قرآن و معارف قرآنی
حبیب الله حلیمی جلودار؛ فاطمه قربانی لاکتراشانی؛ سکینه عباسی کرانی
چکیده
ویژهای ایفاء مینماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزههای معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام ...
بیشتر
ویژهای ایفاء مینماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزههای معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام تسویل را به مؤمنان گوشزد مینماید. این واژه در چهار آیه و از باب تفعیل که بر کثرت و تدریج تأکید دارد، کاربرد یافته و همنشینی معناداری با واژگان «شیطان» و «نفس» داشته است. لذا جهت تحلیل حوزههای معنایی درگیر با واژۀ «سوّل»، به بررسی جانشینان آن که شامل واژگان «زیّن»، «اضلال»، «اغواء»، «نزغ» و «وسوسه» میباشد، پرداخته و در پایان این نتیجه به دست آمد که کارکرد شیطان برای «تسویل»، بیاهمیت جلوه دادن امور دینی است که این امر انسان را برای انجام گناه و کارهای زشت جرأت میدهد. امّا ابزار شیطان در تسویل، «نفس» است. واژۀ «زیّن» نیز با بالاترین بسامد در رابطۀ جانشینی با «سوّل»، موکد این حقیقت است که شیطان، گناه را در نگاه انسان زینت میبخشد. واژۀ «اضلال» نیز مانند «تسویل» از ظرف وجودی «نفس» در جهت انحراف و عدول از هدایت استفاده مینماید. «نزغ» سبب تقویت انگیزۀ انسان در انجام پلیدیها و «وسوسه» سبب جوشش درونی او، در فرایند تسویل است. «اغواء» نیز در نقش جانشینی، بر تسویل شدت بخشیده به نحوی که سبب حرکت باورمندانه انسان به سوی گناهان میگردد.
رضا امانی؛ زهرا عبادی؛ صدیقه رضایی
چکیده
«صبر» در آموزههای دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته میشود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا میکند. بر این اساس، ...
بیشتر
«صبر» در آموزههای دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته میشود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا میکند. بر این اساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیمی نظیر نماز، ایمان، تقوا، اسلام، یقین، نیکی و... از جمله مباحثی است که در این مقاله مورد بررسی قرار میگیرد. لذا مقالة حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است که در یک فرایند منظّم به شناسایی این واژه در لغتنامهها و پس از آن، با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی شبکهای معنای صبر بپردازد. بررسی معنای صبر در منظومة آیات قرآنی، موضوع محوری این پژوهش است. واژة «صبر» در آیات قرآنی با تعدادی از مفاهیم و واژگان، همچون «تقوا»، «نماز»، «زکات»، «امر به معروف و نهی از منکر»، «ایمان»، «اسلام»، «یقین» و «نیکی» همنشین شده است. واژگان «حلم» و «أناه» نیز با واژة «صبر» رابطة جانشینی دارند. همچنین، واژة «صبر» با واژگانی مانند «عجله» و «جزع» رابطة تقابل دارد و از این دو واژة متقابل نمونههائی در قرآن دیده میشود.