نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک ، اراک، ایران

2 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک ، اراک، ایران

چکیده

تحلیل معنایی واژگان و شناخت روابط مفهومی بین آنها، یکی از راه‌های دست‌یابی به دقایق معناست، این امر در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام بوده ضرورتی ویژه می‌یابد. در این پژوهش، معنای واژه إغواء برحسب روابط بینامتنی میان واحدهای زبان، با روش تحلیلی و توصیفی بررسی گردید. در پرتو شناخت روابط مفهومی این واژه و بسامد بالای همنشینی «ربّ» و «إغواء» نظامی تصویری، نمایان می‌شود که موجی از تفکر را می‌آفریند. محورهای دوگانه‌ای که اشتقاقات واژه «إغواء» در آن استعمال شده یعنی صحنه إعتذار مجرمان در پیشگاه الهی و داستان ابلیس و خروج او از بهشت، تصویرگر نظام فرمانروایی مطلق خداوند است. مفهوم این ریشه واژه، قدر مشترک معانی سامی و عربی یعنی فرو افتادن، طرد شدن است. این واژه علاوه بر داشتن رابطه همنشینی با إضلال و عصی، نوعی هم معنایی نیز با واژگان مذکور دارد. تقابل معنایی این واژه با مفهوم «رشد» نیز حاکی از نوعی بار عاطفی در آن است، به این مفهوم که فرو افتادن و ساقط شدن معنوی و مقامی را تأکید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The semantics of "Eghva" in the Qur'an, with emphasis on conceptual relationships

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Ebrahimi 1
  • Fatemeh Dastranj 2

1 Humanities faculty,Arak university , Arak , Iran

2 Assistant Professor of Arak University

چکیده [English]

Semantic analysis of words and understanding or recognition the relationships between them is one of the ways to achieve the delicacies of meaning. This is especially important in relation to the Quran, which has various semantic levels and ultimate coherence in vocabulary.in this study meaning of “ اغوا” is analyzed by descriptive and analytical method on base of intertextual relationships. Based on understanding of conceptual relationship of this word, we find a visual system that come from frequent companionship of “رب” and “اغوا”. “The story of the devil and his departure from paradise” and “Justifying of criminal from their behavior in the presence of God” depict the system of absolute divine rule, the dynamic image that creates a wave of thinking. Meaning of “اغوا” is common part of Sami and Arabic meaning of it, means: “falling down “and “rejection”. This word means “اغوا”, in addition to having an affinity with “اضلال” and “عصی” is synonymous of these words. The semantic interaction of “اغوا” with the concept of growth suggests a typical emotional aspect in it, by emphasis on spiritual and positional falling down.
Key words: Eghva, Edlal, Conceptual relations, semantics

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Eghva
  • Edlal
  • Conceptual relations
  • semantics
قرآن کریم.
ابن‌اثیر، مجدالدّین‌بن سعادات. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. تحقیق جلیل مأمون شیحا. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن‌درید اَزدی، أبوبکر محمد. (1987م.). جمهرة اللغة. المحقق رمزی منیر بعلبکی. ط1. بیروت: دار العلم للملایین.
ازهری، محمدبن احمد. (1422ق.). تهذیب‌اللغة. چ1. بیروت: دار المعرفة.
اسفراینی، شاهفوربن طاهر. (1375). تاج‌التراجم فی تفسیر القرآن للأعاجم. تصحیح نجیب مایل هروی و علی‌اکبر الهی الخراسانی. تهران: علمی فرهنگی.
ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل. (1417ق.). المخصص فی اللغة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن‌فارس، ابوالحسن احمد. (1404ق.). معجم مقاییس اللغة. تحقیق عبدالسلام هارون. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان العرب. چ3. بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع ـ دار صادر.
ایزتسو، توشیهیکو. (1378). مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن. ترجمة فریدون بدره‌ای. تهران: فرزان روز.
پالمر، فرانک. (1391). نگاهی تازه به معنی‌شناسی. چ6. ترجمة کورش صفوی. تهران: نشر مرکز ـ کتاب ماد.
تاجدینی، علی. (1382). فرهنگ جاویدان المیزان. چ1. تهران: نشر مهاجر.
جفری، آرتور. (1386). واژه‌های دخیل در قرآن. ترجمة فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). تفسیر تسنیم. قم: نشراسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1379). صورت و سیرت انسان. قم: نشر اسراء.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (1404ق.). تاج‌اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
حرّ عاملی، محمدبن حسن. (1414ق.). تفصیل وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل‌البیت.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌ محمد. (1404ق.). مفردات الفاظ القرآن. تهران: دفتر نشر کتاب.
زبیدی، مرتضی. (1994م.). تاج‌العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
شرتونی، سعید. (1403ق.). أقرب‌الموارد فی فصح العربیة و الشوارد. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
شریف‌الرضی، محمدبن حسین. (1397). نهج‌البلاغه. ترجمة محمد دشتی. قم: ایران.
شفیع‌زاده، مرضیه و همکاران. (1393). «معناشناسی کلمه در قرآن با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی». پژوهش‌های قرآن و حدیث. ش10. صص 99ـ130.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. چ5. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل‌بن الحسن. (1415ق.). مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طوسی، محمدبن حسن. (1409ق.). التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق و تصحیح احمد حبیب قصیر العاملی. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
صفوی، کوروش. (1390). درآمدیبرمعنی‌شناسی. چ4. تهران: سورة مهر.
ــــــــــــــــــــــ . (1391). آشنایی با معنی‌شناسی. چ2. تهران: پژواک کیوان.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1414ق.). العین. قم: اسوه.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1414ق.). القاموس المحیط. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیومی، احمدبن محمد. (1405ق.). المصباح المنیر. چ1. قم: دار الهجرة.
قرشی، علی‌اکبر. (1378). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
کاردان، علی‌محمد و همکاران. (1380). درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی. چ6. تهران: سمت.
مدرسی، محمدتقی. (1377). تفسیر هدایت. ترجمة احمد آرام. مشهد: آستان قدس رضوی.
مزبان، علی‌حسن. (1394). درآمدی بر معنی‌شناسی در زبان عربی. ترجمة فرشید ترکاشوند. چ1. تهران: سمت.
مصطفوی، حسن. (1374). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1369). تفسیر نمونه. قم: دار الکتب الإسلامیة.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1376). کشف‌الأسرار و عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
وزیرنیا، سیما. (1379). زبان‌شناخت. چ1. تهران: قطره.
نهج الفصاحه. (1360). ترجمة ابوالقاسم پاینده. چ13. تهران: انتشارات جاویدان.
هدایت، شهرام. (1384). بررسی زبان شناختی واژه‌هایی از قرآن کریم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Dozy, R. (1927). Supplement DictionariesArabes. Leiden: deuxieme Edition.
Sivan, Edward. (1975). The new Bentam- Megiddo. Hebrew and Englisg Dictionary. London.