ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه با تأکید بر آرای آیتالله معرفت
بطن و تأویل آیاتقرآن، از دیرباز یکی از مسائل بحثبرانگیز و موردتوجه اندیشمندان بوده که حجم گستردهای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمدهای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آنها در تأویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است؛ ذهبی ازجمله نویسندگان منتقدِ معاصر اهلسنت در کتاب «التفسیر و المفسرون»، شیعه را به تأویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهلبیت(ع) درراستای تحمیل آرائشان بر قرآن، متهم نموده که آیتالله معرفت از شخصیتهای بارز معاصرِ قرآنپژوهی شیعه کتاب «التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب» را درراستای نقد و پاسخ به ذهبی در دفاع از شیعه نگاشته است. این پژوهش درراستای انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه، با تبیین مفهوم صحیح بطن و تأویل، و یافتن ضوابط صحیح در تبیین لایههای درونی قرآن، به بررسی و نقد اتهامات ذهبی با تأکید بر آرای آیتالله معرفت پرداخته است. یافتههای حاصل از پژوهش این است که تفاوت نگرش ذهبی در تبیین ماهیت بطن و تأویل، منجر به انتقاداتی بر تأویلات شیعه شده و آیتالله معرفت در پاسخ به این انتقادات، باتوجه به جاودانگی و جهانشمولی قرآن، بطن را همتای تأویل، مفهوم عامی دانسته که با الغای خصوصیات از آیه، قابلانطباق بر مصادیق نوظهور است. تطبیق مفهوم عام بر مصادیق مختلف مطابق با معیارهای صحت تأویلی است که موردقبول ذهبی نیز میباشد.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11193_0f21b091294dcf0d6a73cbd4b460677b.pdf
2020-05-21
5
27
10.22054/rjqk.2020.49260.1998
آیتالله معرفت
التفسیر و المفسرون
بطن و تأویل
ذهبی
مرضیه
قنبری
marziyeh.ghanbari2020@gmail.com
1
دانشجوی دکترای رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
محمدتقی
دیاری بیدگلی
mt_diari@yahoo.com
2
استدا دانشگاه قم و مدیر گروه علوم قران و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم
AUTHOR
قرآن کریم. (1373ش). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. قم: دار القرآن الکریم.
1
الأمین، احسان. (1421ق.). التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعه. بیروت: دار الهادی.
2
ابناثیر، مبارکبنمحمد. (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. محقق: محمود محمد طناحی؛ طاهر احمد زاوی. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
3
ابنبابویه، محمدبنعلى. (1403ق). معانی الأخبار. مصحح: علیاکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
4
ابنحنبل، احمدبنمحمد. (1416ق.). مسند الإماماحمدبنحنبل. محقق: عامر غضبان و دیگران. لبنان: مؤسسه الرساله.
5
ابنعاشور، محمدبن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا.
6
ابنفارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. محقق: عبدالسّلام محمد هارون. قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
7
ابنقتیبه، عبداللهبن مسلم. (بیتا). تأویل مشکل القرآن. بیجا: بینا.
8
ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
9
ابوعاصی، محمدسالم. (1426ق.). علوم القرآن عند الشاطبی من خلال کتابه الموافقات. القاهره: دار البصائر.
10
بحرانی، سید هاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
11
بغدادی، علاءالدین علیبن محمد. (1415ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
12
ترمذى، محمدبن عیسى. (1419ق.). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. مصر: دار الحدیث.
13
ثعالبی، عبدالرحمنبن محمد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی
14
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
15
جرجانی، میرسیدشریف. (1412ق.). التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
16
حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق.). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام.
17
حسکانی، عبیداللهبن احمد. (1411ق.). شواهد التنزیل لقواعدالتفضیل. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
18
حسینی استرآبادی، سید شرفالدین علی. (1409ق.).تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزة علمیة قم.
19
ذهبی، محمدحسین (بیتا). التفسیر و المفسرون. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
20
راغب اصفهانی، حسینبن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دار العلم الشامیه.
21
الزرکشی، محمدبن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
22
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
23
سبزواری نجفی، محمدبنحبیبالله. (1406ق.). الجدید فی تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
24
سیوطی، جلالالدین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی
25
ــــــــــــــــــ . (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
26
شاکر، محمدکاظم. (1376). روشهای تأویل قرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
27
ـــــــــــــــــ . (1382). مبانی و روشهای تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
28
صفار، محمدبن حسن. (1404ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلّی اللهعلیهم. قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
29
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین.
30
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1353). قرآن در اسلام. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
31
طبرسى، احمدبن علی. (1403ق.). الاحتجاج علی أهل اللجاج. محقق: محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضی.
32
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
33
طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
34
عروسی حویزی، عبدعلیبن جمعه. (1415ق.). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
35
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). کتاب التفسیر. تهران: چاپخانة علمیه.
36
فرات کوفی، ابوالقاسم فراتبن ابراهیم. (1410ق.). تفسیر فرات الکوفی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
37
فراهیدی، خلیلبن احمد. (1410ق.). العین. قم: هجرت.
38
فیومی، احمدبن محمد. (بیتا). مصباح المنیر. بیجا: بینا.
39
کلینی، محمدبن یعقوببن اسحاق. (1407ق.). الکافی. مصحح: علیاکبر غفاری؛ محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
40
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
41
مسلمبن حجاج. (1412ق.). صحیح مسلم. مصحح: محمدفؤاد عبدالباقی. مصر: دار الحدیث.
42
معرفت، محمدهادی. (1427ق.). التأویل فی مختلف المذاهب و الآراء. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الأسلامیه، المعاونیة الثقافیة مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیة.
43
ـــــــــــــــــ . (1418ق.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیه.
44
ـــــــــــــــــ . (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
45
ـــــــــــــــــ . (1379).صیانةالقرآن من التحریف. تهران: وزارت امور خارجه.
46
ـــــــــــــــــ . (1381). علوم قرآنی. قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
47
مؤدب، سیدرضا. (1378). نزول قرآن و رؤیای هفت حرف. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
48
نجاشی، احمدبن علی. (1365ش). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه.
49
نسائی، احمدبن علی. (1411ق.). السنن الکبری. محقق: حسن سید کسروی. لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
50
نیشابوری، نظامالدین حسنبن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائبالفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
51
قرآن کریم. (1373ش). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. قم: دار القرآن الکریم.
52
الأمین، احسان. (1421ق.). التفسیر بالمأثور و تطویره عند الشیعه. بیروت: دار الهادی.
53
ابناثیر، مبارکبنمحمد. (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. محقق: محمود محمد طناحی؛ طاهر احمد زاوی. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
54
ابنبابویه، محمدبنعلى. (1403ق). معانی الأخبار. مصحح: علیاکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
55
ابنحنبل، احمدبنمحمد. (1416ق.). مسند الإماماحمدبنحنبل. محقق: عامر غضبان و دیگران. لبنان: مؤسسه الرساله.
56
ابنعاشور، محمدبن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا.
57
ابنفارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. محقق: عبدالسّلام محمد هارون. قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
58
ابنقتیبه، عبداللهبن مسلم. (بیتا). تأویل مشکل القرآن. بیجا: بینا.
59
ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
60
ابوعاصی، محمدسالم. (1426ق.). علوم القرآن عند الشاطبی من خلال کتابه الموافقات. القاهره: دار البصائر.
61
بحرانی، سید هاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
62
بغدادی، علاءالدین علیبن محمد. (1415ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
63
ترمذى، محمدبن عیسى. (1419ق.). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. مصر: دار الحدیث.
64
ثعالبی، عبدالرحمنبن محمد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیرالقرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی
65
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم. (1422ق.). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
66
جرجانی، میرسیدشریف. (1412ق.). التعریفات. تهران: ناصرخسرو.
67
حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق.). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام.
68
حسکانی، عبیداللهبن احمد. (1411ق.). شواهد التنزیل لقواعدالتفضیل. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات ارشاد اسلامی.
69
حسینی استرآبادی، سید شرفالدین علی. (1409ق.).تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزة علمیة قم.
70
ذهبی، محمدحسین (بیتا). التفسیر و المفسرون. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
71
راغب اصفهانی، حسینبن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دار العلم الشامیه.
72
الزرکشی، محمدبن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
73
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
74
سبزواری نجفی، محمدبنحبیبالله. (1406ق.). الجدید فی تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
75
سیوطی، جلالالدین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی
76
ــــــــــــــــــ . (1404ق.). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
77
شاکر، محمدکاظم. (1376). روشهای تأویل قرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
78
ـــــــــــــــــ . (1382). مبانی و روشهای تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
79
صفار، محمدبن حسن. (1404ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلّی اللهعلیهم. قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
80
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین.
