دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
نقطه خلقت در حکمت اسلامی و مسیحی
9
30
FA
صالح
حسن زاده
0000-0003-3874-469X
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
hasanzadeh@atu.ac.ir
10.22054/rjqk.2010.5535
نقطه آغاز برای اثبات مخلوقیت عالم وجود است. موجودات مشهود جهان ممکن الوجود، و در نتیجه معلول اند و برای وجود یافتن باید علتی داشته باشند. از آنجا که خداوند وجود اول است و کمال مطلق دارد به ضرورت باید علت ایجاد هر شیئی باشد که وجود دارد. حکیمان متاله این نوع وجود یافتن را خلق از عدم می نامند. بر رای این حکیمان عالم چه قدیم زمانی باشد چه حادث زمانی، با فعل خدا موجود شده است. عالم بر طبق علم خدا خلق شده است پس خلقت فعل آزاد است تنها غایتی که می توان برای اراده خدا تصور کرد وجود خاص اوست. با این حساب خلقت احسان خداست. خلق علی و مستقل، خاص خداست زیرا که تنها خدا وجود است و ذات او عین وجود است. متالهان در پاسخ این سوال که اگر جهان بر اساس کمال خداوند خلق شده و از آن بهره مند گردیده است پس شر از کجا در عالم راه یافته است؟ می گویند: به طور ذاتی در جهان شر یافت نمی شود آنچه شر انگاشته می شود عدمی، تبعی و عارضی است. این مقاله موضوع خلقت را بر اساس آرای متفکران مسلمان و مسیحی به ویژه، اکویناس، حکیم مسیحی و علامه طباطبائی، حکیم مسلمان مورد بررسی قرار داده است. هرچند حکمت مسیحی قرون وسطی و حکمت اسلامی با هم وجوه اختلاف و مغایرت دارند اما در اصل به م هم نزدیک اند زیرا در هر دو حکمت مدار همه چیز خداست از طرف دیگر متفکران مسیحی قرون وسطی آثار حکمای اسلامی را مانند فارابی و ابن سینا، می شناخته و از آن ها استفاده می کرده اند. بنابراین میان آنان نوعی هم زبانی و هم داستانی بوده است.
خدا,خلقت,غایت,حدوث و قدم,شر,حکمت اسلامی و مسیحی
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5535.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5535_b5f0f6807beea592889ef1b39b19a3c0.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
خداشناسی، فطرت دل یا عقل
31
48
FA
حمید
نگارش
هیئت علمی دانشگاه قم
10.22054/rjqk.2010.5536
این مقاله، نگارنده می کوشد منشا خداپرستی و خداشناسی را فطرت دل بیان کند. به این معنی که در نهاد آدمی گرایشی خاص نهفته است که او را به شنیدن پیام حق دعوت می کند و از درون او را متوجه مبدا خویش می گرداند. با این نگرش فطرت یکی از ارکان انسان شناسی دینی است که در تشریح دیدگاه های دین در باب خداگرایی، خداپرستی، دین شناسی، انسان شناسی و ... به کار می رود. تبیین واژه فطرت، ویژگی ها و گرایش های فطری در همین راستا مطرح گردیده است.
خداجویی,فطرت دل,فطرت عقل,خودشناسی,گرایش های فطری
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5536.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5536_c8adca9a8abf5ce91c60db655b2f001a.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
از حکومت الهی پیامبر ص تا سلطنت موروثی معاویه
49
68
FA
ابوالفضل
عابدینی
هیئت علمی دانشگاه تهران
10.22054/rjqk.2010.5537
پیامبر اسلام ص بزرگ ترین انقلاب را در تاریخ به وجود آورد. وی تمام نهادهای سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و اعتقادی جامعه را به هم ریخت و نهادهایی جدید را جایگزین آنها کرد و تحولی درونی در دل اعراب به وجود آورد. پس از رحلت حضرت رسول ص امویان در مدیریت جامعه اسلامی نفوذی خزنده کردند که بعدها منشا شکل گیری تحولات بسیاری در روند تاریخ اسلام شد آنان اساس جاهلیت نوین را پی ریزی کردند. مسئله اصلی این پژوهش این است که چگونه بنی امیه، دشمنان قسم خورده اسلام، در رده های بالای مدیریت جامعه اسلامی نفوذ کردند؟ و چه کسانی این امکان را برای آنان فراهم کردند و دستشان را در تصدی مناصب حساس و کلیدی باز گذاشتند تا زمینه را برای سلطنت موروثی فراهم کنند؟
حکومت الهی,پیامبر اسلام ص,بنی هاشم,بنی امیه,سلطنت موروثی
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5537.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5537_b8d8eac593f83c09117daab3fcca84a4.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
حجاب و مراحل تشریع آن در قرآن
69
83
FA
رقیه
صادقی نیری
هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم ذرباییجان
10.22054/rjqk.2010.5538
کند و کاو در آیات حجاب، به صورت یکجا و همه سو، نشان خواهد داد که حکم حجاب یکباره اعلام نشده است بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه بر قلب مبارک پیامبر اکرم ص نازل شده و این موجب تاثیر سریع این اسلام تاثیر بسزایی ایفا کرده و برخی از احکام، گاه در گذر زمان دستخوش تغییرات و تحولاتی گردیده است می تواند به صورت کاربردی در عصر ما هم مفید و کارگشا باشد. تشریع حکم حجاب نیاز به بیان فلسفه و ضرورت آن دارد و شرایط موجود در جامعه برای ایجاد امنیت بانوان می تواند محدوده حجاب را تغییر دهد.
