Document Type : علمی - ترویجی
Authors
Abstract
Motaffefin is the Quranic surah that scientists and commentators have different ideas about the time of the revelation and about being Meccan or Medinian. In this case, the difference caused by the contents of chapters and descending order of traditions. More reports indicate descending order of the surah as Mecca. The famous commentators regard it as Meccan; however, some narrations of Revelation indicate the surah as being Medinian which is open to debate. To take features and traits of the surah in terms of being Meccan and Medinian,being Meccan of the surah deems more possible. However, in this study by collecting various narratives and sayings and then analyzing and criticizing them, more evidence was collected in favor of regarding the surah as Meccan. In addition, the researchers endeavored to find the exact date of its revelation. According to the evidence and arguments in the present discussion, it has been concluded that this chapter came into existence in the final year of mission before the migration of the Prophet, as the last surah after Ankabut surah. The study also makes the benefits of considering this surah as Meccan clear in which it makes the readers familiar with the audience of the surah; either unbelievers and idolaters of Mecca or Medina’s Muslims. This in turn will be really effective in our understanding of the verses and distinguishing between the friend and foe.
Keywords
قرآن کریم.
آلوسی، سیّد محمود. (1415ق.). روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
ابن أبی‌الحدید، عبدالحمید. (بی‌تا).شرح نهج‌البلاغه. تحقیق ابراهیم محمّد ابوالفضل. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی.
ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرّحمن. (1422ق.). الف.زاد المسیر فی علم التّفسیر. بیروت: دارالکتب العربی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1422ق.). ب. فنون الأفنان فی عجائب علوم القرآن. بیروت: مؤسّسۀ الکتب الثّقافیّۀ.
ابن‌خلّکان، ابوالعبّاس شمس‌الدّین. (1900م.). وفیات‌الأعیان. تحقیق احسان عبّاس. بیروت: دار صادر.
ابن‌سعد، ابوعبدالله محمّدبن سعد. (1408ق.). الطبقات الکبری. مدینه: مکتبة العلوم و الحکم.
ابن‌سلاّم هروی، قاسم. (1426ق.). فضائل القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیّۀ.
ابن‌سلیمان بلخی، مقاتل. (1423ق.). تفسیر مقاتل. به کوشش شحّاته. بیروت: دار احیاء التّراث.
ابن‌ضُرَیس، ابوعبدالله محمّد. (1408ق.). فضائل القرآن و ما اُنزِل مِنَ القرآن بمکّة و ما اُنزِل بالمدینة. دمشق: دارالفکر.
ابن‌عاشور، محمّدبن طاهر. (بی‌تا). التّحریر والتّنویر. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌عطیّة اندلسی، عبدالحق‌بن غالب. (1422ق.). المحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. به کوشش عبدالسّلام محمّد. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل‌بن عمرو. (1419ق.). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العملیّة.
ابن‌ندیم، محمّدبن اسحاق. (1417ق.). الفهرست. به کوشش شیخ ابراهیم رمضان. چ 2. بیروت: دار المعرفۀ.
ابوحیّان اندلسی، علیّ‌بن محمّد. (1420ق.). البحر المحیط فی التّفسیر. بیروت: دار الفکر.
بحرانی، سیّدهاشم. (1416ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. چ 1. تهران: بنیاد بعثت.
بغدادی، علاء‌الدّین علیّ‌بن محمّد. (1415ق.). لباب التّأویل فی معانی التّنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
بغوی، حسین‌بن احمد. (1420ق.). معالم التّنزیل فی تفسیر القرآن. به کوشش عبدالرّزاق مهدی. بیروت: داراحیاء التّراث العربی.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1418ق.). أنوار التّنزیل و أسرار التّأویل. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
بیهقی، احمدبن حسین. (1405ق.). دلائل النبوّۀو معرفة أحوال أصحاب الشّریعة. به تحقیق عبدالمعطی ملعجی. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
ثعالبی، عبدالرّحمن‌بن محمّد. (1418ق.). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمد. (1422ق.). الکشف والبیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
جریر طبری، محمّد. (1412ق.). جامع‌البیان عن تأویل آیّ القرآن. بیروت: دار المعرفة.
جفری، آرتور. (1392ق.). مقدّمتان فی علوم القرآن. قاهره: مکتبة الخانجی.
جعفریان، رسول. (1371). مرجئه: تاریخ و اندیشه. قم: نشر خرّم.
حسکانی، عبیدالله‌بن احمد. (1411ق.). شواهد التّنزیل لقواعد التّفضیل. به کوشش محمّدباقر محمودی. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
حسین‌احمد، عبدالرّزاق. (1420ق.). المکّی و المدنی فی القرآن الکریم. قاهره: دار ابن عفّان.
حقّی بروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح‌البیان. بیروت: دارالفکر.
خطیب، عبدالکریم. (بی‌تا). التّفسیرالقرآنی للقرآن. بی‌جا: بی‌نا.
دروزه، محمّدعزّت. (1383). التّفسیر الحدیث. چ 2. قاهره: دار إحیاءالکتب العربیّة.