81
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1353). قرآن در اسلام. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
82
طبرسى، احمدبن علی. (1403ق.). الاحتجاج علی أهل اللجاج. محقق: محمدباقر خرسان. مشهد: مرتضی.
83
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
84
طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
85
عروسی حویزی، عبدعلیبن جمعه. (1415ق.). تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
86
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). کتاب التفسیر. تهران: چاپخانة علمیه.
87
فرات کوفی، ابوالقاسم فراتبن ابراهیم. (1410ق.). تفسیر فرات الکوفی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
88
فراهیدی، خلیلبن احمد. (1410ق.). العین. قم: هجرت.
89
فیومی، احمدبن محمد. (بیتا). مصباح المنیر. بیجا: بینا.
90
کلینی، محمدبن یعقوببن اسحاق. (1407ق.). الکافی. مصحح: علیاکبر غفاری؛ محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
91
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
92
مسلمبن حجاج. (1412ق.). صحیح مسلم. مصحح: محمدفؤاد عبدالباقی. مصر: دار الحدیث.
93
معرفت، محمدهادی. (1427ق.). التأویل فی مختلف المذاهب و الآراء. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الأسلامیه، المعاونیة الثقافیة مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیة.
94
ـــــــــــــــــ . (1418ق.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیه.
95
ـــــــــــــــــ . (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
96
ـــــــــــــــــ . (1379).صیانةالقرآن من التحریف. تهران: وزارت امور خارجه.
97
ـــــــــــــــــ . (1381). علوم قرآنی. قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
98
مؤدب، سیدرضا. (1378). نزول قرآن و رؤیای هفت حرف. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
99
نجاشی، احمدبن علی. (1365ش). رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعه لجامعة المدرسین بقم المشرفه.
100
نسائی، احمدبن علی. (1411ق.). السنن الکبری. محقق: حسن سید کسروی. لبنان: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
101
نیشابوری، نظامالدین حسنبن محمد. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائبالفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
102
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی انتقادی تفسیر المنار از منظر علامه طباطبایی
این پژوهش پس از مطالعهی تفسیر المیزان و بررسی چگونگی برخورد علامه طباطبایی نسبت به نظرات مؤلفان المنار با روشی توصیفی-تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای علامه طباطبایی در نقد تفسیر المنار به نگارش در آمده است. اهمیت و اعتبار تفسیر المنار از طرفی و بررسی و نقد گستردهی علامه نسبت به این تفسیر از طرف دیگر، سبب شد تا این سؤال پیش بیاید که مؤلف المیزان با چه مبانی و دلایلی به بررسی و نقد نظرات صاحبان این تفسیر پرداخته است؟ که نگارنده با تتبّع در سراسر تفسیر المیزان مؤلفهها و معیارهای علامه طباطبایی در نقد نظرات مؤلفان المنار را استخراج، دسته بندی و بیان نموده و نمونههایی از آیاتی که ذیل آن به نقد آراء مؤلفان المنار پرداخته شده را به عنوان شاهد مثال آورده است. نتیجه اینکه: مهمترین دلایل و مبانی علامه طباطبایی در نقد نظرات مؤلفان المنار را میتوان در مواردی از جمله: شناخت ناکافی مؤلفان المنار نسبت به اصول تفسیر، بیتوجهی به سیاق آیات و تفسیر موضوعی، نظرات بیپایه و بدون استدلال، ناتوانی و ضعف در استناد و بهرهگیری از روایات و ناسازگاری دیدگاه آنها با روایات صحیح فریقین، دیدگاه تعصبآمیز و همراه با پیشفرض و مخالف با قرآن، ضعف در بهکارگیری ادبیات عرب(عدم تشخیص صحیح حروف، ضمایر و...)، معناشناسی نادرست واژگان و مفاهیم آیات قرآنی، عدم تشخیص صحیح مخاطب آیات و مصادیق قرآنی، مخالفت با آموزههای مسلّم دینی و... بیان نمود.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11194_bc7728a73999c0831e1cee85509c0234.pdf
2020-05-21
28
49
10.22054/rjqk.2020.48264.1975
محمدرشید رضا
علامه طباطبایی
المیزان فی تفسیر القرآن
نقد مؤلفان المنار
امان اله
ناصری کریموند
amannaseri@gmail.com
1
دانشجوی دکترای علوم قذآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز
LEAD_AUTHOR
عباس
مصلایی پور یزدی
amusallai@gmail.com
2
دانشیار دانشگاه امام صادق(ع)
AUTHOR
سید علی
اسدی
a.asadi@gmail.com
3
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیامنور
AUTHOR
قرآن کریم. (1386ش). ترجمة الهی قمشهای. چ 1. تهران: جمهوری.
1
آلوسی، سید محمود. (1404ق.). روحالمعانی فی تفسیر القرآنالعظیم و السبعالمثانی.چ 2.بیروت: دار احیاء التراث العربی.
2
ابنصباغ مالکی، علیبن محمد. (1422ق.). فصولالمهمة فى معرفة احوالالأئمة. قم: دار الحدیث.
3
ابنالمغازلى، علیبن محمد. (1424ق.). مناقب علیبن ابی طالب(ع). صنعاء: انتشارات دار الآثار.
4
ایازی، محمدعلی. (1414ق.). المفسرون، حیاتهم و منهجهم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5
بخاری، محمدبن اسماعیل. (بیتا). صحیح بخاری. بیروت: دارالمعرفة.
6
جصاص، احمدبن علی رازی. (1412ق.). احکام القرآن. قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
7
جمشیدی، جواد و ناصری کریموند، اماناله. (1394ش.). «رویکرد فقهالحدیثی علّامه طباطبایی نسبت به روایات الدرالمنثور در تفسیر المیزان». فصلنامة علمی تخصصی پویش. سال 1. شمارة 1. صص 35ـ 44.
8
جوینی، ابراهیمبن محمد. (1400ق.). فرائدالسمطین. بیروت: مؤسسة محمودی.
9
حر عاملی، محمدبن حسن. (1403ق.). وسائل الشیعة الی معرفة المسائل الشریعة. چ 5. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
10
ذهبی، محمّدحسین. (1396ق.). التفسیر و المفسّرون. ج 12. چ 2. قاهره: انتشارات دارالکتب الحدیثة.
11
ربانی، محمدحسن. (1383ش.). اصول و قواعد فقه الحدیث. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
12
ـــــــــــــــــ . (1376ش). «جستارهای ادبی در المیزان»، مجلة پژوهشهای قرآنی، شمارة 9 و10. صص160ـ 169.
13
ربیع نتاج، سید علیاکبر. (1387ش)، «جایگاه تفسیر کشاف در المیزان»، فصلنامة علمی-پژوهشی شیعهشناسی، دورة 6، شمارة 22، سال 1387ش، صص77ـ 106.
14
ــــــــــــــــــــــــــ . (1389ش). «بررسی روششناسی تفسیرالمنار در نگاه مهمترین مفسر شیعی معاصر»، علامه طباطبایی، فصلنامة علمی ـ پژوهشی شیعهشناسی، سال هشتم، شمارة 13، صص 165ـ 187.
15
رشیدرضا، محمد. (بیتا). تفسیر القرآنالحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دارالمعرفة.
16
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقایق غوامضالقرآن. بیروت: دار الکتب العربی.
17
سبحانی تبریزی، جعفر. (1382ش.). «روش صحیح تفسیر قرآن». مجلة قبسات. شمارة 29. ص 9ـ 29.
18
سیوطی، عبدالرحمنبن ابیبکر. (1411ق.). الدرالمنثور فی تفسیرالماثور. بیروت: دارالکتب العلمیة.
19
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1402ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسةالأعلمی للمطبوعات.
20
طبرسی، فضلبن حسن. (1366ش.). تفسیر مجمعالبیان. تهران: انتشارات صدر.
21
طبری، ابوجعفرمحمدبن جریر. (1366ش.). تفسیر جامعالبیان فی تفسیرالقران. تهران: توس.
22
فخر رازی، محمدبن عمر. (بیتا). تفسیر کبیر(مفاتیح الغیب). چ 2. تهران: دارالکتب العلمیة.
23
فرزندوحی، جمال و ناصری کریموند، اماناله، (1390ش). «نقد و بررسی روایات الدر المنثور در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه، مشهد، شمارة 11، ص 48ـ 66.
24
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق.). تفسیر الصافی. تهران: المصدر.
25
قمی، علیبن ابراهیم. (1363ش.). تفسیر قمی. قم: دارالکتاب.
26
کلینی، محمدبن یعقوب. (بیتا). الکافی. تصحیح و تعلیق علیاکبر غفاری. چ 4. بیروت: دار صعب و دار التعارف.
27
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحارالانوار الجامعه لدرراخبار الائمه الاطهار. چ 2. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
28
مروتی، سهراب و ناصری کریموند، اماناله. (1391ش.). «روش علّامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعدة سیاق»، مجلة حدیثپژوهی. کاشان، شمارة 8، صص 209ـ 232.
