زهره آسمان، زهرای زمین: تبیین عرفانی مقام فاطمه زهرا «س»

محمد جواد رودگر؛ مائده شاکری راد

دوره 2، شماره 6 ، آذر 1390، ، صفحه 115-132

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5572

چکیده
  اکتناه وجودی فاطمه زهرا (س) چنان است که معرفتِ به آن انسانِ کامل از نوع سهل و ممتنع است، سهولت دستیابی به چنین معرفتی به دلیل فراوانی فضائل و صعوبتش به جهت عمق و ژرفای غیر قابل غوص و وصول است.همین معنا را در این مقاله بر اساس رهیافت‌هایی چون وجود شناسی، معرفت شناسی و جامعه شناسی مورد بحث قرار می‌دهیم و بر اساس معارف « ثَقلین» و ...  بیشتر

بررسی ویژگی‌های اخلاقی یهود عصر پیامبر(ص) و نقش آنان در شبهة تغییر قبله از منظر قرآن

نصرت نیل‌ساز؛ زهره بابااحمدی میلانی؛ رقیه مددی

دوره 7، شماره 26 ، آذر 1395، ، صفحه 119-142

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7328

چکیده
  یهودیان عصر پیامبر(ص) ویژگی‌های اخلاقی خاصی نظیر نژادپرستی، پیمان‌شکنی، بهانه‌جویی، استکبار و حسادت داشتند، لذا در مواجهه با پیامبر اکرم(ص)، وقتی که دیدند هر روز بر جمعیّت پیروان دین اسلام افزوده می‌شود و دین جدید گسترش روزافزونی دارد، به دلیل ویژگی‌های مذکور، تحمل پیشرفت اسلام را نداشتند. از این رو، علاوه بر دسیسه‌ها و نقشه‌های ...  بیشتر

آفرینش انسان در قرآن کریم با توجه به تفسیر المیزان با نگاهی انتقادی به نظریه تکامل

یوسف حیدری چناری؛ رمضان مهدوی آزادبنی

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1391، ، صفحه 121-158

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5593

چکیده
  یکی از مسائل مهمی که هم دین و هم علم از آن بحث نمودند، نحوه خلقت نخستین انسان و نسل آن می‌باشد. اثبات عدم تضاد میان دین اسلام و نظر علم در این مساله، قطعا در ترویج دین مبین اسلام موثر است که این عمده‌ترین هدف این تحقیق می‌باشد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی تلاش می‌نماید تا نظریه داروین در خصوص آفرینش انسان را بر اساس دیدگاه مفسر ...  بیشتر

ممنوعیّت تبرّج زنان از منظر قرآن کریم

کاوس روحی برنقد؛ محمدحسین خوانین زاده؛ فاطم السادات سعیدی

دوره 4، شماره 13 ، شهریور 1392، ، صفحه 121-136

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5621

چکیده
  در آیات قرآن به صراحت از تبرّج زنان نهی شده است. قلمرو تبرّج زنان از منظر قرآن وسیع‌تر از اظهار زینت و تبرّج در پوشش است و مظاهر دیگر مانند تبرّج در رفتار، محتوای گفتار و... را شامل می‌گردد و هر نوع تکشّف، آشکار شدن و جلوه‌گری اعمّ از نحوة پوشش، نحوة رفتار، محتوای گفتار و ... از سوی زنان در انظار مردان نامحرم که زمینه‌ساز ارتکاب گناه ...  بیشتر

نقد و بررسی برخی از حقوق سیاسی و اجتماعی زن در اسلام

جمال  فرزند وحی

دوره 5، شماره 16 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 123-151

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1293

چکیده
  یکی از اصول مسلّم در آیین اسلام، حرکت و کرامت انسان است. جان، مال، آبرو، عقیده و رأی آدمی همه حرمت دارند و باید همواره این حریم پاس داشته شود. در حرمت و کرامت انسان، هیچ تفاوتی بین زن و مرد نیست و در فرهنگ اسلامی، زن و مرد به عنوان مخلوقات خدا و مورد عنایت ویژة اویند. افتخار نظام حقوقی اسلام آن است که از همان ابتدا زنان را دارای حقوق اقتصادی، ...  بیشتر