حجاب,عفاف,شرایط تاریخی,سبب نزول,فلسفه احکام
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5538.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5538_74b5d1bc7a53ce99d4f68ff70b0153ae.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
تاجگذاری؛ نماد عظمت و قدرت دیکتاتور
85
102
FA
محمد حسین
خوانین زاده
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
www.khavaninzade@ atu.ac.ir
10.22054/rjqk.2010.5539
واقعیت آن است که در زندگی ما مطالب عبرت آمیز زیاد ولی عبرت آموزی کم است. حقیقت عبرت، رفتن در گذشته و عبور کردن از آن و بر گرفتن چراغی از آن برای حال و آینده است. ملت بزرگ ایران در گذر ایام، وقایع تلخ و شیرین فراوانی را پشت سر گذاشته است که همگی آن ها قابلیت عبرت و پند آموزی دارند. آخرین بازمانده سلسله شاهنشاهی ایران در اوایل دهه پایانی سلطنت خویش به فکر تاجگذاری افتاد این جشن دیرهنگام بدون آنکه توجیه مناسبی داشته باشد باعث تحمیل هزینه های گزاف و ضرر و زیان فراوانی بر ملت نجیب و محروم ایران شد. این مقاله درصدد تبیین و توضیح بخشی از هزینه های آن جشن خسارت بار است.
شاه,تاجگذاری,قانون اساسی,حضرت امام ره
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5539.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5539_f646da29cce3701d910397ea1b00a6f0.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
عبرت و عبرت آموزی در نهج البلاغه
103
117
FA
جمشید
صدری
هیئت علمی دانشگاه تاکستان
10.22054/rjqk.2010.5540
عبرت حالتی است که انسان از امور ظاهری و مشهود، به شناخت باطنی و غیر مشهود امور نایل می شود. تشابه زندگی اقوام و ملل و تاثیر پذیری انسان از احوال امت های گذشته، سبب می شود که عبرت گیری به عنوان روشی تربیتی برای دست یابی به یک حیات مطلوب در نظر و عمل مطرح باشد. هر کس دیده ای عبرت بین داشته باشد می تواند از لا به لای حوادث و وقایع پیام ها را دریابد. در این مقاله سعی شده است مسئله عبرت و عبرت آموزی از منظر حضرت علی، به ویژه در نهج البلاغه بررسی شود و پیامدهای ارزشمند آن تبیین گردد.
عبرت,عبرت آموزی,مشابهت,تقوا,بصیرتر
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5540.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5540_67451e7692c77928479c671fb6fa8f54.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی
پژوهشنامه معارف قرآنی
2008-9252
2538-2012
1
1
2010
08
23
لزوم اخلاق در جهان امروز
119
135
FA
محمد
اسدی گرمارودی
هیئت علمی دانشگاه دانشگاه شریف
10.22054/rjqk.2010.5541
یکی از مسائل مهم و مورد ابتلای جامعه امروز بشری مسئله اخلاق و رفتار انسانی است. از یک سو فقدان امور اخلاقی، نظام خانواده و جامعه را از هم پاشیده و از سوی دیگر ضرورت و اهمیت اخلاق زیر سوال رفته است. با همه این مشکلات هنوز تصور میشود امور اخلاقی به جوامع گذشته مربوط بوده و در دنیای امروز بدان نیازی نیست. این مقاله می کوشد تا با تعریف علم اخلاق، ارتباط آن با نفس انسانی، نقش حالات نفس در چگونگی رفتار بشری و رابطه آن با کمال انسانی، اهمیت و ضرورت آن را در هر زمان و به ویژه در عصر حاضر معلوم کند.
اخلاق,بعد انسانی,بعد حیوانی,کمال ابراز,کمال انسان,کون جامع
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5541.html
https://rjqk.atu.ac.ir/article_5541_008104c6035492f037e5a0f97ada50a0.pdf