29
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «معیارهای علّامه طباطبایی در نقد نظرات مفسران در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه. شمارة 117. سال 30. صص 26ـ 48.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «بررسی و نقد دیدگاه ابنجریرطبری درمورد آفرینش حضرت حوا (ع)»، مجلة حسنا، سال 4، شمارة 13. صص 9ـ 25.
31
(1391ش.).
32
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «معیارهای علّامه طباطبایی در بررسی و نقد دیدگاههای مفسران در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه. دورة 31. شمارة 117. صص 25ـ 48.
33
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «قاعدة سیاق و نقش آن در روشهای کشف معانی و مفاهیم قرآن در المیزان». مجلة معرفت. شمارة 173. سال 21.صص 61ـ 74.
34
معارف، مجید. (1385ش.). تاریخ عمومی حدیث. چ 6. تهران: کویر.
35
معرفت، محمد هادی. (1385ش.). تفسیر و مفسران. چ 3. قم: تمهید.
36
معماری، داود. (1384ش.). مبانی و روشهای نقد متنحدیث. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه.
37
مفید (شیخ مفید)، محمدبن نعمان. (1413ق.). تصحیح الاعتقاد. قم: المؤتمر العالمی الالفی للشیخ المفید.
38
ناصری کریموند، اماناله و مصلاییپور، عباس. (1395ش). «چگونگی نقد آرای فخر رازی در تفسیر المیزان». مجلة مطالعات تفسیری، قم، سال هفتم، شمارة 26، صص 55ـ 74.
39
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ و دیگران. (1395ش)، «تحول معنایی واژگان قرآنی در بافت و ساختار جملات و آیات قرآن در تفسیر المیزان با رویکردی بر قاعدة سیاق»، مجلة علمی ـ تخصصی پویش، تهران، سال 1، شمارة 4، ص 64ـ 72.
40
نفیسی، شادی. (1373ش). عقلگرایی در تفاسیر قرن چهارم برمبنای تفاسیر المیزان، المنار، فی ظلال القرآن و الجواهر. پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیتمدرس، استاد راهنما: محمدعلی مهدویراد.
41
قرآن کریم. (1386ش). ترجمة الهی قمشهای. چ 1. تهران: جمهوری.
42
آلوسی، سید محمود. (1404ق.). روحالمعانی فی تفسیر القرآنالعظیم و السبعالمثانی.چ 2.بیروت: دار احیاء التراث العربی.
43
ابنصباغ مالکی، علیبن محمد. (1422ق.). فصولالمهمة فى معرفة احوالالأئمة. قم: دار الحدیث.
44
ابنالمغازلى، علیبن محمد. (1424ق.). مناقب علیبن ابی طالب(ع). صنعاء: انتشارات دار الآثار.
45
ایازی، محمدعلی. (1414ق.). المفسرون، حیاتهم و منهجهم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
46
بخاری، محمدبن اسماعیل. (بیتا). صحیح بخاری. بیروت: دارالمعرفة.
47
جصاص، احمدبن علی رازی. (1412ق.). احکام القرآن. قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
48
جمشیدی، جواد و ناصری کریموند، اماناله. (1394ش.). «رویکرد فقهالحدیثی علّامه طباطبایی نسبت به روایات الدرالمنثور در تفسیر المیزان». فصلنامة علمی تخصصی پویش. سال 1. شمارة 1. صص 35ـ 44.
49
جوینی، ابراهیمبن محمد. (1400ق.). فرائدالسمطین. بیروت: مؤسسة محمودی.
50
حر عاملی، محمدبن حسن. (1403ق.). وسائل الشیعة الی معرفة المسائل الشریعة. چ 5. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
51
ذهبی، محمّدحسین. (1396ق.). التفسیر و المفسّرون. ج 12. چ 2. قاهره: انتشارات دارالکتب الحدیثة.
52
ربانی، محمدحسن. (1383ش.). اصول و قواعد فقه الحدیث. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
53
ـــــــــــــــــ . (1376ش). «جستارهای ادبی در المیزان»، مجلة پژوهشهای قرآنی، شمارة 9 و10. صص160ـ 169.
54
ربیع نتاج، سید علیاکبر. (1387ش)، «جایگاه تفسیر کشاف در المیزان»، فصلنامة علمی-پژوهشی شیعهشناسی، دورة 6، شمارة 22،
55
سال 1387ش، صص77ـ 106.
56
ــــــــــــــــــــــــــ . (1389ش). «بررسی روششناسی تفسیرالمنار در نگاه مهمترین مفسر شیعی معاصر»، علامه طباطبایی، فصلنامة علمی ـ
57
پژوهشی شیعهشناسی، سال هشتم، شمارة 13، صص 165ـ 187.
58
رشیدرضا، محمد. (بیتا). تفسیر القرآنالحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دارالمعرفة.
59
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقایق غوامضالقرآن. بیروت: دار الکتب العربی.
60
سبحانی تبریزی، جعفر. (1382ش.). «روش صحیح تفسیر قرآن». مجلة قبسات. شمارة 29. ص 9ـ 29.
61
سیوطی، عبدالرحمنبن ابیبکر. (1411ق.). الدرالمنثور فی تفسیرالماثور. بیروت: دارالکتب العلمیة.
62
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1402ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسةالأعلمی للمطبوعات.
63
طبرسی، فضلبن حسن. (1366ش.). تفسیر مجمعالبیان. تهران: انتشارات صدر.
64
طبری، ابوجعفرمحمدبن جریر. (1366ش.). تفسیر جامعالبیان فی تفسیرالقران. تهران: توس.
65
فخر رازی، محمدبن عمر. (بیتا). تفسیر کبیر(مفاتیح الغیب). چ 2. تهران: دارالکتب العلمیة.
66
فرزندوحی، جمال و ناصری کریموند، اماناله، (1390ش). «نقد و بررسی روایات الدر المنثور در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه، مشهد،
67
شمارة 11، ص 48ـ 66.
68
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق.). تفسیر الصافی. تهران: المصدر.
69
قمی، علیبن ابراهیم. (1363ش.). تفسیر قمی. قم: دارالکتاب.
70
کلینی، محمدبن یعقوب. (بیتا). الکافی. تصحیح و تعلیق علیاکبر غفاری. چ 4. بیروت: دار صعب و دار التعارف.
71
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحارالانوار الجامعه لدرراخبار الائمه الاطهار. چ 2. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
72
مروتی، سهراب و ناصری کریموند، اماناله. (1391ش.). «روش علّامه طباطبایی در بررسی و نقد تفاسیر روایی با تکیه بر قاعدة سیاق»،
73
مجلة حدیثپژوهی. کاشان، شمارة 8، صص 209ـ 232.
74
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «معیارهای علّامه طباطبایی در نقد نظرات مفسران در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه. شمارة 117.
75
سال 30. صص 26ـ 48.
76
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «بررسی و نقد دیدگاه ابنجریرطبری درمورد آفرینش حضرت حوا (ع)»، مجلة حسنا، سال 4، شمارة 13.
77
صص 9ـ 25.(1391ش.).
78
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . «معیارهای علّامه طباطبایی در بررسی و نقد دیدگاههای مفسران در تفسیر المیزان». مجلة مشکوه. دورة 31. شمارة 117. صص 25ـ 48.
79
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391ش.). «قاعدة سیاق و نقش آن در روشهای کشف معانی و مفاهیم قرآن در المیزان». مجلة معرفت. شمارة 173. سال 21.صص 61ـ 74.
80
معارف، مجید. (1385ش.). تاریخ عمومی حدیث. چ 6. تهران: کویر.
81
معرفت، محمد هادی. (1385ش.). تفسیر و مفسران. چ 3. قم: تمهید.
82
معماری، داود. (1384ش.). مبانی و روشهای نقد متنحدیث. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه.
83
مفید (شیخ مفید)، محمدبن نعمان. (1413ق.). تصحیح الاعتقاد. قم: المؤتمر العالمی الالفی للشیخ المفید.
84
ناصری کریموند، اماناله و مصلاییپور، عباس. (1395ش). «چگونگی نقد آرای فخر رازی در تفسیر المیزان». مجلة مطالعات تفسیری، قم،
85
سال هفتم، شمارة 26، صص 55ـ 74.
86
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ و دیگران. (1395ش)، «تحول معنایی واژگان قرآنی در بافت و ساختار جملات و آیات قرآن در تفسیر المیزان با رویکردی
87
بر قاعدة سیاق»، مجلة علمی ـ تخصصی پویش، تهران، سال 1، شمارة 4، ص 64ـ 72.
88
نفیسی، شادی. (1373ش). عقلگرایی در تفاسیر قرن چهارم برمبنای تفاسیر المیزان، المنار، فی ظلال القرآن و الجواهر. پایاننامة
89
کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیتمدرس، استاد راهنما: محمدعلی مهدویراد.
