نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)، پژوهشگر دانشگاه امام حسین(ع)،تهران، ایران

2 دانشیار فرهنگ و ارتباطات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

چکیده

از عصر نزول تا به امروز، قرآن کریم دارای جذابیت و گیرایی منجصر به فردی بوده است؛ تاریخ اثبات کرده است که این جذابیت منحصر به فرهنگ، قومیت یا دوره زمانی مشخصی نیست. یکی از مهمترین دلایل جذب مخاطب به قرآن کریم، مربوط به عنصر «پیام» (هم در بعد شکل و بعد محتوا) است. سوال اصلی مقاله این است که مهمترین ویژگی‌های جذابیت بخش شکل و محتوای پیام قرآنی از منظر خود قرآن کریم چیست؟ برای پاسخ به این پرسش نیز، از روش تفسیر موضوعی استفاده شده است. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که فصاحت، بلاغت، موسیقی پذیری، ساختار هندسی و نظم معنایی را می‌توان به عنوان مهمترین دلایل جذابیت شکل پیام قرآنی در نظر گرفت. در حوزه محتوایی نیز می‌توان به مواردی مثل: انطباق با فطرت، حق بودن، توجه به نیازهای مخاطبان، عمومیت و گستره دعوت، رعایت حرمت و کرامت مخاطبان، عدم وجود نفع برای فرستنده، سماحت و سهولت، پیراستگی از اختلاف و تناقض و... اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The charm of the message in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • esmaiel saber kivaj 1
  • Syed Hussain Sharaf al-Din 2

1 Researcher at Imam Hossein University

2 Associate Professor

چکیده [English]

