نقد مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی»

محمدرضا شاهرودی؛ محمد سعید انصاری

دوره 9، شماره 33 ، تیر 1397، ، صفحه 67-94

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.35213.1764

چکیده
  این مقاله به نقد پنج مورد از مباحث مقالۀ «آدم و فرشتگان، بررسی عناصر اساطیری در مآخذ اسلامی» اثر پژوهشگر یهودی، «چیپمن» می‌پردازد. چیپمن از منابع یهودی و برخی مصادر اهل سنت استفاده‌ کرده‌است و نتیجه‌ گرفته‌ که در مقایسۀ روایات مطروحه در مآخذ اسلامی با میدراش یهودی، مشخص‌می‌شود منابع اسلامی، استنباط اسطوره‌ای فراگیرتری ...  بیشتر

راهبرد قرآن‌کریم و روایات در کاهش رنج‌های بشری

علی شریفی؛ مهدی رضائی

دوره 9، شماره 35 ، اسفند 1397، ، صفحه 67-98

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.42295.1909

چکیده
  آنچه که وقوع رنج را در زندگی بسیار بحران ساز میکند «بی‌معنا» بودن رنج است. از جانب یک فرد مسلمان رنجهایی که برای او رخ میدهند در قالب قرآن، سنت و آموزههای آنها، معنادهی میشوند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مسئله رنج و معنای آن، از منظر قرآن و روایات پرداخته است. قرآن و روایات با ارائه تفاسیر و آموزههای ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تحلیل انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی بر محور آیۀ 31 سورۀ یونس

محمد باقر پورامینی

دوره 14، شماره 54 ، مهر 1402، ، صفحه 67-89

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.76085.2880

چکیده
  سلفیان ضمن تقسیم‍بندی توحید ربوبی و الوهی، بر باورمندی مشرکان بر توحید ربوبی اصرار دارند و آسیب بزرگ آنان را شرک عبادی می‍دانند و با استناد به آیه ۳۱ سورۀ یونس و آیات مشابه، مسلمانان را به دوری از توحید در عبادت و افتادن در گرداب شرک متهم می‍کنند. مسئله اصلی این نوشتار بررسی انتقادی موحد انگاری مشرکان در توحید ربوبی از سوی سلفیون ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ویژگی‌ها و رویکردهای قصاصون در حوزۀ تفسیر قرآن در سده‌های اولیۀ اسلامی

علی اصغر اصغری ولوجائی؛ سید حسین حسینی کارنامی

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 67-96

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.67845.2610

چکیده
  یکی از ابزارها و اسلوب‌های کلامی تأثیرگذار و کارآمد در انتقال مفاهیم و تجارب اممکه پیشینه‌ای کهن دارد، قصه و قصه گویی است. در جامعه‌ی اسلامی، این فن، صبغه دینی یافت و قصاصون یهودی تازه مسلمان، آموزه‌های آئین پیشین (یهودیّت) خود را در لفافه دین اسلام با استفاده از اسلوب قصه گویی، وارد فرهنگ جامعه نمودند. یکی از حوزه هایی که رویکرد ...  بیشتر

اقتباس‌ها و استنادهای قرآنی امام رضا(ع)در حدیث امامت

فتحیّه فتّاحی‌زاده؛ حسین افسردیر؛ عصمت رحیمی

دوره 6، شماره 21 ، شهریور 1394، ، صفحه 69-87

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.3725

چکیده
  «اقتباس» یکی از اَشکال به‌کار‌گیری و تبلور آیات قرآن کریم در کلام معصومان(ع)می‌باشد. مقالة حاضر با هدف بررسی گونه‌های اقتباس و انگیزة به‌کارگیری آن در کلام امام رضا(ع) به رشتة تحریر درآمده است. با توجّه به اینکه قرآن کریم منزلت و مکانتی خاص نزد مسلمانان دارد و بهترین منبع و سرچشمه‌ای است که ائمّه(ع) مضامین عالی و بلند خود را ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ارزیابی فرضیه شناختِ بدنمند در شکل‌گیری مفهوم «مالکیت» در زبان قرآن