اصول اخلاقی اقتصادی در عرصة توزیع از دیدگاه قرآن و احادیث

رقیّه ابراهیمی‌زاد جویمی؛ فرج تلاشان

دوره 5، شماره 17 ، شهریور 1393، ، صفحه 125-149

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1380

چکیده
  توزیع یکی از شاخصه‌های مهمّ اقتصاد در هر جامعه‌ای است، به طوری‌که نسبت شایسته بین تولید، مصرف و توزیع در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می‌رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف، اصل توزیع می‌باشد که به نظر می‌رسد چنین اصلی بسیاری از آموزه‌های اسلامی همچون نهی از احتکار، تقسیم سرمایه و امر به میانه‌روی در توزیع و... را به چالش ...  بیشتر

تحلیل چگونگی نظم قرآن درسطح معناـ بنیاد خرد با رویکرد زبانشناسی

علی شریفی؛ سروش شهریاری نسب؛ عیسی علیزاده منامن؛ فرزاد دهقانی

دوره 8، شماره 28 ، خرداد 1396، ، صفحه 127-152

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.7919

چکیده
  نوشتار پیش‏رو رویکرد جدیدی به ساختار قرآن است که به بررسی مسئلة انتظام متنی قرآن با رویکرد زبانشناسی می‌پردازد. با الگو قرار دادن مطالعات زبان‌شناسی متن، ابعاد تازه‌ای از این انتظام مشخص می‌شود. منظور از «انتظام» در این جستار، صرف بررسی تناسب معنایی از نظر قدما نیست، بلکه به نظام چیدمانی و ساختار آوایی قرآن توجه دارد. روش ...  بیشتر

پیوستگی مفهومی در سوره بقره با تکیه بر مفاهیم«نبوت و مخالفان حق»

مهدی اسماعیلی؛ طاهره نوباغی

دوره 9، شماره 32 ، خرداد 1397، ، صفحه 127-158

https://doi.org/10.22054/rjqk.2018.31950.1690

چکیده
  تناسب آیات به عنوان یک دانش مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته‌است. دانشمندان مسلمان و خاورشناسان بر سَرِ بحث ارتباط و انسجام و به نوعی پیوستگی مفهومی بین آیات در سور قرآن کریم اختلاف‌نظر دارند. برای از بین بردن نسبت نبودِ ارتباط بین آیات درون سور، ضرورت دارد خطوط ارتباطی آیات کشف، شناسایی و تبیین گردد تا به فهم بیشتر، فهم هدف ...  بیشتر

بررسی تطبیقی نماز در دین اسلام و آیین زرتشت

سعید ششگل‌نژاد؛ عبدالمجید طالب‌تاش

دوره 7، شماره 24 ، خرداد 1395، ، صفحه 131-158

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.5726

چکیده
  نماز گونه‌ای نیایش و عملی‌ـ عبادی برای برقراری ارتباط مستقیم و صعودی میان انسان با خداوند است که میان همۀ ادیان الهی مشترک است. مسلمانان و زرتشتیان به انجام این عمل عبادی ملزم هستند. این پژوهش با تتبّع در متون مکتوب اسلام و زرتشت و به روش کتابخانه‌ای، به بررسی تطبیقی جایگاه نماز در این دو شریعت آسمانی پرداخت. همچنین، اشتراکات و تمایزات ...  بیشتر

نقش فاعلی یا قابلی پیامبر (ص) در نزول قرآن

محمد سبحانی نیا

دوره 3، شماره 8 ، خرداد 1391، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5586

چکیده
  برخی از روشنفکران که نگاه برون‌دینی دارند و به وحی از منظر غیرقرآنی نگریسته‌اند، با پیش کشیدن مباحث تجربه دینی، در خصوص وحی، به نقشی فاعلی برای پیامبر قائل شده‌اند. بر این اساس خداوند صرفاً قابلیّتی را به پیامبر یا اشخاص دیگر اعطا کرده است و آنها می‏توانند به واسطه‌ آن استعداد و قابلیّت خاص خویش، الفاظی را از ناحیه‌ خودشان و نیز ...  بیشتر

