محمدتقی دیاری بیدگلی؛ روح الله داوری
چکیده
مفسران فریقین از قرون نخستین تاکنون دیدگاههای مختلفی را در رابطه با آیه 141 نساء «... وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً» (نساء:141) داشتهاند و احکام فردی و اجتماعی فراوانی را از آن استنباط نمودهاند؛ براین اساس و با روش توصیفی تحلیلی این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی است: آیه نفی سبیل ...
بیشتر
مفسران فریقین از قرون نخستین تاکنون دیدگاههای مختلفی را در رابطه با آیه 141 نساء «... وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً» (نساء:141) داشتهاند و احکام فردی و اجتماعی فراوانی را از آن استنباط نمودهاند؛ براین اساس و با روش توصیفی تحلیلی این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی است: آیه نفی سبیل چه تأثیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟براساس یافتههای پژوهش مشخص گردید بهترین دیدگاه، مفهوم عام آیه است؛ زیرا واژه "سبیل" که به اصطلاح از قبیل" نکره در سیاق نفى" است افاده عموم میکند، بنابراین، آیه دارای مفهومی عام است که میتواند شامل «نفی سلطه در تکوین و در حوزه تشریع احکام و نفی غلبه در حوزه احتجاج و برهان» باشد. همچنین براساس یافتههای پژوهش مشخص گردید سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که برگرفته از اصول قانون اساسی است در بسیاری از موارد با توجه به آیه نفی سبیل بنا شده است و بسیاری از اصول سیاست خارجی برگرفته از همین آیه است. از جمله اصولی که این آیه با آن ارتباط دارد، اصل عزت، اصل استقلال و اصل نفی رابطه سلطهگری و سلطهپذیری است.
محسن قمرزاده؛ نسیم تیموری
چکیده
نظریه دادهبنیاد یکی از روشهای تحلیلی مطرح برای دادههای کیفی است که در دهههای اخیر در مطالعات قرآنی و تفسیر موضوعی به کار گرفته میشود. فرآیند تولید تئوری در این روش از طریق گردآوری دادههای مرتبط، کدگذاری، مقولهبندی و مفهومپردازی است. در برخی آثار، کاربست این روش تحلیل در تفسیر موضوعات مختلف قرآنی ارائه شده است، اما این ...
بیشتر
نظریه دادهبنیاد یکی از روشهای تحلیلی مطرح برای دادههای کیفی است که در دهههای اخیر در مطالعات قرآنی و تفسیر موضوعی به کار گرفته میشود. فرآیند تولید تئوری در این روش از طریق گردآوری دادههای مرتبط، کدگذاری، مقولهبندی و مفهومپردازی است. در برخی آثار، کاربست این روش تحلیل در تفسیر موضوعات مختلف قرآنی ارائه شده است، اما این شیوه از نظر روششناختی در تفسیر موضوعی مورد بررسی واقع نشده است، و اگر اثری هم ادعای اعتبارسنجی این فرایند را دارد تنها در ناحیهای محدود و با جهتگیری خاص است. این مقاله در تلاش است مبانی این روش را شرح دهد، تفاوت به کارگیری آن در علوم قرآنی با مطالعات علوم انسانی معرفی کند و در نهایت اشکالاتی که درباره ظرفیتهای این روش در تفسیر موضوعی مطرح شده است را پاسخ دهد. در نهایت مقاله نشان میدهد که نظریه دادهبنیاد دارای الگوریتمی است که میتواند به نحو نظاممندی در کشف مراد الهی به کار گرفته شود.
روح الله زینلی؛ رضا کشاورز
چکیده
دربارة قلمرو قرآن در عرصة موضوعات و مسائلْ سه دیدگاه عمده وجود دارد: دیدگاه اکثریگرایان، اقلّیگرایان و اعتدالگرایان. فخر رازی با استناد به آیاتی از قرآنکریم قلمرو قرآن را به امور دینی محدود کرده است. امور دینی از دیدگاه وی اعمّ از مسائل اعتقادی، اخلاقی و فقهی است و معتقد است که قرآنکریم اصول این مطالب را به صورت کامل بیان کرده است و ...
بیشتر
دربارة قلمرو قرآن در عرصة موضوعات و مسائلْ سه دیدگاه عمده وجود دارد: دیدگاه اکثریگرایان، اقلّیگرایان و اعتدالگرایان. فخر رازی با استناد به آیاتی از قرآنکریم قلمرو قرآن را به امور دینی محدود کرده است. امور دینی از دیدگاه وی اعمّ از مسائل اعتقادی، اخلاقی و فقهی است و معتقد است که قرآنکریم اصول این مطالب را به صورت کامل بیان کرده است و قرآن را در بیان جزئیّات مسائل اعتقادی و اخلاقی در مقایسه با دیگر کتابها کاملتر میداند. از دیدگاه علاّمه طباطبائی این محدوده به بیان کامل مسائل دخیل در هدایت انسان اختصاص دارد. ایشان معتقد است که قرآن هر آنچه که برای هدایت انسانها مورد نیاز بوده است، بیان کرده است. به نظر علاّمه، حوزة اخلاقیّات مهمترین حوزه در هدایتبخشی است که قرآن جلوهای کامل در آن به خود گرفته است.
چکیده
یکی از ویژگیهای دین اسلام، برقراری وحدت، برادری و صلح در میان آحاد جامعه است؛ به طوریکه بر این اساس، زندگی اقشار مختلف مردم در جامعة اسلامی بر پایة همزیستی مسالمتآمیز شکل گرفته است. در این رابطه، تعاملی که بین مسلمانان با اقلیّتهای مذهبی بر مبنای قرارداد ذمّه شکل گرفته، از مصادیق مهمّ صلحجویی دین مبین اسلام است. بیگمان اثبات ...
بیشتر
یکی از ویژگیهای دین اسلام، برقراری وحدت، برادری و صلح در میان آحاد جامعه است؛ به طوریکه بر این اساس، زندگی اقشار مختلف مردم در جامعة اسلامی بر پایة همزیستی مسالمتآمیز شکل گرفته است. در این رابطه، تعاملی که بین مسلمانان با اقلیّتهای مذهبی بر مبنای قرارداد ذمّه شکل گرفته، از مصادیق مهمّ صلحجویی دین مبین اسلام است. بیگمان اثبات ادّعای عدالتجویی و صلحطلبی دین اسلام در برخورد با همپیمانان خود، تنها با اثبات حقوق مسلّم اقلیّتهای مذهبی در جامعة اسلامی میسّر است. با این رویکرد، مقالة حاضر بر آن است تا با کنکاش در آیات قرآن و روایات مربوطه به ارزیابی حقوق اقلیّتهای مذهبی همپیمان، در جامعة اسلامی بپردازد و اثبات کند که دین مبین اسلام همواره به دنبال صلح و یکپارچگی میباشد و اقلیّتها در جامعة اسلامی، هیچ گاه عنوان بیگانه را نمیگیرند، بلکه با انعقاد قرارداد ذمّه، پیوند معنوی عمیقی با اسلام میبندند.