From the age of decline to the present day, the Holy Qur'an has had a certain attraction and attraction. History has proven that this attraction is not limited to a specific culture, ethnicity or period of time. One of the most important reasons for attracting the audience to the Holy Qur'an is related to the element of "message" (both in dimensional dimension and content dimension). The main question of the article is that the most important features of the charm of the form of the Qur'anic message and the content of the Holy Qur'an itself? To answer this question, thematic interpretation method has also been used. The result of this research shows that eloquence, rhetoric, musicality, geometric structure and semantic order can be considered as the most important reasons for the attractiveness of the form of the Qur'anic message. In the domain of content, there are also such things as: adaptation to nature, right, attention to the needs of the audience, the general and scope of the invitation, respect for the dignity and dignity of the audience, the lack of benefit to the sender, care and ease, the elimination of conflict and contradiction and ... Cited.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The attraction of the Holy Quran
  • repulsion of the message
  • audience
  • audience anthropology
  • will
قرآن کریم.
آوینی، مرتضی. (1393). آیینةجادو. ج 1. تهران: نشر واحه.
ابوزهرة، محمد. (1970م.). المعجزةالکبری. مصر: دار الفکر العربی.
ابوالقاسمی، عباس، اوشا برهمند و آذر کیانی. (1384). روانشناسیدراجتماع؛چگونهبایکدیگرتعاملکنیم. اردبیل: رهرو دانش.
احمدی، بابک. (1380). ساختاروتأویلمتن. تهران: نشر مرکز.
ارنسون، الیوت. (1389). روانشناسیاجتماعی. تهران: رشد.
اسدی، لیلا. (1389). نقشواژههایقریبالمعنادراعجازلفظیقرآن کریم. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشکدة الهیات و معارف اسلامی. به راهنمایی محمدجواد سعدی. تهران: مرکز پیام نور تهران.
راغب الإصفهانی، محمدبن حسین. (1412 ق.). معجممفرداتالفاظالقرآن. دمشق: دار القلم.
اندریسن، آلن. (1384). بازاریابیتغییراتاجتماعی. ترجمة ناصر بلیغ، محمدرضا جوادی یگانه و مهدی عباسی لاخانی. تهران: دفتر پژوهش‌های رادیو.
ایازی، سید محمدعلی. (1391). اصولومبانیزیباییشناسیقرآن کریم. تاریخ آخرین تغییرات: 08/11/1391؛
http: //www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,5184
ــــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۸۳).قرآناثریجاویدان. تهران: کتاب مبین.
بنوا، ویلیام آل و پاملا جی بنوا. (1390). فرایندتأثیرگذاریپیامهایاقناعی.ترجمة مینو نیکو و وازگن سرکیسیان. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.
بونر، جرد و مایکل وانک. (1390). نگرشوتغییرنگرش. جواد طهوریان. تهران: رشد.
جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۷۰). شناختشناسیدرقرآن. قم: مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
ــــــــــــــــــــــــ . (1386). تفسیرانسانبهانسان. قم: اسراء.
ــــــــــــــــــــــــ . (1387).قرآندرقرآن. قم: اسراء.
حکیم‌آرا، محمدعلی. (1382). «جانب‌داری در پیام‌های متقاعدگرانه (پیام‌های یک‌جانبه در برابر پیام‌های دوجانبه)». فصلنامةرسانه. س 14. ش 55. صص 94ـ99.
ــــــــــــــــــــــــ . (1384). ارتباطاتمتقاعدگرانهوتبلیغ.تهران: سمت.
الحمیری المعافری، عبد‌الملک‌بن هشام. (بی‌تا). السیرة النبویة. تحقیق مصطفی السقا، ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شلبی. بیروت: دار المعرفة.
الخالدی، صالح عبدالفالح. (1420ق.). سیّدقطبمِنالمیالدإلیالإستشهاد. ج 3. دمشق: دار القلم.
خامه‌گر، محمد. (1386). «نظریة هدفمندی سوره‌ها؛ مبانی و پیشینه». پژوهشهایقرآنی. ش 51ـ52. صص 182ـ213.
ـــــــــــــــــــ . (1387). «نگرش جامع‌گرایانه به سوره‌های قرآن». پژوهشهایقرآنی. د 14. ش 56. صص 20ـ51.
خفاجی، ابن‌سنان. (1995 م.). سرالفصاحة. قاهره: مکتبة صبیح.
ربانی گلپایگانی، علی. (1379). جامعیتوکمالدین. تهران: مؤسسة فرهنگی دانش و اندیشة معاصر.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1382). درسنامةروشهاوگرایشهایتفسیریقرآن. تهران: مرکز جهانی علوم اسلامی.
رضایی، مهران و حسین هوشنگی. (1393). «فرایند صدور افعال اختیاری انسان». فصلنامةمعارفعقلی. س 9. ش 1. صص 115ـ136.
سعیدی روشن، محمدباقر. (1383). تحلیلزبانقرآنوروششناسیفهمآن. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حوزه و دانشگاه.
سلطانی زمانی، مهدی. (1385). «درآمدی بر ابعاد اعجازی و زیباشناختی نظم‌آهنگ قرآن». فصلنامةپژوهشهایقرآنی. د 12. ش 45. صص 206ـ225.
شاطبی، حافظ ابراهیم. (۱۴۱۸ ق.). الموافقاتفیأصولالشریعة. بیروت: دار الفکر.
صدر، محمدباقر. (1471ق.). المدرسةالقرآنیة. ج19. قم: مرکز الأبحاث والدّراسات التخصصیة للشهید صدر.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1386). ترجمةتفسیرالمیزان؛ محمدباقر موسوی همدانی. ج 20. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1430ق). المیزانفیتفسیرالقرآن. قم: جامعه مدرسین.
عصفور، جابر. (1992م.). النقدالعربی. ج2. قاهره ـ بیروت: دارالکتاب المصندی ـ دار الکتاب الفبانی.
عمید، حسن. (1374). فرهنگ فارسی عمید. تهران: سپهر.
فاروقی هندوالان، جلیل‌الله، عبدالرحیم حقدادی و زهره آسوده. (1393). «انتقال معنی از طریق تصویرسازی ذهنی در جزء سی‌اُم قرآن کریم». نگارینةهنراسلامی. ش1. صص 59 ـ68.
فخر رازی، محمد‌بن عمر. (1420ق.). التفسیرالکبیر (مفاتیحالغیب). ۳۲ ج. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فولادوند، محمدمهدی. (1380). قرآنشناسی. تهران: الست فردا.
شاذلی قطب، سیدبن ابراهیم. (1389). تصویرسازیهنریدرقرآن. ترجمة زاهد ویسی. تهران: آراس.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1988م.). التصویرالفنیفیالقرآنالکریم. بیروت: دار الشروق.
قمی، علی‌بن ابراهیم. (1363). تفسیرالقمی. قم: دارالکتاب.
کریمی، مصطفی. (1391). «مبانی تفسیر موضوعی با تأکید بر تفسیرالمیزان». معرفت. س21، ش173. صص 41ـ60.
کوثری، مسعود. (1387). «نشانه‌شناسی رسانه‌های جمعی». رسانه. ش 73. صص31ـ56.
کرمانی، نوید. (1382). «وجه زیبایی‌شناختی قرآن در تاریخ صدر اسلام». آیینةپژوهش. ترجمة اعظم پویا. ش82. صص 2ـ15.
الکواز، محمدکریم. (1386). سبکشناسیاعجازبلاغیقرآن. ترجمة سید حسین سیدی. تهران: سخن.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمدیان، محمود. (1385). مدیریتتبلیغات. تهران: حروفیه.
مصباح، محمدتقی. (1367). معارفقرآن. قم: مؤسسة در راه حق.
ـــــــــــــــــــــ . (1370). دروسفلسفهاخلاق. چ2. تهران: اطلاعات.
ـــــــــــــــــــــ . (1382). معارفقرآن. ج1. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ . (1383). بهسویتو. تدوین و نگارش کریم سبحانی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ . (1387). الف. بهسویخودسازی. تحقیق و نگارش کریم سبحانی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ . (1387). ب. خودشناسیبرایخودسازی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ . (1390). سجادههایسلوک: شرحمناجاتهایحضرتسجادعلیهالسلام. تدوین و نگارش کریم سبحانی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی. (1376). مجموعهآثار استادشهیدمطهری. ج2. قم: صدرا.
مقریزی، احمدبن علی. (1420ق.). إمتاعالأسماعبماللنّبیمِنَالأحوالوالأموالوالحفدةوالمتاع. ۱۵ج. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
موسوی‌لر، اشرف‌السّادات و سپیده یاقوتی. (1394). «تبیین جلوه‌های تصویری آیات قرآن با تکیه بر نظریة هنری سید قطب». جلوةهنر. ش14. صص25ـ 34.
تقی‌پور‌فر، ولی‌الله. (1379). «جلوه‌هایی از اعجاز ادبی قرآن کریم». پژوهشهایفلسفیوکلامی. د1. ش4. صص 21ـ34؛ موجود در سایت:
http: //www. bashgah. net/fa/content/show/22464.
ولز، ویلیام، جان برنت و ساندرا موریارتی. (1383). تبلیغاتتجاری،اصولوشیوههایعمل. تهران: مبلغان.
Rogers, Everett. M. (1995). Diffusion of Innovations. 4th Ed. New York: Free Press.