90
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شیوه های به کارگیری تک گویی درونی در داستان های قرآن
یکی از موثرترین راه های پرورش، هدایت و جذب مخاطبان، بیان موضوعات در قالب داستان است. قصص قرآن که همگی در خدمت اغراض دینی هستند از لحاظ فنون و عناصر ادبی نیز در عالی ترین سطح قرار دارند. گفتگو به عنوان یکی از مهم ترین عناصر داستان های قرآن در خدمت پیرنگ، اغراض، شخصیت ها و... است. یکی از انواع گفتگو، تک گویی(صحبت یک نفره) است که به حدیث نفس، تک گویی نمایشی و تک گویی درونی تقسیم می شود. در این مقاله سعی شده تا به تک گ ویی درونی به عنوان یکی از وجوه بازنمایی گفتمان در داستان های قرآن کریم پرداخته و ضمن توضیح چگونگی بکارگیری این روش، نحوه ی شکل گیری انواع آن نیز تحلیل شود. همچنین غرض خداوند از به کارگیری این روش نشان داده و ابعاد هنری و تربیتی کاربست این تکنیک آشکار شود. نتیجه تحلیل نمونه های تک گویی های درونی در داستان های قرآن نشان میدهد مفاهیم بلندی از فضایل و رذائل در قالب جملاتی اندک گنجانده شده و این شیوه بیانی به زیباترین شکل ممکن، به تشریح الگوهایی زیستی بشری در قالب شخصیت های حقیقی می پردازد.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11195_6914be11a110cd34a5158583691e2ef9.pdf
2020-05-21
50
69
10.22054/rjqk.2020.48212.1974
"قصص قرآن کریم"
"گفتگو"
"مونولوگ"
"تک گویی درونی"
فروزان
رستمی
ardash1368@gmail.com
1
علوم قرآنی، علوم و معارف قرآن تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
فاطمه
کاظم زاده
dr.fa.kazemzadeh@gmail.com
2
علوم قرآنی، علوم و معارف قرآن تهران، تهران، ایران
AUTHOR
قرآن کریم. (1371). ترجمة ناصر مکارم شیرازی. چ 10. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
1
احمدالراغب، عبدالسلام. (1387). کارکرد تصویر هنری در قرآن کریم. ترجمة حسین سیدی، چ 1. تهران: سخن.
2
اشتهاردی، محمد. (1378). قصههای قرآن به قلم روان. چ 1. تهران: نبوی.
3
اشرفی، عباس. (1385). مقایسة قصص در قرآن و عهدین. چ 1. تهران: امیرکبیر.
4
اکبری بزمینآبادی، عطیه. (1390). «تحلیل و بررسی گفتمانهای (دیالوگ) قرآنی». پایاننامة کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث. دانشگاه
5
ایدل، له اون. (1367). قصة روانشناختی نو. ترجمة ناهید سرمد. چ 1. تهران: شباویز.
6
براهینی، رضا. (1375). بحران نقد ادبی در رسالة حافظ. تهران: ویستار.
7
بستانی، محمود. (1386). پژوهشی در جلوههای هنری داستانهای قرآن. ج 1. چ 4. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس
8
حبیبی، علیاصغر و بهروزی، مجتبی و خلیفه، ابراهیم. (1390). «واکاویی مؤلفههای روایی داستانهای قرآن». دو فصلنامة تخصصی
9
پژوهشهای میانرشتهای قرآن کریم. سال 2، شمارة 5، صص 37ـ 49.
10
حرّی، ابوالفضل. (1388). «مؤلفههای زمان و مکان روایی در قصص قرآنی»، ادبپژوهی، دورة 3، شمارة 7ـ 8، صفحات 125ـ 141.
11
حسنلی، کاووس و قلاوندی، زیبا. (1388). «بررسی تکنیکهای روایی در رمان "شازده احتجاب" هوشنگ گلشیری»، ادبپژوهی، دورة 3،
12
شمارة 7 و 8، 1388، صفحات 7ـ 25.
13
حسینی (ژرفا)، سید ابوالقاسم. (1377). مبانی هنری قصههای قرآن. چ 1. قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما.
14
خزائلی، محمد. (1389). اعلام قرآن. چ 8. تهران: امیرکبیر.
15
شریفانی، محمد. (1382). تحلیل قصص. چ 1. قم: مهر امیرالمومنین(ع).
16
طباطبایی، سید محمدحسین. (1374). تفسیر المیزان. ترجمة محمدباقر موسوی. چ 5. قم: دفتر انتشارات جامعة مدرسین حوزة علمیه.
17
طبرسی، فضلبن حسن. (1375). جوامع الجامع. ترجمة حبیب روحانی، احمد امیری و اکبر غفوری. چ 1. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی
18
آستان قدس رضوی.
19
طوسی، محمدبن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق احمد قصیر عاملی. چ 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
20
عباسیمقدم، مصطفی. (1386). اسوههای قرآنی و شیوههای تبلیغی آنان. چ 2. قم: بوستان کتاب.
21
عروسیحویزی، عبدالعلیبن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین. سید هاشم رسولی محلاتی (محقق). چ 4. قم: اسماعیلیان.
22
فرخی، حسین. (1396). ساختار نمایشی قصههای قرآن. چ 1. تهران: سورة مهر.
23
فضلالله، محمدحسین. (1380). گفتوگو و تفاهم در قرآن کریم. ترجمة حسین میردامادی. چ 1. تهران: هرمس.
24
فلکی، محمود. (1382). روایت داستان. چ 1. تهران: بازتاب نگار.
25
قطب، السید. (1415 ق). التصویر الفنی فی القرآن. چ 1. بیروت: دارالشروق.
26
قمی، علیبن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی. چ 1. قم: دارالکتاب.
27
کاشانی، فتحالله. (1363). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. چ 1. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
28
محمدقاسمی، حمید. (1390). جلوههایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن. چ 2. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
29
مطهری، مرتضی. (1375). حق و باطل به ضمیمة احیای تفکر اسلامی. چ 16. تهران: صدرا.
30
مکارم شیرازی، ناصر. (1380). تفسیر نمونه. چ 32. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
31
مهدوی، سید سعید. (1381). قصه و نکات تربیتی آن در قرآن. چ 1. قم: بوستان کتاب.
32
مغنیه، محمدجواد. (1378). تفسیر کاشف. ترجمة موسی دانش. چ 1. قم: بوستان کتاب.
33
میرصادقی، جمال. (1382). ادبیات داستانی (قصه، رمان، داستان کوتاه). چ 4. تهران: علمی.
34
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. (1377). واژهنامة هنر داستاننویسی. چ 1. تهران: کتاب مهناز.
35
ولک، رنه؛ وارن، آوستن. (1382). نظریة ادبیات. ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر. چ 2. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
36
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی عوامل ابهام و تکثر معنایی «شبهجمله» در قرآن کریم
ابهام یا «چندمعنایی» در قرآن کریم زمینه را برای آفرینش معانی متعدد و گسترش سطوح معنایی مختلف فراهم ساخته است. چندلایگی معنا و تأویلپذیری ناشی از آن را در قرآن کریم میتوان در سطوح مختلف واژگانی و نحوی به وضوح مشاهده کرد. «شبهجمله» از جمله ساختهای زبانی است که در متن قرآن کریم، گسترهای از احتمالات معنایی را در هر دو سطح واژگانی و نحوی پدید آورده است، به همین دلیل در این پژوهش سعی بر آن است با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آیاتی پرداخته شود که در آن شبهجمله تحت تأثیر دو عامل تعدد متعلَّق شبهجمله و یا تعدد معنایی حروف جر زمینه برداشتهای متفاوت را فراهم کرده است. بررسی چنین عواملی از نظر مفسران که به تشکیل لایههای معنایی چندگانه میانجامد و تبیین دشواریهای ترجمه آن هدف اصلی این مقاله به شمار میرود. بررسی تفاسیر و ترجمههای قرآن کریم نشان میدهد که چندلایگی معنایی شبهجملهها تأثیر بسزایی در فهم آیات قرآن کریم دارد و گاهی با تکیه بر بافت و سیاق کلام وحی میتوان به وحدت معنایی رهنمون شد، ولی در مواردی، تعیین معنی قاطع و یگانه بسیار دشوار است و در این راستا مترجم با تکیه بر ابزار تفسیر میتواند در بیشتر موارد از تنگنای ابهام بگریزد.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11196_f0d036d62a28bc33819a3b9a79ca9f47.pdf
2020-05-21
70
87
10.22054/rjqk.2020.49363.2005
شبهجمله
قرآن کریم
ابهام واژگانی
چندمعنایی
سمیه
کاظمی نجف آبادی
s.kazemi@fgn.ui.ac.ir
1
گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
الهام
آقادوستی
e.doosty@yahoo.com
2
دانشجوی علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
AUTHOR
قرآن کریم
1
آیتی، عبدالمحمد. (1374). ترجمه قرآن. چ 4. تهران: سروش.
