نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم قرآن وحدیث دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

کارکرد مقاومت در حوزۀ اقتصاد برخاسته از آموزه‌‌های قرآنی و واقعیات دنیای کنونی است. مقاومت در حوزه اقتصاد، در مقابل دسیسه‌های مستکبرین و مشرکان رشد و نمو پیدا کرده‌است. در راستای رهنمودهای اسلام نیز با حفظ امنیت و عدالت اقتصادی دارای برنامه‌ای هماهنگ است. این مقاله در پی این پرسش است که کارکردهای مقاومت در حوزه اقتصاد از منظر قرآن و روایات چیست؟  با توجه به عنوان پژوهش روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. از نتایج و یافته‌های این مقاله، معین و مشخص شدن کارکردهای مقاومت است که موجب رهایی انسان و جامعه از مشکلات اقتصادی عصر حاضر خواهد بود. همچنین با برطرف نمودن موانع و اجرای کارکردهای اقتصادی اسلامی می‌توان به مقاومت در حوزه مقاومت دست یافت. کارکردهای ارائه شده تکمیل کننده و وابسته به یکدیگرند که مردم و دولت در اجرا و به ثمر رساندن آنها موثرند. هدف از این مقاله تبیین مقاومت، استخراج کارکردهای عملی و کاربردی مقاومت در حوزه اقتصاد از دیدگاه قرآن و روایات است. لذا با تکیه بر مبانی قرآنی می‌توان در شرایط بحران با مدیریت و راهکار اقتصادی الگوی عملی برای حکومت اسلامی و تامین کننده نیاز جامعه اسلامی را پایه گذاری کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Functions of Resistance within the Domain of Economy in View of The Qur'an and Traditions

نویسنده [English]

