نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

خواتیم آیات قرآن کریم عباراتی هستند که در پایان آیات آمده‌اند و ظاهرا مستقل به نظر می‌رسند اما با متن آیه مرتبط هستند و بررسی آنها ما را در فهم معارف آیات کمک شایان می‌کند. اینکه چرا خداوند در پایان آیاتی گوناگون، از خاتمه‌ای یکسان استفاده کرده‌است؟ و ارتباط این آیات با یکدیگر و همچنین با خواتیم آیات دیگر چیست؟ و چرا پایان برخی آیات واژه «عقل» و پایان برخی آیات واژه «فکر» ذکر شده است؟ با اینکه به نظر می‌رسد عقل و فکر تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. این مقاله در صدد آن است تا با استفاده از روش تحلیل کمی و کیفی محتوای آیات مختوم به ماده «عقل» و «فکر» و نیز مقایسه آنان با یکدیگر، به فهم مراد خداوند نسبت به استفاده از این واژگان در انتهای آیات متعدد، نزدیک شود. طبق بررسی‌های انجام گرفته، مشخص شد ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «عقل» و نیز ارتباطی میان آیات مختوم به ماده «فکر» وجود دارد. خداوند در قرآن کریم معمولا در خواتیم آیاتی که در صدد بیان امری واضح بوده‌است که با داشتن عقلِ سالم قابل فهم است از ماده «عقل»، و در خواتیم آیاتی که حاوی مطلبی است که با دقت بیشتر و تفکر قابل درک و فهم است، از ماده «فکر» استفاده کرده‌است و نیز عقل دارای مراتبی است که تفکر مرتبه بالای آن است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quantitative and qualitative analysis of verses ending in the article "intellect" and "thought"

نویسندگان [English]

  • zynab sarkhosh soltany 1
  • Hamid Reza basiri 2

1 Master of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

We want the verses of the Holy Quran to be phrases that appear at the end of the verses and seem to be independent but are related to the text of the verse and their study will help us to understand the teachings of the verses. Why did God use the same ending at the end of different verses? And what is the relation of these verses with each other and also with the khatim of other verses?This article seeks to use the method of quantitative and qualitative analysis of the content of the verses ending in the article "intellect" and "thought" and also to compare them with each other by studying the library, to understand God's intention to use these words. At the end of several verses, approach. According to the researches, it was found that there is a connection between the verses ending in the article "intellect" and also a connection between the verses ending in the article "thought". In the Holy Qur'an, God usually has verses that seek to express something that can be understood by having a sound intellect from the word "intellect", and verses that contain material that can be understood and understood with more precision and thought. He has used the substance of "thought" and also the intellect has a level that thinking is above it

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reason
  • thought
  • we want verses
  • the Holy Quran
منابع
قرآن کریم.
احمد بن فارس.(1404ق). معجم مقاییس اللغه.ج4. چاپ اول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
العروسی الحویزی، عبد علی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نور الثقلین. چاپ چهارم. قم: اسماعیلیان.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن. ج2. چاپ اول. قم: موسسه البعثه.
بقاعی، ابراهیم بن عمر. (1427ق). نظم الدرر فی تناسب الایات و السور. مجلدهای 6.5.4.2. چاپ سوم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
بیضاوی، عبد الله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل و اسرار التاویل. ج2. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
دیبند خسروی، منصوره. (1390ش). رشد عقل از دیدگاه قرآن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد.
رضا، محمد رشید. (1414ق). المنار. مجلدهای 9 و11. چاپ اول. بیروت: دارالمعرفه.
زمخشری، محمود بن عمر(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل. ج1. چاپ سوم. بیروت: دار­الکتب العربی.
سلطانی کوهانستانی، مریم. (1394). «خانواده و عوامل تحکیم آن با تکیه بر آرای ابن سینا». حکمت سینوی. بهار و تابستان.
طباطبائی، محمد­حسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. مجلدهای2. 18.16.10.9. چاپ دوم. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
(1385ش). بدایه الحکمه. علی شیروانی. چاپ یازدهم. تهران: موسسه انتشارات دار­العلم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مجلدهای1-6. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو.
عسکری، حسن بن عبد الله. (1400ق). الفروق فی اللغه. چاپ اول. بیروت: دار الافاق الجدیده.
عظیمی، مهدی(1398ش). منطق و معرفت در اندیشه سهروردی. چاپ اول. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
فخررازی. محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر. مجلدهای 22.20.19.18و5 . چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فضل­الله، محمد حسین. (1419ق). من وحی القرآن. مجلدهای18.17و20. چاپ اول. بیروت: دار­الملاک.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1429ق). کافی ط_ دارالحدیث. ج1. چاپ اول. قم: دار­الحدیث.
 (1407ق). الکافی(ط_ الاسلامیه).ج2. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مصطفوی، حسن. (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. مجلدهای 8-9. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معرفت، محمدهادی. (1373ش). تناسب آیات. ترجمه عزت الله مولائی­نیا همدانی. ج5. قم: بنیاد معارف اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371ش). تفسیر نمونه. مجلدهای13.7.1و16. چاپ دهم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الانوار. (ط_ بیروت).ج1. چاپ دوم. بیروت: داراحیاء التراث العربی.