نویسندگان

1 استادیار علوم و معارف قرآن کریم، دانشکدۀ علوم قرآنی، مشهد، ایران

2 کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث، مشهد، ایران

چکیده

کاربست طرح "مولفه‌های معنایی" به عنوان یکی از طرح‌های نوین در مطالعات معناشناختی علوم قرآنی، نقش بسزایی در دستیابی به معانی دقیق واژگان این کتاب الهی و شناخت انسجام و ارتباط سیستماتیک مفاهیم آن دارد. با توجه به مسالۀ محدودیت‌های گزینشی واژگان نسبت به یکدیگر، در زبان قرآن کریم که محدود به متنی مشخص و ثابت است، همانند هر متن دیگری، امکانات ترکیب و همنشینی محدود و مقید است. لذا کاربست نظریۀ مولفه‌های معنایی به عنوان ابزاری جهت تشخیص چرایی همنشینی واژگان و نیز محدودیت‌های گزینشی آن‌ها امری اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. بدین تصور نوشتار حاضر بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و کاربست رویکرد مولفه‌های معنایی در مقام پاسخگویی به این پرسش اساسی برآید که علت همنشینی سه مفهوم "وهن"، "ضعف" و "استکانت" و نوع چینش آن‌ها چیست؟ گزاره‌های قرآنی نشان داد که مفهوم ضعف با توجه به مؤلفه‌های معناساز خود، واژۀ شامل و دو مفهوم دیگر زیرشمول‌های آن به‌شمار می‌آید. همچنان‌که مفهوم "ضعف" و "وهن" به دلیل اشتراک در خرده‌معناهایشان دارای رابطۀ اشتدادی (هم‌معنایی) هستند که در مؤلفۀ [عارضی] و [گذر زمان] از یکدیگر متمایز می‌شوند. افزون بر این در میان این سه واژه، مفهوم "استکانت" شدیدترین حالت لاقوگی و ناتوانی را بیان می‌دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantic analysis companion of “Vahn”, “Zaaf”, & “Steckanat” in verse 147 of Surah Al emran Based on semantic components template

نویسندگان [English]

  • cobra rastgoo 1
  • marzyeh mahdizade 2

1 Assistant Professor of Quranic Science University

2 Postgraduate Faculty of Science Quran, Mashhad

چکیده [English]

Using the "semantic components" as one of the new projects and designs in the semantic studies of Quranic sciences plays an important role in achieving the exact meanings of the vocabulary of this divine book and in recognizing the coherence and systematic relation of its concepts. Regarding the issue of the selective limitations of the vocabulary toward each other, in the language of the Holy Quran, which is limited to a fixed and fixed text, as with any other text, the possibilities of contiguity and contiguity are limited and binding. Therefore, the use of the semantic component theory as a tool for recognizing the vocabulary associated with the selective constraints is essential. For this reason, the present article seeks to rely on the descriptive-analytical method and the application “Disability/ Vahn”, “Weakness/ Zaaf” and “Helpless/ Steckanat” and the type of their arrangement. The Quranic propositions showed that the concept of weakness according to its meaningful components is the term and two other meanings of its subconscious. Similarly, the concept of "weakness" and "disability", due to subscription in their subclinical terms, are related to each other in a coherent relationship between the component and the time. In addition, among these three words, the concept of “Helpless” expresses the extreme state of subjectivity and disability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vahn/ Disability
  • Zaaf/ Weakness
  • Steckanat/ Helpless
  • Quran
  • Semantic components
قرآن کریم.
آزادی، پرویز. (1390). مؤلفه‌های معنایی حق در قرآن کریم. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
آلوسی، سیدمحمود. (1415ق.). روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. تحقیق علی عبدالباری عطیه. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل. (1421ق.). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1420ق.). تفسیر التحریر والتنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن‌عجیبه، احمدبن محمد. (1419ق.). البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید. احمد عبدالله قرشی رسلان. القاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ابن‌عطیه اندلسی، عبدالحق‌بن غالب. (1422ق.). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق عبدالسّلام عبدالشّافی محمد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌فارس، احمد. (1404ق.). مقاییس‌اللغه. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم. (1414ق.). لسان‌العرب. چ3. بیروت: دار صادر.
ابوحیان، محمدبن یوسف. (1420ق). البحر المحیط فی التفسیر. تحقیق صدقی محمدجمیل. بیروت: دارالفکر.
ازهری، محمد‌بن احمد. (1421ق.). تهذیب اللغه. بیروت: دارإحیاء التراث الإسلامی.
افراشی، آزیتا. (1381). اندیشه‌هایی در معناشناسی. تهران: انتشارات فرهنگ کاوش.
جوهری، إسماعیل‌بن حماد. (1407ق.). الصحاح تاج‌اللغه وصحاح العربیه. تحقیق أحمد عبدالغفور عطار. چ4. بیروت: دارالعلم للملایین.
راغب‌اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1374). المفردات فی غریب ألفاظ القرآن. ترجمة غلام‌رضا خسروی حسینی. چ2. تهران: مرتضوی.
زبیدی، محمدمرتضی. (1414ق.). تاج‌العروس من جواهرالقاموس. بیروت: دارالفکر.
زمخشری، محمود‌بن عمر. (1979م.). أساس‌البلاغه، بیروت: دار صادر.
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1407ق.). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چ3. بیروت: دارالکتاب العربی.
شریفی، علی. (1394). معناشناسی قرآن در اندیشة شرق‌شناسان با تأکید بر ایزوتسو. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
صاحب، اسماعیل‌بن عباد. (1414ق.). المحیط فی اللغه. تحقیق محمدحسن آل‌یاسین. بیروت: عالم الکتب.
صفوی، کورش. (1383). آشنایی با معناشناسی. تهران: پژواک کیوان.
ـــــــــــــــــــ . (1395). درآمدی بر معناشناسی. چ6. تهران: انتشارات سورة مهر.
صلاح، رشید و محمدعلی رضایی‌اصفهانی. (1383). «تفسیری جدید از مثال عنکبوت در قرآن». دوهفته‌نامة گلستان قرآن (علوم قرآن و حدیث). ش179. ص64.
طباطبائی، محمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیرالقرآن. ترجمة محمدباقر موسوی همدانی. چ5. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیه.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1360). مجمع‌البیان. ترجمة محمد بیستونی. تهران: فراهانی.
طریحی، فخرالدین‌بن محمد. (1375). مجمع‌البحرین. تحقیق احمد حسینی اشکوری. چ3. تهران: مرتضوی.
عمر، احمدمختار. (1385).معناشناسی. ترجمة حسین سیدی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1409ق.). العین. چ2. قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1415ق.). القاموس‌المحیط. بیروت: دارالکتب‌ العلمیة.
فضیلت، محمود. (1385). معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات. کرمانشاه: دانشگاه رازی.
کاشانی، ملافتح‌الله. (1336). تفسیر منهج‌الصّادقین. چ3. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
گیررتس، دیرک. (1393). نظریه‌های معناشناسی واژگانی. ترجمة کورش صفوی. تهران: نشر علمی.
مصطفوی، حسن. (1430ق.). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. چ3. بیروت: دارالکتب العلمیة.
مکارم‌شیرازی، ناصر و همکاران. (1371). تفسیر نمونه. چ10. تهران: دارالکتب الإسلامیه.