حسن دادخواه
چکیده
قرآن کریم در محیطی پا به عرصة هدایت مردم نهاد که زبان عربی در اوج فصاحت و بلاغت قرار داشت و طبیعی است که زبان قرآن برای برقراری ارتباط با آنان از واژگان و تعبیرهای متعارف آن جامعه استفاده کند. از سوی دیگر، سرودههای موسوم به چکامههای هفت یا دهگانة شاعران عرب پیش از اسلام که گنجینه شعر، ادب و فرهنگ مردمان آن روزگار به شمار میآید، ...
بیشتر
قرآن کریم در محیطی پا به عرصة هدایت مردم نهاد که زبان عربی در اوج فصاحت و بلاغت قرار داشت و طبیعی است که زبان قرآن برای برقراری ارتباط با آنان از واژگان و تعبیرهای متعارف آن جامعه استفاده کند. از سوی دیگر، سرودههای موسوم به چکامههای هفت یا دهگانة شاعران عرب پیش از اسلام که گنجینه شعر، ادب و فرهنگ مردمان آن روزگار به شمار میآید، به تنهایی نشان از غنی بودن زبان عربی پیش از نزول قرآن دارد. این مقاله در پی آن است تا با بررسی ارتباط زبانی میان آن چکامهها و قرآن کریم، واژگان مشترکات میان آن دو و ظرفیّت معنایی آن واژگان را مورد بررسی قرار دهد. از این رو با آوردن ابیات چندی از چکامههای برتر عرب و برخی آیات قرآن کریم، واژگان مشترک با بیان معنای آنها معلوم شده است. وجود تعداد قابل توجّه از واژگان چکامههای عربی پیش از اسلام در قرآن کریم و شباهت معنایی میان آن واژگان، نشانگر چند واقعیّت است؛ از جمله فصیح و قابل فهم بودن واژگان چکامهها برای مردم آن روزگار، کم بودن فاصلة زمانی میان زمان سروده شدن چکامهها با زمان نزول قرآن کریم و درستی انتساب آن چکامهها به پیش از اسلام میباشد.
محمد اسدی گرمارودی
چکیده
یکی از مسائل مهم و مورد ابتلای جامعه امروز بشری مسئله اخلاق و رفتار انسانی است. از یک سو فقدان امور اخلاقی، نظام خانواده و جامعه را از هم پاشیده و از سوی دیگر ضرورت و اهمیت اخلاق زیر سوال رفته است. با همه این مشکلات هنوز تصور میشود امور اخلاقی به جوامع گذشته مربوط بوده و در دنیای امروز بدان نیازی نیست. این مقاله می کوشد تا با تعریف علم ...
بیشتر
یکی از مسائل مهم و مورد ابتلای جامعه امروز بشری مسئله اخلاق و رفتار انسانی است. از یک سو فقدان امور اخلاقی، نظام خانواده و جامعه را از هم پاشیده و از سوی دیگر ضرورت و اهمیت اخلاق زیر سوال رفته است. با همه این مشکلات هنوز تصور میشود امور اخلاقی به جوامع گذشته مربوط بوده و در دنیای امروز بدان نیازی نیست. این مقاله می کوشد تا با تعریف علم اخلاق، ارتباط آن با نفس انسانی، نقش حالات نفس در چگونگی رفتار بشری و رابطه آن با کمال انسانی، اهمیت و ضرورت آن را در هر زمان و به ویژه در عصر حاضر معلوم کند.
حسام الدین خلعتبری
چکیده
وحی در لغت به معنای اشاره، نوشتن، کلام پنهانی، ... و هر چیزی است که به دیگری القا می کنند به هر شکلی با توجه به صحبت لغت شناسان، انتقال پنهانی تقریبا در همه موارد مشترک است. به نظر می رسد سرعت معنای مطابقی وحی نمی باشد. در قران واژه وحی و مشتقاتش بیش از ۷۰ بار به کار رفته که در تمام موارد آن، به نحوی انتقال پنهانی نهفته است. موارد کاربرد ...
بیشتر
وحی در لغت به معنای اشاره، نوشتن، کلام پنهانی، ... و هر چیزی است که به دیگری القا می کنند به هر شکلی با توجه به صحبت لغت شناسان، انتقال پنهانی تقریبا در همه موارد مشترک است. به نظر می رسد سرعت معنای مطابقی وحی نمی باشد. در قران واژه وحی و مشتقاتش بیش از ۷۰ بار به کار رفته که در تمام موارد آن، به نحوی انتقال پنهانی نهفته است. موارد کاربرد وحی در قران به لحاظ معنایی، تقدیر قوانین و سنن الهی در جهان هستی و هدایت غریزی و... می باشد. وحی رسالی شایع ترین کاربرد قرانی وحی است. در آیه 51 سوره شوری، وحی در معنای اخص از ارتباط رسالی امده است. تعریف حقیقی وحی نیازمند تجربه پیامبرانه است، لذا دیگران از درک آن ناتوان اند. در تعریفی جامع تر، وحی ارتباط ویژه خداوند با پیامبران، از راه هایی که آیات قرانی بر آن دلالت دارد (فرشته، مستقیم، ورای حجاب و در قالب گفتار با نوشتار و ...)، می باشد؛ وحی در این معنا مافوق آگاهی عادی بشر (حسی، عقل، تجربه عرفانی) و مقرون با عصمت انبیاست و نظیری در غیر انان ندارد؛ از این رو شنودهای غیبی امامان (ع) وحی اصطلاحی دانسته نمی شود. از موارد کاربرد وحی در استفاده می شود که: معنای جامعه وحی، همان «القای پنهانی» است. اصطلاح خاص وحی رسالی در قرآن اخص از مفهوم لغوی، و اصطلاح عام وحی رسالی متمایز از یا متعارض با دیگر کاربردهاست.