زحیلی، وهبۀ‌بن مصطفی. (1418ق.). التّفسیر المنیر فی العقیدۀ و الشّریعة و المنهج. بیروت و دمشق: دار الفکر المعاصر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1422ق.). التّفسیر الوسیط. دمشق: دار الفکر.
زرقانی، عبدالعظیم. (1408ق.). مناهل العرفان فی علوم القرآن. بیروت: دار الفکر.
زرکشی، بدرالدّین محمّد. (1415ق.).البرهان فی علوم القرآن. به کوشش عبدالرّحمن مرعشی و دیگران. چ 2. بیروت: دار المعرفۀ.
زرکلی، خیرالدّین‌بن محمود. (2002م.). الأعلام. بیروت: دار العلم للملایین.
زمخشری، ابوالقاسم محمود. (بی‌تا). الکشّاف عن حقائق التّنزیل. بیروت:دارالفکر.
زهری، محمّدبن مسلم. (1411ق.). النّاسخ والمنسوخ. به انضمام تنزیل القرآن بمکّۀ و المدینۀ. به کوشش حاتم صالح ضامن. بغداد: وزارت آموزش عالی.
سمرقندی، نصر‌بن محمّد. (بی‌تا). بحرالعلوم. بی‌جا: بی‌نا.
سورآبادی، ابوبکر‌بن عتیق. (1380). تفسیر سورآبادی. به تحقیق علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. چ 1. تهران: فرهنگ نشر نو.
سیوطی، جلال‌الدّین. (بی‌تا). الإتقان فی علوم القرآن. به کوشش محمّد ابوالفضل ابراهیم. قم: منشورات رضی.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1404ق.). الدرّ المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1421ق.). التّحبیر فی علم التّفسیر. بیروت: دار الفکر.
شاذلی، سیّد‌بن قطب. (1412ق.). فی ظلال القرآن. چ 17. بیروت ـ قاهره: دارالشّروق.
شبّر، سیّد عبدالله. (1407ق.). الجوهرالثمین فی تفسیر الکتاب المبین. چ 1.کویت: مکتبة الألفین.
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1363). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 13. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فصل‌بن حسن. (1372). مجمع‌البیان لعلوم القرآن. چ 3. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبری، محمّدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیر القرآن.بیروت:دار المعرفة.
ــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). تاریخ الأمم و الملوک. مصر: دارالمعارف.
طنطاوی، سیّدمحمّد. (بی‌تا). التّفسیر الوسیط للقرآن الکریم. بی‌جا: بی‌نا.
طوسی، محمّدبن حسن. (بی‌تا). التّبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث.
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1348). رجال الکشّی. مشهد: دانشگاه مشهد.
فخر رازی، ابوعبدالله. (1420ق.). مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر). چ 3. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
فیض کاشانی، ملاّ محسن. (1415ق.). تفسیر الصّافی. به تحقیق حسین اعلمی. چ 2. تهران: الصّدر.
قرطبی، محمّدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
قمی، علیّ‌بن ابراهیم. (1367). تفسیر القمی. به تحقیق سیّد طیب موسوی جزایری. چ 4. قم: دارالکتاب.
قمی، علیّ بن ابراهیم. (1404ق.). تفسیر القمی. تصحیح طیّب موسوی جزائری. قم: دارالکتاب.
ماوردی، علیّ‌بن محمّد. (بی‌تا). النّکت والعیون. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
مراغی، احمدبن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
مظهری، محمّد ثناء‌الله. (1412ق.). التّفسیر المظهری. پاکستان: مکتبة رشدیّه.
معرفت، محمّدهادی. (1389). تاریخ قرآن. چ 12. تهران: سمت.
ـــــــــــــــــــــــــ . (1415ق.). التّمهید فی علوم القرآن. چ 2. قم: مؤسّسة النّشرالإسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیّه.
ملاّ حویش‌آل‌غازی، عبدالقادر. (1382ق.). بیان المعانی. دمشق: مطبعة التّرقی.
میبدی، رشیدالدّین احمد. (1371). کشف الأسرار و عدّة الأبرار. به تحقیق علی‌اصغر حکمت. چ 5. تهران: امیرکبیر.
نحّاس، ابوجعفر محمّد. (بی‌تا). النّاسخ و المنسوخ فی القرآن. چ 2. بیروت: مؤسّسۀ الکتب الثقافیّۀ.
نزال، عمران سمیح. (1427ق.). الوحدة التّاریخی هل لسُوَرِ القرآنیه. چ 1. دمشق: دارالقراء.
نکونام، جعفر. (1380). درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن. تهران: نشر هستی‌نما.
نیشابوری، نظام‌الدّین حسن. (1416ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
واحدی نیشابوری، علیّ‌بن احمد. (1411ق.). اسباب النّزول. به تحقیق کمال بسیونی زغلول. چ 1. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
یعقوبی، احمدبن أبی‌یعقوب. (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: دار صادر.
)