Document Type : علمی - ترویجی
Author
Professor of Psychology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, IRAN.
Abstract
Nowadays, studies related to the spirituality have been emerged towards the spiritual intelligence quotient (SQ). The concept of SQ combines and integrates the psychological, biological, intellectual, religious, and spiritual aspects together to explain the spiritual intelligence. Spiritual intelligence quotient (SQ) contains two important terms of “ability” and “spirituality”. The aim of this study was to search, identity, and define the equivalents and ratifications of spiritual intelligence in the Quran and Islamic narrative texts. Using documentation and content analysis method, the Quran versus, and Islamic narrative texts indicated that the concept of spiritual intelligence quotient can be find in the Quran and the Islamic texts by various words, phrases, predicates.The results of this study showed that concepts including sacred or holiness wisdom, light wisdom, tactfulness, sagacity can be explained as spiritual intelligence.
Keywords
الهی، بهرام. (1381). معنویت یک علم است. ترجمة فرزاد یمینی. تهران: جیحون.
الهی قمشه‌ای، مهدی. (1386). ترجمة قرآن کریم. قم: انتشارات سپهر نوین.
ایروانی، جواد. (1384). «خاستگاه مدارا و عفو از دیدگاه قرآن و حدیث». مجلة تخصصی الهیات و حقوق. ش 17. صص 151ـ186.
پارسانیا، حمید. (1381). «از عقل قدسی تا عقل ابزاری». مجلة علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم. ش 19. صص 7ـ16.
پارگامنت، کنت و آنت ماهونی. (1384). «معنویت کشف و حفظ امر مقدس». ترجمة محمدرضا جهانگیرزاده. مجلة معرفت. ش 97. صص 77ـ88.
تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمد. (1366). غررالحکم و دررالکم. ترجمة هاشم رسولی محلاتی. قم: مؤسسة بوستان کتاب.
حکیمی، محمدرضا. (1383). مقام عقل. تهران: انتشارات دلیل ما.
جیمز، ویلیام. (1372). دین و روان. ترجمة مهدی قائمی. تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). روابط بین الملل در اسلام. قم: اسراء.
حکیمی، محمدرضا. (1380). الحیاة. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــ . (1383). مقام عقل. تهران: انتشارات دلیل ما.
خاتمی، سید احمد. (1383). «امامان و رفتار خردورزانه». نشریة پاسدار اسلام. ش 273. ص 11.
خدایاری‌فرد، محمد، باقر غباری بناب، باقر، فرامز سهرابی. (1395). هوش معنوی: مبانی نظری و آزمون (سنجش). تهران: انتشارات آوای نور.
خزایی، حسین. (1389). «هوش معنوی و بهداشت روانی». فصلنامة پژوهش‌های علم و دین. د1. ش 1. صص 31ـ56.
خسروپناه، عبدالحسین. (1395). «عقل منبع سنجش در گزاره‌ها و کشف و شهودهای عرفانی». برگرفته از سایت شیعه‌نویس: www.Shianevis.ir؛ 12/01/1396.
خوانین‌زاده، مسعود و دیگران. (1394). هوش معنوی در آموزه‌های اسلام. پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث. آران و بیدگل: دانشگاه پیام نور.
دشتی، محمد. (1379). ترجمة نهج‌البلاغه.چ3. قم: مؤسسة انتشارات مشهور.
رجائی، علیرضا. (1389). «هوش معنوی، دیدگاه‌ها و چالش‌ها». پژوهشنامة تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد.س 5.ش 22. صص 21ـ29.
ساغروانی، سیما. (1388). هوش معنوی بُعد ناشناختة بشر. مشهد: انتشارات آهنگ قلم.
سالاری‌فر، محمدرضا و دیگران. (1389). بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی. تهران: سمت.
سعادت، احمد و ابوالفضل کیاشمشکی. (1389). «معناشناسی عقل در حکمت، کتاب و سنت».نشریة طلوع. س9. ش 34. صص 34ـ68.
سهرابی، فرامرز. (1387). «مبانی هوش معنوی». فصلنامة سلامت روان. س1. ش1. صص14ـ18.
سهرابی، فرامرز و اسماعیل ناصری. (1388). «بررسی مفهوم و مؤلفه‌های هوش معنوی و ساخت ابزاری برای سنجش آن». فصلنامة پژوهش در سلامت روان‌شناختی.س 3. ش 4. صص 69ـ77.
سهرابی، فرامرز و اسماعیل ناصری. (1391). هوش معنوی و مقیاس‌های سنجش آن. چ 1. تهران: آوای نور.
شریفی اصفهانی، مهین. (1379). «بررسی واژة حکمت در قرآن». بینات. س7. ش 25. ص 7ـ29.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1384). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمة محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طریحی، فخرالدّین. (1375). مجمع البحرین. چ 3. تهران: مرتضوی.
طوسی، نصیرالدّین. (1387). اخلاق ناصری.تهران: انتشارات قدیانی.
عسکری وزیری، علی و زارعی متین، حسن. (1390). «هوش معنوی و نقش آن در محیط کار با تأکید بر آموزه‌های دینی». مجلة اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. س1.ش3. صص 63ـ90.