زهرا مواظبی؛ ابراهیم ابراهیمی؛ شیرین پورابراهیم

دوره 15، شماره 57 ، مرداد 1403، ، صفحه 69-99

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.78088.2938

چکیده
  شناختِ بدنمند یکی از چارچوب‌های نظری در علوم‌شناختی است که بر اساس آن، شناخت امری جسمانی شده است که از طریق تعامل بین بدن، محیط و ذهن شکل می‌گیرد. این مقوله با بسیاری از مفاهیم انتزاعی قرآن که «مالکیت» یکی از مهم‌ترین آن‌ها است در ارتباط است. در پژوهش حاضر کوشش شده است با شیوة توصیفی– تحلیلی و با رویکرد معناشناسی شناختی، ...  بیشتر

روش‌های اعتماد سازی درنظام حکومتی حضرت محمد (ص)

علی نکونام

دوره 2، شماره 7 ، اسفند 1390، ، صفحه 73-102

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5576

چکیده
  پیامبر گرامی اسلام (ص) الگو و سرآمد انسان‌های تمام دوران‌هاست. یکی از مؤلفه‌های حکومتی آن حضرت ایجاد اعتماد بین حکومت و مردم است که از آن میان می‌توان به روش‌های زیر اشاره کرد: - گسترش فرهنگ اخوت و برادری که از زیباترین جلوه‌های عملی ایمان در حکومت اسلامی است. - پرهیز از تبعیض و برقراری مساوات مورد نظر اسلام که پیامبر اکرم (ص) آن را ...  بیشتر

حجیت روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی علم الهدی

سیدمحمد مرتضوی؛ محمدرضا جواهری؛ محمد حسین حسین پور

دوره 12، شماره 44 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 73-110

https://doi.org/10.22054/rjqk.2021.12609

چکیده
  مسئله این پژوهش، بررسی جایگاه روایات تفسیری از نگاه سیدمرتضی است. از دیدگاه وی، قرائن علم آور اقتضاء می کنند تا خبر واحد نیز مانند خبر متواتر در فرایند تفسیر قرآن دارای اعتبار بوده و بکار گرفته شود.روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و متن محور است و با رجوع به مفاهیم اساسی در آثار سیدمرتضی علم الهدی به عنوان چهره برجسته متکلم شیعی در قرن ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم

سید علی حسینی زاده؛ سید محمود طیب حسینی

دوره 14، شماره 53 ، تیر 1402، ، صفحه 73-100

https://doi.org/10.22054/rjqk.2023.44471.2760

چکیده
  اساسی‌ترین واژه در قرآن کریم دال بر مفهوم خانواده واژه «اهل» است. مقاله حاضر در صدد است با روش تحلیل و توصیف، و با بررسی کاربردهای لغوی و قرآنی واژه «اهل» معنای اساسی آن و گستره مفهومی آن را کشف کرده و بر اساس آن «اهل» در آیه 6 سوره تحریم را بازتفسیر کند. نتایج حاصل از تحقیق آن است که از میان 5 معنای بیان شده برای «اهل» ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
Intertextual and Conceptual Chaining in Punishment and Mercy Narratives: A Study of Surah al-Naml

Abolfazl Horri

دوره 15، شماره 58 ، مهر 1403، ، صفحه 73-102

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.81005.2998

چکیده
  This study explores the intertextual relationships and conceptual chaining present in the punishment and mercy narratives of the four stories in Surah al-Naml. The primary objective is to identify and analyze the conceptual and semantic links that unify the stories within this chapter of the Quran. Employing a qualitative approach, the research utilizes content analysis and thematic analysis to investigate the narratives’ conceptual and textual connections at both micro and macro levels. The data comprises the verses related to the four stories in Surah al-Naml, analyzed through a comparative ...  بیشتر

