محمد جواد رودگر
چکیده
نظریه امامت و ولایت مبتنی بر آیات قرآن و احادیث نبوی و علوی و ولوی است که با نگاه درون دینی قابل دسترسی و اثبات است و یک ضرورت عقلانی- معرفتی و به منزله استمرار نبوت و رسالت است که با رویکردی «برون دینی» قابل تبیین و دفاع معقول و منطقی و مبرهن است و همچنین یکی از ضروریات «فطرت» و باطن شریعت است. لذا امامت و ولایت نظریهای ...
بیشتر
نظریه امامت و ولایت مبتنی بر آیات قرآن و احادیث نبوی و علوی و ولوی است که با نگاه درون دینی قابل دسترسی و اثبات است و یک ضرورت عقلانی- معرفتی و به منزله استمرار نبوت و رسالت است که با رویکردی «برون دینی» قابل تبیین و دفاع معقول و منطقی و مبرهن است و همچنین یکی از ضروریات «فطرت» و باطن شریعت است. لذا امامت و ولایت نظریهای قدسی، اصلی و کلامی است نه عرفی، فرعی و فقهی، هرچند که دارای ساحتهای اعتقادی، اخلاقی، معنوی و احکامی- فقهی است که عهدهدار تفسیر دین، صیانت از شریعت، اقامه حدود الهی و عدالت اجتماعی و هدایت فکری و معنوی است و «امامت و ولایت» عامل اکمال دین و اتمام نعمت الهی و اسلام مورد رضایت خداست که عهد الهی و امر خدایی است و دارای شرایط حقیقی از قبیل عصمت، علم به معارف و احکام و سیاست و معنویت، تنصیصی بودن، افضلیت عملی و علمی و ... میباشد و با تکیه بر آنها میتوان نظریههای رقیبی چون انتخابی یا شورایی بودن، خلافت به معنای رهبری سیاسی فقط و عدم حجیت سنت و سیره امام و رهبری را نقد عقلانی- تاریخی نمود که در نوشتار حاضر از راه عقل و نقل و رهیافتهای تاریخی و جامعهشناختی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است.
طاهره رحیم پور ازغدی؛ علیرضا آزاد
چکیده
پرسش از منشاء قرآن همواره از سوی مخالفان و موافقان دین اسلام مطرح بوده است. از قرن نوزدهم، این پرسش محور مطالعات بسیاری از مستشرقان قرار گرفت و دیدگاههای گوناگونی در این باره ارائه شد. در این مقاله، ابتدا اهمّ دیدگاههای اندیشمندان اسلامی دربارة منشاء قرآن بیان شده است و آنگاه مهمترین دیدگاههای قرآنپژوهان غربی در این باره ...
بیشتر
پرسش از منشاء قرآن همواره از سوی مخالفان و موافقان دین اسلام مطرح بوده است. از قرن نوزدهم، این پرسش محور مطالعات بسیاری از مستشرقان قرار گرفت و دیدگاههای گوناگونی در این باره ارائه شد. در این مقاله، ابتدا اهمّ دیدگاههای اندیشمندان اسلامی دربارة منشاء قرآن بیان شده است و آنگاه مهمترین دیدگاههای قرآنپژوهان غربی در این باره به روش کتابخانهای استقراء گردید که بر اساس آن، مشخّص شد که اهمّ نظرات دربارة منشاء قرآن از دیدگاه مستشرقان عبارت است از: صرع و بیماری، تجلّی نَفسی، نبوغ ذاتی، فرهنگ و عقائد عرب جاهلی، آیین حنفاء، شعراء، کُتُب مقدّس سایر ادیان، الهی و غیر وحیانی و نیز الهی و وحیانی. در مقالة حاضر از میان این نظرات، شش دیدگاه که با صراحت بیشتری به بشری بودن منشاء قرآن اشاره داشتند، با توجّه به دیدگاههای متقن اندیشمندان اسلامی نقد شده است. روش نقد به این صورت است که ابتدا ادلّة عام الهی بودن منشاءء قرآن در دو قالب ادلّة دروندینی و ادلّة بروندینی مطرح شده و از این رهگذر، دیدگاههایی که منشاء قرآن را بشری میدانند، رد میشود و آنگاه نقد خاصِّ هر یک از دیدگاهها بیان میگردد و به این ترتیب، اهمِّ دیدگاه مستشرقان پیرامون منشاء قرآن بررسی و نقد میشود.
روشن دهقانی؛ اصغر هادوی
چکیده
رزق یکی از مهمترین نیازها و دغدغههای بشر از ابتدای خلقت بوده است که شامل هر نوع بهرهای از جانب پروردگار به موجودات میباشد. نحوة کسب رزق، آثار تربیتی بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد بر جای میگذارد. در آموزههای دینی، «رزق» با فراوانی قابل توجّهی ذکر شده است که نشاندهندة اهمیّت این موضوع میباشد. در این پژوهش، ...
بیشتر
رزق یکی از مهمترین نیازها و دغدغههای بشر از ابتدای خلقت بوده است که شامل هر نوع بهرهای از جانب پروردگار به موجودات میباشد. نحوة کسب رزق، آثار تربیتی بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد بر جای میگذارد. در آموزههای دینی، «رزق» با فراوانی قابل توجّهی ذکر شده است که نشاندهندة اهمیّت این موضوع میباشد. در این پژوهش، با هدف بررسی آثار تربیتی رزق و کسب حلال با توجّه به آیات و روایات سعی بر آن شده که به روش اسنادی، مضمون آیات و روایات مربوط به این موضوع بررسی گردد که از نوع پژوهشهای بنیادی است. نوآوری پژوهش حاضر در مقایسه با پژوهشهای پیشین، در بر دارندة روایات بحارالأنوار به عنوان منبع جامع روایی شیعی و بررسی آثار تربیتی آن است که حاصل تحقیق حاکی از آن است که انتخاب شیوههای کسب رزق، تأثیر مستقیم در استواری و شکوفایی ابعاد مختلف در پی دارد که مقیّد بودن به کسب رزق حلال، در بُعد زندگی فردی، شامل عدم پیروی از وسوسه شیطانی، تقویت روحیّة سپاسگزاری و شکر، ایجاد و تقویت عمل صالح، آرامش و رفاه، تقویت و تثبیت دینداری و جلاء دادن روح میباشد. در بُعد زندگی اجتماعی نیز شامل بهرهمندی از فرزندان صالح، رعایت حقوق دیگران میباشد.