محمد سبحانی نیا
چکیده
برخی با تمسک به ظاهر روایت رایت، که در ظاهر به طور عام، هر نوع قیام و برافراشتن هر پرچمی پیش از ظهور حضرت حجت الاسلام را محکوم و پرچمدار آن را طاغوت معرفی می کند به عدم مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت و تحریم هر حکومتی پیش از آن، حکم کرده اند. این نوشتار کوشیده است ضمن ارائه تفسیری منطقی از روایت رایت با تکیه بر آیات قرآن و احادیث معتبر ...
بیشتر
برخی با تمسک به ظاهر روایت رایت، که در ظاهر به طور عام، هر نوع قیام و برافراشتن هر پرچمی پیش از ظهور حضرت حجت الاسلام را محکوم و پرچمدار آن را طاغوت معرفی می کند به عدم مشروعیت تشکیل حکومت در عصر غیبت و تحریم هر حکومتی پیش از آن، حکم کرده اند. این نوشتار کوشیده است ضمن ارائه تفسیری منطقی از روایت رایت با تکیه بر آیات قرآن و احادیث معتبر و قراین و شواهد دیگر، ادعای یاد شده را نقد کند و بر این نظر تاکید نماید که این روایت اطلاق ندارد و شامل قیام هایی که برای اقامه دین و مبارزه با ستم و بدون انگیزه های نفسانی صورت می گیرند نمی شود. در این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده شده است.
جمشید صدری؛ جواد طاهری
چکیده
خواجه نصیر الدین طوسی در رشد و شکوفایی اندیشه های عرفانی سهم بسزایی دارد که اوصاف الاشراف و شرح اشارات ابن سینا موید همین امر است. اوصاف الاشراف از نظر حجم بسیار کوچک اما از حیات محتوا بسیار غنی است و خواجه در این رساله از اندیشه های عرفانی به خوبی دفاع می کند. وی مدعی برخورداری از تجربه عرفانی نیست، بلکه تلاش وی در راستای ارزیابی عقلانی ...
بیشتر
خواجه نصیر الدین طوسی در رشد و شکوفایی اندیشه های عرفانی سهم بسزایی دارد که اوصاف الاشراف و شرح اشارات ابن سینا موید همین امر است. اوصاف الاشراف از نظر حجم بسیار کوچک اما از حیات محتوا بسیار غنی است و خواجه در این رساله از اندیشه های عرفانی به خوبی دفاع می کند. وی مدعی برخورداری از تجربه عرفانی نیست، بلکه تلاش وی در راستای ارزیابی عقلانی و تنظیم منطقی آداب سیر و سلوک عرفانی است. رساله مزبور در شش باب و هر باب به استثنای باب ششم - در شش فصل تنظیم شده است. نوشتار حاضر فقط به بررسی باب اول می پردازد که مربوط به بدایت سیر و سلوک است.
محمّدجواد طالبی چاری
چکیده
شناخت انسان و بررسی انواع ارتباط او با خداوند متعال، یکی از راههای اثبات وجود حق و ادراک مراتب توحید است. امیرالمؤمنین علی(ع) در مناجات معروف خود در مسجد کوفه، بیست و سه نوع رابطه را بیان فرموده است؛ از آن جمله «مَوْلَایَ یَا مَوْلَایَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ الْفَقِیرَ إِلَّا الْغَنِی» است. ...
بیشتر
شناخت انسان و بررسی انواع ارتباط او با خداوند متعال، یکی از راههای اثبات وجود حق و ادراک مراتب توحید است. امیرالمؤمنین علی(ع) در مناجات معروف خود در مسجد کوفه، بیست و سه نوع رابطه را بیان فرموده است؛ از آن جمله «مَوْلَایَ یَا مَوْلَایَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ الْفَقِیرَ إِلَّا الْغَنِی» است. قرآن مجید نیز در دو آیه به این نوع ارتباط اشاره نموده است که کاملترین صورت آن آیة شریفة «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» ( فاطر/15) است. این مقاله در صدد بررسی نقش رویکرد فلسفی فیلسوفان در تفسیر قرآن و تبیین مفادّ و محتوای آیه و بیان نظرات مفسّرین فریقین در ذیل آن میباشد. این آیة شریفه علاوه بر شناساندن حقیقت وجودی انسان و خداوند، در مقام بیان چگونگی استدلال بر وجود خدا میباشد. در این نوشتار، ضمن بیان دیدگاه هفتگانه مفسّرین که بهترین و جامعترین معنا و مفهوم آیه را همان مفادّ برهان امکان فقری دانستهاند، به بیان تفاوت آن با امکان ماهوی و نتایج حاصله از آن پرداخته میشود.
زهره نریمانی؛ جعفر فیروزمندی بندپی
چکیده
در آیه 30 سوره مبارکه بقره موضوع خلافت مطرح، ولی درباره مستخلفٌ عنه سکوت شده است. به موجب این مسأله، مفسران و قرآنپژوهانِ پیرو مکتب اهلبیت، در این باره با هم اختلاف نموده و اقوال گوناگون مطرح شده است. اما قول راجح نزد بسیاری از مفسران شیعی آن است که مراد از خلیفه در اینجا حضرت آدم(ع) است و مقصود از خلافت وی نیز«جانشینی خدا» بر ...
بیشتر
در آیه 30 سوره مبارکه بقره موضوع خلافت مطرح، ولی درباره مستخلفٌ عنه سکوت شده است. به موجب این مسأله، مفسران و قرآنپژوهانِ پیرو مکتب اهلبیت، در این باره با هم اختلاف نموده و اقوال گوناگون مطرح شده است. اما قول راجح نزد بسیاری از مفسران شیعی آن است که مراد از خلیفه در اینجا حضرت آدم(ع) است و مقصود از خلافت وی نیز«جانشینی خدا» بر روی زمین بوده است. آراء دیگر چون جانشینی بنیآدم از فرشتگان و اجنه نیز مطرح شده است. برخی نیز صرفاً به عنوان یک نظر بدون ادله متقن به وجود انسانهای پیش از آدم اشاره کردهاند. در این مجال ضمن نقد آراء و تبیین ادله قائلان این اقوال، با بررسی سیاق آیات و با رویکرد تفسیر قرآن به قرآن و سنت، نظریه خلافت و جانشینی از خدا و دیگر آراء، تضعیف و رأی خلافت حضرت آدم و ذریه او از انسانهای پیشین تقویت میگردد. در این نوشتار ضمن بررسی دیدگاههای متفاوت درباره متعلق خلافت، پس از گذری بر مفهوم واژه خلیفه، مفهوم جعل خلیفه به معنای خلقت آدم و قرار دادن او در زمین به جای نسلهای پیش مطرح شده است.
