قرآن و معارف قرآنی
صالح حسن زاده؛ علی کربلایی پازوکی؛ علی عابدی رنانی
چکیده
The remarkable advancements in experimental science have exacerbated feelings of self-forgetfulness, emptiness, meaninglessness, stress, and loneliness in humanity. Consequently, individuals in our time are more than ever in need of a solid foundation to guide them through these challenges. The concept of "Mahdaviat," which is a shared belief among all religions and has gained prominence in Shia Islam, can serve as a strong foundation and act as a savior in addressing cognitive, moral, and psychological crises with utmost effectiveness. Human beings nowadays aspire for peace, wisdom, and justice, ...
بیشتر
The remarkable advancements in experimental science have exacerbated feelings of self-forgetfulness, emptiness, meaninglessness, stress, and loneliness in humanity. Consequently, individuals in our time are more than ever in need of a solid foundation to guide them through these challenges. The concept of "Mahdaviat," which is a shared belief among all religions and has gained prominence in Shia Islam, can serve as a strong foundation and act as a savior in addressing cognitive, moral, and psychological crises with utmost effectiveness. Human beings nowadays aspire for peace, wisdom, and justice, which are noble ideals. According to historical texts and religious narratives, Imam Mahdi is the figure who will realize these ideals and overthrow those who oppose them. Imam Mahdi will establish a government based on truth that will encompass the entire world. Religious evidence indicates that Imam Mahdi will establish an ideal relationship among individuals, eliminating discord, tyranny, and ignorance. The dream of universal security, mental well-being, and social harmony has always been cherished by humanity. This dream will be realized in the era of Sahib al-Zaman, that is, Imam Mahdi. Numerous verses of the Quran and hadiths unequivocally affirm this truth and reality. It is a divine promise that, in the end, security and justice will prevail throughout the world, allowing humanity to savor the sweetness of life through justice. This paper will analyze, examine, and argue Islam’s perspective on Mahdi and his revolutionary endeavors, drawing upon religious and rational sources.
قرآن و معارف قرآنی
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج؛ فریدون رضایی
چکیده
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده ...
بیشتر
تشتت آراء در مسئله جهر و اخفاء بسمله به یکی از حوزه‌های افتراق مذاهب اسلامی تبدیل شده است. عامل اصلی این اختلاف، تشکیک در وحیانی بودن و جزئیت بسمله در سور قرآن است. طبق اخبار قطعی که موافق بدیهیات عقلانی هستند بسمله بخش لاینفک سور قرآنی بوده و سیره پیامبر صلی الله و علیه و آله و اصحاب -خصوصاً امام علی علیه السلام- بر جهر بسمله مبتنی بوده و هرگونه تشکیک در این مسئله زمینه‌چینی برای تحریف قرآن را فراهم میکند. در برخی از منابع اهل سنت روایتی نقل شده که ناقض مطلب فوق بوده و حاکی از این است که امام علی علیه السلام بسمله را به حالت اخفاء قرائت کرده‌اند. نوشتار حاضر به روش توصیفی -تحلیلی به اعتبارسنجی روایت موردنظر پرداخته است. مطابق یافتههای تحقیق، تمامی احادیث مذکور دارای دو عارضه جدی هستند. اولاً: از لحاظ سندی دچار اشکال اساسی‌اند؛ زیرا در زنجیره اسناد راویانی وجود دارند که مورد تضعیف جدی رجالیون اهل سنت قرار گرفته‌اند. ثانیاً: برخی از راویان احادیث منتسب به شیعه هستند و این یک تعارض بین است؛ زیرا منطوق و مفهوم خبر آنها در تضاد کامل با آموزه‌ها و دأب ائمه علیهم السلام در خصوص جهریه خواندن بسمله است. از سوی دیگر واکاوی گزاره‌های تاریخی حکایت از این دارد که ادعای اسقاط بسمله طی یک فراینده حساب‌شده با ابتکار و پشتیبانی دستگاه اموی و در امتداد سیاست محو آثار علوی، به واقعیت تبدیل شده است. از همین رو امکان جعل و تدلیس در این روایات قوت بیشتری می‌گیرد.
قرآن و معارف قرآنی
عنایت الله شریفی
چکیده
مبانی انسان شناختی یکی از مهمترین مبانی خودآگاهی قرآنی است ..پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مبانی انسان شناختی خودآگاهی در قرآن کدامند؟و دارای چه کارکردهای تربیتی می باشند؟ا یافته های تحقیق نشان می دهد انسان شناختی داری مبانی نگرشی،گرایشی و ارزشی می‌باشد، دو ساحتی بودن وجود انسان از جسم ...
بیشتر
مبانی انسان شناختی یکی از مهمترین مبانی خودآگاهی قرآنی است ..پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مبانی انسان شناختی خودآگاهی در قرآن کدامند؟و دارای چه کارکردهای تربیتی می باشند؟ا یافته های تحقیق نشان می دهد انسان شناختی داری مبانی نگرشی،گرایشی و ارزشی می‌باشد، دو ساحتی بودن وجود انسان از جسم و روح، اختیار انسان و هدفمندی از مهمترین مبانی نگرشی هستند و دارای آثار تربیتی چون.توجه تؤأمان، به بعدجسمانی و روحانی بودن سبب آگاهی انسان نسبت به ابعاد وجوی خودبیشتر شده و انسان را در مسیرکمال یاری میکند و اختیار افزون بر اینکه به خودآگاهی میرسد. عامل بسیار قوی در مقاومت ، شکیبایی و عزّت نفس انسان میگردد و هدفمندی با خودآگاهی رابطه مستقیم دارد چراکه بدون آگاهی از خود، رسیدن به هدف خویش امکان پذیر نیست و بدون توجه به زندگی اخروی نمی توان به هدف نهایی رسید..سرشت پاک انسان،اگاهی از ظرفیت ها، قابلیت ها و کاستی ها از مهمترین مبانی انسان شناختی گرایشی هستند .شناخت ظرفیت و کاستی ها موجب تقویت اعتماد و افزایش خود باوری و خودآگاهی می باشد.کرامت وخلافت و جانشینی خدا از مهمترین مبانی انسان شناختی ارزشی می‌باشند که هریک از این دو با خودآگاهی رابطه مستقیم دارند و باعث احساس ارزشمندی ،عزّت نفس و وجهه اجتماعی در جامعه می گردد
قرآن و معارف قرآنی
سید حامد علیزاده موسوی
چکیده
ادعای وجود اسطوره در قرآن از جمله مباحثی است که با رویکردها و روشهای گوناگون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. آرمسترانگ از جمله دین پژوهانی است که به بررسی انگاره‌ها و گزاره‌های قرآنی پرداخته و سعی در پیوند زدن این گزاره‌ها با مفهوم اسطوره دارد. اسطوره در نگاه وی رویدادی است که در زمانی اتفاق افتاده است، اما به واسطه رها شدن ...