امیر خادمعلیزاده؛ حسین غفورزاده
چکیده
بحث تمایز اثباتی و هنجاری در روششناسی علم اقتصاد سابقة زیادی دارد و تلاشهای برخی اقتصاددانان به این سمت سوق پیدا کرده است که جدایی واقعیّتها و ارزشها را معیار علم و غیرعلم قلمداد کنند. در باب اقتصاد اسلامی نیز این ادّعا مطرح میشود که اقتصاد اسلامی مجموعهای از ارزشهاست. لذا نمیتوان آن را علم قلمداد کرد. به همین سبب، کاوش ...
بیشتر
بحث تمایز اثباتی و هنجاری در روششناسی علم اقتصاد سابقة زیادی دارد و تلاشهای برخی اقتصاددانان به این سمت سوق پیدا کرده است که جدایی واقعیّتها و ارزشها را معیار علم و غیرعلم قلمداد کنند. در باب اقتصاد اسلامی نیز این ادّعا مطرح میشود که اقتصاد اسلامی مجموعهای از ارزشهاست. لذا نمیتوان آن را علم قلمداد کرد. به همین سبب، کاوش دربارة جنبههای اثباتی اقتصادی در منابع دینی ضرورت مییابد. این مقاله با استفاده از روش تحلیلیـ توصیفی، به استخراج نصوص اثباتی اقتصادی (در زمینة پیشرفت مادّی و معنوی) میپردازد که مبیّن رابطة علّی و معلولی بین پدیدههای خارجی است که به صورت «اگر الف، آنگاه ب» میباشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در قرآن کریم، گزارههای اقتصادی اثباتی وجود دارد و با توجّه به تفاوت مبانی معرفتشناسی اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی، برخی از گزارههای اثباتی بر اساس کارکرد علل مجرّد قابل توجیه است و با نگرش صرفاً مادّی نمیتوان آنها را توجیه کرد. همچنین، بر اساس آیات اقتصادی قرآن، علل مادّی نظیر سرمایة مادّی، انفاق و پرهیز از فساد اقتصادی و عوامل غیرمادّی، نظیر استعداد درونی نیروی انسانی جامعه، اجرای احکام شریعت در جامعه، شکر نعمت، ایمان و تقوا، استغفار، استقامت در راه حق، مهاجرت در راه خدا و دعا به عنوان عوامل پیشرفت مادّی و معنوی از منظر قرآن مطرح میگردد.
علیرضا فخاری؛ مهسا علی داد ابهری
چکیده
روششناسی یکی از مهمترین و بنیادیترین مباحث در گستره تفسیر متون مقدس است که خود در سطوح مختلفی قابل طرح است. بررسی و ترسیم منطق فهم، بدونشک یکی از مهمترین ارکان آن است. منطق فهم مفسر، حیطه گستردهای از باورها و شناختهای عمیق او را شامل میشود که میتوان آنها را در ساختارهای کلی نگاه به جهان، انسان و مباحث معرفتشناختی، ...
بیشتر
روششناسی یکی از مهمترین و بنیادیترین مباحث در گستره تفسیر متون مقدس است که خود در سطوح مختلفی قابل طرح است. بررسی و ترسیم منطق فهم، بدونشک یکی از مهمترین ارکان آن است. منطق فهم مفسر، حیطه گستردهای از باورها و شناختهای عمیق او را شامل میشود که میتوان آنها را در ساختارهای کلی نگاه به جهان، انسان و مباحث معرفتشناختی، نظاممند و تدقیق کرد. این ساختارها، معیاری عمومی و قابل سنجش را جهت تبیین آراء و مقایسه اندیشهها فراهم میکند. مشکلات فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه بویژه در مساله زن، لزوم ورود به پایههای فهم را - خاصه در متون مقدس – ضروری کردهاست. در این راستا، این تحقیق بر آن است که به روششناسی فهم آیت الله جوادی آملی در نگاه به مبحث زن و ترسیم عناوین سهگانه مذکور در آن بپردازد؛ دیدگاه جهانشناسی وی، جامعِ ماده و مجرد در مراتب مختلف است. نگاه جوادی آملی در بحث زن، عموما در بخش انسانشناسی ظهور و بروز بیشتری دارد. ایشان با تکیه بر نگاه جهانشناسی خود، به تقسیم وجود انسان به جسم و روح میپردازند و بخش روحانی وجود را علت همتایی زن و مرد در کمالات انسانی و بخش جسمانی را به سبب اختلاف در خصوصیات و فضیلتهای نسبی دو جنس، متناسب با مسئولیتهای خانوادگی و اجتماعی میدانند و به شرح این دیدگاه در مصادیق آیات میپردازند. این بررسی میتواند الگوی روششناسی تفسیری رایج را جامعیت بیشتری بخشد.
ابراهیم ابراهیمی؛ سیّد ابراهیم مرتضوی
چکیده
بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده میشود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شدهاند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانهای و با نگرشی توصیفیـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای ...
بیشتر
بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده میشود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شدهاند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانهای و با نگرشی توصیفیـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آلعمران مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو، اسماء مزبور با استناد به کتاب «رسائل توحیدی علاّمه طباطبائی» پیکربندی شده است و با تقسیمبندی آنها به دو دستة اصلی و فرعی، آیات مربوط به هر یک، ذیل آن ذکر و بررسی شده است. رهیافت اساسی این پژوهش آن است که با توجّه به اتّفاق اساطین علوم قرآن، مبنی بر توقیفی بودن چینش کلمات در قالب آیات، ارتباط وثیقی میان این اسماء با محتوای آیات وجود دارد و انحاء ارتباطی میان آنها به چند صورت نمود یافته است که عبارتند از: ارتباط با آیة خود، پیوند با دو آیۀ قبل و بعد، و ارتباط با محتوای کلّی چند آیه و یا معنای کلیدی سوره. در پیوند اسماء با آیۀ خود و با دو آیۀ قبل و بعد، سه وجه ارتباطی پیوند با صدر، میانه و ذیل آیات برقرار است و در 2 مورد اخیر، یعنی پیوند با محتوای کلّی چند آیه، یا معنای کلیدی سوره، مهمترین مسئلة دینی، یعنی نفی الوهیّت از غیر خداوند در سورة آلعمران مطرح شده است و پیوند این مسئله با اسماءِ فردِ مذکور در پایان آیات، در اسم علیم منحصر میشود.