الگوی اخلاقی قرآن در برخورد با انحراف‌های اخلاقی (با تأکید بر دورة جوانی)

محمد جواد فلاح؛ مبشره نصیری سوادکوهی

دوره 7، شماره 27 ، اسفند 1395، ، صفحه 77-105

https://doi.org/10.22054/rjqk.2017.7733

چکیده
  در این پژوهش، به الگوبرداری از اصول و شیوه‌های برخورد قرآن با انحراف‌های اخلاقی پرداخته شده‌است تا بتوان بر اساس آن به شیوة متفاوت و اثربخش از دیگر شیوه‌های کنش متقابل با ناهنجاری‌های بعضاً شدید اخلاقی دست یافت؛ چراکه قرآن با جامعیت و فراشمولی خواندن خویش، در همة عصرها قابلیت ارائه الگوهای مناسب اخلاقی و اجرایی شدن آن‌ها را تضمین ...  بیشتر

بازشناسی تطبیقی مفهوم قول و نطق موجودات از منظر مفسران با تکیه بر تفاسیر التبیان، مجمع البیان و المیزان

رحمان عشریه؛ حسین عباسی؛ مجتبی قاسمی

دوره 10، شماره 37 ، شهریور 1398، ، صفحه 77-104

https://doi.org/10.22054/rjqk.2019.45108.1928

چکیده
  آنچه از قرآن و روایات اهل بیت(ع) به دست می‌آید این است که هر موجودى در عالم خود سهمى از عقل و درک و شعور دارد و با زبان خود تسبیح خدا مى‏گوید، بر همین اساس حیات اختصاص به موجودات حیوانی و نباتی نداشته و نطق و سخن گفتن هم مختص به این زبان گوشتی نیست. بنابراین استماع و شنیدن نیز نمی تواند به همین گوش عادی وظاهری اختصاص داشته باشد. هرچند ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
ثبات و تغیّر در معاصی و جرائم شرعی از منظر قرآن کریم

یاسر تک فلاح؛ سید محمد حسن مومنی؛ سیدمحمدعلی امیری

دوره 14، شماره 55 ، دی 1402، ، صفحه 7-122

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.72346.2767

چکیده
  از نگاه قرآن کریم و روایات، نسبت به رفتارهای گوناگون بشری احکامی انشا گردیده که برخی از آنها الزام آور است و انجام آن رفتارها خواه از جنس فعل و خواه ترک فعل، به دلیل نقض و مخالفت با احکام الزامی مستوجب عقوبت و مجازات­هایی گردیده است. ارتکاب رفتارهای مزبور که  مخالفت و نقض احکام شرعی است در ادبیات دینی با عنوان گناه، معصیت و جرم دینی ...  بیشتر

تبیین هندسة علم در اندیشة قرآنی

محمّدحسین خوانین زاده؛ یاسر ملکی

دوره 4، شماره 14 ، آبان 1392، ، صفحه 57-80

https://doi.org/10.22054/rjqk.2014.35

چکیده
  تبیین هندسه علم در اندیشة قرآنی هدف اصلی پژوهش حاضر می‌باشد. روش مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است که مطابق آن، اطّلاعات به دست آمده از کُتُب و منابع، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. یافته‌ها بیانگر آن است که از منظر قرآن کریم، هر نسبت و مواجهه‌ای با علم، به تکامل و تعالی شخصیّت منجر نمی‌شود. از میان نسبت‌های کشف شده از قبیل نسبت حمل، ...  بیشتر

رابطه دعا و فضایل اخلاقی از دیدگاه دین اسلام و عرفان

امرالله معین

دوره 3، شماره 10 ، آذر 1391، ، صفحه 57-78

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5605

چکیده
  از ابتدای خلقت بشر تاکنون، در تمامی ادیان الهی و غیر الهی، انسان معتقد، در عابدانه ترین نقش عبودیت خویش در محضر معبود به عنصر عبادت و از آن میان در خالصانه ترین شکل آن به دعا رسیده است. سخن به گزاف نیست اگر دعا را لب بندگی بدانیم چرا که در تعمقی عمیق یک دعای حقیقی و کامل، مشمول تمامی عناصر خلوص و ایمان است. این مسئله که یک دعا کننده ی واقعی ...  بیشتر