بیشتر
ادعای وجود اسطوره در قرآن از جمله مباحثی است که با رویکردها و روشهای گوناگون مورد توجه خاورشناسان قرار گرفته است. آرمسترانگ از جمله دین پژوهانی است که به بررسی انگاره‌ها و گزاره‌های قرآنی پرداخته و سعی در پیوند زدن این گزاره‌ها با مفهوم اسطوره دارد. اسطوره در نگاه وی رویدادی است که در زمانی اتفاق افتاده است، اما به واسطه رها شدن از قید و بند آن زمان خاص همواره و همیشه در حال تکرار بوده و در زندگی باورمندان به آن تأثیرگذار است. وی با تکیه بر اصول روش شناختی رویکرد پدیدارشناسی به بررسی این موضوع پرداخته است. خود مختاری یا استقلال امر قدسی، مقایسه و تطبیق انگاره‌ها، آموزه‌ها و گزاره‌های ادیان با یکدیگر و بهرهگیری از روش تاریخی و تجربی و در نهایت رسیدن به الگویی مشترک از جمله اصول روش شناختی این رویکرد است. در این مقاله سعی بر آن است که با توجه به اصول برگفته به بررسی دیدگاه آرمسترانگ درباره اسطوره در قرآن پرداخته و به صورت مطالعه موردی آن را واکاویم. زبان نمادین و سمبلیک، ارائه معیاری متفاوت برای سنجه واقعی بودن یک گزاره و همچنین مقایسه نادرست میان دو شخصیت و گزاره تاریخی در اسلام و مسیحیت از جمله نقدهایی که در این مقاله بدان پرداخته شده است.
قرآن و معارف قرآنی
فاطمه وجدانی؛ علیرضا گل محمدپور لری
چکیده
All the verses of the Qur'an have valuable implications for guiding the mankind. The purpose of this study was to extract the components and aims of blame in the Holy Quran. The research method was a descriptive-analytical study in the Qur'an with the Qur'an interpretation, Al-Mizan. According to the findings, cognitive component of blame was knowledge about: the human, divine attributes, divine blessings, divine traditions, the Qur'an, the Prophet Muhammad (PBUH), good and bad, and strategies for correcting wrongdoers. Emotional component of blame obtained as: self-shame, shame in front of God, ...
بیشتر
All the verses of the Qur'an have valuable implications for guiding the mankind. The purpose of this study was to extract the components and aims of blame in the Holy Quran. The research method was a descriptive-analytical study in the Qur'an with the Qur'an interpretation, Al-Mizan. According to the findings, cognitive component of blame was knowledge about: the human, divine attributes, divine blessings, divine traditions, the Qur'an, the Prophet Muhammad (PBUH), good and bad, and strategies for correcting wrongdoers. Emotional component of blame obtained as: self-shame, shame in front of God, guilty, inferiority, and regret. Behavioral component of blame were: questioning, showing off your favor to someone, labeling, to humiliate, rational justifying, arousing and drawing attention to speech, expressing disgust, giving an example, comparing, repeating, and explaining. Also some objectives and goals (correcting the thinking method, strengthening faith in God, paying attention to the resurrection, nurturing the faith in the Prophet Muhammad (PBUH), respecting and obeying him, understanding the ugliness of one's sins, feeling remorse and decision to repentance, and doing good and avoiding wrongdoings) and the ultimate aim (guiding mankind toward the true happiness) were achieved. So, blame in Qur’an leads to informing the sinner and make him feel remorse and encourage him to repent.
قرآن و معارف قرآنی
محمد کاظم شاکر
چکیده
میزان رضایت افراد از زندگی، از سنجه‌های مهم در سبک زندگی ایده‌آل است و «رضایت دوجانبه»، یکی از مهمترین نُمودهای «رضایت از زندگی» است. سخن‌گفتن از «رضایت» در روابط دوجانبه، تداعی‌بخش دوگانة «راضی» و «مرضی» برای دو سوی این روابط است. با توجه به وجود یا فقدان این دو صفت در روابط دو جانبه، سه فرض قابل تصور ...
بیشتر
میزان رضایت افراد از زندگی، از سنجه‌های مهم در سبک زندگی ایده‌آل است و «رضایت دوجانبه»، یکی از مهمترین نُمودهای «رضایت از زندگی» است. سخن‌گفتن از «رضایت» در روابط دوجانبه، تداعی‌بخش دوگانة «راضی» و «مرضی» برای دو سوی این روابط است. با توجه به وجود یا فقدان این دو صفت در روابط دو جانبه، سه فرض قابل تصور است: ۱) دو طرف از یکدیگر «راضی» هستند، در نتیجه، هر یک از طرفین، «مرضیِّ» دیگری نیز هست؛ 2) تنها یکی از طرفین از دیگری راضی است، بنابراین، تنها یک‌طرف «راضی» و طرف دیگر «مرضیّ» است؛ 3) طرفین از یکدیگر «ناراضی» هستند، در نتیجه، هیچ یک مرضیِّ دیگری نیست. بهترین حالت، فرض اوّل و بدترین حالت، فرض سوّم است. وقتی در موقعیت سوّم قرار می‌گیریم باید تلاش کنیم تا آن را حداقل به فرض دوّم تبدیل کنیم و سپس فرض دوّم را به فرض اوّل ارتقا بخشیم. امّا این تبدیل وضعیت چگونه امکان پذیر است؟ این مقاله توصیه میکند هر کسی در تعاملاتش با افراد، به جای آن که انتظار داشته باشد خود را «راضی» بیابد، سعی کند «دیگری» را «راضی» و خودش «مرضیِّ آن دیگری» قرار گیرد. زیرا برای این که از «آن دیگری» راضی باشیم، همة عوامل تحقِّق رضایت او را در اختیار نداریم؛ چون ما نمی‌توانیم رفتارهای طرف مقابلمان را به دلخواه خودمان تعیین کنیم و یا تغییر دهیم، اما هر کسی اختیاردار خود و اعمالش است و میتواند مطابق دلخواه طرفِ مقابلش عمل کند.
قرآن و معارف قرآنی
حبیب الله حلیمی جلودار؛ فاطمه قربانی لاکتراشانی؛ سکینه عباسی کرانی
چکیده
ویژه‌ای ایفاء می‌نماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزه‌های معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام ...
