاست.
مسعود رستنده؛ سید حمید حسینی؛ ابوالقاسم یعقوبی
چکیده
هر اتّفاق ناگواری که مشاهده می کنیم ردّ پایی از عجله و شتاب در آن است. در عصر حاضر که عصر اطّلاعات و سرعت می باشد، بشر امروز دچار عجله و شتاب زدگی گشته است و همین امر استرس و اضطراب را وارد زندگی انسان ها نموده است.عجله و شتاب در علم اخلاق به آن معناست که انسان پیش از فراهم شدن مقدّمات انجام کار، اقدام به اظهار نظر، قضاوت و یا انجام کار ...
بیشتر
هر اتّفاق ناگواری که مشاهده می کنیم ردّ پایی از عجله و شتاب در آن است. در عصر حاضر که عصر اطّلاعات و سرعت می باشد، بشر امروز دچار عجله و شتاب زدگی گشته است و همین امر استرس و اضطراب را وارد زندگی انسان ها نموده است.عجله و شتاب در علم اخلاق به آن معناست که انسان پیش از فراهم شدن مقدّمات انجام کار، اقدام به اظهار نظر، قضاوت و یا انجام کار بنماید؛ امری که نتیجهیآن جز شکست و یا انجام ناقص آن کار نخواهد بود. درست به مثابهی آن که میوه، پیش از رسیدن چیده شود.البتّه عجله و شتاب بُعد مثبت و پسندیده ای هم دارد که مورد تأیید و تأکید قرآن کریم است و از آن تعبیر به سرعت می شود. سرعت در انجام امور خیر و نیک مثل ازدواج، سرعت و شتاب برای ادای حقوق طلبکار و اقامهی نماز و برای آشتی دادن مؤمنان و...امّا در برخی امور عجله و شتاب امری ناپسند و مذموم است که در روان شناسی به عنوان اختلال روانی مطرح می باشد؛ همچون عجله و شتاب در سرزنش دیگران، عجله و شتاب در مجازات و تنبیه و در تصدیق سخن چینان و...این پژوهش برآن است تا ضمن تفسیر تطبیقی و تحلیل کیفی و کمّی محتوای آیات قرآن در باب عجله و شتاب، راهبردهای اخلاقی و روان شناختی درمان این اختلال روانی را در پنج بعد شناختی، دیداری، شنیداری، گفتاری و کرداری ارائه کند؛ سپس نمایهی مدل مفهومی راهبرد قرآن برای درمان عجله و شتاب را مطرح نماید. ان شآءالله
حسن خیری؛ محمد یاسین بصیرت
چکیده
جامعهشناسی معاصر، فرهنگ را برگرفته از جامعه تحلیل میکند. جامعهپذیری در نظام اجتماعی اسلامی، متناسب با فرهنگ اسلامی میباشد. ازاینرو، پرداختن به جامعهپذیری در نظام اجتماعی از نگاه منابع اسلامی ضروری است. در نظام اجتماعی قرآن، جامعهپذیری به عنوان مهمترین منبع، مسئلة پژوهش بودهاست. ازاینرو، سؤال اصلی این است که جامعهپذیری ...
بیشتر
جامعهشناسی معاصر، فرهنگ را برگرفته از جامعه تحلیل میکند. جامعهپذیری در نظام اجتماعی اسلامی، متناسب با فرهنگ اسلامی میباشد. ازاینرو، پرداختن به جامعهپذیری در نظام اجتماعی از نگاه منابع اسلامی ضروری است. در نظام اجتماعی قرآن، جامعهپذیری به عنوان مهمترین منبع، مسئلة پژوهش بودهاست. ازاینرو، سؤال اصلی این است که جامعهپذیری در نظام اجتماعی قرآن چگونه است؟ برای روشن شدن این بحث، تبیین شدهاست که اساس نظام اجتماعی قرآن را باورها، ارزشها و هنجارهای دینی تشکیل میدهد. عملیاتی شدن این مجموعة فرهنگی در نظام اجتماعی با جامعهپذیری است. روش تحقیق کیفی، توصیفیـ تحلیلی اسنادی با بهرهگیری از تفسیر بودهاست و با رویکرد مفهومی و نظری، مفاهیم نظام اجتماعی و جامعهپذیری و اهداف آن شناسایی، و به عناصرجامعهپذیری شامل (روش، محتوی و عوامل) پرداخته شدهاست. در این عناصر، موارد از روش آموزشی، تقلید و تأثیرپذیری از گروه مرجع و در محتوی، بخش فرهنگشناختی شامل باورها، ارزشها و هنجارها، و عوامل جامعهپذیری، مانند خانواده، آموزش و پرورش، همسالان و رسانههای جمعی توضیح داده شدهاند و موارد از آیات قرآن متناسب بابحثها، مطرح و تبیین شدهاند. نتیجة تحقیق حاضر این بوده که جامعهپذیری در نظام اجتماعی قرآن مبتنی بر نظام الهی توحیدی است. از این نظر، همة آموزههای اجتماعی پذیرفتنی نیست، بلکه فرایند جامعهپذیری متناسب با فرهنگ قرآنی در باورها، ارزشها و هنجارها میباشد.
