نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شیما حمیدى ¹
• علیرضا قائمی نیا ²
• محمدعلی رضایی اصفهانی ³

¹ دانش آموخته گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی قم، قم، ایران

² دانشیار گروه معرفت شناسی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

³ استاد گروه علوم قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیه قم، قم، ایران

چکیده

نشانه­شناسی دانشی است که به بررسی نظام­های نشانه­ای نظیر زبان­ها می­پردازد. قرآن کریم نیز به عنوان مجموعه­ای از نشانه­های زبانی از این منظر مورد بررسی قرار می­گیرد. این دانش همانند ابزاری توانمند از طریق ارائه تحلیل­های ساختاری به فهم دلالت­های متن یاری می­رساند. مدل­های ارتباطی یکی از ارکان­های مهم در تحلیل­های زبان­شناسی به شمار می­رود. در این میان مدل ارتباطی یاکوبسن یکی از مدل­های مطرح در حوزه مطالعات نشانه­شناسی به شمار می­رود. در این مدل ارتباطی، به بررسی نقش­های زبانی بر اساس عناصر اصلی تشکیل دهنده ارتباط پرداخته می­شود. در این پژوهش با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به تحلیل نشانه­شناختی واژه «آیه» در قرآن در مصادیق نشانه­های آفاقی، انفسی، معجزه و عبارت زبانی در قالب مدل ارتباطی یاکوبسن پرداخته می­شود و دلالت­های آن استخراج می­گردد. بررسی کارکردهای زبانی واژه «آیه» در مصادیق گوناگون با استفاده از مدل ارتباطی یاکوبسن در نشانه­شناسی ویژگی­های مشترکی نظیر جنبه غیبی­ داشتن، تأمل و کارکرد ارجاعی مشترک را برای رمزگان­ اثبات می­نماید و دو سطحی بودن (دنیوی و اخروی) نشانه­ها را به نمایش می­گذارد.

کلیدواژه‌ها

• قرآن
• نشانه‌شناسی
• آیه
• مدل ارتباطی
• یاکوبسن

موضوعات

• قرآن و معارف قرآنی

عنوان مقاله [English]

l

نویسندگان [English]

• Shima Hamidi ¹
• alireza qaeminia ²
• MohammadAli Rezaei Isfahani ³

¹ Graduate of the Department of Quranic and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Qom, Iran

² Associate Professor, Department of Epistemology, Research Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran

³ Professor of the Department of Quranic and Hadith Sciences, Al-Mustafa Al-Alamiya Society, Qom, Qom, Iran

چکیده [English]

Semiotics is the science that studies sign systems such as languages. The Holy Quran is also considered a collection of linguistic signs and is examined from this perspective. Communication models are one of the important pillars of linguistic analysis. Jacobsen's communication model is one of the models in the field of semiotics. In this communication model, language maps are examined based on the main elements of communication. In this research, the word "Ayeh" in the Qur'an is analyzed in the examples of aphasic, psychic, miraculous, and linguistic signs in the form of the Jacobsen communication model, and its implications are extracted. The sender must use signs to communicate with the receiver. Signs also have meanings that are connected to each other in terms of communication. Examining the linguistic functions of the word "Ayeh" in various instances by using Jacobsen's communication model in semiotics proves common features such as having the occult aspect, reflection, and common referential function for cryptography

کلیدواژه‌ها [English]

• Quran
• semiotic
• Ayeh
• communication model
• Jacobson