2
آلوسی، محمودبن عبدالله. (1415ق.).روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. محقق علی عبدالباری عطیه.
3
بیروت: دار الکتب العلمیة.
4
ابنعاشور، محمدطاهر. (1420ق.). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
5
ابوحیان، محمدبن یوسف. (1420ق.). البحر المحیط فی التفسیر. محقق صدقی محمد جمیل. بیروت: دار الفکر.
6
الهی قمشهای، مهدی. (1380). ترجمه قرآن. چ 3. قم: فاطمه الزهراء.
7
انصاریان، حسین. (1383). ترجمه قرآن. قم: اسوه.
8
بروجردی، محمدابراهیم. (1366). ترجمه قرآن. چ 6. تهران: کتابخانه صدر.
9
بیضاوی، عبداللهبن عمر. (1418ق.). انوارالتنزیل و اسرار التأویل.. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
10
پورجوادی، کاظم. (1414ق.). ترجمه قرآن. تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
11
حجتی، مهدی. (1384). گلی از بوستان خدا. چ 6. قم: بخشایش.
12
خرمدل، مصطفی. (1384). تفسیر نور. چ 4. تهران: احسان.
13
خسروانی، علیرضا. (1390ق.). تفسیر خسروی. محقق محمدباقر بهبودی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
14
رهنما، زینالعابدین. (1354). قرآن مجید با ترجمه و جمعآوری تفسیر. تهران: سازمان اوقاف.
15
زمخشری، محمودبن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التاویل. مصحح مصطفی
16
حسین احمد. بیروت: دارالکتب العربی.
17
سامرائی، فاضلصالح. (2007م). معانی النحو. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
18
شهبازی، محمود؛ شهبازی، علیاصغر. (1393). «واژگان چندمعنا و اهمیت آن در ترجمه قرآن کریم». مطالعات ترجمه قرآن و حدیث. دورة1.
19
ش1. ص47ـ 68..
20
صادق نوبری، عبدالمجید. (1396ق.). ترجمه قرآن. تهران: اقبال.
21
صدر، محمدباقر. (1410ق.). دروس فی علم الاصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
22
طباطبایی، محمدحسین. (1390ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
23
طبرسی، فضلبن حسن. (1372ش.).مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مصحح: هاشم رسولی محلاتی. تهران: ناصرخسرو.
24
عاملی، ابراهیم. (1360). تفسیر عاملی. مصحح علیاکبر غفاری. تهران: کتابفروشی صدوق.
25
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
26
فراء، یحییبن زیاد. (1980م.). معانی القرآن. محقق محمدعلی نجار. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
27
قرشی بنابی، علیاکبر. (1375). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
28
قرطبی، محمدبناحمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
29
فتوحی، محمود. (1387ش). «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا».مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. س16. ش62. ص
30
کاظمی نجفآبادی، سمیه. (1388). «بررسی و مقایسه حروف جر و اضافه (در زبانهای عربی و فارسی)». پایاننامة کارشناسی ارشد.
31
دانشگاه اصفهان. دانشکده زبانهای خارجه.
32
مکارم شیرازی، ناصر. (1373). ترجمه قرآن. چ 2. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
33
موسوی گرمارودی، علی. (1384). ترجمه قرآن. چ 2. تهران: قدیانی.
34
میبدی، احمدبن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
35
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. چ 10. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
36
یاسری، محمود. (1415ق.). ترجمة قرآن. قم: بنیاد فرهنگی امام مهدی(ع).
37
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر ماهیت نسخ در دیدگاه سلفیان با تمرکز بر اندیشه ابن تیمیه
مسئله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحبنظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره: 106؛ نحل: 101؛ رعد: 39). نوع مواجهه با مسئله نسخ می تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظاهریی آیات قرآن باشد. جریان سلفی- تکفیری فرقه ای منسوب به اهل سنت با گرایش و رویکردی خاص در تفسیر و علوم قرانی برداشتی متفاوت تر از سایر فرق اسلامی در موضوع نسخ دارد. به نظر، دیدگاه این فرقه در حوزه تفسیر و نسخ یکی از موجبات شکل گیری اختلافات است. پژوهش پیش روی با روش توصیفی- تحلیلی ورویکرد اسنادی ونیز با اگاهی از ضروت شناخت مبانی فکری جریان سلفی- تکفیری به مطالعه و تحلیل نسخ در دیدگاه آنان می پردازد؛ و در پایان به این نتیچه می رسد که سلفیان برداشتی عام تر از معنای نسخ دارند به طوری که نسخ در این فرقه شامل تخصیص، تقیید، مطلق، استثناو...هم می شود. عدم توجه به این نکته می تواند موجب خطا در قضاوت های ما باشد.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11197_7eeb5c509c276f3fe16399fcdc39b310.pdf
2020-05-21
88
106
10.22054/rjqk.2020.49432.2008
قران"
"نسخ"
"سلفیان"
"نسخ در مذهب سلف"
"ابنتیمیه
حمزه علی
بهرامی
bahrame1918@gmail.com
1
استادیار دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
ابنالجوزی، الوالفرج عبدالرحمن. (1404ق.). نواسخ القران. تحقیق محمد اشرف الملباری. چ 1. المدینة المنوره: المجلس العلمی.
1
ابنعربی، ابوبکر محمدبن عبدالله. (1424ق/ 2003 م.). أحکام القرآن. تحقیق عبدالقادر عطا. الطبعة الثالثة. بیروت: دار الکتب.
2
ابنتیمیه، تقیالدین. (بیتا). المسودة فی أصول الفقه. تحقیق عبدالحمید. القاهره: بینا
3
ــــــــــــــــــ . (1418ق.). المستدرک علی مجموع فتاوی. تحقیق محمدبن عبدالرحمن. چ 1. بیجا: بینا.
4
ــــــــــــــــــ . (1426 ق./ 2005 م.). مجموع الفتاوی. تحقیق أنور الباز ـ عامر الجزار. الطبعة الثالثة. بیجا: دارالوفاء.
5
ابنجوزی، جمالالدین ابوالفرج عبدالرحمنبن علی. (1422ق ـ 2001م.). نواسخ القرآن = ناسخ القرآن و منسوخه. تحقیق أبوعبدالله
6
العاملی السّلفی. الطبعة الأولى. بیروت: شرکة أبناء شریف الأنصارى.
7
ابنحزم اندلسی، ابومحمد علیبن احمد. (1404ق.). الإحکام فی أصول الأحکام. الطبعة الأولی. قاهره: دار الحدیث.
8
ابنقیم الجوزیه، ابوعبدالله محمدبن ابی بکر. (1973م.). إعلام الموقعین. تحقیق طه عبدالرئوف سعد. بیروت: دار الجیل.
9
ابنمنظور، ابوالفضل جمالالدین محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان العرب.تحقیق احمد فارس. چ 3. بیروت: دار صادر.
10
الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمیة و الإفتاء والدعوة والإرشاد. (1411ق.). مجلة البحوث الإسلامیة ـ مجلة
11
دوریة http://www.alifta.com
12
آلتیمیه، عبدالحلیمبن تیمیه و أحمدبن تیمیه. (بیتا). المسودة فی أصول الفقه. تحقیق محمد محییالدین عبدالحمید. بیروت: دار
13
الکتاب العربی
14
بهرامی، حمزهعلی. (1397). مبانی تفسیری جریان سلفی تکفیری. اصفهان: جهاد دانشگاه صنعتی.
15
بوطی، محمد سعید رمضان. (1411ق.).السلفیه مرحله زمینیه مبارکه لامذهب اسلامی. دمشق: دار الفکر.
16
جیزانی، محمدبن حسینبن حسن. (1427ق.).معالم أصول الفقه عند أهل السنه و الجماعة. چ 5. بیجا: بینا.
17
خویی، سید ابوالقاسم. (1394ق.). البیان فی تفسیر القرآن. چ 5. قم: حوزة علمیه.
18
دهلوی، ولیالله احمد بن عبدالرحیم. (1407ق). الفوز الکبیر فی أصول التفسیر. تحقیق سلمان الحسینی النَّدوی. الطبعة:
19
الثانیة. قاهره: دار الصحوة.
20
زرقانی، محمد عبدالعظیم. (1423ق.). مناهل العرفان فی علوم القرآن. تحقیق فواز احمد زمرلی. بیروت: دار الکتب العربی.
21
ـــــــــــــــــــــــ . (1996م.). مناهل العرفان. تحقیق مکتب البحوث و الدراسات. الطبعة الأولى. بیروت: دار الفکر.
22
زرکشی، محمدبن بهادر. (1391ق.). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار المعرفة.
