نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

ابهام یا «چندمعنایی» در قرآن کریم زمینه را برای آفرینش معانی متعدد و گسترش سطوح معنایی مختلف فراهم ساخته است. چندلایگی معنا و تأویل‌پذیری ناشی از آن را در قرآن کریم می‌توان در سطوح مختلف واژگانی و نحوی به وضوح مشاهده کرد. «شبه‌جمله» از جمله ساخت‌های زبانی است که در متن قرآن کریم، گستره‌ای از احتمالات معنایی را در هر دو سطح واژگانی و نحوی پدید آورده است، به همین دلیل در این پژوهش سعی بر آن است با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی آیاتی پرداخته شود که در آن‌ شبه‌جمله تحت تأثیر دو عامل تعدد متعلَّق شبه‌جمله و یا تعدد معنایی حروف جر زمینه برداشت‌های متفاوت را فراهم کرده است. بررسی چنین عواملی از نظر مفسران که به تشکیل لایه‌های معنایی چندگانه‌ می‌انجامد و تبیین دشواری‌های ترجمه آن هدف اصلی این مقاله به شمار می‌رود.
بررسی تفاسیر و ترجمه‌های قرآن کریم نشان می‌دهد که چندلایگی معنایی شبه‌جمله‌ها تأثیر بسزایی در فهم آیات قرآن کریم دارد و گاهی با تکیه بر بافت و سیاق کلام وحی می‌توان به وحدت معنایی رهنمون شد، ولی در مواردی، تعیین معنی قاطع و یگانه بسیار دشوار است و در این راستا مترجم با تکیه بر ابزار تفسیر می‌تواند در بیشتر موارد از تنگنای ابهام بگریزد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

diversity of meaning of likeness of verb in Koran;

نویسندگان [English]

  • somayye kazemi Najafabady 1
  • Elham Aqadoosty 2

1 Department of Arabic Language and Literature, University of Isfahan

2 Student of Quran and Hadith Sciences, University of Isfahan

چکیده [English]

The discussion of likeness of verbs, which is a known and useful one in syntax have been referred to the adverb of time or place or a combination of prepositions and complements after it that for the sake of a complete meaning requires a verb or likeness of verb which is idiomatically called attachment. Sometimes, with the consideration of the content, some of the prepositions have shown a number of meanings, and on the other hand, sometimes, some of these likeness of verbs have numerous attachments which catalyze different meanings in relation to each of attachments and form many meanings.
In this research, it is attempt to search about Ayat in a descriptional – analytical method that likeness of verb would be affected by two keys: diversity of attachment and meaning which one of them is grammatical and the other one is vocabulary. The research of such keys that leads to the formation of layers of meaning and the statement of translation difficulties and the translators' viewpoints in turning such multiple layers in Koran and at the end the introduction of the best and exact translation with the help of content of Ayya is the major aim of this essay.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Koran
  • translation
  • likeness of verb
  • diversity of meaning
قرآن کریم
آیتی، عبدالمحمد. (1374). ترجمه قرآن. چ 4. تهران: سروش.
آلوسی، محمودبن عبدالله. (1415ق.).روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. محقق علی عبدالباری عطیه.
بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1420ق.). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابوحیان، محمدبن یوسف. (1420ق.). البحر المحیط فی التفسیر. محقق صدقی محمد جمیل. بیروت: دار الفکر.
الهی ‌قمشه‌ای، مهدی. (1380). ترجمه قرآن. چ 3. قم: فاطمه الزهراء.
انصاریان، حسین. (1383). ترجمه قرآن. قم: اسوه.
بروجردی، محمد‌ابراهیم. (1366). ترجمه قرآن. چ 6. تهران: کتابخانه صدر.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1418ق.). انوارالتنزیل و اسرار التأویل.. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
پورجوادی، کاظم. (1414ق.). ترجمه قرآن. تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
حجتی، مهدی. (1384). گلی از بوستان خدا. چ 6. قم: بخشایش.
خرم‌دل، مصطفی. (1384). تفسیر نور. چ 4. تهران: احسان.
خسروانی، علیرضا. (1390ق.). تفسیر خسروی. محقق محمدباقر بهبودی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
رهنما، زین‌العابدین. (1354). قرآن مجید با ترجمه و جمع‌آوری تفسیر. تهران: سازمان اوقاف.
زمخشری، محمودبن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التاویل. مصحح مصطفی
حسین احمد.  بیروت: دارالکتب العربی.
سامرائی، فاضل‌صالح. (2007م). معانی النحو. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شهبازی، محمود؛ شهبازی، علی‌اصغر. (1393). «واژگان چندمعنا و اهمیت آن در ترجمه قرآن کریم». مطالعات ترجمه قرآن و حدیث. دورة1.
ش1. ص47ـ 68..
صادق نوبری، عبدالمجید. (1396ق.). ترجمه قرآن. تهران: اقبال.
صدر، محمدباقر. (1410ق.). دروس فی علم الاصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
طباطبایی، محمدحسین. (1390ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1372ش.).مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مصحح: هاشم رسولی محلاتی. تهران: ناصرخسرو.
عاملی، ابراهیم. (1360). تفسیر عاملی. مصحح علی‌اکبر غفاری. تهران: کتابفروشی صدوق.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراء، یحیی‌بن زیاد. (1980م.). معانی القرآن. محقق محمدعلی نجار. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
قرشی بنابی، علی‌اکبر. (1375). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
قرطبی، محمدبن‌احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
فتوحی، محمود. (1387ش). «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا».مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. س16. ش62. ص
17-36.
کاظمی نجف‌آبادی، سمیه. (1388). «بررسی و مقایسه حروف جر و اضافه (در زبان‌های عربی و فارسی)». پایان‌نامة کارشناسی ارشد.
دانشگاه اصفهان. دانشکده زبان‌های خارجه. 
مکارم شیرازی، ناصر. (1373). ترجمه قرآن. چ 2. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
موسوی گرمارودی، علی. (1384). ترجمه قرآن. چ 2. تهران: قدیانی.
میبدی، احمدبن محمد. (1371). کشف الاسرار و  عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه‏. چ 10. تهران: دار الکتب الإسلامیه. 
یاسری، محمود. (1415ق.). ترجمة قرآن. قم: بنیاد فرهنگی امام مهدی(ع).