حقوق زن در اسلام و پدیده فمینیسم
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 59-74

https://doi.org/10.22054/rjqk.2010.5531

چکیده
  پدیده فمینیسم در اوایل قرن هفدهم به عنوان جنبش استیفای حقوق زمانی ظهور کرد و به جای دفاع از حقوق واقعی زنان، به استفاده ابزاری از آنان می پردازد و دارای پیش فرض های ناصوابی -همچون پست انگاشتن نقش های زنانه، اعتقاد به مردواره بودن زنان (مردانگی زن)، حذف مردان از جامعه و انتقال اختیار امور به دست زنان و در واقع زن گرایی شورشی – می باشد ...  بیشتر

«شفاعت» در اسلام

محمد صدقی الانق

دوره 3، شماره 11 ، اسفند 1391، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5598

چکیده
  مقالة حاضر مسألة «شفاعت» در اسلام را مورد بررسی قرار داده است. نتیجة بررسی نشان می‌دهد که شفاعتِ گناهکاران و رفع عِقاب از آنان از تعالیم قرآن واصول مسلّم اسلام است. آیات کریمه و روایات معصومین (ع) با تعابیرگوناگون بر آن مُهر تأکید زده است. از این روی، سَلَف صالح، چه در حیات پیامبر خدا(ص) یا بعد از رحلت آن حضرت، از رسول خدا(ص) شفاعت‌ ...  بیشتر

مصادیق نوآوری‌های تربیتی در قرآن (در محورهای مقایسه، تمثیل و شیوة جلب توجّه)

قاسمعلی کابلی؛ محمد حسین مردانی نوکنده

دوره 4، شماره 12 ، خرداد 1392، ، صفحه 61-80

https://doi.org/10.22054/rjqk.2013.5612

چکیده
  نگاهی اجمالی به قرآن‌کریم مبّین آن است که سراسر آیات قرآن سرشار از نوآوری و ابداع نکات هدایت‌بخش است. بنابراین، بر هر انسان مسلمان فرض است که با تأسّی به قرآن، درس‌های خلاّقیّت و نوآوری‌های تربیتی آن را فراگیرد و آنها را برای شکوفایی امّت واحد اسلام به کار بندد. هدف اصلی این مقالة پژوهشی، تبیین و نشان دادن مصادیق نوآوری‌های تربیتی ...  بیشتر

مصاحبت و مجالست (جایگاه، اهمیت و ضرورت آن در عرفان اسلامی)

علیرضا رضایی سراجی؛ محمد حسین مردانی نوکنده

دوره 2، شماره 6 ، آذر 1390، ، صفحه 65-90

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5570

چکیده
  یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که ...  بیشتر

زیباشناسی و ره آورد هنری پیامبر اسلام

مجتبی مطهری الهامی

دوره 1، شماره 3 ، اسفند 1389، ، صفحه 67-82

https://doi.org/10.22054/rjqk.2011.5545

چکیده
  هنر از بارزترین جلوه های اسرارآمیز فرهنگ بشری و از مظاهر برجسته فرهنگ و تمدن انسانی و یکی از بهترین راه ها برای معرفی دین، حکمت معنوی، عرفانی، فرهنگ دینی و تبیین سیره انبیا برای انسان معاصر است. این نکته ای است که در پژوهش های دینی و در کلام جدید باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر دین شناسی، هنر از مهمترین راههای شناخت و معرفی انبیای الهی، ...  بیشتر

