نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه مازندران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد- الهیات و معارف اسلامی-علوم قرآن و حدیث - دانشگاه مازندران

چکیده

اندیشمندان از همان ابتدای نزول قرآن سعی بر فهم و تفسیر قرآن داشته‌اند؛ اما بی‌توجهی و گاه نادیده انگاشتن گونه‌های مختلف روایات تفسیری، آنان را به‌دشواری همچون تفسیر به رأی مبتلا کرده است. این نوشتار به‌منظور آشکار کردن جایگاه گونه‌های روایی در تفسیر و کارآمدی آن به شرح و تبیین اندیشه‌های علامه طباطبایی و دو تن از شاگردان ایشان یعنی آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مصباح یزدی با روش توصیفی – تحلیلی پرداخته است. در بخش‌هایی از تفسیر المیزان و نگاشته‌های شاگردان علامه طباطبایی، نخست ممکن است برای برخی چنین شبهه شود که آنان از روش قرآن به قرآن عدول کرده‌اند؛ اما در بررسی‌های صورت گرفته نمایان شد که آنان نه‌تنها از بنیاد نخستین خویش عدول نکرده‌اند؛ بالاتر از آن، روایات را به‌عنوان مؤید و مفسر قرآن پنداشته‌اند و در تفاسیرشان به‌خصوص در آیه‌ی 3 سوره‌ی مائده و 33 سوره‌ی احزاب از پنج گونه روایات تفسیری یعنی، أ. روایات بیانگر مصداق‌های واژگان و تعابیر قرآنی؛ ب. تبیین مفاد آیات؛ ج. تعیین مصادیق خاص آیات؛ د. تعیین واژگان در جزییات مباحث فقهی؛ ذ. تعیین جایگاه آیه و تناسب آن بهره برده‌اند، پس گونه‌های روایی جایگاهی مولدی دارند، بدین معنا که گونه‌های روایی مولد و ایجادکننده‌ی نقش‌های روایی در تفسیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of the position of narrative types in commentary from the perspective of Allamah Tabatabai, Ayatollah Javadi Amoli and Ayatollah Mesbah Yazdi (with emphasis on verse 3 Al-Maedeh and 33 Al-Ahzab)

نویسندگان [English]

  • mohammad sharifi 1
  • Babak Hadian Heidary 2

1 UMZ

2 دانشجوی کارشناسی ارشد- الهیات و معارف اسلامی-علوم قرآن و حدیث - دانشگاه مازندران

چکیده [English]

