Document Type : Research Paper
Authors
Abstract
از پندارهای مغرضانه برخی مستشرقان که تحت لوای به چالش کشیدن قرآن مطرح شده، تقابل ظاهری فحوای برخی آیات است. «عصمت انبیا» یکی از این موارد می باشد که در آیات متعددی بر آن تأکید شده است. در مقابل؛ برخی دیگر از آیات که در عرف مفسران به «آیات عتاب» مشهور گشته اند، آن گونه که از ظاهر آنها نیز برداشت می گردد، با موضوع عصمت منافات داشته و این دو ناسازگار جلوه می نمایند. نوشتار حاضر سعی می کند با هدف پاسخ گویی به این شبهه، بر اساس مطالعه توصیفی تحلیلی شصت و پنجمین آیه سوره زمر: (و لقد اوحی الیک و الی الذین من قبلک لئن اشرکت لیحبطن عملک و لتکونن من الخاسرین) در منابع فریقین؛ ضمن بیان مفهوم عصمت و تبیین وجه توحیدی جهت آیه، نظریات مفسرانی که خطاب را کنایی و یا حقیقی می دانند مطرح نموده و نظر به کارکردهای بلاغی و سیاق؛ به شبهه زدایی مسأله تعارض آیه با بحث عصمت بپردازد.
Keywords
قرآن کریم.
مفاتیح الجنان.
آلوسی، سید محمود. (1415ق.). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق علی عبدالباری عطیه. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن. (1422ق.). زاد المسیر فی علم التفسیر. تحقیق عبدالرزّاق المهدی. چ 1. بیروت: دار الکتب العربی.
ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمدبن علی. (1410ق.).متشابه القرآن و مختلفه. تحقیق و مقدمة علامه شهرستانی. چ 1. قم: انتشارات بیدار.
ابن‌عاشور، محمدبن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌فارس، احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللّغة. چ 1. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن‌منظور، محمدبن مکرّم. (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار الصدر.
ابن‌نعمان (مفید)، محمد. (1413ق.). تصحیح إعتقادات الإمامیة. قم: کنگرة شیخ مفید.
بحرانی، سید هاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تحقیق قِسم الدّراسات الإسلامیة. چ 1. تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
بغدادی، علی‌بن محمد. (1415ق.). لباب التأویل فی معانی التنزیل. تحقیق محمدعلی شاهین. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة.
بغوی، حسین‌بن مسعود. (1420ق.). معالم التنزیل. تحقیق عبدالرزّاق المهدی. چ 1. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1418ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. تحقیق محمد عبدالرّحمن المرعشی. چ 1. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعالبی، عبدالرّحمن‌بن محمد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن. تحقیق شیخ محمدعلی معوض و شیخ عادل احمد. چ 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی استرآبادی، سید شرف‌الدّین علی. (1409ق.). تأویل الآیات الظاهرة. چ 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین‌بن احمد. (1363). تفسیر اثنا عشری. چ 1. تهران: انتشارات میقات.
حلّی، حسن‌بن علی. (1342). رجال ابن‌داوود. تحقیق محمدصادق بحرالعلوم. چ 1. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حلّی، حسن‌بن یوسف. (1411ق.).خلاصة الأقوال. چ 2. نجف: دار الذخائر.
خویی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). معجم رجال الحدیث. قم: درایة النور.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. چ 1. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. بیروت: دار العلم.
زرکشی، محمدبن عبدالله. (1410ق.). البرهان فی علوم القرآن. چ 1. بیروت: دار المعرفة.
زمخشری، محمود. (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چ 3. بیروت: دار الکتاب العربی.
سمرقندی، نصربن محمد. (بی‌تا). بحرالعلوم. بی‌جا: بی‌نا.
سورآبادی، عتیق‌بن محمد. (1380). تفسیر سورآبادی. تحقیق علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. چ 1. تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو.
شاذلی، سیدبن قطب. (1412ق.). فی ظلال القرآن. چ 17. بیروت: دار الشروق.
شبر، سید عبدالله. (1407ق.). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. چ 1. کویت: مکتبة الألفین.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیه.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1360). تفسیر مجمع البیان. چ 3. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبری، محمدبن جریر. (1412ق.).جامع البیان فی تفسیر القرآن. چ 1. بیروت: دار المعرفة.
طریحی، فخرالدّین‌بن محمد. (1375).مجمع البحرین. تحقیق سید احمد حسینی. چ 3. تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق آغابزرگ تهرانی و احمد قصیر عاملی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1373). رجال طوسی. تحقیق جواد قیومی اصفهانی. چ 3. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
عروسی حویزی، عبدعلی‌بن جمعه. (1415ق.). تفسیر نور الثقلین. تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی. چ 4. قم: انتشارات اسماعیلیان.
علم‌الهدی، سید مرتضی. (1374). تنزیه الأنبیاء. قم: نبوغ.
غضائری، احمدبن حسین. (1363). رجال غضائری. تحقیق محمدرضا حسینی. چ 1. قم: دار الحدیث.
فرات کوفی، ابوالقاسم . (1410ق.). تفسیر فرات. تحقیق محمدکاظم محمودی. چ 1. تهران: سازمان چاپ و انتشارات ارشاد اسلامی.
فضل‌الله، سیدمحمدحسین. (1419ق.).تفسیر من وحی القرآن. چ 2. بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر.
فیض کاشانی، ملاّ محسن. (1415ق.).تفسیر الصافی. چ 2. تهران: انتشارات الصدر.
قرطبی، محمدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. چ 1.تهران: انتشارات ناصرخسرو.
قمی، علی‌بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمی. تحقیق سید طیب موسوی جزائری. چ 4. قم: دارالکتاب.
قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا. (1368). کنز الدقائق و بحر الغرائب. تحقیق حسین درگاهی. چ 1، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
کاشانی، ملاّ فتح‌الله. (1336).منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تهران: انتشارات محمدحسن علمی.
گنابادی، سلطان محمد. (1408ق.).بیان السعادة فی مقامات العبادة. چ 2. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
شادی، محمدابراهیم. (بی‌تا). اعجاز القرآن و منهج البحث عن التمیز. قاهره: جزیرة الورد.
محمدمحمد، ابوموسی. (1403ق.).البلاغةالقرآنیة فی تفسیر الزمخشری و أثرها فی دراسات البلاغیة. قاهره: مکتبة وهبة.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق.). مرآة العقول.تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی. چ 2. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مغنیه، محمدجواد. (1424ق.). تفسیر کاشف. چ 1. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میبدی، رشیدالدّین احمد. (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار. تحقیق علی‌اصغر حکمت. چ 5. تهران: امیرکبیر.
نجاشی، احمدبن علی. (1373). رجال نجاشی.چ 6. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
)