مطالعة حوزه‌های معنایی «صبر» در آیات قرآن

رضا امانی؛ زهرا عبادی؛ صدیقه رضایی

دوره 7، شماره 25 ، شهریور 1395، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.7088

چکیده
  «صبر» در آموزه‌های دینی، به عنوان یکی از مفاهیم اساسی ایمان شناخته می‌شود. این واژه به همراه مشتقّات خود، ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیّت ویژة این خصیصة اخلاقی از دیدگاه دین مبین اسلام و قرآن کریم دارد. این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می‌کند. بر این اساس، ...  بیشتر

چگونگی سازماندهی سوره‌های قرآن از نگاه زرقانی در بوتة نقد

امیر جودوی؛ مریم آسایش

دوره 8، شماره 30 ، آذر 1396، ، صفحه 133-150

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.8723

چکیده
  زرقانی از مؤلفان برجسته در زمینة تألیف کتب علوم و تاریخ قرآنی است و از آنجا که موضوع سازماندهی سورهای قرآن در بین مباحث تاریخ قرآنی اهمیت ویژه‌ای دارد، پژوهش حاضر تلاش نموده که با روش تحلیلی‌ـ انتقادی به ارزیابی، نقد و بررسی نظرات وی در این زمینه بپردازد و به دنبال تشخیص واقعیت باشد. ادعای زرقانی دربارة توقیفی یا اجتهادی بودن سازماندهی ...  بیشتر

شبهه زدایی تقابل عصمت و آیات عتاب در نمای شصت و پنجمین آیه سوره زمر

فهیمه گلپایگانی؛ سید حسین حسینی کارنامی؛ سید علی اکبر ربیع نتاج

دوره 9، شماره 34 ، مهر 1397، ، صفحه 133-156

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.33555.1724

چکیده
  از پندارهای مغرضانه برخی مستشرقان که تحت لوای به چالش کشیدن قرآن مطرح شده، تقابل ظاهری فحوای برخی آیات است. «عصمت انبیا» یکی از این موارد می باشد که در آیات متعددی بر آن تأکید شده است. در مقابل؛ برخی دیگر از آیات که در عرف مفسران به «آیات عتاب» مشهور گشته اند، آن گونه که از ظاهر آنها نیز برداشت می گردد، با موضوع عصمت منافات ...  بیشتر

کودتای سقیفه در تاریخ ؟!

عبدالله غلامی

دوره 2، شماره 4 ، خرداد 1390، ، صفحه 135-158

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5554

چکیده
  رخداد سقیفه بنی ساعده، واقعه سال 11 هجری در تاریخ و فرهنگ اسلام ضمن اثرپذیری از واقعیات جامعه اسلامی آن روز توانسته باعث تحولاتی ژرف در ادامه روند و مسیر تمدن و فرهنگ اجتماعی مسلمانان شود. این پدیده تاریخی از منظرهای متنوعی مورد کندوکاو پژوهشگران قرار گرفته است، گروهی آن را واقعه ای غیر مترقبه و بدون پیش زمینه خاص دانسته و دسته دیگر، ...  بیشتر

واکاوی اصل تناقض خسّت از منظر آموزه‌های قرآن کریم
دوره 4، شماره 15 ، اسفند 1392، ، صفحه 137-154

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1034

چکیده
  مصرف یکی از شاخصه‌های مهم اقتصادی در هر جامعه‌ای است، به‌طوری که نسبت شایستة بین تولید و مصرف در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می‌رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف که به ظاهر از وجوه افتراق نظام‌های اقتصادی مبتنی بر اندیشة بشری و نظام اقتصاد اسلامی است، اصل تناقض خسّت یا معمّای صرفه‌جویی می‌باشد. بنا بر این اصل، چنانچه در ...  بیشتر