حمیدرضا بصیری
چکیده
تجربه دینی یکی از مسائل جدید در حوزه کلام و فلسفه دین به شمار میرود و به معنای گونهای از ظهور و تجلی خداوند بر شخص تجربهگر است که در برخی حالات و احساسات او بروز پیدا میکند. ممکن است این حالات شخص تجربهگر تأییدی بر فطرت یا شبیه به آن دانسته شود یا تجربه دینی را به دلیل شتابزدگی، منطبق بر برهان فطرت تلقی شود. اما تفاوتهای ماهوی ...
بیشتر
تجربه دینی یکی از مسائل جدید در حوزه کلام و فلسفه دین به شمار میرود و به معنای گونهای از ظهور و تجلی خداوند بر شخص تجربهگر است که در برخی حالات و احساسات او بروز پیدا میکند. ممکن است این حالات شخص تجربهگر تأییدی بر فطرت یا شبیه به آن دانسته شود یا تجربه دینی را به دلیل شتابزدگی، منطبق بر برهان فطرت تلقی شود. اما تفاوتهای ماهوی مهمی میان این دو وجود دارد که موجب تمایز در نوع معرفت افزایی و نیز دایره معرفتی آنها میشود. بنابراین لازم است که ابتدا این دو اصطلاح را به طور مختصر تعریف کنیم و سپس به بررسی تطبیقی میان آن دو بپردازیم. این مقاله چنین مقصودی را در حد بضاعت نویسنده، دنبال میکند.
حسام الدین خلعتبری
چکیده
از مباحثی که لازم است ارتباط آن با وحی مورد بررسی قرار گیرد، بحث مکاشفة عرفانی است .در این نوشتار سعی شده با استفاده از کُتُب لغت و آیات قرآن و کلمات عرفا به سنجش این ارتباط توجّه شود و از آنجا که شناخت چیزی با تفکّر در آثار آن است، کشف عرفانی در مرتبة وحی نمیایستد که شناختی عمیقتر و همهجانبه است و از این جهت هیچ عارف راستینی ادّعای ...
بیشتر
از مباحثی که لازم است ارتباط آن با وحی مورد بررسی قرار گیرد، بحث مکاشفة عرفانی است .در این نوشتار سعی شده با استفاده از کُتُب لغت و آیات قرآن و کلمات عرفا به سنجش این ارتباط توجّه شود و از آنجا که شناخت چیزی با تفکّر در آثار آن است، کشف عرفانی در مرتبة وحی نمیایستد که شناختی عمیقتر و همهجانبه است و از این جهت هیچ عارف راستینی ادّعای وحی و نبوّت نداشته است و ابنعربی نبوّت تشریعی را متاعی ویژه میداند که دست عارفان از آن کوتاه است. در ادامه، تفاوتهای معرفت عرفان با علوم وحیانی مورد توجّه قرار میگیرد و آنگاه آیاتی که دلالت بر الهی بودن وحی قرآنی دارد با عناوینی همچون قرآن و نقش قابلی پیامبر، تعبیر «قُل»، نقش جبرئیل در رساندن وحی و امور دیگر هرچه بیشتر این تفاوت آشکارتر میگردد.
قرآن و معارف قرآنی
Fatemeh Vojdani؛ Alireza Golmohamdpour Lori
چکیده
In the Holy Quran, God addresses sinners in various ways and speaks to them through clarification of sins, admonition, prohibition, warning, and so on. It seems that sometimes God has reproached sinners: "O you who have believed, why you say what you do not do?" (Quran, 61:2) and "Why do you not spend in the way of Allah while to Allah belongs the heritage of the heavens and the earth?" (Quran, 57:10).
Reproach is a communicative behavior, a speech-action, and a type of purposeful and active performance; when it is done correctly, can have positive individual and social effects. However, when ...
بیشتر
In the Holy Quran, God addresses sinners in various ways and speaks to them through clarification of sins, admonition, prohibition, warning, and so on. It seems that sometimes God has reproached sinners: "O you who have believed, why you say what you do not do?" (Quran, 61:2) and "Why do you not spend in the way of Allah while to Allah belongs the heritage of the heavens and the earth?" (Quran, 57:10).
Reproach is a communicative behavior, a speech-action, and a type of purposeful and active performance; when it is done correctly, can have positive individual and social effects. However, when it is unethical and irrational, it will leave destructive effects. Despite its importance, reproach has been neglected in research works and has not been addressed as an educational method in educational books. Some individuals have even focused on the negative aspects of reproach. Therefore, reproach as an educational method is almost unknown. The present study aims to extract the cognitive, emotional, and behavioral components of reproach and its goals in the Holy Quran based on the interpretation of al-Mīzān.
Literature Review
Some researchers have examined the reproachs of Imam Ali (AS) in Nahj al-Balagha. For example, Hashemizadeh and Fahimi Tabar (1393) have studied reproach in Nahj al-Balagha only regarding the people of Kufa. Kiani and Zare (1394) have focused on reproach in Nahj al-Balagha solely from a literary style perspective. Hassani Satehi (1395) has examined reproach only in the hadith of Imam Ali (AS) and found that it has been done in two forms: verbal and behavioral. Naseri Esfandagheh et al. (1401) have analyzed the meanings and examples of reproach in letters 17, 39, and 41 of Nahj al-Balagha. The mentioned researchers have not examined reproach in the Holy Quran nor analyzed its components. Tussoulis and Abdulhaidar (2012) have studied the Sufi (malamatiyya) method of reproach.
Researchers who have focused on examining reproach in the Holy Quran have not specifically examined the components and objectives of reproach, especially from an educational perspective. For example, Sharifi Isfahani (1381) examined the apparent contradiction in God's reproachful addresses to Prophet Muhammad (PBUH) in relation to his impeccability and demonstrated that there is no contradiction between the two. Barati (1389) analyzed God's reproachful addresses to Prophet Muhammad (PBUH) and found that the existence of such reproachful verses is itself strong evidence that the Quran is the word of God. Karbalaei Pazooki and Taheri (1394) investigated the apparent contradiction between verses praising and condemning humans in the Quran and concluded that instances where God reproaches humans are related to situations where they have misused their instincts and talents. On the other hand, both positive and negative instincts and qualities of humans are necessary for their growth, and there is no contradiction between verses praising and reproaching humans. Bint Alameen et al. (2018) discussed reproach based on the Quran; however, this study pertains to reproach from humans towards other humans. The present study aims to examine the reproach of wrongdoers by God, provide a more detailed analysis of reproach, and analyze its components.
