نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی اتاق 109

2 دانشجوی مقطع دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

بررسی آراء نو اندیشان معاصر در حوزه مسائل قرآنی، موضوعی در خور اهتمام است. محمد شحرور از نو اندیشانی است که معنایی متفاوت از واژه قرآنی فرقان ارائه نموده است. بر پایه این نظریه، فرقان به معنای ده فرمان تورات بوده لذا به هدف اثبات این دیدگاه به دلایل متعددی همانند: ارتباط آیات بر اساس تکرار واژه فرقان و ارتباط معنایی برخی آیات و ده فرمان استناد شده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- انتقادی واژه فرقان را از نگاه ریشه ای، لغوی، ادبی، قرآنی و تفسیری مورد تحلیل و نقد قرار داده است و در ادامه اثبات نموده که مبانی نظریه شحرور در سه موضوع لغوی(عدم ارتباط ریشه‎ای و معنایی واژه فرقان و ده فرمان)، ادبی(اشتباه در تشخیص واو عطف و ایجاد تکرار زائد) و تفسیری(تناقض در کمیت و کیفیت آیات مورد استناد و ده فرمان) دارای اشکال است لذا کلمه قرآنی فرقان نمی‏تواند معنای مد نظر شحرور را حمل نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical analysis of Mohammad Shahrour's view on the concept of "Furqan" in the Quran; Lexical, literary and interpretive study.

نویسندگان [English]

  • kavous roohi 1
  • Mohammadreza Daftari 2

1 تهران دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی اتاق 109

2 Doctoral student of Qur'anic and Hadith Sciences of Tarbiat Modares University. Tehran. Iran

چکیده [English]