23
زلمی، مصطفی ابراهیم. (1392ش.). رفع ابهام نسخ در قران. ترجمةابوبکر حسنزاده. سنندج: آراس.
24
سبکی، علیبن عبدالکافی. (1404ق.). الإبهاج فی شرح المنهاج علی. تحقیق جماعة من العلماء. بیروت: دارالکتب العلمیة.
25
شاطبی، ابراهیمبن موسی. (1997م.). الموافقات. المحقق أبوعبیدة. الطبعة الأولى.دار ابنعفان.
26
شوکانی، محمدبن علیبن محمد. (1419ق.). إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق. تحقیق أحمد عزو عنایة. الطبعة الأولى. دمشق: کفر
27
بطنا، دار الکتاب العربی.
28
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1420ق./ 2000 م.). جامع البیان فی تأویل القرآن. المحقق أحمد محمد شاکر. الطبعةالأولی. بیروت:
29
مؤسسة الرسالة.
30
قرطبی، ابوعبدالله محمدبن احمد. (2003 م.). الجامع لأحکام القرآن. تحقیق هشام البخاری. ریاض: دار عالم الکتب.
31
قیسی، ابومحمد مکیبن ابیطالب. (1406ق.). الإیضاح لناسخ القران و منسوخه. تحقیق احمد فرحات. بیجا: دار المنارة
32
معرفت، محمدهادی. (1425ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسه النشر الاسلام.
33
ORIGINAL_ARTICLE
روش شناسی کشف ترتیب نزول با تمرکز بر روایات ترتیب نزول
نظر به اهمیت ترتیب نزول در دو دانش علوم قرآنی و تفسیر، کشف ترتیب نزول قرآن کریم، مطالعهای شایسته می نَماید. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است که با بکارگیری روشمند از همۀ شاخص های دخیل و مؤثر در ترتیب نزول، روشی جامع و کارآمد را جهت کشف ترتیب نزول ارائه نماید. این روش در دو مرحلۀ «بررسی درونی روایات ترتیب نزول» و «بررسی بیرونی روایات ترتیب نزول» طراحی شده است. در این روش، جدای از روایات ترتیب نزول به عنوان شاخص کانونی، شاخصهای مؤثر دیگری چون شهرت عملی، روایات سبب نزول، روایات ناسخ و منسوخ، روایات آیات مستثنی، تاریخ، آیات تاریخ دار، تناسب بیرونی و تناسب درونی نیز حضور فعال دارند. بنابراین تمرکز روش بر روایات ترتیب نزول و جامعیت و روشمندی آن در بکارگیری از همۀ شاخص های مؤثر، آن را از دیگر روش-ها متمایز می کند.در این روش، جدای از روایات ترتیب نزول به عنوان شاخص کانونی، شاخصهای مؤثر دیگری چون شهرت عملی، روایات سبب نزول، روایات ناسخ و منسوخ، روایات آیات مستثنی، تاریخ، آیات تاریخ دار، تناسب بیرونی و تناسب درونی نیز حضور فعال دارند. بنابراین تمرکز روش بر روایات ترتیب نزول و جامعیت و روشمندی آن در بکارگیری از همۀ شاخص های مؤثر، آن را از دیگر روش-ها متمایز می کند.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11198_ac66a081d137a0391d0364bf26b8720a.pdf
2020-05-21
107
128
10.22054/rjqk.2020.49912.2022
روش شناسی
روش
ترتیب نزول
روایات ترتیب نزول
جواد
سلمان زاده
j.salmanzadeh@hsu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه حکیم سبزواری
LEAD_AUTHOR
ابناثیر، عزالدین. (1386). الکامل فی التاریخ.بیروت: دار صادر.
1
ابنالبارزى، شرفالدین. (1411ق.). ناسخ القرآن و منسوخه (نصوص محققه). تحقیق حاتم صالح الضامن. بغداد: جامعةبغداد ـ وزارۀ
2
التعلیم العالى.
3
ابنلضریس البجلى، ابوعبدالله محمدبن ایوب. (1408ق.). فضائل القرآن و ما أنزل من القرآن بمکة و ما أنزل بالمدینة. دمشق: دار
4
الفکر.
5
ابنجزى غرناطى، محمدبن احمد. (1416ق.). کتاب التسهیل لعلوم التنزیل. تحقیق عبدالله خالدى. بیروت: دار الارقمبن ابى الارقم.
6
ابندعامة السدوسى، قتادۀ. (1411ق.). کتاب الناسخ و المنسوخ فی کتاب الله. تحقیق حاتم صالح الضامن. بغداد: جامعة بغداد ـ
7
وزارۀ التعلیم العالى.
8
ابنسعد، محمد. (بیتا). الطبقات الکبرى. بیروت: دار صادر.
9
ابنسید الناس، محمدبن عبدالله. (1406ق.). السیرة النبویة (عیون لأثر). بیروت، مؤسسة عز الدین.
10
ابنعاشور، محمدابن طاهر. (بیتا). التحریر و التنویر. بیجا: بینا.
11
ابنعربی معافری، ابوبکر. (1992م.). الناسخ و المنسوخ فی القرآن الکریم. تحقیق عبد الکبیر العلوی. بیجا: مکتبۀالثقافۀالدینیۀ.
12
ابنقطببن ابراهیم شاذلی، سید. (1412ق.). فى ظلال القرآن. بیروت ـقاهرة: دار الشروق.
13
ابنکثیر دمشقی، اسماعیلبن کثیر. (1408ق.). البدایة و النهایة. تحقیق علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
14
ابنندیم بغدادی، محمدابن اسحاق. (بیتا). فهرست ابنالندیم. تحقیق رضا تجدد. بیجا: بینا.
15
ابوعبید الهروى، القاسمابن سلام. (1418ق.). الناسخ و المنسوخ فی القرآن. ریاض: مکتبۀ الرشد ـ شرکة الریاض.
16
ابنهشام حمیری، عبدالملک. (1383ق.). السیرة النبویة. تحقیق محمد محییالدین عبد الحمید. قاهرۀ: مکتبة محمدعلی صبیح و أولاده.
17
بازرگان، مهدی. (1355). سیر تحول قرآن. به اهتمام سید محمدمهدی جعفری. تهران: قلم
18
براتی، مرتضی. (1394). اصل فقه آموزشی ـ کاربردی. تهران: فکرسازان.
19
بغدادى (خازن)، علىابن محمد. (1415ق.). لباب التأویل فى معانى التنزیل (تفسیر خازن). تصحیح محمد على شاهین. بیروت: دار
20
الکتب العلمیة.
21
بلاذری، أحمدابن یحیىابن جابر. (1959م). أنساب الأشراف. تحقیق محمد حمید الله. مصر: معهد المخطوطات ـ دار المعارف.
22
بهجتپور، عبدالکریم. (1392). تفسیر تنزیلی به ترتیب نزول (مبانی، اصول، قواعد و فواید). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
23
بیهقی، احمدابن حسین. (1405ق.). دلائل النبوة. تعلیق عبدالمعطی قلعجی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
24
جفری، آرتور. (1954م.). مقدمتان فی علم القرآن. مصر ـ بغداد: مکتبۀ الخانجی ـ مکتبۀ المثنی.
25
حبنکۀ المیدانی، عبدالرحمن حسن. (1420ق.). معارج التفکر و دقائق التدبر. دمشق: دارالقلم.
26
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1430ق.). قواعد التدبر الامثل لکتاب الله عزّ و جل. دمشق: دار القلم.
27
حسکانى، عبیداللهابن عبدالله. (1411ق.). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تحقیق محمدباقر محمودى. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
28
خامهگر، محمد. (1386). ساختار هندسی سورههای قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
29
خامه گر، محمد. (1392). مجموعه کامل ساختار سورههای قرآن کریم. مشهد: نور الثقلین.
30
خطیب، عبدالکریم. (1386ق.). التفسیر القرآنى للقرآن. قاهره: دار الفکر العربی.
31
رازى، ابوعبدالله محمدبن عمر فخرالدین. (1420ق.). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
32
زرقانى، محمد عبدالعظیم. (1948م.). مناهل العرفان فی علوم القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
33
زرکشى، محمدابن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دار المعرفة.
34
زمخشرى، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
35
زنجانى، ابوعبدالله. (1404ق.). تاریخ القرآن. تهران: منظمة الاعلام الاسلامى.
36
زهری و دیگران، محمدبن مسلم. (1409ق.). اربعۀ کتب فی الناسخ و المنسوخ. تحقیق حاتم صالح الضامن. بیروت: عالم الکتب ـ
37
مکتبۀ النهضۀ العربیۀ.
38
الزهرى، ابوبکر محمدابن مسلم. (1411ق.). الناسخ و المنسوخ. تحقیق حاتم صالح الضامن. بغداد: جامعة بغداد ـ وزارۀ التعلیم العالى.