Methodology
The research method employed was descriptive-analytical of Tafsir al-Mīzān. To identify and collect relevant verses, keywords such as "Malāmah," "ʻItāb," "Dhamm," "Shimātah," "Tawbīkh," and "Tathrīb" were searched in the Quran and its interpretations. Additionally, other verses that seemed to contain reproachful content based on the Tafsir al-Mīzān were identified. A total of 81 verses were extracted and organized into 44 analytical units. The data was then coded, categorized, and organized, and the cognitive, emotional, and behavioral components of reproach, as well as the objectives of God (through reproach), were obtained through analytical study of the Quran based on the Tafsir al-Mīzān.
Results
According to al-Mīzān, in the Holy Quran, when reproaching a wrongdoer, God creates cognitions and emotions in the wrongdoer through words and actions, leading to their remorse for the mistake and encouraging them to repent and reform themselves. Therefore, we find cognitive, emotional, and behavioral components in reproach.
Based on the findings, the cognitive component of reproach includes recognition of: humans, divine attributes, divine blessings, divine traditions, the Quran, the Holy Prophet (PBUH), virtues and vices, and strategies for reforming wrongdoers. Additionally, the emotional components of reproach include: shame towards God, shame towards oneself, feeling of sin, feeling of disgrace, and feeling of remorse.
How exactly does God reproach sinners? Based on the findings, the behavioral components of educational reproach in the Holy Quran are as follows: questioning, gratitude, labeling, belittling, presenting arguments, inciting and drawing attention to speech, expressing disgust and aversion, giving examples, making comparisons, emphatic and decisive repetition, and explanation.
Furthermore, the objectives of reproach (including: reforming thinking patterns, strengthening faith in God, attention to the resurrection, strengthening faith in the Prophet Muhammad (PBUH), respect and obedience to him, understanding the ugliness of one's mistakes, feeling regret and deciding to repent, performing obligations and avoiding prohibitions and mistakes) and the ultimate goal (guidance and true happiness of human beings) were obtained.
Conclusion
Based on the findings, the reproach in the Holy Quran carried out by God is a speech-action in which God creates or reminds a set of cognitions in the wrongdoer and incites feelings in them that lead to remorse for the wrongdoing and ultimately urge them to reform.
In order to guide wrongdoers back on the right path, God deals with them both very seriously and very compassionately. He reminds them of how despite their faults and wrongdoings, they have been and is still under the mercy and grace of God. This intelligent behavior causes the sinner to feel regretful for what they have done, but not to lose hope entirely. On the other hand, the findings show that God's educational reproach is not only emotional but also has a cognitive aspect. During reproach, God creates deep cognitions in the wrongdoer and tries to correct their cognitive errors. He does not want to simply make them feel guilty, but rather wants them to fully understand the situation and consciously decide to abandon the wrongdoing.
سیّد محمّد میرحسینی؛ مرتضی قاسمی حامد
چکیده
یکی از مؤثرترین دانشمندان در زمینه معناشناسی قرآن، توشیهیکو ایزوتسو محقّق ژاپنی در کتاب «مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید» است. این کتاب از سه بخش کلّی در قالب یک پیشگفتار، 11 فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کتاب میپردازد. مطابق نظر این کتاب، مفاهیم اخلاقی ـ دینی قرآن دو دستهاند: دستة ...
بیشتر
یکی از مؤثرترین دانشمندان در زمینه معناشناسی قرآن، توشیهیکو ایزوتسو محقّق ژاپنی در کتاب «مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید» است. این کتاب از سه بخش کلّی در قالب یک پیشگفتار، 11 فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کتاب میپردازد. مطابق نظر این کتاب، مفاهیم اخلاقی ـ دینی قرآن دو دستهاند: دستة اوّل، تقابلهای اخلاقی که قرآن به تأیید یا تصحیح آنها و یا مخالفت با آنها میپردازد؛ از جمله تصوّر بدبینانة زندگی خاکی، همبستگی قومی و قبیلهای و فضیلتهای کهن در میان اعراب. دستة دوم، مفاهیم عمدة اخلاقی که هر یک از آنها بسیاری از واژههای مهمّ اخلاقی را در بر میگیرند و از این قرارند: کفر، نفاق، ایمان، خوب و بد. تأکید مؤلّف در این کتاب، توجّه تام به قرآن است، چنانکه «قرآن خود سخن گوید و مفاهیم خود را تفسیر و تعبیر کند». از این رو، بسیار به روابط میان واژهها توجّه داشته است و هر یک از مفاهیم با کمک واژههای متضاد و مترادف توضیح داده میشوند. روش او در این کتاب، از چند شاخصه برخوردار است: بیان نظریّههای مختلف، ارائة نظریّههای جدید، ارجاع فراوان به آیات قرآن، پرهیز از شتابزدگی و توجّه به جنبههای مختلف، اعتقاد به یکپارچگی و اخلاقی بودن مباحث قرآن، اعتقاد به نسبیّت در اخلاق، پیروی از سیر منطقی در ارائة مفاهیم و نیز اعتقاد به نسبیّت زبانی و متنگرایی. از جمله مزایای این اثر عبارت است از: دستهبندی کاملاً مناسب، سعی در استخراج معانی واژهها از خود قرآن و استفاده از منابع گوناگون در تدوین کتاب است. از جمله کاستیهای آن نیز عبارتند از: وجود برخی اشتباه در کتاب، مانند اشتباه در ذکر آیات قرآن، استفاده نکردن از منابع شیعی در ذکر مثالها و توجّه نکردن به وجوه گوناگون و معانی متعدّد واژههاست. با این همه، ایزوتسو بیطرفانه به ارائة مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن پرداخته است و در ارائة نظام مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن توفیق فراوان یافته است؛ زیرا اگر دور از اغراق و بزرگنمایی به نظریّة او توجّه گردد، راهی به سوی پژوهشهای جامع در حوزة معناشناسی اخلاقی قرآن میگشاید.
سیّد عبدالرّئوف افضلی
چکیده
نوشتار پیش رو، به بحث اسلام و خشونت میپردازد. بحث اسلام و خشونت، بحث دیرینهای است، امّا در پی تحوّلات یکی دو دهة أخیر در جهان، بهویژه جهان اسلام، رخ داده، توجّه جهانیان، خصوصاً غربیها، بیشتر به این موضوع جلب شده است و بسیاری با استفاده از این وضعیّت، تعالیم اسلامی را مورد هجمه قرار میدهند. نوشتار حاضر، دیدگاههای موجود دربارة ...
