نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم و قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی تهران ، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ایران، تهران

چکیده

طی چند دهه اخیر، حجاب از جمله مهمترین احکامی بوده که در حوزه زنان مورد توجه جریانهایی
موسوم به نواندیشان دینی و فمینیسم اسالمی قرارگرفته است و آنها با نگرشی عرفی سعی در قرائتی نو از 
آیات حجاب بر مبنای رعایت حقوق زنان داشتهاند. فاطمه مرنیسی از جمله این افراد است که در یکی از 
آثار خود به نام »زنان پردهنشین، نخبگان جوشنپوش« با بررسی آیه 35 سوره احزاب، برخالف نظر مفسران 
و فقها قائل است مفهوم حجاب در آیه مورد نظر به معنای حائل بین دو مرد است. این پژوهش به روش 
تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع معتبر تفسیری و دینی، به تحلیل و نقد دیدگاه و ادله این محقق 
درمورد مسئله حجاب میپردازد. براساس بررسیهای انجام شده، دیدگاه مرنیسی به دلیل محدودیت و عدم 
اتقان منابع و استفاده گزینشی از آنها، خَلط بین پردهنشینی و پوشش زنان، عدول از ظاهر آیه 35 سوره 
احزاب و سیاق آیات مجاور، عدم توجه به نسبیت معنایی و عدم توجه به آیاتی که به صراحت حکم 
حجاب را برای زنان مسلمان تشریع کردهاند و به حاشیه راندن اصل فرازمانی و فرامکانی بودن قرآن، 
نادرست است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

DOI: 10.22054/RJQK.2022.68306.2628 ISSN: 2008-9252 eISSN: 2538-2012 Received: 04/06/2022 Accepted: 22/06/20211 Analysis and Critique of Fatemeh Mernisi's View on Original Research Hijab with Emphasis on Verse 53 of Surah Al-Ahzab

نویسندگان [English]

  • Ali Sharifi 1
  • Ashkan Naiemi 2
  • Fereshte Kuini 3

1 Associate Professor, Department of Sciences, Quran and Hadith, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

3 PhD Student, Quran and Hadith, Allameh Tabatabai University, Faculty of Theology and Islamic Studies, Iran, Tehran

چکیده [English]


n recent decades, the hijab has been one of the most important rulings in the 
field of women, which has been considered by currents called religious 
modernists and Islamic feminism And they have tried to recite the verses of 
hijab with a customary attitude based on respect for women's rights. One of 
these people is Fatemeh Mernissi, who in one of her works called "The veil 
and The Male elites " examines verse 53 of Surah Al-Ahzab and believes 
that the concept of hijab in the verse in question means a barrier between 
two men. This research uses analytical-descriptive method and using valid 
interpretive and religious sources to study and analyze the views and 
methods of this researcher on the issue of hijab. According to studies, 
Mernissi's view is due to the limitation and lack of resources and selective 
use of them, confusion between veiling and covering women, deviation from 
the appearance of verse 53 of Surah Al-Ahzab and the context of adjacent 
verses, lack of attention to semantic relativity and lack Paying attention to 
the verses that explicitly legislate the ruling on hijab for Muslim women is 
flawed and not based on a solid basis

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hijab
  • curtain sitting
  • verse 53 of Surah Al-Ahzab
  • Fatemeh Mernissi
قرآن مجید.
ابن منظور، محمد بن مکرم.)4141ق(. لسان العرب. چاپ سوم. 43ج. بیروت: دار صادر. 
ابوزید، نصرحامد.)4531 .)دایره های ترس. ترجمه ادریس امینی. تهران: نشر نگاه معاصر.
اردبیلی، احمد بن محمد. ) بیتا(. زبده البیان. تهران: المکتبه المرتضویه.
انوری، حسن؛ اخیانی، جمیله. )4534 .)فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن. 
آذرنوش، آذرتاش. عادل، محمود و مرتضی شیرازی. )4531 .)مجمع اللغات. تهران: دفتر نشر 
فرهنگ اسالمی.
آلوسی، محمد بن عبداهلل.)411۱ .)روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: داراحیاء التراث 
العربی.
ثعلبی، احمد بن محمد.)4111.)الکشف و البیان. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
الجصاص، احمد بن علی. )4143ق(. احکام القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جوادعلی.)4111 .)المفصل فی تاریخ العرب. بیروت: ناشر الدار الساقی. 
رازی، ابوالفتوح.)4513.)روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن. مشهد: بنیاد پژوهش های 
اسالمی.
راغب اصفهانی. )4141ق(. المفردات فی غریب القران. دمشق: دارالعلم.
الزمخشری، محمود. )41۱1ق(. الکشاف عن غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
سید قطب.)4141ق(. فی ضالل القرآن. بیروت: دارالشروق.
سیوری حلی، مقداد بن عبداهلل.)4111.)کنزالعرفان. قم: مکتب نوید اسالم.
سیوطی، جالل الدین.)4146.)االتقان فی علوم القرآن. لبنان: دارالفکر.
___________. )41۱1 .)الدر المنثور. بیروت: دارالفکر.
طباطبائی، سید محمد حسین.) 4141 .)المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسالمی.
طبرسی، فضل بن حسن. )456۱ .)مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: انتشارات فراهانی.
طبری، محمد بن جریر.(4561 ).جامع البیان. مشهد: انتشارات توس.
طریحی، فخرالدین.(4513 ).مجمع البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسالمی.
طنطاوی، محمد.)4333).التفسیرالوسیط للقرآن الکریم. قاهره: النهضه مصر.
تحلیل و نقد دیدگاه فاطمه مرنیسی درمورد حجاب با ...؛ شریفی و همکاران | 191
طوسی، محمدبن حسن.)بیتا(. التبیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
عرب صالحی، محمد.(4535).«مجموعه مقاالت جریانشناسی و نقد اعتزال نو». تهران: پژوهشگاه 
فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فخررازی، محمد. )4333 .)تفسیر کبیر. بیروت: دارالفکر.
فهرستی، زهرا.)4531«.)نقد آراء فاطمه مرنیسی در خصوص حجاب «. نشریه زن در توسعه و 
سیاست. پاییز 4531 .شماره 45.
قرائتی، محسن. )4511ش(. تفسیر نور. تهران: مؤسسه در راه حق.
قطب راوندی، سعید بن هبه اهلل. )41۱3 .)فقه القرآن. قم: کتابخانه عمومی آیت اهلل مرعشی نجفی.
کدیور، محسن .»تأملی در مسأله حجاب«.4534.
https://mkadivar.wpengine.com/?p=9411
محبوبی شریعت پناهی، نسیم السادات.(4534).«امکان و چالشهای پیش روی فمینیسم اسلامی». 
پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس. تیرماه 4534.
محمدبن الحسن بن درید االزدی.)4331م(. جمهره اللغه. بیروت: دارالعلم للمالیین.
محمدرشیدرضا.)433۱ .)تفسیر المنار. مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب. 
مراغی. احمد مصطفی.)4563ق(. تفسیر مراغی. بیروت: دارالفکر.
مرنیسی، فاطمه.)453۱ .)زنان پرده نشین و نخبگان جوشن پوش. ترجمه ملیحه مغازهای. تهران: نشر 
نی.
مصطفوی، حسن. (4563) .التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد 
اسلامی.
مطهری، مرتضی.(4563 ).مجموعه آثار(نظام حقوق زن در اسلام). 13ج. تهران: صدرا. 
معرفت، محمدهادی. (4113).التمهید فی علوم القرآن. 4۱ج. قم: مؤسسه انتشارات التمهید. 
مکارم شیرازی و جمعی از نویسندگان.(4511 ).تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب االسالمیه.
نجفی، محمدحسن بن باقر بن عبدالرحیم.(4561ش). جواهرالکالم. بیروت: داراحیا تراث عربی.