39
سبزوارى نجفى، محمدابن حبیبالله. (1406ق.). الجدید فى تفسیر القرآن المجید. بیروت: دار التعارف.
40
سیوطى، جلالالدین. (1404ق.). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى.
41
سیوطی، جلال الدین . (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربى.
42
شرفالدین، جعفر. (1420ق.). الموسوعة القرآنیة خصائص السور. تحقیق عبد العزیزبن عثمان التویجزى. بیروت: دار التقریب بین
43
المذاهب الاسلامیة.
44
الشریف المرتضى الموسوى، علىبن الحسین. (1421ق.).الآیات الناسخة و المنسوخة. بیروت: مؤسسة البلاغ.
45
شوکانى، محمدابن على. (1414). فتح القدیر. دمشق ـ بیروت: دار ابنکثیر ـ دار الکلم الطیب.
46
شهرستانی، محمدابن عبدالکریم. (1376ق.). مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار. تحقیق محمدعلی آذرشب. تهران: احیاء کتاب دفتر نشر
47
میراث مکتوب.
48
طباطبایى، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
49
طبرسى، فضلابن حسن. (1372ش.). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
50
طنطاوی، سیدمحمد. (بیتا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. بیجا: بینا.
51
عزۀ دروزة، محمد. (1383ق.). التفسیر الحدیث. قاهرۀ: دار إحیاء الکتب العربیة.
52
قرشى، سید علىاکبر. (1377ش.). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
53
گنجهای (ابزاری)، جمال (جمشید). (1393ش.). سخن نو در تحقیق دربارة ترتیب و زمان نزول سورهها و حروف مقطعه. بیجا:
54
بینا.
55
ماوردى، علىبن محمد. (بیتا). النکت و العیون تفسیر الماوردى. بیروت: دار الکتب العلمیة ـ منشورات محمدعلی بیضون.
56
محمد الحنطور، محمود. (بیتا). النسخ عند الفخر الرازی. قاهرة: مکتبة الآداب.
57
مراغى، احمدابن مصطفى. (بیتا). تفسیر المراغى. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
58
معرفت، محمدهادی. (1383ش.). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: دانشگاه رضوی.
59
ــــــــــــــــــ . (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: النشر الاسلامى.
60
مکارم شیرازى، ناصر و دیگران. (1374ش.). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
61
ملاحویش آل غازى، عبدالقادر. (1382ق.). بیان المعانى. دمشق: مطبعة الترقى.
62
نحاس، محمدابن احمدبن اسماعیل صفار ابوجعفر. (بیتا). کتاب الناسخ و المنسوخ فی القرآن. بیروت: موسسة الکتب الثقافیة.
63
نکونام، جعفر. (1380ش). درآمدى بر تاریخگذارى قرآن. تهران: هستىنما.
64
نولدکه، تئودور. (2004م.). تاریخ القرآن.ترجمه و تحقیق جورج تامر. بیروت: مؤسسۀ کونراد ـادناور.
65
واحدى، علىابن احمد. (1411ق.). اسباب نزول القرآن. تحقیق کمال بسیونى زغلول. بیروت: دار الکتب العلمیة.
66
واسطی، عبدالحمید. (1396). روششناسی کشف و اعتبارسنجی اسباب نزول (الگوریتم دستیابی به اسباب نزول آیات).پژوهشهای قرآنی. دورة 22. شمارة 82. صص 4ـ 29.
67
واقدی، محمدابن عمر. (1405ق.) المغازی. تحقیق مارسدن جونس. قم: دانش اسلامی.
68
یعقوبی، احمدابن ابی یعقوب. (بیتا). تاریخ الیعقوبی. قم ـ بیروت: نشر فرهنگ أهل بیت (ع). دار صادر.
69
یوسفی غروی، محمدهادی. (1417ق.). موسوعة التاریخ الإسلامی. قم: مؤسسه الهادی
70
ORIGINAL_ARTICLE
رهیافت عرفانی به آیات الاحکام قرآن مطالعه موردی:نماز و کارکرد عمق بخشی آن به معنای زندگی
نماز یکی از مظاهر عبادت در ادیان مختلف و بارزترین عمل عبادی در ادیان الهی است. آنچه از نظر اسلام حائز اهمیت بسیار است، از یک سو جایگاه رفیعی است که این عبادت در این دین دارد و از سوی دیگر، لایههای معنایی و رازهای درونی و عرفانی آن است. در یک نگاه کلی به ظاهر قرآن، خداوند در بیش از 40 سوره و بیش از 100 آیه در قرآن درباره نماز سخن گفته است و عرفا ی مسلمان نیز بر سر این سفره گسترده، از اسرار آن پرده برداشتهاند. در پژوهش پیش رو به روش تحلیلی به ابعادی چند لایه های باطنی این فریضه بی بدیل از افق خوان اولیا ی الهی تاکید و از این میان به اسرار طهارت ، تلاوت، قیام و دیگر ارکان و اجزای نماز، از رهگذر آیات قرآن اهتمام شده است تا مرتبه ای از حقیقت نماز و قرآن در دسترس قرار گیرد . از نظر عرفا در تحت هر هیئتی از هیآت های صلاة، خدای متعال را سرّ و حکمتی است که در غیر آن نمیتوان یافت. و در واقع نماز عقدی است که در آن، جوهرهای رنگارنگ است، هر رنگی از حال پیامبریو لذا اقامه دو رکعت نماز با حضور، قرب به مراتب کمالی بسیاری از انبیا(ع) است. از نظر عرفا بنده مادام که در نماز است، به صفات همه فرشتگان متصف است؛ چراکه فرشتگان یا به تلاوتاند، یا تسبیح، یا تحمید یا استغفار، یا دعا و یا درود بر پیامبر(ص). بنده نیز در هیئت نماز از این شش صفت خارج نیست.
https://rjqk.atu.ac.ir/article_11199_12fc552efb2c948daccf2a4cfdf513e1.pdf
2020-05-21
129
149
10.22054/rjqk.2020.47238.1952
"نماز"
"اسرار نماز"
"عرفان اسلامی"
"تاویل نماز"
"عبادات"
محمد
نصیری
nasiri.m@ut.ac.ir
1
عضو هیات علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
نهجالبلاغه
1
کتاب مقدس
2
آملی، سید حیدر. (1363). اسرار الشریعه و اطوار الطریقه و انوارالحقیقه.مقدّمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
3
آملی، سید حیدر. (1414ق.). تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تاویل کتاب الله العزیز المحکم. تهران: وزارت الثقافة و الارشاد الاسلامی، مؤسسة الطباعة و النشر.
4
ــــــــــــــ . (1377).جامع الاسرار و منبعالانوار. ترجمة جواد هاشمیعلیا. تهران: قادر.
5
ابنعربی، محیالدین. (1970م.). الفتوحات المکیة. بیروت: دار صادر.
6
ابنمنظور. (1990م.).لسان العرب. ج 2. بیروت: دار صادر.
7
باقریان موحد، رضا. (1387). نمازیههای ماندگار. قم: مؤسسة فرهنگی دینپژوهی بشرا.
8
پورجوادی، نصرالله. (1381). دو مجدد. تهران: مرکز.
9
جواد علی. (1355). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالعلم للملایین.
10
جوادی آملی، عبدالله. (1382). رازهای نماز. قم: اسراء.
11
جوینی، محمدبن احمد. (1363). مناهجالسیفیه. به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
12
حر عاملی، محمدحسن. (1403ق.). وسائل الشیعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
13
حسینی کاشفی، کمالالدین. (1344). الرسالة العلیة فی الاحادیث النبویة: شرح چهل حدیث نبوی، به تصحیح و تعلیق جلالالدین حسنی ارموی (محدث). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
14
خاقانی، ابونصر طاهربن محمد. (1347).گزیده در اخلاق و تصوف. بهکوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
15
خرگوشی، عبدالملک. (1378). تهذیب الاسرار. ابوظبی: المجمع الثقافی.
16
رازی، نجمالدین ابوبکر. (1387). مرصاد العباد.مصحح عزیزالله علیزاده. تهران: فردوس.
17
سبزواری، ملاهادی. (1384). شرح نبراس الهدی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
18
سمنانی، علاءالدوله. (1369). مصنفات فارسی. به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
19
سهروردی، شهابالدین. (1364). عوارف المعارف. ترجمة ابومنصوربن عبدالمؤمن اصفهانی. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
20
شهید ثانی، زینالدّینبن علیبن احمد. (1371). التنبیهات العلیة علی وظائف الصلواةالقلبیة. مشهد: معروف به اسرار الصلوات آستان قدس رضوی.
21
صدوق، ابیجعفر محمدبن علی. (2005م.). من لایحضرهالفقیه. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
22
طوسی، ابینصر السراج. (1960م.). اللمع فیالتصوف. دار الکتب الحدیثه بمصر. بغداد: مکتبة المثنی.