بیشتر
نوشتار پیش رو، به بحث اسلام و خشونت میپردازد. بحث اسلام و خشونت، بحث دیرینهای است، امّا در پی تحوّلات یکی دو دهة أخیر در جهان، بهویژه جهان اسلام، رخ داده، توجّه جهانیان، خصوصاً غربیها، بیشتر به این موضوع جلب شده است و بسیاری با استفاده از این وضعیّت، تعالیم اسلامی را مورد هجمه قرار میدهند. نوشتار حاضر، دیدگاههای موجود دربارة اسلام و خشونت و دلایل آنها را مطرح و بررسی، و در پایان، نویسنده دیدگاه برگزیدة خود را ارائه میکند. بر اساس این دیدگاه، اسلام نه صرفاً دین جنگ و خشونت است و نه صرفاً دین صلح و نرمش. بسته به شرایط، اسلام از هر یک از این دو وضعیّت برای رسیدن به هدف خود استفاده میکند. هدف اسلام، رهایی بشر از اسارتهای درونی و بیرونی برای رسیدن به کمال و خودشکوفایی است. کمال انسان در بندگی خداست. بندگی خداوند اوج آزادگی است. وقتی انسان به مقام بندگی میرسد، خود را از رذایل تخلیه و به کمالات تحلیه میکند. اسلام با زدودن موانع بیرونی و درونی و فراهم آوردن زمنیة بندگی خدا، در واقع، از یک سو، انسان را که فطرتاً به دنبال دینداری و عبودیّت است، از سرگردانی و حیرانی نجات میبخشد و او را به سمت و سوی یک قطب خاص رهنمون میگردد و از سوی دیگر، او را با وصل کردن به وجود بیکران الهی از هر گونه محدودیّتی میرهاند و قابلیّتهای او را به فعلیّت میرساند.
عنایتالله شریفی
چکیده
انسان موجودی اجتماعی است که ارتباط و انس با دیگران از ضروریات زندگی او به شمار میرود. قرآن کریم برای برقراری ارتباط با دیگران و نحوة معاشرت با آنها مهارتهای ویژهای ارائه کردهاست که یکی از مهمترین آنها، مهارتهای ارتباطی است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی و تحلیلی در این زمینه به سؤالات ذیل پاسخ دهد: 1. مهارتهای ارتباطی ...
بیشتر
انسان موجودی اجتماعی است که ارتباط و انس با دیگران از ضروریات زندگی او به شمار میرود. قرآن کریم برای برقراری ارتباط با دیگران و نحوة معاشرت با آنها مهارتهای ویژهای ارائه کردهاست که یکی از مهمترین آنها، مهارتهای ارتباطی است. این پژوهش درصدد است تا با روش توصیفی و تحلیلی در این زمینه به سؤالات ذیل پاسخ دهد: 1. مهارتهای ارتباطی رفتاری از منظر قرآن کدامند؟ 2. مهارتهای ارتباطی کلامی قرآن کدامند؟ 3. مهارتهای ارتباطی غیرکلامی کدامند؟ بر اساس آموزههای قرآنی مهمترین مهارتهای رفتاری عبارتند از؛ اعتمادآفرینی، تعاون و همدلی، تواضع و فروتنی، مدارا، عفو و بخشش، احسان، نیکی در برابر بدی، تغافل، تشکر و قدردانی در برابر کار نیک. مهمترین مهارت کلامی نیز سلام و جواب سلام، سخن شایسته، اجتناب از سخن زشت و نجوا، و مهمترین مهارتهای غیرکلامی نیز مهارتهای چهرهای، چشمی، گریستن و خندیدن میباشند.
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی مهمترین اندیشههای قرآنی و حدیثی جریان فکری نوظهوری موسوم به قرآنیّون میپردازد که از میان اهل سنّت برخاستند. خاستگاه آغازین این جریان شبهقارّة هند بود، سپس از رهگذر مصر به جهان عرب راه یافت. پیروان این جریان بر آن هستند که قرآن یگانه مرجع معتبر تشریع دین اسلام است. بنابراین، سنّت نبوی را به عنوان یکی از مصادر ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی مهمترین اندیشههای قرآنی و حدیثی جریان فکری نوظهوری موسوم به قرآنیّون میپردازد که از میان اهل سنّت برخاستند. خاستگاه آغازین این جریان شبهقارّة هند بود، سپس از رهگذر مصر به جهان عرب راه یافت. پیروان این جریان بر آن هستند که قرآن یگانه مرجع معتبر تشریع دین اسلام است. بنابراین، سنّت نبوی را به عنوان یکی از مصادر تشریع، فاقد اعتبار میدانند. در توجیه این اعتقاد، ایشان دو دلیل عمده را مطرح مینمایند: اوّل آنکه احادیث منقول از پیامبر، وحی نیستند، به دلیل اینکه پیامبر از تدوین حدیث خویش نهی کرده است ودوم اینکه این احادیث به سبب تأخیر در کتابت مورد جعل و تحریف قرار گرفته است، لذا حجّیّت ندارند. قرآنیّون از نظر مبانی فکری، تجدّدگرا و خواهان تطبیق قرآن با مقتضیّات زمان و نیز تعدیل مسائل دینی هستند. از نظر روش، آیات قرآن را با روش عقلی مبتنی بر تدبّر و اجتهاد آزاد تفسیر مینمایند و نیز تأثیرپذیری ایشان از علوم عقلی و تجربی باعث شده، حتّی حقایق غیبی و ماورایی آن را با استناد به پدیدههای طبیعی و حسّی تفسیر نمایند. همچنین این فرقه برآنند که نیازی به تفسیر قرآن نیست، چراکه تفسیر تنها در مورد مسائل مبهم و یا پیچیده صورت میگیرد، لکن قرآن کریم کتابی روشن و مبرّا از هر گونه غموض و ابهام است و تنها باید در آیات آن تدبّر نمود. لذا برای روایات و سخن مفسّران وقعی نمینهند و بیشتر استدلالهایشان مبتنی بر شبهه و مغالطه است. بنابراین، مقالة حاضر در ابتدا به معرّفی مشهورترین فرقههای قرآنیّون و بنیانگذاران آن و نیز بررسی گرایشهای فکری و عقیدتی آنان میپردازد، سپس مهمترین اندیشههای آنان را مورد بررسی و نقد قرار میدهد.
