تحلیل فرایند «تفسیر» و «تطبیق» قرآن بر اساس کارکرد «سیاق» و «شأن نزول»

سعید غفرالهی؛ علی احمد ناصح؛ سیدرضا مؤدب

دوره 12، شماره 45 ، تیر 1400، ، صفحه 143-182

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.12805

چکیده
  قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهره‌بری از مُراد در جهت هدایت می‌رسد. مسأله آن‌جاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر می‌شود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
جستاری در باب حشر حیوانات و جمادات در قرآن با تأکید بر آرای علامه طباطبایی

سیدحسن حسینی

دوره 11، شماره 43 ، اسفند 1399، ، صفحه 149-174

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.55992.2177

چکیده
  مسئله حشر حیوانات و جمادات یکی از مسائل مهم و مطرح در بحث معاد است. گروهی از مفسّران، حشر موجودات مادون انسان را نابودی آنها می دانند و گروهی دیگر معتقدند حشر آنها صرفاً برای کیفر است. در این بین علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که در این عرصه قلم زده و بر اساس مشرب تفسیری خویش به تبیین و تحلیل حشر موجودات پرداخته است، نتایج حاصل ...  بیشتر

بازخوانی انتقادی شبهات و تردیدها درباره مصاحف عثمانی

فاطمه ژیان؛ محسن رفعت

دوره 11، شماره 41 ، شهریور 1399، ، صفحه 151-184

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.11702

چکیده
  یکی از مباحث گسترده در حوزه تاریخ قرآن، بحث کتابت و جمع آن است. بیشتر دانشوران اسلامی علی رغم پذیرش نگارش قرآن در روزگار پیامبر، پیدایش مصحفی واحد و رسمی را به دوران عثمان بازگردانده‌اند. اهمیت پرداختن به مصاحف عثمانی، واکاوی اعتبار و بررسی تردیدها و شبهات آن به جهت از میان رفتن اکثر مصاحف رایج عصر صحابه، موافقت صحابه و اهل بیت(ع) با ...  بیشتر

نقد آرای جرالد هاوتینگ درباره بت‌پرستی و شرک در قرآن

حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان

دوره 11، شماره 42 ، آذر 1399، ، صفحه 157-183

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.11997

چکیده
  جرالد هاوتینگ قرآن‌پژوه انگلیسی، آیات مربوط به بت‌پرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیش‌گفته را نقد می‌کند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاه‌های وی مشخص گردید: عدم‌‌‌صراحت واژگان عام قرآنی بر بت‌پرستی معاصران قرآن؛ عدم‌دلالت اسمای خاص قرآنی بر بت‌های آن‌ها؛ عدم-دلالت ...  بیشتر

واکاوی انسجام درونی سوره اسراء

مرضیه محصص؛ زهره کوچک یزدی

دوره 12، شماره 46 ، مهر 1400، ، صفحه 161-194

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.57526.2217

چکیده
  تبیین انسجام درونی آیات قرآنی در مواجهه با گسسته انگاری آیات، یکی از دغدغه های مفسران معاصر به شمار می آید. شناسایی خطوط ارتباطی آیات در یک سوره، به فهم ارتباط وثیق آیات با یکدیگر و دستیابی به مقصود آن سوره می انجامد و روش نوینی در تفسیر قرآن به شمار می آید. در این نوشتار با استفاده از روش تحلیل محتوا، انسجام درونی آیات سوره اسراء مورد ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
سازوکار نگرش الهی در تحقق شادی و سلامت معنوی از دیدگاه قرآن با تاکید بر آیه فضل و رحمت الهی (یونس/58)

سیدضیاء الدین علیانسب؛ سیدمرتضی علیانسب؛ سیدمجید نبوی

دوره 11، شماره 43 ، اسفند 1399، ، صفحه 175-199

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.57026.2203

چکیده
  زمینه و هدف: یکی از نیازهای بشر، شادی و سلامت معنوی است. شادی و سلامت معنوی متکی به کیفیت شناخت، گرایش و رفتار و به نوع نگرش فرد بستگی دارد. شادی و سلامت معنوی از عوامل مختلف؛ از جمله نگرش انسان به عالم هستی، اثر می‌پذیرد. هدف اصلی این مقاله؛ بررسی سازوکار تأثیر ‌نگرش‌الهی بر تحقق شادی و سلامت معنوی‌ از منظر آیات و روایات است. روش تحقیق ...  بیشتر