Examining the opinions of contemporary modern thinkers in the field of Quranic issues is a subject worthy of attention. Mohammad Shahrour is a new thinker who has presented a different meaning of the Quranic word furqan. According to this theory, Furqan means the ten commandments of the Torah, therefore, the purpose of proving this point of view is cited for several reasons such as: the connection of the verses based on the repetition of the word Furqan and the semantic connection of some verses and the ten commandments. The present research has analyzed and criticized the word Furqan from the root, lexical, literary, Qur'anic and interpretative point of view with analytical-critical method and further proved that the foundations of Shahrour's theory in three lexical issues (lack of root connection and The word Furqan and the Ten Commandments have some semantic, literary (mistakes in distinguishing v and inflection and creating redundant repetition) and interpretation (contradictions in the quantity and quality of the cited verses and the Ten Commandments), so the Quranic word Furqan cannot convey the meaning intended by Shahrour.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:Furqan: Ten Commandments
  • Shahrur
  • general Furqan
  • special Furqan
قرآن کریم. (1377). ترجمۀ محمدرضا آدینه ‏وند. تهران: نشر اسوه.
آل غازی، عبدالقادر. (1382ق). بیان المعانی. چاپ اول. دمشق: مطبعة الترقی.
آلوسی، محمود بن عبدالله. (1415ق). روح­المعانی فی تفسیر القرآن­العظیم. تحقیق: علی عبدالباری. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن سیده، علی بن اسماعیل. (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. تصحیح: عبدالحمید هنداوی. چاپ اول. بیروت:. دارالکتب العلمیه.
ابن عاشور، محمد طاهر بن محمد. (1984م). التحریر و التنویر. تونس: الدارالتونسیة للنشر.
 ابن عرفه، محمد بن احمد. (2008م). التفسیر. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن عطیه، عبدالحق بن غالب. (1422ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق: محمد عبدالسلام. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 ابن فارس، احمد. (1404ق). مقاییس­اللغه. تصحیح: هارون عبدالسلام. چاپ اول. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
 ابن قیم، محمد بن ابی‏بکر. (1440ق). جلاء الأفهام. تحقیق: زائد­ النشیری. چاپ پنجم. بیروت: دارابن حزم.
 ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان­­العرب. چاپ سوم. بیروت: دارصادر.
 ابوالسعود، محمد بن محمد. (1983م). إرشاد العقل السلیم إلی مزایا القرآن الکریم. چاپ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
 ابوعبیده، معمر بن مثنی. (1381ق). مجازالقرآن. تصحیح: فؤاد سزگین. چاپ اول. قاهره. مکتبة الخانجی.
 ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله. (بی‎تا). الفروق اللغویه. تحقیق: محمد سلیم. قاهره: دار­العلم و الثقافه.
 اخفش، سعید بن مسعده. (1411ق). معانی القرآن. چاپ اول. قاهره: مکتبة الخانجی.
- ازهری. محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة. چاپ اول. بیروت. دارإحیاء التراث العربی.
 اشقر. عمر بن سلیمان. (1410ق). الرسل و الرسالات. چاپ چهارم. کویت. مکتبة الفلاح للنشر و التوزیع.
 بایر ناس، جان. (1396ش). تاریخ جامع ادیان. ترجمه علی اصغر حکمت. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 بلاغی، محمدجواد. (بی‎تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم. بنیاد بعثت.
 بی‎بار، آن ماری. (1395ش). دائرة المعارف مصور مسیحیت (مروری بر راز و رمزهای باوری دو هزارساله). ترجمه حبیب بشیر پور و معصومه انصاری . چاپ اول. تهران: نشر سایان.
 بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. تصحیح: محمد مرعشلی. چاپ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
 تستری، سهل بن عبدالله. (1423ق). التفسیر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 تویجری، محمد بن ابراهیم. (بی‎تا). موسوعة فقه القلوب. بی‏جا: بیت­الأفکار الدولیه.
 ثعلبی، احمد بن محمد. (1422ق). الکشف و البیان. چاپ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
 حَوّی، سعید. (1424ق). الأساس فی التفسیر. چاپ ششم. قاهره: بی‏نا.
 جزائری. نعمت­الله بن عبدالله. (1388ش). عقود المرجان فی تفسیر القرآن. چاپ اول. قم: نور وحی.
 جزائری، جابر بن موسی. (1424ق). أیسر التفاسیر. چاپ اول. مدینه­المنوره: مکتبة العلم و الحکم.
 دان ناردو. (1401ش). پیدایش مسیحیت. ترجمه مهدی حقیقت خواه. چاپ اول. تهران: نشر ققنوس.
 راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات فی ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