23
عینالقضاة، عبداللّهبن محمد. (1341). تمهیدات. مقدّمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق عفیف عسیران، تهران: اساطیر.
24
غزّالی، محمد. (1363). احیاء علوم الدین. ترجمة مؤیدالدین محمد خوارزمی. بهکوشش حسین خدیوجم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
25
ـــــــــــــ . (1374). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
26
غمخوار، سید محمدجواد. (1377). جایگاه نماز در ادیان الهی. تهران: دفتر نشر الف.
27
قاضی سعید قمی. (1387). ترجمه و شرح کتاب اسرار العبادات وحقیقةالصلاة، ترجمة علیزمان قمشهای. تهران: آیت اشراق.
28
قمی، شیخ عباس. (1350). مفاتیح الجنان. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
29
کاشانی، عزّالدین محمود. (1367). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة. به تصحیح جلالالدین همایی. تهران: هما.
30
فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی. (بیتا). المحجة البیضاء. جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی
31
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1358). الحقایق فی محاسن الاخلاق. بیروت: دار الکتاب العربی.
32
کلینی، محمدبن یعقوب. (1401ق.). الکافی. صححه و قابله و علق علیه علیاکبر غفاری. بیروت: دارالتعارف.
33
کوهن، آبراهام. (1382). گنجینهای از تلمود. ترجمة امید فریدون گرگانی. تهران: اساطیر.
34
گنابادی، سلطان محمد. (1408ق.). بیان السعادة فی مقامات العبادة. بیروت:مؤسسة الاعلمی.
35
لوئی ماسینیون. (1394). اخبار حلاج: نسخه ای کهن در سیرت حسینبن منصور حلاج. تهران: اطلاعات.
36
مجلسی، محمدباقر. (1362). بحارالأنوار. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
37
مکی، ابوطالب. (1995م.). قوت القلوب فی معاملة المحبوب و وصف طریق المرید الی مقام التوحید. بیروت: دار صادر.
38
ملاصدرا. (1381). المبدأ و المعاد. به اشراف سید محمد خامنهای؛ تصحیح و تحقیق و مقدمة محمد ذبیحی و جعفر شاهنظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
39
مولوی، محمد. (1371). مکتوبات. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
40
ـــــــــــــ . (1384). فیه ما فیه. تحقیق بدیع الزمان فروزانفر. تهران: مؤسسة انتشارات نگاه.
41
ـــــــــــــ . (1363). مثنوی معنوی. به تصحیح رینولد نیکلسون. به اهتمام نصرالله پورجوادی. تهران: امیرکبیر.
42
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1357). کشف الاسرار و عدة الابرار. به سعی و اهتمام علیاصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.
43
نیشابوری، فریدالدین عطار. (1397). تذکرة الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوّار.
44
هجویری، ابوالحسن علیبن عثمان الجلابی. (1358). کشف المحجوب. تهران: طهوری.
45
یعقوبی، احمدبن اسحاق. (1362). تاریخ یعقوبی. ترجمة محمدابراهیم آیتی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
46
نهجالبلاغه
47
کتاب مقدس
48
آملی، سید حیدر. (1363). اسرار الشریعه و اطوار الطریقه و انوارالحقیقه.مقدّمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
49
آملی، سید حیدر. (1414ق.). تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تاویل کتاب الله العزیز المحکم. تهران: وزارت الثقافة و الارشاد الاسلامی، مؤسسة الطباعة و النشر.
50
ــــــــــــــ . (1377).جامع الاسرار و منبعالانوار. ترجمة جواد هاشمیعلیا. تهران: قادر.
51
ابنعربی، محیالدین. (1970م.). الفتوحات المکیة. بیروت: دار صادر.
52
ابنمنظور. (1990م.).لسان العرب. ج 2. بیروت: دار صادر.
53
باقریان موحد، رضا. (1387). نمازیههای ماندگار. قم: مؤسسة فرهنگی دینپژوهی بشرا.
54
پورجوادی، نصرالله. (1381). دو مجدد. تهران: مرکز.
55
جواد علی. (1355). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالعلم للملایین.
56
جوادی آملی، عبدالله. (1382). رازهای نماز. قم: اسراء.
57
جوینی، محمدبن احمد. (1363). مناهجالسیفیه. به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
58
حر عاملی، محمدحسن. (1403ق.). وسائل الشیعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
59
حسینی کاشفی، کمالالدین. (1344). الرسالة العلیة فی الاحادیث النبویة: شرح چهل حدیث نبوی، به تصحیح و تعلیق جلالالدین حسنی ارموی (محدث). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
60
خاقانی، ابونصر طاهربن محمد. (1347).گزیده در اخلاق و تصوف. بهکوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
61
خرگوشی، عبدالملک. (1378). تهذیب الاسرار. ابوظبی: المجمع الثقافی.
62
رازی، نجمالدین ابوبکر. (1387). مرصاد العباد.مصحح عزیزالله علیزاده. تهران: فردوس.
63
سبزواری، ملاهادی. (1384). شرح نبراس الهدی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
64
سمنانی، علاءالدوله. (1369). مصنفات فارسی. به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
65
سهروردی، شهابالدین. (1364). عوارف المعارف. ترجمة ابومنصوربن عبدالمؤمن اصفهانی. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
66
شهید ثانی، زینالدّینبن علیبن احمد. (1371). التنبیهات العلیة علی وظائف الصلواةالقلبیة. مشهد: معروف به اسرار الصلوات آستان قدس رضوی.
67
صدوق، ابیجعفر محمدبن علی. (2005م.). من لایحضرهالفقیه. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
68
طوسی، ابینصر السراج. (1960م.). اللمع فیالتصوف. دار الکتب الحدیثه بمصر. بغداد: مکتبة المثنی.
69
عینالقضاة، عبداللّهبن محمد. (1341). تمهیدات. مقدّمه و تصحیح و تحشیه و تعلیق عفیف عسیران، تهران: اساطیر.
70
غزّالی، محمد. (1363). احیاء علوم الدین. ترجمة مؤیدالدین محمد خوارزمی. بهکوشش حسین خدیوجم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
71
ـــــــــــــ . (1374). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
72
غمخوار، سید محمدجواد. (1377). جایگاه نماز در ادیان الهی. تهران: دفتر نشر الف.
73
قاضی سعید قمی. (1387). ترجمه و شرح کتاب اسرار العبادات وحقیقةالصلاة، ترجمة علیزمان قمشهای. تهران: آیت اشراق.
74
قمی، شیخ عباس. (1350). مفاتیح الجنان. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
75
کاشانی، عزّالدین محمود. (1367). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة. به تصحیح جلالالدین همایی. تهران: هما.
76
فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی. (بیتا). المحجة البیضاء. جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی
77
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1358). الحقایق فی محاسن الاخلاق. بیروت: دار الکتاب العربی.
78
کلینی، محمدبن یعقوب. (1401ق.). الکافی. صححه و قابله و علق علیه علیاکبر غفاری. بیروت: دارالتعارف.
79
کوهن، آبراهام. (1382). گنجینهای از تلمود. ترجمة امید فریدون گرگانی. تهران: اساطیر.
80
گنابادی، سلطان محمد. (1408ق.). بیان السعادة فی مقامات العبادة. بیروت:مؤسسة الاعلمی.
81
لوئی ماسینیون. (1394). اخبار حلاج: نسخه ای کهن در سیرت حسینبن منصور حلاج. تهران: اطلاعات.
82
مجلسی، محمدباقر. (1362). بحارالأنوار. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
83
مکی، ابوطالب. (1995م.). قوت القلوب فی معاملة المحبوب و وصف طریق المرید الی مقام التوحید. بیروت: دار صادر.
84
ملاصدرا. (1381). المبدأ و المعاد. به اشراف سید محمد خامنهای؛ تصحیح و تحقیق و مقدمة محمد ذبیحی و جعفر شاهنظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
85
مولوی، محمد. (1371). مکتوبات. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
86
ـــــــــــــ . (1384). فیه ما فیه. تحقیق بدیع الزمان فروزانفر. تهران: مؤسسة انتشارات نگاه.
87
ـــــــــــــ . (1363). مثنوی معنوی. به تصحیح رینولد نیکلسون. به اهتمام نصرالله پورجوادی. تهران: امیرکبیر.
88
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1357). کشف الاسرار و عدة الابرار. به سعی و اهتمام علیاصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.
89
نیشابوری، فریدالدین عطار. (1397). تذکرة الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوّار.
90
هجویری، ابوالحسن علیبن عثمان الجلابی. (1358). کشف المحجوب. تهران: طهوری.
91
یعقوبی، احمدبن اسحاق. (1362). تاریخ یعقوبی. ترجمة محمدابراهیم آیتی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
92