ابراهیم ابراهیمی؛ اصغر طهماسبی بلداجی
چکیده
امّی بودن پیامبر اکرم(ص) در معنای ناتوانی در خواندن و نوشتن، یکی از مباحثی است که قرآن کریم بر آن تصریح دارد. آیات، روایات و اسناد تاریخی این مطلب را به طور حتم اثبات میکنند که پیامبر اکرم(ص) تا زمان بعثت توانایی خواندن و نوشتن نداشت. این مهم مورد اتّفاق اندیشمندان اسلامی فریقین میباشد. امّا با وجود این، شبهات فراوانی در این باره ...
بیشتر
امّی بودن پیامبر اکرم(ص) در معنای ناتوانی در خواندن و نوشتن، یکی از مباحثی است که قرآن کریم بر آن تصریح دارد. آیات، روایات و اسناد تاریخی این مطلب را به طور حتم اثبات میکنند که پیامبر اکرم(ص) تا زمان بعثت توانایی خواندن و نوشتن نداشت. این مهم مورد اتّفاق اندیشمندان اسلامی فریقین میباشد. امّا با وجود این، شبهات فراوانی در این باره از سوی برخی از مستشرقان مطرح گردیده که معتقدند پیامبر اکرم(ص) قبل از بعث، خواندن و نوشتن میدانست و کتابهای آسمانی پیشین را خوانده است. برخی دیگر از مستشرقان نیز برای واژة «امّی» مفهوم مخالف ارائه دادهاند و بر این باورند که این واژه دلالت بر نخواندن و ننوشتن پیامبر اکرم(ص) ندارد، بلکه به معنای پیامبر بُتپرستان یا پیامبر غیریهود است. جستار پیش رو، ضمن نقد و بررسی آرای مستشرقان در این باره، مفهوم صحیح أمّی بودن پیامبر اکرم(ص) را مستند به دلایل قرآنی، روایی و تاریخی بیان مینماید و نتیجه اینکه پیامبر اکرم(ص) تا زمان بعثت (به اتّفاق) و یا حتّی پس از آن، تا آخر عمر مبارک خود (بااختلاف) نه خواند و نه نوشت که غایت این امر، مسدود کردن راه شبههافکنی منکران رسالت ایشان بوده، همچنانکه اعجاز قرآن و آورندة آن نیز با این مطلب اثبات میشود.
نبی الله صدری فر؛ سید ابوالقاسم موسوی
چکیده
شناسایی، هدفگذاری و شاخصهای تربیتی انبیاء الهی یکی از راههای رسیدن به کمال تربیتی انسان است. در این مقاله، از قرآن کریم بهعنوان کتاب تربیتی و بلکه کاملترین کتاب تربیتی انسان در همه اعصار و قرون، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و اهداف و شاخصهای تربیتی انبیا شناسایی شده است. آنچه در این تحقیق از شاخصها و اهداف تربیتی انبیا ...
بیشتر
شناسایی، هدفگذاری و شاخصهای تربیتی انبیاء الهی یکی از راههای رسیدن به کمال تربیتی انسان است. در این مقاله، از قرآن کریم بهعنوان کتاب تربیتی و بلکه کاملترین کتاب تربیتی انسان در همه اعصار و قرون، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و اهداف و شاخصهای تربیتی انبیا شناسایی شده است. آنچه در این تحقیق از شاخصها و اهداف تربیتی انبیا که قرآن بدان پرداخته و مورد تحلیل قرار گرفته است عبارتند از: 1- رشد اندیشه و خردورزی 2- تقوی 3- عدالت 4 – حکمت 5- عبادت 6- تزکیه 7- اتحاد و رفع اختلافات 8- تقرب به خدا. با توجه به این اهداف هر یک از مربیان در جامعه اسلامی با مدنظر قرار دادن این شاخصها و اهداف میتوانند به رشد و تعالی جامعه کمک کنند. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و به صورت کتابخانهای میباشد.
سردار بافکر
چکیده
چکیده ذکر یکی از زیباترین جلوههای ارتباط عاشقانه با خداوند است که تداوم آن، روح را شاداب نگه میدارد و زنگار گناهان را از روى دل مىزداید و در سیر و سلوک و شکوفا شدن استعدادهای نهفتۀ بشری نقش اساسی و بنیادی بر عهده دارد. هر قدر آیینۀ دل از زنگار اعمال و عقاید باطل پاکتر و رویِ دل به سوی خورشید الوهیت بیشتر باشد، آثار ذکر شدیدتر ...
بیشتر
چکیده ذکر یکی از زیباترین جلوههای ارتباط عاشقانه با خداوند است که تداوم آن، روح را شاداب نگه میدارد و زنگار گناهان را از روى دل مىزداید و در سیر و سلوک و شکوفا شدن استعدادهای نهفتۀ بشری نقش اساسی و بنیادی بر عهده دارد. هر قدر آیینۀ دل از زنگار اعمال و عقاید باطل پاکتر و رویِ دل به سوی خورشید الوهیت بیشتر باشد، آثار ذکر شدیدتر خواهد بود. در این جستار نقش انواع ذکر، در آرامش و سلامتی جسمی و روحی و تکامل معنوی انسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش، بر اساس نحوۀ کاربرد انواع ذکر در قرآن کریم و آثار مهم عرفانی و ملاحظۀ دیدگاههای صاحبنظران و دریافت بیواسطه از آنها به روش تحلیل محتوای این آثار صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که ذکر و یاد خداوند در سازندگى روحى و اخلاقى انسان مؤثر بوده و در نهایت موجب تعالی و کمال آدمی میشود.
محمّدحسن صانعیپور؛ جواد آسه
چکیده
یکی از مسائل دربارة آیات تحدّی، چند و چون سِیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاهها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینة این دیدگاه، تحلیلهای گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سورة اسراء، 38 سورة یونس و 13 سورة هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیة 13 سورة هود ...
بیشتر
یکی از مسائل دربارة آیات تحدّی، چند و چون سِیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاهها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینة این دیدگاه، تحلیلهای گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سورة اسراء، 38 سورة یونس و 13 سورة هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیة 13 سورة هود ارائه شده است. ما این تحلیل را بر پایة دیدگاه معناشناختی ایزوتسو نقد و بررسی کردهایم. ما نیز راز تحدّیهای گوناگون قرآن را از اشد به اَخَف میدانیم، لیکن تحلیل ما از آن بر اساس تحدّی بر مبنای ترتیب آیات 38 سورة یونس، 13 سورة هود و 34 سورة طور است. ویژگی تحلیل ما در این است که اوّلاً تحلیل نحوی و معنای ارائه شده از آیة 13 سورة هود، بدون هیچ گونه تقدیر و پیچیدگی و زودیاب است. ثانیاً تحلیل ما تصویر روشن و بیتکلّفی از سِیر تحدّی از اشد به اَخَف به دست میدهد
محمد هادی همایون؛ محمود مطهری نیا
چکیده
بنا بر مشهور کوفه در دهه دوم پس از هجرت تأسیس شد که در لا به لای نوشتار به اجمال به بیان تاریخ آن خواهیم پرداخت، ولی روایات متعدد و قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد کوفه و مناطق خاصی از آنکه امروز به طور مشخص به عنوان مسجد کوفه و مسجد سهله در برابر دیدگان ما قرار دارد، از سابقه ای به قدمت عمر بشریت برخوردار است و از زمان حضرت آدم(علی ...