محمدرضا شاهرودی؛ محمد سعید انصاری
چکیده
این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» میپردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده کردهاست و نتیجه گرفته که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخصمیشود منابع اسلامی، استنباط اسطورهای فراگیرتری ...
بیشتر
این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» میپردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده کردهاست و نتیجه گرفته که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخصمیشود منابع اسلامی، استنباط اسطورهای فراگیرتری دربارۀ موضوع خلقت آدم دارند. در این نقد، عمدتاً به تفاسیر روایی متقدم و متأخر شیعی استناد شدهاست، به دلیل آنکه چیپمن از منابع شیعی استفاده نکردهاست و نوعی یکسونگری در مقالۀ وی ایجادشدهاست. در مقایسۀ براهین برگرفته از تفاسیر شیعی با نظرات چیپمن و یافتن نکات افتراق آنها مشخص شد که بسیاری از روایات مطروحه در مقالۀ چیپمن، مورد تأیید قرآن کریم و معصومان(ع) نیست و روایات مذکور، اسرائیلیات و خرافات
محمد عابدی
چکیده
بررسی جایگاه «هستی» به معنای دنیای مادّی، اهمیت ویژهای در هدفانگاری یا ابزارانگاری آن در سیاست دارد. آیا دستیابی به ابعاد مختلف هستی، هدف سیاست است یا وسیلهای که سیاستمداران با آن به اهداف سیاسی میرسند؟ در این تحقیق، نشان داده میشود که گروهی نگاهی مستقل به هستی دارند و آن را «هدف سیاست» میدانند، گروهی هستی را ...
بیشتر
بررسی جایگاه «هستی» به معنای دنیای مادّی، اهمیت ویژهای در هدفانگاری یا ابزارانگاری آن در سیاست دارد. آیا دستیابی به ابعاد مختلف هستی، هدف سیاست است یا وسیلهای که سیاستمداران با آن به اهداف سیاسی میرسند؟ در این تحقیق، نشان داده میشود که گروهی نگاهی مستقل به هستی دارند و آن را «هدف سیاست» میدانند، گروهی هستی را بیارزش میانگارند و گروه سومی نیز آن را «ابزار» رسیدن به اهدافی فراتر، یعنی سعادت حیات اخروی میدانند. این تحقیق با بررسی آیات قرآن کریم، تلاش دارد نشان دهد که کدام مبنا در قرآن پذیرفته و کدام مورد انتقاد است.
طهماسب علیپوریانی؛ سارا زارع؛ امید نادری
چکیده
الگوی شهروندی در دیدگاه اسلامی با الگوی شهروندی رایج در دنیای غرب، بهرغم شباهتها، تفاوتهای بسیاری دارد و این نوع تفاوتها به نوع جهانبینیهای متفاوت آنها برمیگردد. در حقیقت، الگوهای شهروندی خاص جوامع غربی را نمیتوان بر آموزههای الهی منطبق دانست؛ چراکه مباحث مربوط به هویت در هر یک از الگوهای شهروندی، متفاوت از دیگری ...
بیشتر
الگوی شهروندی در دیدگاه اسلامی با الگوی شهروندی رایج در دنیای غرب، بهرغم شباهتها، تفاوتهای بسیاری دارد و این نوع تفاوتها به نوع جهانبینیهای متفاوت آنها برمیگردد. در حقیقت، الگوهای شهروندی خاص جوامع غربی را نمیتوان بر آموزههای الهی منطبق دانست؛ چراکه مباحث مربوط به هویت در هر یک از الگوهای شهروندی، متفاوت از دیگری است. بر همین اساس، بررسی ویژگیهای هر یک از الگوهای شهروندی لازم و ضروری مینماید که با بررسی هویت و هنجارها در هر الگو، مشخص میشود که ساختارهای هنجاری و فکری به اندازۀ ساختارهای مادّی اهمیت دارند. ضمن آنکه پژوهش حاضر با الگو گرفتن از کتاب شهروندی و سیاست نوفضیلتگرا، الگوهای شهروندی را در سه دستۀ شهروندی فراگیر سیاسی، همگونگرای فرهنگی و ارتباطی چندلایه تقسیم میکند و کوششی برای بررسی امکان و امتناع آنها بر اساس الگوی شهروندی قرآن و بیان همزبانیها و ناهمزبانیها میان آنها است که نویسندگان برآنند الگوی شهروندی قرآن را باید به مثابۀ یک کُل ارائه نمود.