Many scholars have tried to interpret the Qur'an in different periods of ancient writing; But neglecting and sometimes overlooking the various types of interpretative narratives has infected them with the issue of interpreting the vote.In order to reveal the position of narrative types in its interpretation and effectiveness, this paper describes and explains the ideas of Allamah Tabatabai and two of his disciples namely Ayatollah Javadi Amoli and Ayatollah Mesbah Yazdi through a descriptive-analytical method. In parts of Al-Mizan's commentary and the writings of Allamah Tabatabai's disciples, it may first be doubted to some that they have diverted from the Koran to the Koran;But it turned out in the surveys that they have not only gone beyond their original foundation; Moreover, they have considered the traditions as confirmatory and interpreter of the Quran, and in their interpretations, especially in verse 3 of the Surah, Ma'ideh and 33 surahs of the Al-Ahzab of five types of narrative traditionsThat is, a. The traditions express the instances of the Qur'anic words and expressions; Explaining the provisions of the verses; C. Determine the specific instances of verses; Definition of the terms in the details of the Shari'a jurisprudential jurisprudence; Determine the position of the verse and its appropriateness Thus, the narrative species have a productive place, that is, productive narrative species create the narrative roles in the interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretative narrations
  • Allameh Tabatabai
  • Ayatollah Javadi Amoli
  • Ayatollah Mesbah Yazdi
  • Verse 3 and Verse 33 Surah Al-Ma'edeh and Al-Ahzab
ابن‌بابویه، محمدبن علی (صدوق). (1396). علل الشرائع. قم: کتاب‌فروشی داوری.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1413 ق.). کتاب من لا یحضره الفقیه. تحقیق علی‌اکبر غفاری. چ2. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ابن‌حجاج، مسلم. (1412 ق.). صحیح مسلم. تصحیح محمد فؤاد عبدالباقی. قاهره: دار الحدیث.
ابن‌حنبل، احمد‌بن محمد. (1416 ق.). مسند الإمام أحمد‌بن حنبل. اشراف عبدالله بن عبدالمحسن ترکی. تحقیق عامر غضبان و دیگران. بیروت: مؤسسة الرسالة.
بابایی، علی‌اکبر. (1389). مکاتب تفسیری. چ 4. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بحرانی، هاشم‌بن سلیمان. (1415 ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تحقیق بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامی. قم: موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامیة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1422 ق.). غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص والعام. تحقیق سید علی عاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
تاج‌آبادی، مسعود. (1392). المنار در آینة المیزان (تحلیل و بررسی نقدهای علامه طباطبایی (ره) بر تفسیر المنار). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ترمذی، محمدبن عیسی. (1419 ق). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. تحقیق و شرح احمد محمد شاکر. قاهره: دار الحدیث.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). سرچشمة اندیشه. تحقیق عباس رحیمیان. چ 5. قم: نشر اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1388). تسنیم. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1389). الف. همتایی قرآن و اهل‌ بیت (علیهم‌السّلام). تحقیق سید محمود صادقی. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1389). ب. ادب فنای مقربان. تحقیق محمد صفایی. چ 7. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1393). نزاهت قرآن از تحریف. تحقیق علی نصیری. چ 5. قم: اسراء.
حسکانی، عبیدالله‌بن عبدالله. (1411 ق.).شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تحقیق محمدباقر محمودی. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع والنشر.
رجبی، محمود. (1394). روش تفسیر قرآن. چ 6. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رستم‌نژاد، مهدی. (1390). پژوهشی در روایات تفسیری فریقین. قم: مرکز بین‌اللمللی ترجمه و نشر المصطفی.
سلطانی، محمد. (1394). تحلیل و بررسی مبانی کلامی تفسیر قرآن کریم بر محور آثار شیخ طوسی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سیوطی، عبدالرّحمن‌بن ابی‌بکر. (1404 ق.).الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور. قم: کتابخانة عمومی حضرت آیت‌الله ‌العظمی مرعشی نجفی(ره).
شنقیطی، محمدامین. (1427 ق.). أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن. بیروت: دار الکتب العلمیة منشورات محمدعلی بیضون.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1390 ق.).المیزان فی تفسیر القرآن. چ 2. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1388). قرآن در اسلام از دیدگاه تشیع. چ 13. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380 ق.). التفسیر (تفسیر العیاشی). تحقیق هاشم رسولی. تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
قرآن کریم. (1418 ق.). ترجمة محمدمهدی فولادوند. تحقیق هیئت ‌علمی دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی). چ 3. تهران: مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
قرطبی، محمد‌بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
قمی، علیّ‌بن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی. تحقیق طیب موسوی جزایری. قم: دار الکتاب.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407 ق.). الکافی.طبع الإسلامیة. تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی. چ 4. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی. (1403 ق.). بحارالأنوار الجامعة لدُرَر أخبار الأئمة الأطهار. چ 2. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). الف. اخلاق در قرآن. تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری. چ 5. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1391). ب. حقوق و سیاست در قرآن. تحقیق و نگارش شهید محمد شهرآبی. چ 4. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1394). قرآن‌شناسی (مجموعة کتب آموزشی معارف قرآن). تحقیق و نگارش محمود رجبی. چ 6. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1395). معارف قرآن؛ راه و راهنما شناسی. ج 4و 5. تصحیح مصطفی کریمی. چ 2. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مؤدب، سید رضا. (1396). مبانی تفسیر قرآن. چ 4. قم: دانشگاه قم.
میرجلیلی، علی‌محمد، عباس کلانتری خلیل‌آباد و محمد شریفی. (1391). «تحلیلی بر دیدگاه تفسیری قرآن به قرآن علامه طباطبایی(ره). کتاب قیم. س 2. ش7. صص 53ـ83.