محمد جواد رودگر
چکیده
یکی از منابع معرفت، «کشف و شهود عرفانی»، اعم از شهود عینالیقینی و حقالیقینی است که در قرآن و روایات از منزلت و موقعیت بنیادیـ راهبردی برخوردار میباشد.: 1ـ عوامل حصول معرفت شهودی از منظر قرآن و روایات چیست؟ 2ـ آیا معرفت شهودی از منظر قرآن و روایات اعتبار و حجیت معرفتشناختی دارد؟ برونداد نوشتار حاضر که مبتنی بر روش نقلیـ ...
بیشتر
یکی از منابع معرفت، «کشف و شهود عرفانی»، اعم از شهود عینالیقینی و حقالیقینی است که در قرآن و روایات از منزلت و موقعیت بنیادیـ راهبردی برخوردار میباشد.: 1ـ عوامل حصول معرفت شهودی از منظر قرآن و روایات چیست؟ 2ـ آیا معرفت شهودی از منظر قرآن و روایات اعتبار و حجیت معرفتشناختی دارد؟ برونداد نوشتار حاضر که مبتنی بر روش نقلیـ عقلی است، در علل دستیابی به کشف و شهود عبارتند از: عبودیت، تقوی و طهارت، شرح صدر، مراقبت نَفْس، عمل صالح، شهود، فقر وجودی و اخلاص که با یک مقدمه، در دو قسمت با ذکر نمونههایی از مکاشفات و مشاهدات عرفانی بررسی میکنیم.
حسین هنرخواه؛ عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی
چکیده
در شش آیهی قرآن کریم، بهشت با عنوان «ارث» توصیف شده است. هر ارثی از سه رکن وارث، موروثٌمنه و میراث تشکیل شده است، که مصداق وارث و میراث در آیات مذکور، به ترتیب عبارتند از: مؤمنان و بهشت، اما نسبت به موروثٌمنه، میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر اساس روایات بر این باورند که کافر، موروثٌمنه است؛ یعنی مؤمنان ...
بیشتر
در شش آیهی قرآن کریم، بهشت با عنوان «ارث» توصیف شده است. هر ارثی از سه رکن وارث، موروثٌمنه و میراث تشکیل شده است، که مصداق وارث و میراث در آیات مذکور، به ترتیب عبارتند از: مؤمنان و بهشت، اما نسبت به موروثٌمنه، میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر اساس روایات بر این باورند که کافر، موروثٌمنه است؛ یعنی مؤمنان جایگاه کفار در بهشت را به ارث میبرند. برخی دیگر معتقدند که انسان بهشت را از اعمال خود به ارث میبرد. بسیاری از مفسران بر اساس پیشفرضِ عدم انطباق معنای ارث بر بهشت، این واژه را بر یکی از معانی مجازی- همچون: اعطاء، بقاء و مالکیت- حمل کردهاند. این پژوهش با تحلیل و بررسی آیات، به این نتیجه دست یافته است که موروثٌمنه، خداوند متعال است با این توضیح که مؤمنان، با ایمان و اعمال صالح خود با خداوند پیوند معنوی برقرار کرده، و نتیجه این پیوند آن است که بهشت را از خداوند به ارث میبرند.
قرآن و معارف قرآنی
کاوس روحی برندق؛ سحر صدری؛ علی حاجی خانی
چکیده
مباحث مربوط به زندگی پس از مرگ از پیچیدهترین مباحث الهیاتی است. بحث از آثار اعمال انسان در زندگی پس از مرگ و در جهان آخرت بخش مبسوطی از این مباحث را تشکیل میدهد. دربارۀ بحث عمل انسان در آخرت مباحث گوناگونی مطرح است که برخی از آنها عبارت است از: تمثل اعمال در قبر، حسابرسی اعمال و کیفیت آن، وزن کردن اعمال و کیفیت ارائه جزای اعمال در ...
بیشتر
مباحث مربوط به زندگی پس از مرگ از پیچیدهترین مباحث الهیاتی است. بحث از آثار اعمال انسان در زندگی پس از مرگ و در جهان آخرت بخش مبسوطی از این مباحث را تشکیل میدهد. دربارۀ بحث عمل انسان در آخرت مباحث گوناگونی مطرح است که برخی از آنها عبارت است از: تمثل اعمال در قبر، حسابرسی اعمال و کیفیت آن، وزن کردن اعمال و کیفیت ارائه جزای اعمال در آخرت. پژوهش حاضر - با استفاده از روش کتابخانهای در گردآوری اطلاعات و روش توصیفی تحلیلی در طبقهبندی دادهها و شیوۀ انتقادی در ارزیابی دیدگاهها- پس از گردآوری و ساماندهی و تبیین آراء مفسران شاخص و معاصرانه قرآن در تبیین کیفیت رابطه عمل و جزای اعمال در آخرت، به این نتیجه دست یافتهاست که پنج دیدگاه: الف) حضور صحیفه اعمال (نفی حضور خود عمل، ب) دیدن جزای اعمال، ج) ثواب و عقاب به نفس اعمال و اخلاق نیک و بد، د) از بین رفتن صورت دنیوی و ظاهر شدن صورت اخروی، هـ) حقیقی بودن رابطه عمل با جزا در آخرت و نفی رابطه اعتباری میان آنها در این زمینه مطرح است، سپس به ارزیابی دیدگاهها پرداخته و در بحث نوآورانه با تحقیق در آیات قرآن کریم در این زمینه به سیزده دسته از آیات و تحلیل آنها، در نهایت با تطبیق دیدگاههای فوق با آیات قرآن به این نتیجه نهایی رسیده است. دیدگاه سوم و پنجم یعنی دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی با توجه به اینکه با دستههای بیشتری از آیات قرآن کریم سازگاری دارد و ترکیب این دو دیدگاه که هر کدام به جنبه خاصی از پاسخ مسأله تحقیق پرداختهاند، دیدگاه ششم و دیدگاه موجه در پاسخ مسأله تحقیق میباشد و سایر دیدگاهها با ظواهر آیات سازگار نبوده و یا حداقل با دستههای کمتری از آیات سازگار است.