بیشتر
ویژه‌ای ایفاء می‌نماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل، واژۀ «سوّل» را در قرآن، مورد واکاوی قرار داده است. واژۀ «سوّل» که در بررسی قاموسی، حاوی معنای فریفتن و زینت بخشیدن است، دارای اشتراکاتی با حوزه‌های معنایی متعدد می باشد. کاربست این واژه در قرآن، به نحو هشدار به مخاطبان درباره آن بوده و امکان سقوط در دام تسویل را به مؤمنان گوشزد می‌نماید. این واژه در چهار آیه و از باب تفعیل که بر کثرت و تدریج تأکید دارد، کاربرد یافته و همنشینی معناداری با واژگان «شیطان» و «نفس» داشته است. لذا جهت تحلیل حوزه‌های معنایی درگیر با واژۀ «سوّل»، به بررسی جانشینان آن که شامل واژگان «زیّن»، «اضلال»، «اغواء»، «نزغ» و «وسوسه» می‌باشد، پرداخته و در پایان این نتیجه به دست آمد که کارکرد شیطان برای «تسویل»، بی‌اهمیت جلوه دادن امور دینی است که این امر انسان را برای انجام گناه و کارهای زشت جرأت میدهد. امّا ابزار شیطان در تسویل، «نفس» است. واژۀ «زیّن» نیز با بالاترین بسامد در رابطۀ جانشینی با «سوّل»، موکد این حقیقت است که شیطان، گناه را در نگاه انسان زینت می‌بخشد. واژۀ «اضلال» نیز مانند «تسویل» از ظرف وجودی «نفس» در جهت انحراف و عدول از هدایت استفاده می‌نماید. «نزغ» سبب تقویت انگیزۀ انسان در انجام پلیدی‌ها و «وسوسه» سبب جوشش درونی او، در فرایند تسویل است. «اغواء» نیز در نقش جانشینی، بر تسویل شدت بخشیده به نحوی که سبب حرکت باورمندانه انسان به سوی گناهان میگردد.
قرآن و معارف قرآنی
محمدرضا آرام
چکیده
Recognition the relationship of the verses inside a surah and structural research of that surah are new approaches that although there were detailed in earlier commentaries, but has been considered so seriously by more recent Qur’ān scholars. According to the science of surah recognition, every surah has a purpose and its own specific main subject, so that the all verses of surah circulate around it thereby the meaningful relationship between its verses are recognised. In this study, according to the method of surah recognition, the conceptive structure of the two Surahs Nās and ʿAṣr ...
بیشتر
Recognition the relationship of the verses inside a surah and structural research of that surah are new approaches that although there were detailed in earlier commentaries, but has been considered so seriously by more recent Qur’ān scholars. According to the science of surah recognition, every surah has a purpose and its own specific main subject, so that the all verses of surah circulate around it thereby the meaningful relationship between its verses are recognised. In this study, according to the method of surah recognition, the conceptive structure of the two Surahs Nās and ʿAṣr and the links and reciprocal interaction between the two surahs Nās and Falaq as a case study are reviewed. Therefore, this research revolves around two axes: Methodology of structural research in the Qur’ān; including topics like: Stages and principles of structural research, thematic units (Rukūʿāt) and gradual revelation of the Qur’ān, linkage and connection between the surahs, thematic axis or basic subject of surahs, difference between structural research and interpretation, and at the end of this paper, the meaning and structural cognition of the two Surahs Nās and ʿAṣr are discussed. Based on this research, the exact semantic connection between Surah Nās and Falaq was extracted, and then Surah ʿAṣr was conceptualized using the method of pondering (tadabbur); and as a result, it was concluded that Surah ʿAṣr, despite its small volume, is the most comprehensive and complete Surah of the Qur’an, which contains heavenly and life-giving Quranic teachings
قرآن و معارف قرآنی
غفار شاهدی
چکیده
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی ...
بیشتر
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌شناسی توصیفی - تحلیلی و سازماندهی علمی، با هدف تحلیل جامعه ولایی، به بررسی و تحلیل سؤال اصلی موضوع این پژوهش: «با تکیه بر آرای تفسیری آیه الله خامنه ای، مبانی و ویژگی های جامعه ولایی چگونه در قرآن مطرح شده است؟» میپردازد. مهمترین دستاورد موضوع این پژوهش این است، در مبنای توحیدی، تنها خداست که حق تصرف کامل در افعال انسان و تشریع را داراست و این حق را از طریق تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، عملی می سازد. یعنی خداوند، در راستای توحید در ربوبیتش با دادن اذن ایجاد حکومت دینی به پیامبران و امامان معصوم و فقهای واجد شرایط، به عنوان امامان جامعه، حق انحصاری خود در حاکمیت و ولایت را، اِعمال می کند. امامانی که با اذن الهی محور شکل گیری جامعه ولایی اند که دارای سه ویژگی مهم، حفظ وابستگیهای داخلی و نفی وابستگیهای خارجی و وجود امام، ست
قرآن و معارف قرآنی
فرهاد محمدی نژاد
چکیده
قرآن، معجزه جاودان اسلام ابعاد گوناگونی از اعجاز بیانی را دارا است. هدف از تحقیق حاضر طرح و توصیف مفهوم با هم‌آیی شادی در قرآن کریم و روایات و توجه به نقش ترکیبات هم آیند در مسائل کاربردی است. شادی در قرآن و احادیث، به دو بخش ممدوح و مذموم تقسیم میشود. شادی ممدوح شادی توأم با اهداف الهی و انسانی بوده که انسان در آن از نظر روحی، سبک‌بال ...
بیشتر
قرآن، معجزه جاودان اسلام ابعاد گوناگونی از اعجاز بیانی را دارا است. هدف از تحقیق حاضر طرح و توصیف مفهوم با هم‌آیی شادی در قرآن کریم و روایات و توجه به نقش ترکیبات هم آیند در مسائل کاربردی است. شادی در قرآن و احادیث، به دو بخش ممدوح و مذموم تقسیم میشود. شادی ممدوح شادی توأم با اهداف الهی و انسانی بوده که انسان در آن از نظر روحی، سبک‌بال شده و از شرایطی که در آن قرار گرفته است رضایت، کسب می کند؛ حال سؤال این است واژه های دال بر شادی ممدوح در قرآن به لحاظ مفهوم شناسی چه معنا، وابعاد و ویژگیهایی دارد؛ پژوهش حاضر به بررسی تحلیلی- توصیفی همایندهای علّی شادی ممدوح و مفهوم شناسی آن در آیات و روایات می پردازد. از این رو، در مقاله حاضر، در حوزه نظری مروری بر آرا زبان شناسی فرث، پالمر، در حوزه زبان شناسی کاربردی، داشته و در ادامه به تحلیل و توصیف مفهومی این پدیده زبانی در واژه های دال بر مفهوم شادی، می پردازد. نتایج بیانگر این است که یقین و رضامندی، نقطه اتّکای مطمئن، خوش رویی و محبت و دوری از شادی های ناپایدار، از جمله همایندهای علّی مرتبط با شادی ممدوح است. هفده واژه متناظر با مفهوم شادی در قرآن و روایات بکار رفته، که برخی جزء واژگان مشترکی بوده که هر دو مفهوم شادی ممدوح و مذموم را مد نظر داشته است. یکایک این واژگان دارای افتراق و تمایزهایی است که موجب امتیاز به کارگیری هر یک در موقعیت خاص و معین میشود.
