مقاله پژوهشی
زهره اخوان مقدم
چکیده
بحث علم‌المناسبه و به تعبیر قدما، مناسبت و به تعبیر متأخرین، نظم و انسجام، و در واژگان و قاموس زبان‌شناسی متن محور، زنجیرمندی و بینامتنیت، از جمله مباحثی است که از بدو نزول قرآن تا عصر حاضر، مورد توجه قرآن‌پژوهان قدیم و جدید مسلمان و غیرمسلمان بوده است. امروزه برخی مستشرقان، معتقدند که قرآن توده‌ای درهم و نامنسجم است. همچنین تکرار ...
بیشتر
بحث علم‌المناسبه و به تعبیر قدما، مناسبت و به تعبیر متأخرین، نظم و انسجام، و در واژگان و قاموس زبان‌شناسی متن محور، زنجیرمندی و بینامتنیت، از جمله مباحثی است که از بدو نزول قرآن تا عصر حاضر، مورد توجه قرآن‌پژوهان قدیم و جدید مسلمان و غیرمسلمان بوده است. امروزه برخی مستشرقان، معتقدند که قرآن توده‌ای درهم و نامنسجم است. همچنین تکرار آیات در قصص قرآنی ناشی از عدم انسجام آیات می‌باشد. پردازش اطلاعات به روش توصیفی– تحلیلی انجام پذیرفته ونتایج حاکی از آن‌است‌که: 1. در سور اولیه مکی، خواننده با قصص تمام و کمال روبرو نیستوفقط، به رخدادهای اصلی آنها اشاره شده‌است؛ 2. اهداف در سوَر اولیه اخلاقی و تربیتی می‌باشد و شیوه بیان قصص، تند و کوبنده و موسیقی یکنواختی برسوره‌ها حاکم‌است؛ 3. بخش‌های روایی و به طریق اولی، قصص مکافات محور با آیات پس‌و‌پیش خود از یک سو و با سایر قصص مکافات محوردر سایر سور و همچنین در سطح کلان، با سیرۀ پیامبر (ص)، روابط بینا- سوره‌ای و بینامتنی دارند؛ 4. آغازین‌های روایی این قصص از یک یا چند الگوی مشترک و فرموله‌شده تبعیت می‌کنند؛ 5. بخش میانی قصص، رخدادهای سازه‌ای را درخود جای‌داده و در واقع، روایتگری قصص به این‌بخش بستگی مستقیم دارد؛ 6. فرجامین روایی قصص، معمولاً با آیه‌ای که ناظربه درس یا پیامی اخلاقی است، به‌پایان می‌آید؛ 7. قصص مکافات محور سور اوایۀ مکی، حامل اولین مراودات کلامی دین اسلام از طریق پیامبر (ص) محسوب می‌شوند، و مینیاتوری از کل قصص قرآنی ارائه داده و زمینۀ ذهنی مخاطبان قرآن را آماده می‌کنند.