محمد جواد فلاح
چکیده
اصول اخالقی در نظام های اخالقی ضمن آن که می تواند خط و مشی اخالقی آن نظام را سامان دهد در حل چالش های اخالقی نیز کارگشاست. نظام های اخالقی بر اساس نوع نظریه اخالقی خود اصول اخالقیرا پیشنهاد می دهند که گاهی اصول مشترک همه نظام های اخالقی است. این مقاله با هدف استخراج اصول اخالقی قرآن با رویکرد فرا اخالقی سامان یافته است. بررسی و تحلیل ...
بیشتر
اصول اخالقی در نظام های اخالقی ضمن آن که می تواند خط و مشی اخالقی آن نظام را سامان دهد در حل چالش های اخالقی نیز کارگشاست. نظام های اخالقی بر اساس نوع نظریه اخالقی خود اصول اخالقیرا پیشنهاد می دهند که گاهی اصول مشترک همه نظام های اخالقی است. این مقاله با هدف استخراج اصول اخالقی قرآن با رویکرد فرا اخالقی سامان یافته است. بررسی و تحلیل آموزه های قرآن و روایاتاسالمی – که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است- نشان می دهد می توان بر اساس شاخص های لفظی چون هیئت و ماده وشاخصه های محتوایی چون تاکید، فراوانی ، تکرار و تقدیم، به مهم تریناصول اخالقی مورد نظر آموزه های دینی دست یافت. این اصول ضمن برخورداری از ویژگی هایی چون جامعیت ، هدفداری، سازگاری، برخورداری از اولویت و پایه ای بودن برای اخالق نقش هدایت گریاخالقی مومنان را ایفاکرده در برخی چالش ها و موقعیت های دشوار اخالقی کارگشا هستند.
قاسم فائز؛ عماد صادقی؛ ابوذر خیراندیش
چکیده
یکی از سُوَر اختلافی از نظر مکّی و مدنی بودن، سورة عادیات است که اگر مکان نزول سوره تعیین گردد، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش بسزایی دارد. برخی از مفسّران به دلیل سوگندهای ابتدایی در باب اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانستهاند که در مدینه واجب شده است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذاتالسّلاسل بیان کرده، آن را مدنی دانستهاند. ...
بیشتر
یکی از سُوَر اختلافی از نظر مکّی و مدنی بودن، سورة عادیات است که اگر مکان نزول سوره تعیین گردد، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش بسزایی دارد. برخی از مفسّران به دلیل سوگندهای ابتدایی در باب اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانستهاند که در مدینه واجب شده است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذاتالسّلاسل بیان کرده، آن را مدنی دانستهاند. امّا با دقّت در اسلوب سوره که به سبک سُوَر مکّی نازل شده است و روایات صحیح در باب مکّی بودن سوره، مشخّص میشود که این سوره مکّی است و آیات ابتدایی سوره که دربارة جنگ است و ربطی به جهاد ندارد که در مدینه نازل شده باشد. همچنین دلیل دیگر بر مکّی بودن سوره، بحث محتوایی آن است که در آن سخن از معاد و قیامت به میان آمده که خود از ویژگیهای سُوَر مکّی است و در نقلی موثّق از امام علی(ع) آمده که عادیات وصفی برای شتران در حجّ است. حال اگر «عادیات» به معنای «اسب» باشد، باز به معنای «اسب جنگی» است که با اسب جهادی متفاوت است؛ زیرا اسب جنگی در فرهنگ جاهلیّت در میان اهل مکّه از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است.
کاوس روحی برندق؛ لیلا مرادی
چکیده
وهّابیّت در موضوعات گوناگون دیدگاههای ویژهای جدا از سایر مذاهب و فرقههای اسلامی دارد. یکی از باورهای خاصّ این فرقه، اختلاف در تبیین مسائل مرتبط با امامت و اولیای الهی است که با تکیه بر مبانی خاص در تعریف شرک و مصادیق آن شکل گرفته است. وهّابیّت با نفی نظام علّی و معلولی، واسطة فیض بودن ائمّة اطهار(ع) را انکار میکنند و در نتیجه، ...
بیشتر
وهّابیّت در موضوعات گوناگون دیدگاههای ویژهای جدا از سایر مذاهب و فرقههای اسلامی دارد. یکی از باورهای خاصّ این فرقه، اختلاف در تبیین مسائل مرتبط با امامت و اولیای الهی است که با تکیه بر مبانی خاص در تعریف شرک و مصادیق آن شکل گرفته است. وهّابیّت با نفی نظام علّی و معلولی، واسطة فیض بودن ائمّة اطهار(ع) را انکار میکنند و در نتیجه، مواردی مانند تبرّک و توسّل به ائمّه(ع) و شفاعتخواهی از ایشان را شرک و زیارت قبور آنان را بدعت میدانند. این مقاله با هدف نشان دادن انحراف بنیادین این فرقه در تحلیل مسئلة شرک، با تأکید بر دیدگاههای علاّمه طباطبائی(ره) به نقد آن پرداخته است و به این نتیجه رسیده که اندیشههای سُست غیرعقلانی وهّابیّت موجب شده است که علمای مدافع این فرقه، تعریف نادرستی از مصادیق شرک و توسعه در دامنة آن ارائه دهند. با رجوع به آراء و دیدگاههای علاّمه طباطبائی در تفسیر المیزان بهآسانی میتوان به باورهای نادرست وهّابیّون در باب مصادیق آگاهی پیدا کرد و بسیاری از اعمال صحیح، مانند تبرّک و توسّل به انبیا و اولیای الهی، درخواست شفاعت از آنان، زیارت قبور آنان و سوگند یاد کردن به غیر خدا را از محدودة شرک خارج نمود.