قرآن و معارف قرآنی
رجاء ابوعلی؛ احمد عارفی
چکیده
تحلیل گفتمان انتقادی درصدد کشف جهانبینی گوینده از طریق بررسی نحوه گفتمان با شرایط برونمتنی است. وان دایک زبان را حامل ایدئولوژی گوینده و دارای بار قدرت میداند. او در گفتمان انتقادی، به تأکید بر ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی دیگری، تأکید بر طرد ویژگیهای مثبت دیگری و ویژگیهای منفی خودی در ساختارهای خرد واژگانی، ...
بیشتر
تحلیل گفتمان انتقادی درصدد کشف جهانبینی گوینده از طریق بررسی نحوه گفتمان با شرایط برونمتنی است. وان دایک زبان را حامل ایدئولوژی گوینده و دارای بار قدرت میداند. او در گفتمان انتقادی، به تأکید بر ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی دیگری، تأکید بر طرد ویژگیهای مثبت دیگری و ویژگیهای منفی خودی در ساختارهای خرد واژگانی، نحوی، بلاغی، معنایی، استدلالی و کنشی اشاره دارد. سوره هود دارای گفتگوی حضرت نوح و قومش است که دو طرف گفتگو سعی در تأکید ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی دیگری و طرد ویژگیهای منفی خود و ویژگیهای مثبت دیگری است. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و تحلیل گفتمان انتقادی وان دایک درصدد تحلیل گفتمان نوح(ع) و قومش در سوره هود است. این پژوهش ثابت میکند که در سوره هود، گفتمان نوح، با وجود سرسختیها و تهدیدها و تحقیرهای قومش علیه او، بیشتر برپایه تقویت ویژگیهای مثبت خود و ویژگیهای منفی قومش با نرمی و مدارا و زبانی انعطافپذیر و پرسشی و دارای بار عاطفی سرشار از نوع دوستی برپایه مردم سالاریِ دینی و استدلال منطقی برای به تفکر واداشتن قومش جهت دوری از سرسختی است که با کاربست صورتهای مختلف زبانی، گفتمان را با در نظر گرفتن منفعت خود و قومش، به سمت خود تغییر میدهد تا آنان را به راه راست هدایت نماید، در حالیکه گفتمان قومش، با کاربست صورتهای مختلف زبانی، سعی در تغییر جهتِ قدرتِ گفتمان به نفع خود و به ضرر حضرت نوح با خشونت و تهدید و زبانی انعطافناپذیر و قطعیت و سختسری در کلام برپایه دیکتاتوری بدون استدلال منطقی را برپایه دیکتاتوری دارند.
قرآن و معارف قرآنی
علی احمد ناصح؛ خدیجه امیری
چکیده
مفسّران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ» در آیۀ 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه اندیشمندان قرآنی بوده است. رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسأله وحی و اجتهاد آن حضرت محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول ...
بیشتر
مفسّران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ» در آیۀ 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه اندیشمندان قرآنی بوده است. رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسأله وحی و اجتهاد آن حضرت محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. جستار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی مراد خداوند از" علم " در گزاره مورد نظر است. با بررسی تفاسیر فریقین با گرایشها و روشهای گوناگون درباره مقصود خداوند از "علم" با دیدگاههای متعددی مواجه میشویم که میتوان آنها را تحت 7 عنوان دستهبندی کرد که عبارت است از: علم اولین و آخرین، علم به امور پنهان، احکام الهی، قوانین شرع و مکنونات ضمائر، تعلیم ویژه، دریافت صحیح تطبیق قواعد کلی بر موارد جزئی، عدم اطلاع از نزول وحی، علم لدنی. با توجه به سیاق آیه 113 سورۀ نساء دستاورد پژوهش بیانگر آن است خداوند به پیامبر(ص) قدرت استنباط قضایای کلی و تطبیق آن بر جزیئات امور از جمله قضاوت برای حل و فصل مسائل میان امت و بیان احکام کلی شریعت که نوعی تعلیم ویژه به آن جناب از راه وحی بود عنایت نموده است و این غیر از کتاب قرآن و حکمت است که در آیه به آن اشاره شده است. یکی از مصادیق بارز این علم، بینش ویژۀ پیامبر(ص) و عصمت آن حضرت می‌باشد که رابطهای تنگاتنگی میان این دو برقرار است.
قرآن و معارف قرآنی
علی اصغر اصغری ولوجائی؛ سید حسین حسینی کارنامی
چکیده
یکی از ابزارها و اسلوب‌های کلامی تأثیرگذار و کارآمد در انتقال مفاهیم و تجارب اممکه پیشینه‌ای کهن دارد، قصه و قصه گویی است. در جامعه‌ی اسلامی، این فن، صبغه دینی یافت و قصاصون یهودی تازه مسلمان، آموزه‌های آئین پیشین (یهودیّت) خود را در لفافه دین اسلام با استفاده از اسلوب قصه گویی، وارد فرهنگ جامعه نمودند. یکی از حوزه هایی که رویکرد ...
بیشتر
یکی از ابزارها و اسلوب‌های کلامی تأثیرگذار و کارآمد در انتقال مفاهیم و تجارب اممکه پیشینه‌ای کهن دارد، قصه و قصه گویی است. در جامعه‌ی اسلامی، این فن، صبغه دینی یافت و قصاصون یهودی تازه مسلمان، آموزه‌های آئین پیشین (یهودیّت) خود را در لفافه دین اسلام با استفاده از اسلوب قصه گویی، وارد فرهنگ جامعه نمودند. یکی از حوزه هایی که رویکرد قصاصون در امان نمانده است، حوزه تفسیر قرآن است. هدف ما در این تحقیق، بررسی و تبیین تحقیقی ویژگی ها و دلایل رویکردهای قصاصون به حوزه تفسیر قرآن در سده های اولیه اسلامی است. روش این تحقیق، روش توصیفی ـ تحلیلی متکی به اسناد کتابخانه ای، است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ماهیت فعالیت این گروه در حوزه تفسیر قرآن کریم، در تعارض با مفاد آیات قرآن و آموزه های اسلام قرار داشت. پرگویی در تفسیر قرآن و ذکر مطالب حاشیه ای در تفسیر آیات قرآنی و تفاسیر تحریف آمیز از شخصیت و تاریخ وقایع انبیای الهی و نبی مکرم اسلام (ص) و تحریف و تخریب مبانی و اصول بنیادین دین مبین اسلام ، سه خصوصیت رویکرد منفی قصاصون به تفسیر قرآن کریم است و دلایل اصلی فعالیت و رویکرد منفی و مخرب قصاصون در تفسیر قرآن کریم، عبارت از عدم آگاهی قصاصون به علم تفسیر قرآن و قواعد آن و نیز اتکا و ابتنای کامل و همه جانبه بر اسرائیلیات می باشد.