 زبیدی، مرتضی. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
 زحیلی، وهبه. (1411ق). التفسیر المنیر. چاپ دوم. بیروت: دارالفکر.
 زمخشری، محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چاپ سوم. بیروت: دارالکتاب العربی.
 سمرقندی، نصر بن محمد. (1416ق). بحر العلوم. تحقیق: عمر عمروی. چاپ اول. بیروت: دارالفکر.
 سمین، احمد بن یوسف. (1414ق). الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 سید مرتضی، علی بن حسین. (1431ق). نفائس التأویل. بیروت: مؤسسة الأعلمی.
 سیوطی، عبدالرحمن بن أبی‏بکر. (1404ق). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. قم: مکتبة آیه­الله المرعشی.
 (1424ق). نواهد الأبکار و شوارد الأفکار. المملکة العربیة السعودیه: جامعه القری.
 شحرور، محمد. (2015م). أم الکتاب و تفصیلها«قراءة معاصرة للحاکمیة الإنسانیة و تهافت الفقهاء و المعصومین. بیروت: دارالساقی.
(2008م). تجفیف منابع الإرهاب. چاپ اول. بیروت: الأهالی للطباعة و النشر و التوزیع.
  (2012م). السّنة الرسولیة و السّنة النبویه. بیروت: دارالساقی.
(2016م). دلیل القراءة المعاصرة للتنزیل الحکیم. بیروت: دارالساقی.
 شعراوی، محمد متولی. (1998م). التفسیر. بیروت: أخبار الیوم.
 شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (1387ش). مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار. چاپ اول. تهران: مرکز البحوث و الدراسات.
 شیخ طوسی، محمد بن حسن. (بی‎تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
 شوکانی، محمد بن علی. (1414ق). فتح القدیر. چاپ اول. بیروت: دارالکلم الطیب.
صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط فی­اللغه. تحقیق: محمد آل‎یاسین. چاپ اول. بیروت: عالم­الکتب.
 صالح،  بهجت عبدالواحد. (1998م). الإعراب المفصل لکتاب الله المرتل. اردن: دار الفکر.
 صدیق حسن خان، محمد صدیق. (1420ق). فتح البیان فی مقاصد القرآن. چاپ دوم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 طباطبایی. محمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی.
 طبرانی، سلیمان بن احمد. (2008م). التفسیر الکبیر. چاپ اول. اردن: نشر أربد.
 طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو.
 طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان. چاپ اول. بیروت: دارالمعرفه.
 طیار، مساعد و جمع من المؤلفین. (1439ق). موسوعة التفسیر المأثور. چاپ اول. بیروت: دار ابن حزم.
 عباس حسن. (بی‎تا). النحو الوافی. بیروت: دارالمعارف.
 فارسی، ابوعلی. (1407ق). المسائل الحلبیات. تحقیق: حسن هنداوی. چاپ اول. بیروت. دارالقلم.
 فتحی، علی. (1388ش). «مبانی قرآنی تفسیر قرآن به قرآن». مجله معرفت. دوره سیزدهم. شماره 136، صص 19-36.
 فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). چاپ سوم. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
فراء، یحیی بن زیاد. (1980م). معانی القرآن. تحقیق: محمد علی نجار. چاپ دوم. قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
 فراهیدی، خلیل بن احمد. (1416ق). الجمل فی النحو. چاپ پنجم. بی‏جا: بی‏نا.
 (1409ق). العین. چاپ دوم. قم: نشر هجرت.
 فضل حسن، عباس. (1437ق). التفسیر و المفسرون؛ أساسیاته و اتجاهاته و مناهجهه فی العصر الحدیث. چاپ اول. اردن: دار النفائس للنشر و التوزیع.
فطانی، فوزی بن عبدالصمد. (بی‎تا). شحرور مفسدا لا مفسّرا. بیجا. مرکز سلف للبحوث و الدراسات.
 فیضی، ابوالفیض بن مبارک. (1417ق). سواطع الإلهام. چاپ اول. قم: دارالمنار.
 قمی، علی بن ابراهیم. (1363ش). التفسیر. تحقیق: طیب موسوی. چاپ سوم. قم: دارالکتاب.
کرباسی. محمد جعفر. (1422ق). إعراب القرآن. چاپ اول. بیروت: مکتبة الهلال.
ماتریدی، محمد. (1426ق). تأویلات أهل السّنه. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
محلی، محمد بن احمد. (1416ق). تفسیر الجلالین. چاپ اول. بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
مصطفوی، حسن. (1430ق). التحقیق فی کلمات القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مقاتل بن سلیمان. (1423ق). التفسیر. تحقیق: عبدالله شحاتة. چاپ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
نهاوندی، محمد. (1386ش). نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن. چاپ اول. قم: مؤسسة البعثه.
واحدی، علی بن محمد. (1415ق). الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق: صفوان دواودی. چاپ اول. بیروت: دارالقلم.
 (1416ق). الوسیط فی تفسیر القرآن الکریم. تحقیق: محمد زفیتی. چاپ اول. قاهره: وزارة الأوقاف.
 هاشمی، علی. (1389ش). «شریعت در مسیحیت». مجلۀ معرفت. سال نوزدهم. دوره چهاردهم. شماره 158، صص135-151.
همدانی، فاضل خان. (1388ش). ترجمۀ کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید). چاپ اول. تهران: انتشارات اساطیر.
هیوم، رابرت. (1391ش). ادیان زنده جهان. ترجمه عبدالرحیم گواهی. چاپ نوزدهم. تهران: نشر علم.