قرآن و معارف قرآنی
روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریفنما مقبولیت نداشته و بهطور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارشها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل میشود و اندیشۀ تحریفناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه میسازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت ...
بیشتر
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریفنما مقبولیت نداشته و بهطور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارشها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل میشود و اندیشۀ تحریفناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه میسازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت اعتبار با تحریف قرآن در کلام آخوند محمدکاظم خراسانی(متوفی 1329ق) فقیه و اصولی صاحب کتاب کفایهالأصول، از جمله این موارد است که منجر به ایجاد شائبه شده لذا پرداختن به آن و بازخوانی و تحلیل دیدگاه این اندیشمند شیعی در مسأله تحریفپذیری قرآن را از اهمیت ویژهای برخوردار میسازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی رویکرد کلی عقلگرایانۀ آخوند خراسانی و مبانی او در بیان حجیّت ظواهر کتاب معرفی و وجوه استدلال آخوند در باب روایات تحریفنما شناسانده شده است. یافتههای مقاله حکایت از سوء برداشت منتقدین از دیدگاه آخوند خراسانی نسبت به روایات تحریفنما دارد و این در حالی است که مرحوم آخوند انگارۀ تحریف قرآن را کاملاً بیاعتبار میداند. وی در بیان حجیت ظواهر الفاظ قرآن، با طرح فرض محتمَل بر تحریف به نقصان، آنرا صرفاً نوعی علم اجمالیِ غیر منجِّز و نیز فاقد معزِّریت میداند که اساساً حجت نبوده و طبعاً لطمهای نیز به سلامت اعتبار ظواهر قرآن وارد نمیسازد. بر این اساس، بحث آخوند ارتباطی با پذیش اعتبار روایات تحریفنما نداشته و اینگونه وجود دلیل عقلی بر این مسأله را طرح و رد میسازد. اعتقاد به اصل عدم تحریف قرآن کریم در میان شیعه بویژه مرحوم آخوند خراسانی غیر قابل انکار است.
سعدی مویدی؛ عنایت الله شریفی
چکیده
نوشتة حاضر پیرامون دو محور «حکمت» و «جمال» و نسبت آن دو با یکدیگر در قرآن فراهم آمده است. حضور مکرّر در قرآن دو واژة مذکور، جایگاه آنها را تصدیق میکند و همین تکرار و تأکید از وجوه مختلف و طیّ آیات عدیده، بررسی هر یک از این دو واژه را ضروری میکند. امّا علیرغم اهتمام قرآنپژوهان، آنچه مغفول مانده، نسبت بین این دو واژه است ...
بیشتر
نوشتة حاضر پیرامون دو محور «حکمت» و «جمال» و نسبت آن دو با یکدیگر در قرآن فراهم آمده است. حضور مکرّر در قرآن دو واژة مذکور، جایگاه آنها را تصدیق میکند و همین تکرار و تأکید از وجوه مختلف و طیّ آیات عدیده، بررسی هر یک از این دو واژه را ضروری میکند. امّا علیرغم اهتمام قرآنپژوهان، آنچه مغفول مانده، نسبت بین این دو واژه است که در این مقام با تأمّل و تدبّر عمیقتر در قرآن به این معجزة عمیق قرآنی دست یابیم. در منظومة فکری قرآن، حکمت و جمال نه تنها دو سیّارة دور افتاده از هم نیستند، بلکه به طور وثیقی به یکدیگر مربوط و وابستهاند. هنر قرآن در این است که در ساختار خللناپذیر خود معنایی شگرف و معجزهآسایی عرضه میدارد که در بسیاری اوقات، از نگاه سطحی دور میماند و هنرمند کسی است که به کشف چنان روابط پنهان و ناملموسی نائل آید. از این رو، برای دستیابی به چنین هدفی با مراجعه به قاموسها، معنای لغوی هر یک را به دست آوردیم و آنگاه بر بنیاد تفاسیر معتبر، بهترین معنا را مشخّص کردیم و در نهایت، از نسبت شگرف بین آن دو که در کلام وحی به خوبی یادآوری شده، پرده برداشتیم.
نبی الله صدری فر؛ محمد رضا ضمیری؛ محمد مولوی
چکیده
به «سنت تغییر» در آیة P... إِنَّ اللَّهَ لا یغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...O اشاره شدهاست و در دوران معاصر، همواره مورد توجه مفسران اجتماعی نیز بودهاست. این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیین دقیق «سنت تغییر» بر اساس آیة 11 سورة رعد، به مقایسة دیدگاه مفسران اجتماعی بپردازد. ...
بیشتر
به «سنت تغییر» در آیة P... إِنَّ اللَّهَ لا یغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...O اشاره شدهاست و در دوران معاصر، همواره مورد توجه مفسران اجتماعی نیز بودهاست. این نوشتار بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیین دقیق «سنت تغییر» بر اساس آیة 11 سورة رعد، به مقایسة دیدگاه مفسران اجتماعی بپردازد. بررسی دیدگاهها نشان میدهد تعریف و تبیین دقیق «سنت تغییر» مبتنی بر تفسیری است که دربارة «ما»ی موصوله ارائه میشود. در این زمینه، دو دیدگاه هست: اول آنکه «ما»ی موصولة اول به «نعمت» و «ما»ی موصولة دوم به «معاصی» بازمیگردد. در نتیجه، سنت تغییر، «تبدیل از وضعیت مطلوب به نامطلوب» معنا میشود. در دیدگاه دوم، «ما»ی موصولة اول به «نعمت و نقمت» و «ما»ی موصولة دوم به «معاصی و بازگشت از معاصی» معنا میشود. در نتیجه، سنت تغییر به «تبدیل از وضعیت مطلوب به نامطلوب و برعکس» معنا میگردد. از این رو، در تبیین آیه، گروه اول این آیه را با آیة 53 انفال قید زدهاند و معنای خاصی ارائه دادهاند، ولی گروه دوم معنای عام و فراسیاقی از آیه ارائه دادهاند. نتایج نشان میدهد دیدگاه و رویکرد دوم دقیقتر است؛ زیرا در برداشت فراسیاقی از آیه، ثمرات مهمی دریافتنی است؛ از جمله: کشف قوانین اجتماعی از قرآن، طرح سؤال و ارائة پاسخهای قرآنی، ارجاع جامعه به خویش به سبب ناملایمات اجتماعی و مشاهدة نمونههای عملی.