قرآن و معارف قرآنی
یاسر تک فلاح؛ سید محمد حسن مومنی؛ سیدمحمدعلی امیری
چکیده
از نگاه قرآن کریم و روایات، نسبت به رفتارهای گوناگون بشری احکامی انشا گردیده که برخی از آنها الزام آور است و انجام آن رفتارها خواه از جنس فعل و خواه ترک فعل، به دلیل نقض و مخالفت با احکام الزامی مستوجب عقوبت و مجازاتهایی گردیده است. ارتکاب رفتارهای مزبور که مخالفت و نقض احکام شرعی است در ادبیات دینی با عنوان گناه، معصیت و جرم دینی ...
بیشتر
از نگاه قرآن کریم و روایات، نسبت به رفتارهای گوناگون بشری احکامی انشا گردیده که برخی از آنها الزام آور است و انجام آن رفتارها خواه از جنس فعل و خواه ترک فعل، به دلیل نقض و مخالفت با احکام الزامی مستوجب عقوبت و مجازاتهایی گردیده است. ارتکاب رفتارهای مزبور که مخالفت و نقض احکام شرعی است در ادبیات دینی با عنوان گناه، معصیت و جرم دینی شناخته میشوند و هر گاه در قانون جرم انگاری شوند از منظر قانونی نیز جرم به حساب میآیند. یکی از مسائل مهم بررسی ثبات و تغییر پذیری معاصی شرعی، اعم از بخش جرم انگاری شده و غیر آن است. این پژوهش در صدد آن است که جرائم شرعی را از جهت ثبات و تغییر و ادلّه آن با روش توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش و واکاوی قرار دهد. جرائم و گناهانی که اولاً با فطرت اولیه و مصالح انسان منافات داشته باشد و موجب ضرر و فساد و افساد در حیات دنیوی و اخروی وی گردد و ثانیاً به حکم اولی جرم شناخته شده باشند، همگی ثابتند و دچار تغییر و دگرگونی نمیشوند. در مقابل، آن دسته از معاصی که به نیازهای تغییرپذیر انسان مربوط باشد و عادتها و آداب و رسوم و عوامل دیگر در آن موثر باشد، جزء جرائم متغیر و غیر ثابت قرار میگیرند.
قرآن و معارف قرآنی
حامد دژآباد؛ محمد علی بازقندی
چکیده
ترکیب (واو+ لام تعلیل+ فعل مضارع) از ترکیبهای پرکاربرد در آیات قرآن کریم است. یکی از نمونه‌های قرآنی که ترکیب مذکور در آن استعمال شده، آیۀ 75 سوره انعام است که مفسران چهار دیدگاه عاطفه، استینافیه، اعتراضیه و زائده را درباره ماهیت واو، در ترکیب این آیه بیان کرده‌اند. اختلاف دیدگاه‌ها صرفا در جایی متصور است که فعلی متصل به ما قبل واو ...
بیشتر
ترکیب (واو+ لام تعلیل+ فعل مضارع) از ترکیبهای پرکاربرد در آیات قرآن کریم است. یکی از نمونه‌های قرآنی که ترکیب مذکور در آن استعمال شده، آیۀ 75 سوره انعام است که مفسران چهار دیدگاه عاطفه، استینافیه، اعتراضیه و زائده را درباره ماهیت واو، در ترکیب این آیه بیان کرده‌اند. اختلاف دیدگاه‌ها صرفا در جایی متصور است که فعلی متصل به ما قبل واو نباشد؛ زیرا در صورت وجود فعل، بر عاطفه بودن واو اجماع وجود دارد. این پژوهش به منظور نقد ادبی دیدگاههای عاطفه، استینافیه، اعتراضیه در باره واو آیه 75 سوره انعام سامان یافته و باور دارد ریشه تعدد دیدگاه‌ها، کم توجهی یا بی‌توجهی به قواعد مسلم نحوی- بلاغی مؤثر در تفسیر آیات مانند مرجوح بودن تقدیر و مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب است. هدف از نگارش این تحقیق، تبیین دقیق مراد استعمالی خداوند براساس اصول محاوره عقلایی، بیان ترکیب صحیح نحوی بر اساس این اصول و رسیدن به تفسیری صحیح ازآیه است. این مقاله از روش تحلیلی – توصیفی بهره می‌برد. حاصل پژوهش اینکه، الف: هر سه دیدگاه به قاعده مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب و قاعده مرجوح بودن تقدیر توجهی ندارند. ب: شرط جمله مستانفه انقطاع لفظی یا معنایی از جمله ماقبل است درحالی که این شرط در دیدگاه استینافیه ملحوظ نیست. ج: جمله معترضه میان دو شیء متلازمی واقع میشود که شأن آنها عدم انفصال توسط اجنبی است که مورد توجه دیدگاه اعتراضیه نیست. د: دیدگاه مختار در میان اقوال چهارگانه، دیدگاه زائده بودن است چرا که خالی از ایرادات مذکور است.
قرآن و معارف قرآنی
اسماعیل اثباتی
چکیده
آخرین آیات سورۀ قلم از مشهورترین آیات بین مردم است که به آیۀ «وان یکاد» مشهور است. شهرت و رواج این آیه در بین مردم بیشتر از آن جهت است که به عنوان حرزی در برابر چشم زخم شناخته شده است. در این نوشتار به ریشهیابی این باور پرداخته شده است. در منابع اهل سنت روایتی به نقل از کلبی گزارش شده که نشان میدهد در پی تلاش مشرکان برای آسیب ...
بیشتر
آخرین آیات سورۀ قلم از مشهورترین آیات بین مردم است که به آیۀ «وان یکاد» مشهور است. شهرت و رواج این آیه در بین مردم بیشتر از آن جهت است که به عنوان حرزی در برابر چشم زخم شناخته شده است. در این نوشتار به ریشهیابی این باور پرداخته شده است. در منابع اهل سنت روایتی به نقل از کلبی گزارش شده که نشان میدهد در پی تلاش مشرکان برای آسیب رساندن به پیامبر از طریق چشم زخم این آیه نازل شد. این شان نزول باعث شده بیشتر مفسران نیز این آیه را مرتبط با چشم زخم بدانند در حالی که این روایت معتبر نیست و روایات صحیحی در منابع شیعی نزول این آیات را مرتبط با موضوع امامت دانستهاند. برخی از مفسران منظور از آیه را نگاه از روی خشم و دشمنی دانسته و ارتباط آیه با مسأله چشم زخم را انکار کرده‌اند. از سویی هیچ روایت و دلیل معتبری که نشان دهد این آیه برای دفع چشم زخم مؤثر است یافت نشد، تنها مستند این باور قول حسن بصری است که به پیامبر(ص) منتسب نشده و احتمالا برداشت او از آیه بوده است و در برخی منابع متاخر شیعه به اشتباه به امام حسن(ع) منتسب شده است.