  • ali bannai

Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The functions of resistance in the domain of economy have originated from Quranic teachings as well as the realities of the present world. resistance in the domain of the economy has grown against the conspiracies of the arrogant and unbelievers. In line with the Islamic guidelines, it also enjoys coordinated planning, preserving economic security and justice. The present study seeks to investigate the functions of resistance in the domain of economy in view of the Qur'an and traditions.  Regarding the titles of the study, the method employed is descriptive-analytic. The findings serve to determine the functions of resistance that will lead to man and society’s freedom from the present era’s economic problems. Likewise, the findings show that, by eliminating the barriers and fulfilling the Islamic economic functions, it is possible to accomplish resistance in the domain of resistance. The presented functions complement and depend on each other, acting in a way whereby the people and the state affect their performance and fulfillment. The purpose of the present study is to explain resistance along with inferring practical and applicable resistance functions in the domain of resistance in view of the Qur'an and traditions. Therefore, resting upon the Quranic bases, and employing economic strategies and management in crisis conditions, one can establish a practical pattern for the Islamic government and a provider to meet the needs of the Islamic society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance
  • Economy
  • Resistance in the Domain of Economy
  • Functions of Resistance in Economy
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد. (1385 ه.ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ابن هشام، عبدالملک بن هشام. ( 1392ه.ش). سیرت محمد رسول الله. تهران: مولی.
اخوان کاظمی، بهرام. (1387). امنیت اقتصادی و راه­کارهای تأمین آن در آموزه‌های قرآنی و روایی. مطالعات قرآن و حدیث. سال اول بهار و تابستان. شماره 2.
بلاذری، احمد، انساب­الاشراف.(1397ه.ق.) به تحقیق محمدباقر محمودی. بیروت: مؤسسه علمی للمطبوعات.
بیهقی، احمد بن حسین. (1361 ه.ش). دلائل النبوه. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
پاینده، ابوالقاسم. ( 1362). نهج­الفصاحه. دوم. تهران: انتشارات جاویدان.
جامی، علیرضا. حمیدرضا ایمانی­مقدم و مجتبی تنها. (1392). کارکردهای افق روشن با رویکردی بر اقتصاد مقاومتی. بی جا: سخن گستر.
(1391). کارکردهای افق روشن با رویکردی بر اقتصاد مقاومتی. مشهد: سخن­گستر.
جلالی فراهانی، غلامرضا. (1390). جنگ اقتصادی و پدافند غیرعامل. تهران: بوستان حمید.
جمعی از محققین. (1392). جهاد اقتصادی/ چیستی، اهداف و الزامات جهاد اقتصادی در بیانات حضرت آیت الله خامنه­ای. دوم. تهران: انقلاب اسلامی.
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1399ه.ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیه، دوم. بیروت: بی­نا.
حرعاملی، محمد بن حسن. (بی­تا). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. محقق گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
حسین­زاده، سعید. شریف­زاده، محمدجواد. (1395). سیره پیامبر در مقابله با تهدیدهای اقتصادی. فصل­نامه اقتصاد اسلامی. دوره 16. شماره 62. تابستان .صص 31-5.
 (1365). سیره پیامبر در مقابله با تهدید­های اقتصادی. فصل­نامه اقتصاد اسلامی. شماره 62. دوره 16. شماره 65. صص 31-5.
حشمتی مولایی، حسین. (1394). ریشه­های هنجاری در اقتصاد مقاومتی. فصل‌نامه روز. سال بیست و دو. شماره 71. پاییز. 169-192.
حکیمی، محمدرضا. (1386ه.ش). الحیاه. ترجمه احمد آرام. قم: انتشارات دلیل ما.
خامنه ­ای، سید علی. (1391). بصیرت و استقامت (مجموعه سخنرانی). تهران: مؤسسه جهادی.
خلیلی عراقی، منصور. رمضانپور، اسماعیل. (1397). اهمیت محیط با ثبات اقتصاد کلان. مجله تحقیقات اقتصادی. شماره58. بهار و تابستان. ص28-1
خلیلی، حسام. (1391). مقاومت اقتصادی در پرتو اقتصاد مقاومتی. فصلنامه علمی کارآگاه. دوره 5. شماره 20. صص43-24.
دهخدا، علی اکبر.( 1377). لغت­نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد.( 1412 ه.ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
(1413ه.ق). مفردات الفاظ القرآن. دمشق و بیروت: دارالشامیه و دارالقلم.
رنجبر، محسن. (1386). بررسی پدیده فرار سرمایه از ایران، تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
زاهدی تیر، اصغر. امین ناجی، محمد هادی. (1398). بررسی مفهوم مقاومت با رویکرد اجتماعی در آیات قرآن. مطالعات تفسیری. سال دهم، تابستان. شماره 38. صص236-221.
زبیدی، محمد بن محمد. (1414ه.ق). تاج­العروس من جواهر القاموس. تحقیق و تصحیح علی شیری. بیروت: دارالفکر.
شعبانی، احمد. نخلی، سیدرضا. (1392). مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی در ادبیات رایج و در بیان مقام معظم رهبری. فصلنامه آفاق امنیت. سال هفتم. شماره بیست و پنجم. زمستان. 88-55.
 (1392). مولفه­های اقتصاد مقاومتی در ادبیات رایج در میان مقام معظم رهبری. فصلنامه آفاق امنیت. سال هفتم شماره 25 زمستان. صص 88-55 
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417 ه.ق). المیزان اعلام القرآن، چاپ پنجم قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طغیانی، مهدی. (1394 ه.ق). درآمدی بر اقتصاد مقاومتی و آموزش و پرورش. بی­جا: بی نا.
عزتی، مرتضی. (1387). امنیت اقتصادی در ایران. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس.
عیسوی، محمود. (1391). مبانی نظری اقتصاد مقاومتی. اقتصاد مقاومتی. مبانی نظری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
قرشی بنایی، علی اکبر. (1412 ه.ق). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب. ( 1407 ه.ق). الکافی. تهران: دارالکتاب الاسلامی.
محمدی، روح­الله.سیدی­مقدم، انسیه­السادات. (1397). شاخصه­های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر استکبار ستیزی از منظر قرآن کریم. تهران: مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین­المللی همایش­های قرآنی.
محمدی، کلثوم. (1395). مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی از منظر قرآن و حدیث با رویکردی بر دیدگاه مقام معظم رهبری. دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
مرکز صهبا. (1394). بصیرت و استقامت: بیانات مقام معظم رهبری درباره بصیرت و استقامت با ضمیمه فتنه. شانزدهم. تهران: موسه فرهنگی هنری ایمان جهادی.
مطهری، مرتضی. (1361). سیری در نهج­البلاغه. تهران: انتشارات صدرا.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1410 ه. ق). المقنعه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
مکارم شیرازی و همکاران، ناصر. (1374ه.ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی، خمینی. صحیفۀ نور. (۱۳۷۱). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمه الله علیه).
میرمعزی، سیدحسین.( 1388ه.ش). نظام اقتصادی اسلام. (اهداف و انگیزه‌ها). تهران: کانون اندیشه­ جوان.
 (1391). اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن. مجله اقتصاد اسلامی. سال دوازدهم، پاییز. شماره 47. صص 49 تا 76.
نریمانی، میثم و حسین عسگری. (1391). چهارچوب مفهومی اقتصاد مقاومتی. تهران: مجموعه مقالات هفتمین همایش ملی و اولین همایش بین­المللی تجارت و اقتصاد الکترونیکی.