رهیافت قرآنی و روایی بر حقیقت ادراکی نفس با تبیین های صدرایی

محمدرضا کریمی والا؛ روح الله نصیری

دوره 12، شماره 45 ، تیر 1400، ، صفحه 183-204

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.12806

چکیده
  شناخت وجود ادراکی نفس و مراتب آن و نیز نحوه استحضار اعمال برای نفس، در حیات اخروی، از منظر آیات و روایات با بهره مندی از تبیین های صدرایی، مسئله اصلی این نوشتار است. ضرورت جستار بر این مسئله با ملاحظه سفارش های مؤکد معصومین بر معرفت نفس، پرواضح است. بر اساس این نوشتار که با شیوه اسنادی ـ تحلیلی سامان پذیرفته است؛ مشخص می شود که حقیقت ...  بیشتر

انسان و گونه شناسی نعمت های الهی با تاکید بر آیات سوره مبارک الرحمن

سید حسین حسینی بجدنی؛ مهدی مهریزی طرقی؛ سید محمد باقر حجتی

دوره 11، شماره 41 ، شهریور 1399، ، صفحه 185-212

https://doi.org/10.22054/rjqk.2020.11703

چکیده
  انسان به سبب دارابودن صفات وویژگی‌های خاص ذاتی کانون توجه خردورزان بوده و هر اندیشمندی باتوجه به بینش خود شناخت انسان را مورد واکاوی قرار داده است؛ ازسویی پی بردن به نعمت‌های خلق شده متقن‌ترین راه برای شناخت خالق هستی است و با شناخت خالق، ماهیت انسان تبیین می‌گرددکه خود سبب شکرگزاری، تذکر انسان، رهایی ازغفلت و سرانجام راه گشای ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
بررسی و مصادیق علم پیامبر(ص) بر اساس آیه 113 سوره نساء

علی احمد ناصح؛ خدیجه امیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 بهمن 1402

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.76403.2888

چکیده
  مفسران در برداشت حقیقی از گزاره «وَ عَلَّمَکَ ما لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ‏»در آیه 113 سوره نساء اختلاف نظر دارند. توجه به علم پیامبر (ص) به مثابه موضوعی مهم، قدمتی همزاد با نزول وحی دارد و همواره مورد توجه بوده است.رابطه"علم" پیامبر (ص) با مسئله وحی و اجتهاد پیامبر(ص) محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ویژگی ها و رویکردهای قصاصون در حوزه تفسیر قرآن در سده های اولیه اسلامی

سید حسین حسینی کارنامی؛ علی اصغر اصغری ولوجائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 بهمن 1402

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.67845.2610

چکیده
  یکی از ابزارها و اسلوب‌های کلامی تأثیرگذار و کارآمد در انتقال مفاهیم و تجارب اممکه پیشینه‌ای کهن دارد، قصه و قصه گویی است. در جامعه‌ی اسلامی، این فن، صبغه دینی یافت و قصاصون یهودی تازه مسلمان، آموزه‌های آئین پیشین (یهودیّت) خود را در لفافه دین اسلام با استفاده از اسلوب قصه گویی، وارد فرهنگ جامعه نمودند. یکی از حوزه هایی که رویکرد ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
واکاوی مبانی نقلی اعتقاد به تاثیر آیه «و ان یکاد» برای دفع چشم زخم

اسماعیل اثباتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 بهمن 1402

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.74934.2851

چکیده
  آخرین آیات سوره قلم از مشهور ترین آیات بین مردم است که به آیه «وان یکاد» مشهور است. شهرت و رواج این آیه در بین مردم بیشتر از آن جهت است که به عنوان حرزی در برابر چشم زخم شناخته شده است. در این نوشتار به ریشه یابی این باور پرداخته شده است. در منابع اهل سنت روایتی به نقل از کلبی گزارش شده که نشان می دهد در پی تلاش مشرکان برای آسیب رساندن ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
معیار سنجی ثبات و تغیر در معاصی و جرائم شرعی

یاسر تک فلاح؛ سید محمد حسن مومنی؛ سیدمحمدعلی امیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1402

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.72346.2767

چکیده
  در تعالیم دین مبین اسلام، نسبت به رفتارهای گوناگون بشری احکامی انشا گردیده که برخی از آنها الزام آور است و انجام آن رفتارها خواه از جنس فعل و خواه ترک فعل، به دلیل نقض و مخالفت با احکام الزامی مستوجب عقوبت و مجازات هایی گردیده است. ارتکاب رفتارهای مزبور که مخالفت و نقض احکام شرعی است در ادبیات دینی با عنوان گناه، معصیت و جرم دینی شناخته ...  بیشتر