تبیین تطبیقی مبانی نظری، شرعی و اخلاقی اسلام، یهودیت و مسیحیت

بتول واعظ؛ رقیه کاردل ایلواری

دوره 3، شماره 9 ، شهریور 1391، ، صفحه 67-98

https://doi.org/10.22054/rjqk.2012.5591

چکیده
  این پژوهش بر آن بوده است تا برای شناخت دقیق و حقیقی دین اسلام از منظر قرآن، ارکان آن را که عبارت از اصول اعتقادات (توحید، نبوت و معاد)، اخلاق و اخلاقیات و قوانین و مقررات است، با ارکان دو دین الهی یهودیت و مسیحیت به صورت مقایسه‌ای مورد بررسی قرار دهد. از رهگذر این پژوهش، برتری و امتیاز دین اسلام از نظر قرآن که در زمینه اصول و ارکان آن، ...  بیشتر

راهکارهای اخلاقی مقابله با مؤلّفه‌های جاهلیّت در جوامع مُدرن (با تکیه بر قرآن و دعای مکارم‌الأخلاق)

محمد شعبانپور؛ زهرا بشارتی

دوره 4، شماره 15 ، اسفند 1392، ، صفحه 69-93

https://doi.org/10.22054/rjqk.2015.1031

چکیده
  قرآن به مناسبت‌های مختلف، فرهنگ مردمِ عصر جاهلیّت را مورد نکوهش قرار داده است. پندارهای باطل، وضع احکام جاهلانه، تعصّب و تبرّج از مؤلّفه‌های سازندة این فرهنگ به شمار می‌روند. واکاوی آداب و رسوم و قانون‌هایی که بر زندگی بشر امروزی حاکم است، مؤلّفه‌های جاهلیّت را در جوامع مُدرن عصر حاضر آشکار می‌سازد که اسلام‌هراسی، اومانیسم، ...  بیشتر

حجاب و مراحل تشریع آن در قرآن

رقیه صادقی نیری

دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 69-83

https://doi.org/10.22054/rjqk.2010.5538

چکیده
  کند و کاو در آیات حجاب، به صورت یکجا و همه سو، نشان خواهد داد که حکم حجاب یکباره اعلام نشده است بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه بر قلب مبارک پیامبر اکرم ص نازل شده و این موجب تاثیر سریع این اسلام تاثیر بسزایی ایفا کرده و برخی از احکام، گاه در گذر زمان دستخوش تغییرات و تحولاتی گردیده است می تواند به صورت کاربردی در عصر ما هم ...  بیشتر

قرآن و معارف قرآنی
The Anthropological Fundamentals of Self-Awareness and its Educational Functions according to the Holy Quran

enayat sharifi؛ Hossein Sharifi

دوره 15، شماره 56 ، فروردین 1403، ، صفحه 69-88

https://doi.org/10.22054/rjqk.2024.77588.2925

چکیده
  Self-awareness is one of the key issues in life that every individual must possess for progress and advancement in their lives. It is highlighted in the Quran with terms such as insight and self-forgetfulness, and it is based on theological, ontological, and anthropological foundations. Each of these foundations has educational effects. The present study discusses the anthropological foundations of self-awareness in dimensions such as insight, orientation, and values, and aims to address the following questions:What are the cognitive foundations of self-awareness in the Quran, and what are their ...  بیشتر

آزادی عقیده و آزادی بیان با تکیه بر واکاوی تفسیری آیة ﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾

سیّد حسین حسینی کارنامی ا

دوره 5، شماره 19 ، اسفند 1393، ، صفحه 71-90

https://doi.org/10.22054/rjqk.2016.2087

چکیده
  آیة﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾به عنوان یک اصل راهبردی در سرلوحة تعامل نظام مترقّی اسلامبا پیروان دیگر ادیانمطرح و پژوهش پیرامون آن، دررفع بسیاری از ابهام‌های اجرای احکام اسلام راهگشاست. این پژوهش کنکاشی در گسترة کلامی،تفسیری آیة مزبور است که نخست به مفهوم‌شناسی واژه‌های آیه و موارد کاربرد آن در قرآنو آنگاه به تحلیل اقوال مفسّران ...  بیشتر