سبحان رنجبرزاده؛ علیرضا آزاد؛ محمد غفوری نژاد
چکیده
خداوند متعال که خیر و کمال محض است و بندگان را به اطاعت خود فراخوانده و از معصیت بازداشته در فقره «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» از آیه ۱۰۸ سوره انعام، تزیین اعمال همة امتها (اعم از مؤمن، کافر و مشرک) را به خود نسبت داده است، اینکه این تزیین به چه معناست و از چه روی به خداوند نسبت داده شده چالشی است که مفسران در ...
بیشتر
خداوند متعال که خیر و کمال محض است و بندگان را به اطاعت خود فراخوانده و از معصیت بازداشته در فقره «کَذلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ» از آیه ۱۰۸ سوره انعام، تزیین اعمال همة امتها (اعم از مؤمن، کافر و مشرک) را به خود نسبت داده است، اینکه این تزیین به چه معناست و از چه روی به خداوند نسبت داده شده چالشی است که مفسران در تفسیر این فقره با آن مواجه بودهاند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته دیدگاههای مفسران در تفسیر این فقره را به پنج گونه تقسیم کرده که به نظر میرسد چهار گونه اول یعنی دیدگاههای «ظاهرگرا» «تأویلگرا» «تخصیصگرا» و «فردگرا» قابل پذیرش نبوده و هر کدام به دلایلی رد میشوند؛ در این میان تنها دیدگاهی که آن را ناظر به «ارزشهای اجتماعی» امتها میداند، قابل پذیرش است. ارزشهای اجتماعی از نوع اعتباریات اجتماعی متغیر به شمار میروند، بنابراین ممکن است در هر جامعهای نسبت به جامعه دیگر متفاوت باشند، اما چون خداوند بشر را به گونهای خلق کرده که وقتی جامعه انسانی تشکیل میشود ارزشهایی در آن اعتبار میشوند، خداوند این ارزشها را به خود نسبت داده است. ولی این به معنای منتسب ساختن گمراهی و شرک (و به طور کلی ضدّ ارزشها) به خداوند نیست، زیرا ارزش قلمداد شدن این موارد حاصل ادراک حقیقی نادرست است که به خود انسانها منتسب است، آنچه به خداوند انتساب مییابد ادراکات اعتباری است که بر آن ادراک حقیقی نادرست مترتب شده است.