سید محمود طیب حسینی؛ عباس رحیملو
چکیده
آیه 12 سوره طلاق، زمین را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلی این جستار، آن است که نسبت همانند دانستن زمین با هفت آسمان در انتقال پیام آیه به مخاطبان چیست؟ برای تحلیل گفتمان قرآن از همانندی زمین و هفت آسمان، نیاز است وجه شباهت را در این آیه دریافت. قرآنپژوهان در تبیین وجه شباهت زمین با هفت آسمان، دیدگاههای گوناگونی را بیان کردهاند؛ ...
بیشتر
آیه 12 سوره طلاق، زمین را همانند هفت آسمان شمرده است. مسئله اصلی این جستار، آن است که نسبت همانند دانستن زمین با هفت آسمان در انتقال پیام آیه به مخاطبان چیست؟ برای تحلیل گفتمان قرآن از همانندی زمین و هفت آسمان، نیاز است وجه شباهت را در این آیه دریافت. قرآنپژوهان در تبیین وجه شباهت زمین با هفت آسمان، دیدگاههای گوناگونی را بیان کردهاند؛ امّا این دیدگاهها از نظرگاههای مختلف، به ویژه از منظر ساختار متن، با چالشهایی روبرو است. از این رو در این نوشتار، با نگاهی نو به نشانههای درونمتنی آیه، وجه شباهت زمین با هفت آسمان تبیین شد. با واکاوی ساختار آیه نشان داده شد این آیه تاکید میکند که زمین، نه در وجوهی مانند هفت عدد بودن، بلکه در ویژگیِ تحت ربوبیت پیوسته خداوند بودن، شباهت کامل به هفت آسمان دارد. در مجموع به دست آمد این تاکید بر حضور پیوسته خداوند در تدبیر زمین، در برابر باورهای مخاطبان عصر نزول در بارة رابطه خداوند با زمین بوده است. از سویی این تاکید بر ربوبیت خداوند بر زمین، پشتیبان نظریِ دستورهای شرعی سوره طلاق برای امتثال این تکالیف است.
محمد کاوه
چکیده
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او میگردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفتهاند. با توجه به جایگاه بنیانهای هستیشناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سؤال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستیشناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری ...
بیشتر
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او میگردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفتهاند. با توجه به جایگاه بنیانهای هستیشناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سؤال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستیشناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری مستقیم بنیانهای هستیشناختی حکومت در شکل و ساختار حکومت، رفتار حاکم با مردم و مردم با همدیگر دارد. برای پاسخ سؤال پژوهش، به روش توصیفی بنیانهای هر دو کتاب بیان، مقایسه و تحلیل گردیدهاست. یافتههای حاکیست تفاوت بنیانها در دو کتاب، در بخش عالمغیب، برخی مربوط به ارائه جامع و عمیق مبانی مشترک در قرآن و برخی به طرح موضوعات منحصر بفرد قرآن مانند نبوت سلیمان، حکمت، علم نافع زیاد، وجود کارگزاران فرامادی و اعتقاد به معاد است و در بخش عالمشهود تسخیر خاص سلیمان، بینش گسترده فقر مخلوقات مادی و حرکت جهان مادی به سمت خداوند در جهان آخرت، همگی در دو کتاب متفاوت میباشد.
زهره قربانی مادوانی
چکیده
یکی از فعالیت های تعبیری مهم و بنیادی در زبان شناسی شناختی فعالیت شکل و زمینه است که به کمک آن می توان بسیاری از تعبیرات زبانی را مشخص کرد و یا حتی در مورد ترتیب کلمات نیز از آن کمک گرفت. زمینه، آن چیزی است که در بافت جمله از اهمیت بیشتری برخوردار است و شکل همان بافت و سیاق عبارت به شمار می آید. آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که به چندین ...
بیشتر
یکی از فعالیت های تعبیری مهم و بنیادی در زبان شناسی شناختی فعالیت شکل و زمینه است که به کمک آن می توان بسیاری از تعبیرات زبانی را مشخص کرد و یا حتی در مورد ترتیب کلمات نیز از آن کمک گرفت. زمینه، آن چیزی است که در بافت جمله از اهمیت بیشتری برخوردار است و شکل همان بافت و سیاق عبارت به شمار می آید. آیات بسیاری در قرآن وجود دارد که به چندین اسم خداوند با ترتیب خاصی خاتمه می یابند. یکی از آن ترتیب ها ترتیب دو اسم «عزیز» و «حکیم» است. این دو اسم در 45 آیه از قرآن آمده اند که «عزیز» در ابتدا و «حکیم» پس از آن ذکر شده است. با بررسی تمامی این آیات و با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس فعالیت شکل و زمینه مشخص شد که با توجه به بافت آیات، اسم «عزیز» از اهمیت بیشتری برخوردار است از این رو به عنوان «زمینه» در آغاز قرار گرفته است و اسم «حکیم» تحت الشعاع آن و در مقام«شکل» محسوب می شود و بر این نکته تأکید می کند که ربوبیت خداوند با دو اصل مهم همراه است یکی عزت و دیگری حکمت اوست و او معبود قدرتمند و عزیز است که تمامی کارهایش از روی حکمت و تدبیر است.
