نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی و مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی، آذربایجان، ایران

چکیده

چکیده
ذکر یکی از زیباترین جلوه‌های ارتباط عاشقانه با خداوند است که تداوم آن، روح را شاداب نگه می‌دارد و زنگار گناهان را از روى دل مى‏زداید و در سیر و سلوک و شکوفا شدن استعدادهای نهفتۀ بشری نقش اساسی و بنیادی بر عهده دارد. هر قدر آیینۀ دل از زنگار اعمال و عقاید باطل پاک‌تر و رویِ دل به سوی خورشید الوهیت بیشتر باشد، آثار ذکر شدیدتر خواهد بود. در این جستار نقش انواع ذکر، در آرامش و سلامتی جسمی و روحی و تکامل معنوی انسان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش، بر اساس نحوۀ کاربرد انواع ذکر در قرآن کریم و آثار مهم عرفانی و ملاحظۀ دیدگاه‌های صاحب‌نظران و دریافت بی‌واسطه از آن‌ها به روش تحلیل محتوای این آثار صورت گرفته است. نتیجه کلی مقاله این است که ذکر و یاد خداوند در سازندگى روحى و اخلاقى انسان مؤثر بوده و در نهایت موجب تعالی و کمال آدمی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Mention on Human Evolution

نویسنده [English]

  • sardar bafekr

Moderator of Persian language and literature at Shahid Madani University

چکیده [English]

Abstract
The mention of one of the most beautiful manifestations of romantic relationship with God is that its continuance keeps the spirit alive and saves the rustling of sins and plays a fundamental role in the journey and the flourishing of the hidden talents of mankind. has it. No matter how much the heart of the soul is, the purity of the deeds and beliefs, and more on the heart to the sun of divinity, the works will be more pronounced. In this research, the role of types of mentioning has been criticized in terms of peace and physical and mental health and spiritual development of man. The research has been conducted on the basis of how the types of mentioning in the Holy Quran are used and the important mystical works and the views of the views of the owners and their immediate receipt by analyzing the content of these works. The overall result of the paper is that the remembrance of Allah is effective in the spiritual and moral creation of man, and ultimately leads to the perfection and perfection of mankind.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: mention
  • remembrance of God
  • Allah
  • human evolution
قرآن کریم. (1381). ترجمة محمدمهدی فولادوند. قم: انتشارات قرآن کریم.
نهج‌البلاغه. (1383). ترجمة علی شیروانی. قم: دارالعلم.
ابوالفتوح رازی، حسین‌بن علی. (1367). روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن. 17 ج. تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
اسفراینی، نورالدّین عبدالرّحمن. (1383). کاشف‌الأسرار. به اهتمام هرمان لندت. تهران: دانشگاه تهران.
بهاءالدّین ولد، محمدبن حسین. (1352). معارف: مجموعة مواعظ و سخنان سلطان‌العلما. تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر. تهران: کتابخانة طهوری.
تمیمی آمدی، ابوالفتح. (1366). غررالحکم و دررالکلم. قم: دار الکتاب الإسلامی.
خمینی، روح‌الله. (1394). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ـــــــــــــــــــ . (1361). صحیفة نور (ج 11). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خوشحال ‌دستجردی، طاهره و مرضیه کاظمی. (1390). «تأثیر تکامل‌بخش ذکر در سلوک إلی الله». دوفصلنامة ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. س 2. ش 4. ص 29ـ63.
سرّاج طوسی، ابونصر. (1382). اللّمع فی التصوّف. تصحیح رینولد آلن نیکلسون. ترجمة مهدی محبتی. تهران: اساطیر.
سعدی، مصلح‌الدّین. (1381). کلیات. به اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
شیعه‌علی، علی. (1386). «بررسی آثار نماز و ذکر». فروغ وحدت. ش 8. ص 39ـ51.
صدرای شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1389 ق.). الحکمةالمتعالیةفی الأسفار العقلیة الأربعة. 8 ج. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عبّادی، مظفربن اردشیر. (1374). التصفیة فی احوال المتصوّفة. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
عطار نیشابوری، فریدالدّین محمد. (1388). اسرارنامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1364). تذکرة‌الأولیاء. تصحیح میرزا محمدخان قزوینی. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). جوهرالذات؛ http://pdf.tarikhema.ir.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1382). خسرونامه. مقدمة فرشید اقبال. تهران: مؤسسة فرهنگی اندیشه در گستر.
علاءالدّولة سمنانی، احمدبن محمد. (1362). العروة لأهل الخلوة والجلوة. تصحیح نجیب مایل‌ هروی. تهران: مولی.
فاضلی ‌دهکردی، مهدی و سلمان رضوان‌خواه. (1389). «بررسی ذکر و یاد خدا به عنوان یکی از شاخصه‌های اُنس با قرآن و تأثیر آن در تربیت اخلاقی». مطالعات قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع). س 4. ش 1 (پیاپی 7). صص 129ـ157.
قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. چ 11. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کلابادی، ابوبکر محمّد. (1380 ق.). التعرّف لمذهب التصوّف. قاهره: مؤسسة النصر.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1369). اصول کافی. ترجمة جواد مصطفوی. تهران: کتاب‌فروشی علمیة اسلامیه.
لاهیجی، شمس‌الدّین محمد. (1385). مفاتیح‌الإعجاز فی شرح گلشن ‌راز. تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی. تهران: زوّار.
متقی الهندی، علاءالدّین. (1405 ق). کنز العمّال. ج 5. بیروت: مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمدباقر. (1362). بحارالأنوار. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
محققیان، زهرا. (1378). «تأثیر ذکر در آرامش روان». بینّات. س 21. ش 21. صص 21ـ34.
محمودی، خیرالله. (1390). «ذکر وجودی و شهودی در عرفان اسلامی». بوستان ادب دانشگاه شیراز. س 3. ش 1 (پیاپی 7). صص 207ـ228.
مستملی ‌بخاری، اسماعیل‌بن محمّد. (1373). شرح التعرّف لمذهب التصوّف. تصحیح محمد روشن. تهران: اساطیر.
مصباح ‌یزدی، محمدتقی. (1381). فلسفة اخلاق. تهران: مؤسسة اطلاعات.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374).تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مولوی، جلال‌الدّین محمد. (1386). کلیات شمس. تصحیح بدیع‌الزّمان فروزانفر. مقدمة اردوان بیاتی. تهران: دوستان.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1390). مثنوی معنوی. به‌کوشش توفیق سبحانی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
میبدی، رشیدالدّین. (1371). کشف‌الأسرار و عدّة‌الأبرار. 9 ج. تهران: امیرکبیر.
نجم‌ رازی، عبدالله‌بن محمد. (1365). مرصادالعباد من المبدأ إلی المعاد. به اهتمام محمدامین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی.
نسفی، عزیزالدّین. (1359). کشف الحقایق. به اهتمام احمد مهدوی دامغانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر.