نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابوالفضل عابدینی ¹
• مهدی قهرمانی ²

¹ هیئت علمی دانشگاه تهران

² هیئت علمی دانشگاه لرستان

چکیده

مراکز علمی به جهت آن که زمینه رشد علم و تربیت دانشمندان را فراهم می‌آورند، همواره از جایگاه والایی برخوردار بوده‌اند و یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ و تمدن محسوب می‌شوند. موضوع این پژوهش، مقایسه نظام‌های آموزشی و مراکز علمی آل بویه و سلجوقیان از منظر میزان اثربخشی و تساهل و تعصب مذهبی آنان است. در این تحقیق، ضمن بررسی مؤلفه‌های اساسی نظام آموزشی در این دو ساختار حکومتی، به واکاوی میزان اثرگذاری تساهل یا تعصب مذهبی این دو خاندان به شکل‌گیری و توسعه مراکز علمی و محصول نظام آموزشی در این دوره، پرداخته می‌شود. حاکمان‌ آل بویه با سایر ادیان و مذاهب با تساهل برخورد می‌کردند، اما حاکمان سلجوقی رفتاری متعصبانه داشته و به تقویت مذهب شافعی و حنفی می‌پرداختند. این تنوع سیاست مذهبی بر مراکز علمی از قبیل مساجد، خانقاه‌ها، رصدخانه‌ها، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها، دارالعلم‌ها و مدارس، همچنین بر نظام آموزشی این مراکز از قبیل متون آموزشی، گزینش استادان و شاگردان اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

• : نظام آموزشی
• مراکز علمی
• آل بویه
• سلجوقیان
• تساهل و تعصب مذهبی

عنوان مقاله [English]

The Comparison of Educational Systems and Scientific Centers of the Buyid and Seljukian Dynasties

نویسندگان [English]

• abolfazl abedini ¹
• mehdi ghahramani ²

چکیده [English]

Scientific centers that lay the ground for the development of science and the education of scientists are of great importance and are among the remarkable achievements of a culture and civilization. This paper compares the educational systems and scientific centers of the Buyids and the Seljuqs with regard to their efficiency and religious leniency and prejudice. Therefore, we first examine the fundamental elements of the educational systems of these two governmental systems and then investigate the efficiency, religious leniency and prejudice of these two as well as the development of their scientific centers and the outcome of their educational systems. The rulers of the Buyid family would treat other religions with leniency, whereas the rulers of Seljukian had a bigoted attitude and would support Shāfi’ism and Hanafism. Their diverse religious policies had impact upon their scientific centers such as mosques, (dervish) monasteries, observatories, libraries, hospitals, houses of science, schools as well as the educational systems of these centers including their textbooks and selection of their teachers and students.

کلیدواژه‌ها [English]

• educational system
• scientific centers
• Buyid dynasty
• Seljukian dynasty
• religious leniency
• religious prejudice