بدعت‌های دینی از نگاه قرآن

عبّاس اشرفی؛ نرجس جمال امیدی

دوره 5، شماره 18 ، آذر 1393، ، صفحه 137-156

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.1859

چکیده
  بدعت حکمی است که به دین افزوده و یا از آن کاسته شود، بدون اینکه مستندی از کتاب یا سنّت داشته باشد. خداوند متعال دین خود را کامل و بی‌هیچ گونه کاستی به آدمیان هدیّه فرموده است و جایی برای افزودن یا کاستن در آن نگذاشته است و اعلام فرموده که دین خالص تنها از آنِ خداست و تنها همان را می‌پذیرد. با این همه، همواره کسانی بوده‌اند که آگاهانه ...  بیشتر

نقد و بررسی دیدگاه‌های قرآنیّون دربارة نماز

محمّدعلی تجری؛ فاطمه زین‌الدّینی؛ سیّد محسن خلیلی‌نژاد

دوره 6، شماره 22 ، مهر 1394، ، صفحه 137-157

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.4506

چکیده
  از دوران صدر اسلام، مسلمانان نماز را به پیروی از پیامبر اکرم(ص) ادا می‌کردند. از همان زمان، گروه‌هایی از خوارج به گرایش به رأی در تعداد نمازهای روزانه پرداخته‌اند. در دوران معاصر، قرآنیّون به سبب کنار گذاشتن سنّت و انکار آن در معرفت دینی و تفسیر قرآن، به تفسیرهای مختلفی از نماز بر اساس آیات قرآن دست زده‌اند. در این نوشتار با تقسیم ...  بیشتر

بهره‌های هنری عین‌القضات از گزاره‌های دینی در تمهیدات

مهدی دشتی؛ منصوره تقوایی

دوره 2، شماره 5 ، شهریور 1390، ، صفحه 137-162

چکیده
  بسیاری از محققان از جمله مشایخ صوفیه در طول تاریخ، تعاریف متعددی از عرفان و تصوف ارائه کرده‌اند. نخستین تعریف از آنِ معروف کرخی (وفات: 200 هـ. ق) می‌باشد. نیکلسون در پیدایش و سیر تصوف 78 تعریف از تصوف، ذکر کرده است که البته این تعاریف تنها از سه کتابِ (تذکره الاولیاء، رساله قشیریه و نفحات الانس) برگرفته شده‌اند و هیچ کدام آن طور که باید ...  بیشتر

بررسی هم آیی های واژگانی در سورۀ طه و انبیاء با توجه به نظر جرجانی و لیچ

نسرین تیموری

دوره 10، شماره 38 ، آذر 1398، ، صفحه 137-168

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.10556

چکیده
  یکی از وجوه تمایز سبک قرآن از سبک ادبی و شعر، هم آیی های واژگانی بر پایه روابط نحوی – معنایی، هماهنگ با بافت آیات است. اگرچه هم آیی های قرآن از همان واژه ها و روابط معمول نحوی زبان عرب ساخته شده، اما به تمامی موافق زبان عرب نیست . به طوری که هیچ واژه ای صلاحیت جایگزینی یا ترکیب با واژگانش را ندارد. هدف و ضرورت پژوهش، بررسی معناشناسی ...  بیشتر

تاریخ‌گذاری سورة مطفّفین (موردپژوهی مکّی یا مدنی بودن سورة مطفّفین و نقش آن در تفسیر)

ابراهیم اقبال؛ عماد صادقی؛ ابوذر خیراندیش

دوره 6، شماره 23 ، دی 1394، ، صفحه 139-166

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.5410

چکیده
  سورة مطفّفین از جملة سوره‌هایی است که عالمان علوم قرآن و مفسّران دربارة زمان نزول و مکّی یا مدنی بودن آن اختلاف کرده‌اند. اختلافات در این باب، از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول تأثیر پذیرفته است. از این رو، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره در مکّه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسّران، مکّی بودن را نشان می‌دهد، چنان‌که برخی ...  بیشتر