قرآن و معارف قرآنی
محمد عرب صالحی؛ فریده پیشوایی
چکیده
توحید اجتماعی که اصطلاحی نوپدید و از جمله مباحث کلام اجتماعی است، براساس تحقیقات قرآنی انجام شده و با الهام از جمله کلیدی لااله الاالله و بسیاری از آیات توحیدی، دارای دو مؤلفه اصلی نفی عبودیت غیر خدا و اثبات وحدانیت و ربویبت الهی است که مطابق آیات قرآن هر کدام دارای مؤلفه‍های فرعی هم هستند. نظر به اینکه ابعاد و هویت اجتماعی توحید ...
بیشتر
توحید اجتماعی که اصطلاحی نوپدید و از جمله مباحث کلام اجتماعی است، براساس تحقیقات قرآنی انجام شده و با الهام از جمله کلیدی لااله الاالله و بسیاری از آیات توحیدی، دارای دو مؤلفه اصلی نفی عبودیت غیر خدا و اثبات وحدانیت و ربویبت الهی است که مطابق آیات قرآن هر کدام دارای مؤلفه‍های فرعی هم هستند. نظر به اینکه ابعاد و هویت اجتماعی توحید در انظار نوع متفکران مسلمان به روشنی تبیین نشده، این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که مؤلفه‍های توحید اجتماعی چه بازتابی در آراء مفسران داشته و با توجه به دلالت آیات و روایات، عبودیت که معنای پایه‍ای توحید اجتماعی است در فرهنگ قرآنی به چه معناست؟ این تحقیق که با اتکاء بر ظواهر آیات دال بر مباحث توحیدی و رویکرد تحلیلی سامان یافته، نشان میدهد باوجود دلالت صریح آیات توحیدمحور بر دو مولفه توحید اجتماعی، غالب مفسران همانند نوع متکلمان و فلاسفه، کمتر به بعد نفیی توحید پرداخته‍اند و تنها برخی از ایشان به دوسویه‍بودن حقیقت توحید در قرآن توجه داشته و با تمسک به روایات تفسیری، «عبادت» را «اطاعت» معنا کرده و بر نفی اطاعت مطلق از غیر خداوند که همان بعد اجتماعی توحید است، تاکید داشته‍اند. شاهد صدق این برداشت، شواهد روایی در ترادف اطاعت و عبادت است. خوانش اجتماعی از توحید، عبادت را از انحصار در معنای متبادر فقهی و مناسکی آن خارج ساخته و با معادل‍‍گرفتن آن با مفهوم اطاعت و توسعه معنایی عبادت و معبود نفی هرگونه اطاعت استقلالی و کورکورانه، سلطه نظامی، سیاسی، قانونی، فرهنگی و اقتصادی را نتیجه میدهد.
قرآن و معارف قرآنی
مریم مظفری؛ سید حسین شفیعی دارابی
چکیده
کارکردهای مستشرقان در مواجهه با قرآن کریم حکایت از این دارد که آنان در عرصه مقابله با این معجزه ماندگار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شبهات فراوانی را طراحی نموده‍اند تا بدین وسیله از ارزش و جایگاه آن در میان ملت‍ها بکاهند؛ و بدین طریق از تأثیرگذاری آن در اقشار مختلف جلوگیری نمایند. شبهه تأثیرپذیری قرآن از اشعار جاهلی؛ از جمله ...
بیشتر
کارکردهای مستشرقان در مواجهه با قرآن کریم حکایت از این دارد که آنان در عرصه مقابله با این معجزه ماندگار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شبهات فراوانی را طراحی نموده‍اند تا بدین وسیله از ارزش و جایگاه آن در میان ملت‍ها بکاهند؛ و بدین طریق از تأثیرگذاری آن در اقشار مختلف جلوگیری نمایند. شبهه تأثیرپذیری قرآن از اشعار جاهلی؛ از جمله این شبهات محسوب میشود. در این نوشتار، تنها شبهه مصدر بودن سرودههای «امیّة ابن ابی الصّلت» برای قرآن کریم، مورد واکاوی قرار گرفت، و به شبهه آنان در این حوزه خاص، پاسخ داده شد. اطلاعات این پژوهش به شیوه اسنادی گردآوری و با روش توصیفی- تحلیلی پردازش یافت. برایند تحقیق برآمده از مفاد نقدهای هفتگانه مذکور در این نوشته این است: وجود اشکالات فاحش ادبی در اشعار «امیّة ابن ابی الصّلت» و فقد صنایع استوار ادبی بدست آمده از مقارنه قرآن با سرودههای وی، حاکی از این است که شبهه مذکور، کاملا باطل، بی اساس، و غیر همخوان با واقعیات موجود می‌باشد.
قرآن و معارف قرآنی
محمد باقر پورامینی
چکیده
سلفیان ضمن تقسیم‍بندی توحید ربوبی و الوهی، بر باورمندی مشرکان بر توحید ربوبی اصرار دارند و آسیب بزرگ آنان را شرک عبادی می‍دانند و با استناد به آیه ۳۱ سورۀ یونس و آیات مشابه، مسلمانان را به دوری از توحید در عبادت و افتادن در گرداب شرک متهم می‍کنند. مسئله اصلی این نوشتار بررسی انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی از سوی سلفیون ...
بیشتر
سلفیان ضمن تقسیم‍بندی توحید ربوبی و الوهی، بر باورمندی مشرکان بر توحید ربوبی اصرار دارند و آسیب بزرگ آنان را شرک عبادی می‍دانند و با استناد به آیه ۳۱ سورۀ یونس و آیات مشابه، مسلمانان را به دوری از توحید در عبادت و افتادن در گرداب شرک متهم می‍کنند. مسئله اصلی این نوشتار بررسی انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی از سوی سلفیون است و در این مقاله تلاش میشود ضمن تبیین شرک ربوبی در عصر جاهلی، نگره سلفیون را در تضاد با فهم سلف دانسته و ضمن تأکید بر ترتب عبادت بر ربوبیت و عدم تفکیک آن دو، آیات مورد استناد ایشان بخصوص آیه مورد اشاره بررسی شده و به آیات ناظر بر شرک ربوبی مشرکان اشاره شود؛ آیات متعدد قرآنی گواه تأمل و مخالفت مشرکان در مقوله رازقیت پروردگار و امور دیگر از سوی خداوند است و غالب نزاعهای مشرکان مکه با رسول الله(ص) و مومنین را بر محور ربوبیت خداوند سبحان میداند.
قرآن و معارف قرآنی
روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل میشود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت ...