بیشتر
بنا بر مشهور کوفه در دهه دوم پس از هجرت تأسیس شد که در لا به لای نوشتار به اجمال به بیان تاریخ آن خواهیم پرداخت، ولی روایات متعدد و قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد کوفه و مناطق خاصی از آنکه امروز به طور مشخص به عنوان مسجد کوفه و مسجد سهله در برابر دیدگان ما قرار دارد، از سابقه ای به قدمت عمر بشریت برخوردار است و از زمان حضرت آدم(علی نبینا و آله و علیه السلام) به این مناطق توجه خاصی مبذول داشته می شده است. این توجه، با تاسیس کوفه اسلامی دچار جهش شد و اوج این ماجرا در آخرالزمان و انتخاب این منطقه برای پایتختی حکومت حضرت مهدی علیه السلام متجلی خواهد شد. پژوهش حاضر در زمره تک نگاری در حوره مطالعات جغرافیای تاریخی که از زیر شاخه های رشته تاریخ و تمدن اسلامی است، تعریف می شود. در این نوشتار، با رویکردی میان رشته های و با استفاده ار احادیث و روایات، سعی شده نگاهی متفاوت به تاریخ این شهر اسلامی نمود. بنا بر روایاتی که در طول نوشتار خواهیم دید، کوفه یکی از شهرهایی است که می توان ادعا کرد مطالعه درباره آن از نظر اسلام موضوعیت دارد. با جدی تر شدن تحقیقات و مطالعات این چنینی در سیاستگزاری های کلان با رویکرد تمدنی شیعی و مهدوی، این دست مطالعات می تواند تکمیل کننده بخشی از مطالعات و پژوهش های شیعه شناسی قرار گیرد.
محمد صدقی
چکیده
یکی از ادلهای که در اثبات عدالت یک یک صحابه به اصطلاح معروفش مورد استناد قرار گرفته است، آیاتی از قرآن کریم است. مقاله حاضر این آیات را برای روشن کردن نحوه استدلال و اندازه دلالتشان مورد بحث و بررسی قرار داده است. نتایج بحث حاکی از آن است که عنوان صحابی به معنای اصطلاحی، حقیقت متشرعه است و در دورههای بعد در میان مسلمانان پیدا شده ...
بیشتر
یکی از ادلهای که در اثبات عدالت یک یک صحابه به اصطلاح معروفش مورد استناد قرار گرفته است، آیاتی از قرآن کریم است. مقاله حاضر این آیات را برای روشن کردن نحوه استدلال و اندازه دلالتشان مورد بحث و بررسی قرار داده است. نتایج بحث حاکی از آن است که عنوان صحابی به معنای اصطلاحی، حقیقت متشرعه است و در دورههای بعد در میان مسلمانان پیدا شده است. لذا قرآن کریم واژه صحابی به معنای گفته شده را نمیشناسد، بنابراین اگر قرآن کریم افرادی از مسلمین را مدح و ثنا گفته و یا وعدههای نیکو داده است، بر اساس ویژگیها و اعمال نیک آن افراد بهعنوان مؤمن است، نه بهعنوان صحابی. از این جهت، آن مدح و ثناها شامل مؤمنینی است که دارای آن ویژگیها باشند و در عین حال آنها مطلق نیستند، بلکه مشروط به برخی شرایط مانند عمل به امر به معروف و نهی از منکر و عاقبت به خیر بودن و امثال آنها هستند. علاوه بر این، آیات استناد شده گاهی مخصوص افراد ویژهاند. بهعنوان مثال، آیهای مربوط به بیعتکنندگان در حدیبیه است که در این صورت شامل همه صحابه نمیشود و گاهی آیه چنان عمومیت دارد که نه گروه خاصی از آنها را بلکه همه مسلمین را در بر میگیرد. حاصل اینکه صرف عنوان صحابه از نظر قرآن ارزش تلقی نمیشود.
محمّد مولوی؛ نبیالله صدریفر؛ سیّد ابوالقاسم موسوی
چکیده
«پلورالیسم»در لغت به معنای کثرتگرایی و مقصود از آن در فلسفة دین، پذیرش حقّانیّت ادیان مختلف است. طرفداران پلورالیسم برای مشروعیّت دینی بخشیدن به مدّعای خود، ظواهر برخی از آیات قرآن مجید را مورد استناد قرار دادهاند تا بدین سان نظریّة خود را همخوان با آن جلوه دهند. این مقاله در سه محور حرکت نموده است. محور اوّل، بر محور مفهومشناسی ...
بیشتر
«پلورالیسم»در لغت به معنای کثرتگرایی و مقصود از آن در فلسفة دین، پذیرش حقّانیّت ادیان مختلف است. طرفداران پلورالیسم برای مشروعیّت دینی بخشیدن به مدّعای خود، ظواهر برخی از آیات قرآن مجید را مورد استناد قرار دادهاند تا بدین سان نظریّة خود را همخوان با آن جلوه دهند. این مقاله در سه محور حرکت نموده است. محور اوّل، بر محور مفهومشناسی و اشارة اجمالی به پیشینة تحقیق شده است. در محور دوم، که هدف اصلی این مقاله است، به نُه دسته از مدّعیات کثرتگرایان از آیات قرآنی، و در ذیل آیات به نقد آنها پرداخته شده است. عناوین کلّی این دسته به این قرار است: آیات اسلام، آیات سورة کافرون، آزادی در انتخاب دین، نداشتن اکراه در پذیرش دین، تعلّق ارادة الهی به تکثّر ادیان، آیات صراط مستقیم، کثرت شاهدان در قیامت، جزیة اهل کتاب، حلّیّت طعام اهل کتاب و ازدواج با آنان. در محور سوم نیز به دلایل نقلی در نقد کثرتگرایی و نیز آیات و روایات این قسمت اشاره شده است.