قرآن و معارف قرآنی
قاسم ترخان؛ علیاصغر هادوینیا
چکیده
از مهمترین سنّتهای تأثیرگذار در پیشرفت جوامع، سنّت ابتلاء است. پرسش اصلی این مقاله آن است که چگونه میتوان با تکیه بر آموزههای قرآنی سنّت ابتلاء را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی - تحلیلی در استنتاج دیدگاه، به پاسخ این پرسش میپردازد. در گام اول سه واژه سنّت، ابتلا و رویکرد شناختی ...
بیشتر
از مهمترین سنّتهای تأثیرگذار در پیشرفت جوامع، سنّت ابتلاء است. پرسش اصلی این مقاله آن است که چگونه میتوان با تکیه بر آموزههای قرآنی سنّت ابتلاء را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی - تحلیلی در استنتاج دیدگاه، به پاسخ این پرسش میپردازد. در گام اول سه واژه سنّت، ابتلا و رویکرد شناختی مفهومشناسی میشود و در گام بعدی سه مصداق سنّت ابتلا (الف. سنّت مداوله با دو زیرشاخه سنّت تمییز و تمحیص؛ ب. سنّت بأساء و ضراء؛ ج. سنّت جعل امامت) با رویکرد شناختی تحلیل میشوند. نتایج حاصله عبارتاند از: الف. جریان سنّت ابتلاء و در کنار آن سنّت مداوله برای شناساندن انسانهاى خبیث از افراد پاک و همچنین خالصکردن مؤمنان از شوائب و ناخالصىهای کفر و نفاق و فسق است که هر دو جنبه شناختی دارند. ب. سنّت بأساء و ضراء نیز که از مصادیق سنّت ابتلاء شمرده میشود، کارکرد شناختی دارد؛ زیرا برای هشداردهی و بیدارسازی امت از خواب غفلت و ارتکاب معصیت و همچنین شناساندن مجاهدین و صابرین به مردم است. ج. غایت قصوی سنّت ابتلاء، برخورداری از مقام امامت است. تحقق این هدف که با مشکلات اختیاری و آگاهانه همراه است، با صبر و شناخت میسر است. در این بین رکن بصیرت و شناخت از اهمیت بیشتری برخوردار است که بدون آن استقامت هم اثر معکوس دارد.
علی غضنفری؛ باب اله محمدی نبی کندی
چکیده
مقاله حاضر به بحث پیرامون توسعه اقتصادی در قرآن کریم میپردازد. در این مقاله ابتدا به تعاریف لغوی توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی، از نگاه دانشمندان، اسلام و قرآن پرداخته شده است و سپس راه کارهایی را که قرآن در زمینه توسعه اقتصادی ارائه داده است و به دو دسته معنوی و مادی (مانند تأثیر تقوی در توسعه اقتصادی، انفاق، نفی ربا به عنوان عامل منفی ...
بیشتر
مقاله حاضر به بحث پیرامون توسعه اقتصادی در قرآن کریم میپردازد. در این مقاله ابتدا به تعاریف لغوی توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی، از نگاه دانشمندان، اسلام و قرآن پرداخته شده است و سپس راه کارهایی را که قرآن در زمینه توسعه اقتصادی ارائه داده است و به دو دسته معنوی و مادی (مانند تأثیر تقوی در توسعه اقتصادی، انفاق، نفی ربا به عنوان عامل منفی در توسعه اقتصادی و . . .) تقسیم میشود، مورد شرح و بررسی قرار میگیرد. آنچه پس از بررسی و تحقیق در این مقاله به دست میآید، این است که توسعه اقتصادی بستگی به افراد جامعه دارد که بتوانند با توجه به تفاسیر ارائه شده از قرآن و داشتن ایمان و اعتقاد به خدا و کتاب وحی آنها را در زندگی و جامعه خود به کار گیرند تا در تمام مراحل زندگی به موفقیت دست پیدا کنند و این رشد و توسعه زمانی اتفاق میافتد که جوامع اسلامی متکی به خود باشند.
فاطمه ژیان
چکیده
در سدههای نخستین تاریخ اسلام، عواملی همچون ممانعت از نگارش و منع از کنکاش در تفسیر آیات،بستر راهیابی روایات اسرائیلی را در تفاسیر فراهم آورد. این واقعیت تلخ تاریخی که اسرائیلیات بوسیلهی مسلماننماهای یهودی و بعضاً مسیحی به عنوان بخشی از دانستههای تفسیری و تاریخی ظهور یافت،موجب شد تا گروهی از تفسیرپژوهان به صرف وجود راویِ ...
بیشتر
در سدههای نخستین تاریخ اسلام، عواملی همچون ممانعت از نگارش و منع از کنکاش در تفسیر آیات،بستر راهیابی روایات اسرائیلی را در تفاسیر فراهم آورد. این واقعیت تلخ تاریخی که اسرائیلیات بوسیلهی مسلماننماهای یهودی و بعضاً مسیحی به عنوان بخشی از دانستههای تفسیری و تاریخی ظهور یافت،موجب شد تا گروهی از تفسیرپژوهان به صرف وجود راویِ یهودی یا مسیحی تبار در طریق روایات تفسیری،این گونه روایات را اسرائیلی و راوی آن را از مروجان اسرائیلیات دانند. یکی از راویان مسیحیتبار که چنین اتهامی وی را نشانه گرفته،عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج مشهور به ابنجریج است. این پژوهش تلاش کرده است تا با روشی توصیفی-تحلیلی به بررسی محتوای تفسیر برجای مانده از ابنجریج در ذیل آیات قصص و با محوریت کتاب جامعالبیان طبری که بیش از سایر تفاسیر بازگو کنندهی تفسیر او است،بپردازد تا در نمایان سازی صحت این اتهام قضاوت درستی را بدست دهد. بررسیها نشانگرآنند که جز در چند مورد محدود،اثری از اسرائیلیات در روایات و آرای تفسیری ابنجریج دیده نمیشود و ارتباطات علمی و نقل ابنجریج از راویان اسرائیلیات اندک است و لذا نمیتوان او را قطب و مرجع عمدهی انتشار اسرائیلیات در منابع تفسیری دانست.