بیشتر
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل میشود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت اعتبار با تحریف قرآن در کلام آخوند محمدکاظم خراسانی(متوفی 1329ق) فقیه و اصولی صاحب کتاب کفایه‌الأصول، از جمله این موارد است که منجر به ایجاد شائبه شده لذا پرداختن به آن و بازخوانی و تحلیل دیدگاه این اندیشمند شیعی در مسأله تحریف‌پذیری قرآن را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌سازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی رویکرد کلی عقل‌گرایانۀ آخوند خراسانی و مبانی او در بیان حجیّت ظواهر کتاب معرفی و وجوه استدلال آخوند در باب روایات تحریف‌نما شناسانده شده است. یافتههای مقاله حکایت از سوء برداشت منتقدین از دیدگاه آخوند خراسانی نسبت به روایات تحریف‌نما دارد و این در حالی است که مرحوم آخوند انگارۀ تحریف قرآن را کاملاً بی‌اعتبار میداند. وی در بیان حجیت ظواهر الفاظ قرآن، با طرح فرض محتمَل بر تحریف به نقصان، آنرا صرفاً نوعی علم اجمالیِ غیر منجِّز و نیز فاقد معزِّریت میداند که اساساً حجت نبوده و طبعاً لطمه‌ای نیز به سلامت اعتبار ظواهر قرآن وارد نمی‌سازد. بر این اساس، بحث آخوند ارتباطی با پذیش اعتبار روایات تحریف‌نما نداشته و اینگونه وجود دلیل عقلی بر این مسأله را طرح و رد می‌سازد. اعتقاد به اصل عدم تحریف قرآن کریم در میان شیعه بویژه مرحوم آخوند خراسانی غیر قابل انکار است.
قرآن و معارف قرآنی
علی آقاجانی
چکیده
مبحث مشارکت سیاسی یکی از مهمترین و ظریف‍ترین چالش‍های سیاسی و معرکه آرا هم در ساحت نظر و هم در صحنه عمل در جامعه ایرانی و در دورۀ معاصر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود. بر این اساس در پاسخ به پرسش از صورتهای مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع دینی در رهیافت قرآن، فرضیه بر پایۀ چارچوب نظری اشکال و انواع مشارکت ...
بیشتر
مبحث مشارکت سیاسی یکی از مهمترین و ظریف‍ترین چالش‍های سیاسی و معرکه آرا هم در ساحت نظر و هم در صحنه عمل در جامعه ایرانی و در دورۀ معاصر به ویژه در نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود. بر این اساس در پاسخ به پرسش از صورتهای مشارکت سیاسی در نظام سیاسی مشروع دینی در رهیافت قرآن، فرضیه بر پایۀ چارچوب نظری اشکال و انواع مشارکت سیاسی در علوم سیاسی و روش تفسیر موضوعی قرآن در پی آن است که: انواع مشارکت معطوف به کنش سیاسی حمایت‍گرانه، پرسش‍گرانه، منتقدانه و معترضانه، انتخاب‍گرانه، تصمیم‍سازانه، تشکل‍گرایانه و مشارکت سیاسی منفی/ معارضه‍جویانه ذیل نظام سیاسی مشروع از اقسام مثبت و منفی مشارکت سیاسی ذیل نظام سیاسی مشروع است. هر کدام از این اشکال نیز مبتنی بر دلایل و شواهدی در قرآن است که نوع منفی آن از دیدگاه قرآن مردود است. لزوم و وجوب مشارکت حمایت‍گرانه از نظام سیاسی مشروع بر پایه آیاتی مانند نفر، جهاد، هجرت و...؛ الزامی بودن عمل به نتیجه قاطعی که از مشورت حاصل میشود توسط حاکم شرعی و به ویژه غیر معصوم در امور غیر وحیانی؛ لزوم نقادی، سعه صدر و نقد پذیری؛ و مطلوبیت تسابق و مسابقه دادن در اداره بهتر و قوی‍تر جامعه از یافتههای پژوهش است. پژوهش در تدارک تحقیق به نظریه‍ای تمایل دارد که آن را نظریه مشارکت سیاسی حداکثری مشروط یا واکارگذارانه نام می‍نهد که مردم را صاحب حق سیاسی میداند اما فقها را نیز به طور عام و بالقوه منصوب می‍شمارد ولی خروج از قوه به فعل قدرت سیاسی آنان بر اساس پذیرش و انتخاب مردم است و مشارکت سیاسی یک پایه شرعیت نظام سیاسی است. این نظریه میتواند برترین ترجمان از مردم سالاری دینی هم باشد.
قرآن و معارف قرآنی
حسین رفیعی؛ محمد لاسکی؛ محسن حبیبی؛ احمد شهرابی فراهانی
چکیده
برخی از تفاوت‍های موجود میان ترجمه‍ها و تفاسیر قرآن، به اختلاف در استفاده از قواعد ادبیات عربی باز میگردد؛ از این رو در بعضی موارد، دیدگاه ادبی پذیرفته شده، در توضیح آیه تأثیر می‍گذارد. میانِ ترجمه‍ها و تفاسیر موجود از عبارت «أنّکم فی العذاب مشترکون»، (زخرف/۳۹) تفاوت‍هایی است که امکان درستی تمامی آنها بعید است؛ ضروری ...
بیشتر
برخی از تفاوت‍های موجود میان ترجمه‍ها و تفاسیر قرآن، به اختلاف در استفاده از قواعد ادبیات عربی باز میگردد؛ از این رو در بعضی موارد، دیدگاه ادبی پذیرفته شده، در توضیح آیه تأثیر می‍گذارد. میانِ ترجمه‍ها و تفاسیر موجود از عبارت «أنّکم فی العذاب مشترکون»، (زخرف/۳۹) تفاوت‍هایی است که امکان درستی تمامی آنها بعید است؛ ضروری بود تا پس از تبیین معانی «أنّ» و ترکیبهای نحوی آیه، به بررسی معنای تعلیل در «أنّ» و تطبیق آن با ترجمه‍ها و تفاسیر پرداخته شود؛ سپس میزان مطابقت آنها با معانی «أنّ» و ترکیبهای نحوی طرح شده در مورد این آیه، مورد ارزیابی قرارگیرد، تا صحیح ترین توضیح از مفاد این آیه برپایۀ قواعد ادبی استخراج گردد. در نتیجۀ ارزیابی، صحیح‍ترین ترکیب که مشتمل بر فاعل بودگی عبارت انتهای آیه و مصدری بونِ «أنّ» بود، می‍بایست به صورت «بخاطر ظلمی که در دنیا کرده‍اید، در آن روز اشتراک داشتنتان در عذاب نفعتان نمی‍دهد.» ترجمه گردد؛ اما بعضی دیگر با در نظر گرفتن معنای «تعلیل» بصورت «منطوقی» برای «أنّ»، به اشکالاتی مانند: نداشتن پشتوانۀ ادبی، وجود دو نشانۀ تعلیل در یک عبارت و تعیین معنای نادرست برای «إذ»، انتخاب فاعل غیرصحیح برای «لن ینفعکم»، دچار شده‍اند. مقالۀ حاضر با تکیه بر منابع کتابخانه‍ای و براساس روش توصیفی- تحلیلی به همراه نقد به بررسی درستی یا نادرستی استفاده معنای تعلیل برای «أنّ» و اثرگذاری آن در نقد تفاسیر و ترجمه‍های موجود از این آیه، پرداخته است.
