در طول تاریخ صوفیّه باعثِ تحوّل بسیاری در فرهنگ و معارف اسلامی و قرآنی شده‌اند و با ابزار تأویل و تفسیر در دست، به سراغ موضوعات اسلامی رفته‌اند. از جملة این موضوع‌ها، مسألة «صراط مستقیم» است که در دورة عرفان علمی و مَدرسی از تطوّر برکنار نمانده است و صوفیان و عارفان و در رأس آنها محیی‌الدّین ابن‌عربی برای این ترکیب مفاهیم تازه‌ای از جمله «انسان کامل» ذکر کرده است. در این جُستار نخست مفاهیم «صراط» و «صراط مستقیم» در زبان قرآن کریم و تفاسیر مختلف ذکر گردیده و آنگاه به مفاهیم عرفانی آن در آثار صوفیّه و بویژه در آثار ابن‌عربی پرداخته شده است ودر نهایت، مقایسه‌ای میان این دو نظر صورت گرفته و تفاوت این دو دیدگاه ذکر گردیده است.
Throughout history, Sufis have made substantial contributions to Islamic culture and the Qur’anic sciences, investigating different subjects using exegesis and interpretation. Among them is sirāt al-mustaqīm (literally the right path) which has, thus, undergone continuous evolution and been accompanied by concepts such as insān al-kāmil (literally the perfect man) which were formulated by Sufi masters like Ibn Arabi. This article is an attempt to investigate sirāt and sirāt al-mustaqīm in the Qurani’c discourse and its exegeses as well as Sufi works, including Ibn Arabi’s. Finally, the two approaches are compared and contrasted.
کلیدواژه‌ها [English]
The Holy Qur’an, sirāt al-mustaqīm, exegesis, Sufism, Islamic mysticism, Ibn Arabi
ابتدای صفحه