سهراب مروتی؛ فریبا بهروز
چکیده
«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روانشناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی همزمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداختهاست و ارتباط مفهومی آن را با واژههای جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کردهاست ...
بیشتر
«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روانشناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی همزمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداختهاست و ارتباط مفهومی آن را با واژههای جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کردهاست تا حوزۀ معنایی و مفاهیم پیرامونی آن بازشناخته شود. از آنچه در متن مقاله بیان شد، میتوان گفت اعتماد به نَفْس به عنوان یک موهبت از ناحیۀ خداوند، به معنای ایمان و اتکا به تواناییها و استعدادهای واقعی خویش بر مبنای تقوی و توکل بر خداست که فراتر از معنایی است که لغویون و روانشناسان میگویند.
ابراهیم ابراهیمی؛ فاطمه دست رنج
چکیده
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راههای دستیابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه مییابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو ...
بیشتر
تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راههای دستیابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه مییابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو شناخت روابط مفهومی این واژه و بسامد بالای همنشینی «ربّ» و «إغواء» نظامی تصویری، نمایان میشود که موجی از تفکر را میآفریند. محورهای دوگانهای که اشتقاقات واژه «إغواء» در آن استعمال شده یعنی صحنه إعتذار مجرمان در پیشگاه الهی و داستان ابلیس و خروج او از بهشت، تصویرگر نظام فرمانروایی مطلق خداوند است. مفهوم این ریشه واژه، قدر مشترک معانی سامی و عربی یعنی فرو افتادن، طرد شدن است. این واژه علاوه بر داشتن رابطه همنشینی با إضلال و عصی، نوعی هم معنایی نیز با واژگان مذکور دارد. تقابل معنایی این واژه با مفهوم «رشد» نیز حاکی از نوعی بار عاطفی در آن است، به این مفهوم که فرو افتادن و ساقط شدن معنوی و مقامی را تأکید میکند.
عبدالجبار زرگوش نسب
چکیده
این نوشتار به تعارض ظاهری بین آیة دوم سورة نور که بر جَلد مرتکب زنا دلالت دارد، با دو آیة 15 سورة نساء که بر حبس زن زناکار در خانه دلالت دارد و آیة 16 همان سوره که دال بر اذیت و آزار مرتکب فاحشه است، میپردازد و ضمن ارائة راه حل تعارض نحوة جمع کردن بین حبس در خانه به قصد پیشگیری از ارتکاب مجدد عمل زشت زنا و حد به عنوان مجازات جرم بیان میکند. ...
بیشتر
این نوشتار به تعارض ظاهری بین آیة دوم سورة نور که بر جَلد مرتکب زنا دلالت دارد، با دو آیة 15 سورة نساء که بر حبس زن زناکار در خانه دلالت دارد و آیة 16 همان سوره که دال بر اذیت و آزار مرتکب فاحشه است، میپردازد و ضمن ارائة راه حل تعارض نحوة جمع کردن بین حبس در خانه به قصد پیشگیری از ارتکاب مجدد عمل زشت زنا و حد به عنوان مجازات جرم بیان میکند. همچنین، منظور از «سبیل» که راه نجات و رهایی از حبس خانگی در آیة 15 سورة نساء است، تبیین میگردد. به عقیدة برخی از علما، آیة 16 ناسخ آیة 15 میباشد و به نظر بعضی دیگر، آیة 2 سورة نور هر دو آیه را نسخ کردهاست. در مقابل اینان، گروهی دیگر با استناد به متفاوت بودن موضوع در آیات سهگانه، هر گونه نسخی را نفی کردهاند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، چنین نتیجه گرفته شده که نه نسخی صورت پذیرفتهاست و نه برای حل مشکل نیازی به نسخ خواهد بود.
حسین حسن زاده
چکیده
چکیده:هدف این مقاله ارائه مدلی برای سازماندهی معارف قرآن است که بتوان به آسانی از این طریق به محتوای مورد نظر در حوزه معارف قرآن دست یافت. سؤال پژوهش این است که در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات و فضای مجازی است آیا این امکان وجود دارد که معارف قرآن به گونهای مدیریت و سازماندهی شود تا کاربران و محققان بتوانند اطلاعات مورد نظر خود ...
بیشتر
چکیده:هدف این مقاله ارائه مدلی برای سازماندهی معارف قرآن است که بتوان به آسانی از این طریق به محتوای مورد نظر در حوزه معارف قرآن دست یافت. سؤال پژوهش این است که در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات و فضای مجازی است آیا این امکان وجود دارد که معارف قرآن به گونهای مدیریت و سازماندهی شود تا کاربران و محققان بتوانند اطلاعات مورد نظر خود را در حوزه معارف قرآن با ویژگی سهولت، سرعت، دقت، جامعیت و مانعیت بازیابی کرده و با استفاده از تکنولوژی رایانه نقشهای جامع و کامل از کلیت معارف قرآن و یا نسبت به موضوعی خاص از این حوزه را ترسیم نمایند؟ برای دستیابی به این هدف و با روش توصیفی و تحلیلی،سعی شده است آنتولوژی یکی از موضوعات معارف قرآن یعنی موضوع «بسمله» تدوین گردد. یافته تحقیق بیانگر آن است که تدوین آنتولوژی بسمله سبب گشته تا ارتباط وجود شناختی این مفهوم با مفاهیم، موضوعات و عناوین دیگر هویدا گردد و در نتیجه، فهم جامعتر و کاملتری از حقیقت بسمله به دست آید؛ بدیهی است فهم یک مسئله، بدون توجه به موضوعات مرتبط با آن و نیز کشف دقیق، صریح و شفاف ارتباط میان مفاهیم ، فهم ناقصی است. موضوعات مرتبط با بسمله که از طریق آنتولوژی بسمله، کشف گردیده است عبارتند از: مسئله نجات، تجوید ،قرائت و قُرّاء، ابتدا و انتهای سوره، اسم الهی و اسم اعظم، جهر و اخفات نماز، صحت و بطلان نماز، پذیرش و رد دعا ، صحت و بطلان عمل، ادب سخن با پروردگار و...