قرآن و معارف قرآنی
مهدی حسن آهنگری؛ محمد نصیری
چکیده
در آیۀ مباهله - 61 آل عمران، خداوند متعال از علی بن ابیطالب(ع) به عنوان نفس رسول خاتم(ص) یاد کرده است. بررسی تاریخی و روایی در منابع شیعه و اهل سنت، مشخص میکند که عبارت «انفسنا» صرفاً به شخص حضرت علی(ع) تعلق دارد و در این خصوص اختلافی بین فریقین نیست. از منظر کلامی آیۀ شریفه دلیلی بر ولایت معنوی و سیاسی آن حضرت(ع) دانسته شده است. چنان ...
بیشتر
در آیۀ مباهله - 61 آل عمران، خداوند متعال از علی بن ابیطالب(ع) به عنوان نفس رسول خاتم(ص) یاد کرده است. بررسی تاریخی و روایی در منابع شیعه و اهل سنت، مشخص میکند که عبارت «انفسنا» صرفاً به شخص حضرت علی(ع) تعلق دارد و در این خصوص اختلافی بین فریقین نیست. از منظر کلامی آیۀ شریفه دلیلی بر ولایت معنوی و سیاسی آن حضرت(ع) دانسته شده است. چنان که به لحاظ فلسفی این واژۀ بر نوع خاصی از قرب و نزدیکی بین رسول اکرم(ص) و امیرمؤمنان(ع) دلالت دارد .این که در رویکرد عرفانی این واژه به چه معنا و ابعاد مفهومی- ظاهری و باطنی آن چگونه قابل تبیین و دارای چه دلالت هستی‍شناختی است، مسأله این پژوهش است. به نظر میرسد همه معانی پیش گفته ناظر به رویکردهای مختلف در رهیافت عرفانی به این آیه و واژۀ «انفسنا» متبلور و افق معنایی معجزه‍گون یافته باشد. چرا که در این رهیافت، واژۀ «انفسنا» اشاره به حقیقتی ملکوتی دارد که از آن به نفس واحد و حقیقت وجودی یکسان خاتم رسولان الاهی حضرت محمد(ص) و خاتم اولیای الاهی، علی بن ابیطالب(ع) تعبیر میگردد. در پژوهش پیش رو کوشش شده است به روش تحلیلی، و با تکیه بر متون تفسیری -عرفانی، پنجره‍ای از این منظر به آیۀ شریفه گشوده و با تأکید بر واژه «انفسنا» ابعادی از هستی‍شناسی عرفانی این واژه بازنمایی گردد تا افزون بر راه یافتن به بطنی از بطون آیه، دریچه‍ای به فهم آیات و کلمات قرآن به طور عام و ژرفای کلام رضوی(ع) در ذیل این آیه و اصطلاح «انفسنا» به طور خاص بگشاید.
قرآن و معارف قرآنی
محمد صدقی؛ علی رجب زاده؛ محمدولی اسدی
چکیده
بر اساس آیات کریمۀ قرآن، رسول خدا (ص) و مؤمنین در قیامت بر اعمال امت اسلامی و امم قبلی شهادت خواهند داد. اما در این مورد مسائلی مانند کیستی مؤمنین شاهد، نحوه تحمل شهادت و چگونگی آگاهی شاهد از اعمال و ادا شهادت برآن‌ها و ... به طوری محل اختلاف تفاسیرفریقین است که اصل مسئله در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. این نوشته با بررسی آیات ...
بیشتر
بر اساس آیات کریمۀ قرآن، رسول خدا (ص) و مؤمنین در قیامت بر اعمال امت اسلامی و امم قبلی شهادت خواهند داد. اما در این مورد مسائلی مانند کیستی مؤمنین شاهد، نحوه تحمل شهادت و چگونگی آگاهی شاهد از اعمال و ادا شهادت برآن‌ها و ... به طوری محل اختلاف تفاسیرفریقین است که اصل مسئله در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. این نوشته با بررسی آیات 143 بقره و 105 توبه و 89 نحل ، تلاشی است به هدف روشن نمودن حقیقت شهادت نبوی(ص) و مؤمنین در قیامت از دیدگاه قرآن، بدین جهت تفاسیر متعدد فریقین به خصوص تفسیر مفاتیحالغیب و روحالمعانی و مجمعالبیان و المیزان و غیره مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق و دادهپردازی نوشته، توصیفی تحلیلی آیات بر اساس تفاسیر گفته شده است. شیوۀ گردآوری دادههای تحقیق، کتابخانه‍ای است. یافته تحقیق بیانگر آن است که به رغم اختلاف نظر مفسران در برخی موارد این آیات، همه آنان بر این مسئله اشتراک نظر دارند که حضور شاهد معصوم در میان امت پیامبر(ص) تا آخر دنیا ضروری است تا با حضور دائمی خود در میان امت و نظارت براعمال آنان تحمل شهادت نموده و در قیامت براساس آن، به اعمال امت شهادت به عین دهد.
قرآن و معارف قرآنی
عبدالجبار زرگوش نسب؛ علی حسینی‌فر
چکیده
نفی «جُناح» تعبیری است که در برخی از خطابات شرعی برای بیان جواز استفاده شده است. اگر چه در غالب مطالعات و بررسی‌های فقهی، با اتکا به قرائن به تبیین مفاد این تعبیر پرداخته شده، اما تعلق این تعبیر به برخی واجبات، موجب پیدایش پندارِ بدوی اختصاص آن به بیان وجوب شده است. دامنۀ کاربرد این تعبیر در آیات و روایات، شیوه‌ی تعامل اجتهادی ...
بیشتر
نفی «جُناح» تعبیری است که در برخی از خطابات شرعی برای بیان جواز استفاده شده است. اگر چه در غالب مطالعات و بررسی‌های فقهی، با اتکا به قرائن به تبیین مفاد این تعبیر پرداخته شده، اما تعلق این تعبیر به برخی واجبات، موجب پیدایش پندارِ بدوی اختصاص آن به بیان وجوب شده است. دامنۀ کاربرد این تعبیر در آیات و روایات، شیوه‌ی تعامل اجتهادی فقهای امامیه با این تعبیر، واکاوی مفهومی این مادهی لغوی و شناخت مفاد آن در خطابات شرعی، مسائلی است که در این پژوهش بررسی و پردازش شده است. به نظر میرسد بیان شارع در قالبهای نفی «جُناح»، نفی «بأس» و أمر عقیب حظر، با تفاوت در گسترۀ کاربردی این تعابیر، شباهتهایی به همدیگر دارند و جملگی آنها در بیان إباحه و جواز تکلیفی و عدم افادۀ امری ورای آن با هم مشترکاند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به معناشناسی نفی «جناح» و کاربست آن در قرآن کریم، سنت و فقه پرداخته است و مسائلی را در این باره مورد تحلیل قرارداده است و در صددپاسخ به سؤالهای ذیل است: نفی جناح در قرآن و حدیث بر چه دلالت دارد؟ مفاد وکاربست آن در خطابات شرعی چیست؟ و چه تفاوت‍هایی با تعابیر همسو دارد؟