گفتمان‌کاوی نظام زبانی سورة جن: بررسی آماری

عبدالباسط عرب یوسف آبادی؛ فواد عبدالله زاده؛ فرشته افضلی

دوره 9، شماره 33 ، تیر 1397، ، صفحه 139-162

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.34572.1751

چکیده
  «گفتمان» که به «شیوة خاص سخن ‌گفتن» اطلاق می‌شود، از منظرهای مختلفی بررسی می‌شود که به آن «تحلیل گفتمان» می‌گویند. در تحلیل گفتمان با ارزیابی سطوح گوناگون متن، امکان دستیابی به برداشتی جدید و عمیق از متون گفتاری یا نوشتاری فراهم، و تعاملات زبان با ساختارهای فکری‌ـ اجتماعی کشف می‌شود. این شاخه از تحلیل می‌تواند ...  بیشتر

کارکردهای عامل جغرافیا در حوزه تمدن با تأکید بر سورۀ سبأ

محمد مهدی باباپور؛ عبدالمهدی فیضی دیزآبادی

دوره 14، شماره 52 ، فروردین 1402، ، صفحه 139-168

https://doi.org/10.22054/rjqk.2022.68859.2652

چکیده
  مقولات تمدنی با رویکرد قرآنی و الهیاتی، برخلاف آنچه که پیشرفت را منوط به تمدن سکولاری می پندارند؛ از مؤلفه و توصیفات تمدنی متعددی برخوردار است. پیاده­سازی تمدن­ نوین اسلامی ، ضرورت تبیین و ارائۀ آن مولفه­ها را دو چندان می­نماید. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی، هرمنوتیک مولف محور ، به بررسی عامل تمدنی جغرافیا پرداخته و ...  بیشتر

هندسه معنایی افترا بر خدا و نقش هستی شناسی در ترسیم آن

حسین حسن زاده

دوره 13، شماره 51 ، دی 1401، ، صفحه 141-176

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.71495.2735

چکیده
  افترا بر خدا، نسبت دادن چیزی به ناحق و یا بدون علم به خدای تعالی و یا توصیف او به چیزهایی است که در او وجود ندارد. هدف این پژوهش کشف منظومه معنایی افترا بر خدا در قرآن کریم با روش هستی شناسی (آنتولوژی) است که شیوه‌ای از علم اطلاعات و دانش شناسی برای مدیریت اطلاعات در یک حوزه علمی است. سؤال این است هستی شناسی چگونه می‌تواند ما را در کشف ...  بیشتر

معناشناسی زبان قرآن از دیدگاه علاّمه طباطبائی(ره) در تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن

نصرت نیل‌ساز؛ علی حاجی خانی؛ سعید جلیلیان

دوره 6، شماره 21 ، شهریور 1394، ، صفحه 143-161

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.3738

چکیده
  یکی از مهم‌ترین مبانی تفسیر قرآن، مربوط به «زبان قرآن» است. هر مفسّری خواه، ناخواه در طول تفسیر خود به آن می‌پردازد.یکی از نظرات رایج در زبان قرآن، عرفی بودن است که از پیشینة طولانی برخوردار است. علاّمه طباطبائی در تفسیر نخستین خود، «البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن» به مسئلة زبان قرآن توجّه نشان داده است. در این نوشتار، ...  بیشتر

پیش‌بینی هوش معنوی کودک بر اساس شعر مبتنی بر آموزه‌های قرآنی

رامین محرمی؛ خدابخش اسداللهی؛ شکراالله پورالخاص؛ پیام فروغی راد

دوره 8، شماره 29 ، شهریور 1396، ، صفحه 143-171

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.8230

چکیده
  هوش معنوی، کاربرد معنویّت برای پاسخگویی به نیازهای ذهنی و پرسش‌های بنیادین هستی‌شناسانه است که بر پایة عقاید دینی به‌کار گرفته می‌شود و نقش اساسی در تأمین سلامت روانی و هدفمند کردن زندگی دارد. اگرچه در پژوهش‌های انجام گرفته در حوزة هوش معنوی به گروه سنّی بزرگسالان توجه فراوانی شده‌است، می‌توان این نوع از هوش را با توجه به آموزه‌های ...  بیشتر