قرآن و معارف قرآنی
روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل می‌شود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت ...
بیشتر
اگرچه در اندیشه غالب الهیات اسلامی، روایات تحریف‌نما مقبولیت نداشته و به‌طور ویژه شیعیان بر این باورند که هرگز در محتوی و الفاظ قرآن کریم تحریف صورت نپذیرفته است، اما برخی گزارش‌ها از اقوال گاه بر پذیرش وقوع تحریف در قرآن از سوی شیعیان حمل می‌شود و اندیشۀ تحریف‌ناپذیری نزد شیعه را دچار خدشه می‌سازد. طرح ادعای علم اجمالی و مساعدت اعتبار با تحریف قرآن در کلام آخوند محمدکاظم خراسانی(متوفی 1329ق) فقیه و اصولی صاحب کتاب کفایه‌الأصول، از جمله این موارد است که منجر به ایجاد شائبه شده لذا پرداختن به آن و بازخوانی و تحلیل دیدگاه این اندیشمند شیعی در مسأله تحریف‌پذیری قرآن را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌سازد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی رویکرد آخوند خراسانی و مبانی او در بیان حجیّت ظواهر کتاب معرفی و وجوه استدلال آخوند در باب روایات تحریف‌نما شناسانده شده است. یافته‌های مقاله حکایت از سوء برداشت منتقدین از دیدگاه آخوند خراسانی نسبت به روایات تحریف‌نما دارد و این در حالی است که مرحوم آخوند انگارۀ تحریف قرآن را کاملاً بی‌اعتبار می‌داند. وی در بیان حجیت ظواهر الفاظ قرآن، با طرح فرض محتمَل بر تحریف به نقصان، آنرا علم اجمالیِ غیر منجِّز و نیز فاقد معزِّریت می‌داند که اساساً حجت نبوده و لطمه‌ای نیز به سلامت اعتبار ظواهر قرآن وارد نمی‌سازد. بر این اساس، بحث آخوند ارتباطی با پذیش اعتبار روایات تحریف‌نما ندارد. اعتقاد به اصل عدم تحریف قرآن کریم در میان شیعه بویژه مرحوم آخوند خراسانی غیر قابل انکار است.
احمد زرنگار؛ سیده زینب حسینی؛ روح الله محمدعلی نژاد عمران
چکیده
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، ...
بیشتر
این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، موجب این سؤال شد که دو گروه مورد بحث با کدام مبانی و ادله به بیان دیدگاه می‌پردازند؟ و نظر برگزیده کدام است؟اعتقاد به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف قرآن یکی از مسائل مهم در حوزه مطالعات علوم قرآنی است. قائلین به توقیفی بودن رسم‌المصحف، هرگونه تغییری در نحوۀ نگارش مصاحف قرآنی را غیر مجاز و به مثابه تحریف در الفاظ قرآن می‌دانند و برای این منظور به بیان ادلّه استناد می‌جویند. در مقابل، نظریه اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی مطرح است که به منظور تسهیل در امر قرائت غیر عرب زبان‌ها و به ویژه برای نوآموزان، تغییر در رسم‌المصحف را جایز می‌دانند و نگارش قرآن براساس رسم قیاسی (رسم‌الاملاء) را پیشنهاد می‌کنند. بررسی مبانی نظری و نقد و تحلیل ادله مطرح شده بیانگر عدم حجیت توقیفی بودن رسم مصحف و جواز تبعیت از قیاس در نگارش قرآن است که ضمن تحلیل تفاوت‌های موجود در رسم المصحف و رسم الاملای متداول و تبیین نقاط ضعف و قوّت هریک از آنها، رسم قیاسی را قول راجح می‌داند.