غباری بناب، باقر، محمد سلیمی، لیلا سلیانی و ثنا نوری مقدم. (1386). «هوش معنوی». فصلنامه اندیشۀ نوین دینی. س 3. ش 10. صص 125ـ147.
غباری بناب، باقر. (1379). «رفتار بخشایش‌گرانه در نهج‌البلاغه: بررسی مبانی نظری و انسان‌شناختی و کشف اثرات روان‌شناختی آن». فصلنامة پژوهش‌های تربیت اسلامی. ش 4. صص 289ـ310.
غفاری ساروی، حسین. (1383). عقل در آیینة نقل. ساری: انتشارات شوق.
فرانکل، ویکتور. (1386). انسان در جستجوی معنا. ترجمة نهضت صالحیان و مهین میلانی. تهران: نشر درسا.
فیض کاشانی، محمد. (1404ق.). الوافی. قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.
فیرس، ای. جری و تیموتی. جی. ترال. (2002م.). روانشناسی بالینی. ترجمة مهرداد فیروزبخت. تهران: نشر رشد.
قرشی، سید علی‌اکبر. (1367). قاموس قرآن. تهران: انتشارات دارالکتب الإسلامیة.
کدخدا، محمد و حوریه جهانی. (1389).«منطق‌پذیری هوش معنوی در فرایند تـصمیم‌گیری». سومین کنفرانس ملی خلاقیت‌شناسی. تریـز (TRIZ) و مهندسـی و مـدیریت نوآوری ایران.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1364). الکافی. ترجمة سید هاشم رسولی محلاتی. تهران: انتشارات علمیة اسلامی.
کربلایی، جواد. (1370). أنوار الساطعة فی شرح زیارة الجامعة. تهران: انتشارات منشورات الأعلمی.
محمدی ری‌شهری، محمد، رضا برنج‌کار و مهدی مهریزی. (1385).دانشنامة عقاید اسلامی.چ 1. قم: دارالحدیث.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1378). خِرَدگرایی در قرآن و حدیث. ترجمة مهدی مهریزی. قم: دارالحدیث.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار، الجامعةلدُرَر أخبار الأئمةالأطهار. چ 4. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مهدی‌زاده، حسین. (1382). «درآمدی بر معناشناسی عقل در تعبیر دینی». معرفت. ش 74. صص 28ـ38.
محمدنژاد، حبیب، صدیقه بحیرانی و فائزه حیدری. (1388). «مفهوم هوش معنوی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی». نشریة مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. ش 42. صص 96ـ116.
مظفری، آیت. (1385). «تئوری وحدت سیاست و معنویت از منظر امام خمینی(ره)».پژوهشنامة انقلاب اسلامی.س 6. ش 13. صص 156ـ119.
مطهری، مرتضی. (1391). عدل الهی.چ 38. قم: انتشارات صدرا.
ـــــــــــــــــــــ . (1389). انسان در قرآن. چ 35. قم: انتشارات صدرا.
ـــــــــــــــــــــ . (1384). مجموعه‌آثار. قم: انتشارات صدرا.
ـــــــــــــــــــــ . (1387). تعلیم و تربیت در اسلام. قم: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. (1377). پیام قرآن: روش تازه‌ای در تفسیر موضوعی قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالأنوار، الجامعة لدُرَر أخبار الأئمة الأطهار.چ 4. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
منصوری، خلیل. (1393). «تمایز عقل قدسی و عقل ابزاری». سایت آفتاب: http://www.aftabir.com؛ آخرین بازبینی: 13/01/1396.
میردریکوندری، رحیم. (1390). «مقایسة تحلیلی عقل دینی و هوش شناختی».معرفت. س 20. ش 163. صص 35ـ52.
وحیدی، شهاب‌الدین. (1387). عقل در ساحت دین. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
وست، وان. (1383). روان‌درمانی و معنویت. ترجمة شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن. تهران: انتشارات رشد.
یدالله‌پور، محمدهادی و مهناز فاضلی کبریاء. (1393). «بررسی تطبیقی مفهوم هوش معنوی از منظر روانشناسی و اسلام». نشریة اسلام و سلامت.دانشگاه علوم پزشکی بابل. د1. ش1. صص 48ـ57.
یونگ، کارل گوستاو. (1354). روانشناسی و دین. ترجمة فؤاد روحانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
Emmons, R. A. (1999). The Psychology of Ultimate Concern: Motivation and Spirituality. New York: The Guilford Press.
------------------. (2000b). “Is Spirituality an Intelligence? Motivation, Cognition, and the Psychology of Ultimate Concern”. The International Journal for the Psychology of Religion. Vol. 10. No. 1. Pp. 3-26.
James, W. (1977). The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature. Electronic version. Charlottesiville, V A, USA: Electronic Text Center, University of Virginia Library; http://etext.Lib.Virginia.edu.
Levin, Michal. (2000). Spiritual Intelligence: Awakening the Power of Your Spirituality and Intuition. Hodder & Stoughton.
Santos. S. (2006). What is spiritual intelligence? How it benefits a person?, Pp: 1-2; http://skopun.blogspot.com.
)