نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه تهران

2 عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه تهران

3 مدرس دانشگاه تهران

چکیده

فعالیت اجتماعی زنان از جمله مسائلی است که امروزه با پیشرفت بشر و گسترش روابط انسانی، اهمیت بسیاری یافته است. زیرا زنان به عنوان نیمی از جامعه می‌توانند نقش‌های مؤثری در اجتماع داشته باشند. از سوی دیگر خانواده از منظر قرآن کریم، دارای جایگاه ویژه‌ای است به گونه‌ای که برای رعایت مصالح خانوادگی و اجتماعی، دستورات خاصی را جهت تنظیم روابط همسران وضع کرده است. قوامیت مردان بر زنان که در آیه شریفه « الرجال قوامون علی النساء» بیان شده به عنوان یکی از این دستورات است که به نظر برخی صاحبنظران با فعالیت اجتماعی زنان در تعارض است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی وبا هدف تحلیل و بررسی مفهوم قوامیت و تأثیر آن بر فعالیت اجتماعی زنان، این موضوع را مورد بررسی قرارداده و با توجه به معنای لغوی و تفسیر صحیح از آن، قوامیت را نه به معنای رئیس بودن بر زن بلکه به عنوان ابزاری در اختیار مردان می‌داند که بتوانند به وسیله آن، امور خانواده را اداره کنند بنابراین قوامیت نمی‌تواند مانعی برای فعالیت اجتماعی زنان محسوب شود. زیرا قوامیت براساس قرائن موجود در آیه آیات دیگر اختصاص به خانواده دارد و تا زنان می‌توانند در هر نوع فعالیت سیاسی، اقتصادی و علم آموزی مشارکت داشته باشند تا زمانی که فعالیت اجتماعی آنان به نقش خانوادگی آنها آسیب نزند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Guardianship of Men and Its Effect on Women's Social Activity from the Perspective of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Hajibabaeei 1
  • Vahid vahedjavan 2
  • Maryam Alizadeh 3

1 Faculty member and associate professor, University of Tehran

2 Faculty member and assistant professor at the University of Tehran

3 Lecturer at the University of Tehran

چکیده [English]

Women's social activity is one of the issues that has become very important today with human progress and the expansion of human relations, because women, as half of the society, can play effective roles. On the other hand, from the perspective of the Holy Quran, the family has a special place, and in order to observe family and social interests, the Quran has set special instructions to regulate the relations between spouses. The guardianship of men over women, which is stated in the holy verse "Men are the guardians of women" is one of these commands that at first seems to be in conflict with the social activity of women. The present research, using descriptive and analytical method and aiming at analyzing the concept of guardianship and its impact on women's social activity, explores this important issue with careful attention to the lexical meaning and correct interpretation of it. Men are advised to use this advantage in order to manage family affairs, not to hinder women's social activities. Because, according to the evidence in the other verses, guardianship belongs to the family, and women can participate in any kind of political, economic and scientific activities as long as their social activities do not harm their role in family

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consistency
  • men
  • social activity
  • women
  • the Holy Quran
قرآن کریم، ترجمه ابوالفضل بهرام­پور.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1404). من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ابن عاشور، محمد بن طاهر. ( بی­تا). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسه التاریخ.
ابن منظور، محمد ابن مکرم. (1428). لسان­العرب. بیروت: داراحیاء تراث­العربی.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
آلوسی، سید محمود. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
بابایی، علی اکبر. (1394). روش­شناسی تفسیر. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1416). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بستان، حسین. (1389). اسلام و جامعه شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
_________. (1394). جامعه­شناسی خانواده به نگاهی به منابع اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بغوی، حسین بن مسعود. (1420). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء تراث العربی.
بلاغی نجفی، محمد جواد. (1420). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم: بنیاد بعثت.
بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین. (1405). دلایل النبوه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
جعفری، یعقوب. (بی­تا). تفسیر کوثر. قم: هجرت.
جوادی آملی، عبدالله. (1389) تفسیر تسنیم. قم: نشر اسراء.
___________. (1386). زن در آیینه جلال و جمال. قم: نشر اسراء.
دورکیم، امیل. (1369). درباره تقسیم کار اجتماعی. ترجمه حسن حبیبی. بابل: کتاب­سرای بابل.
دهخدا، علی اکبر. (1372) لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین ابن محمد. (1412). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دارالعلم.
 زمخشری، محمود. (1407). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتب العربیه.
سیوطی، عبد الرحمن ابن ابی بکر. (1404). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتالبخانه آبت الله مرعشی.
شاهدی، سامره؛ محمدعلی فرجودی. (1389). جایگاه شغلی زن در خانواده و اجتماع از دیدگاه قرآن. فصلنامۀ زن و جامعه. شماره چهارم.
شرمن، وود. (1367). دیدگاه نوین جامعه شناسی. ترجمه مصطفی ازکیا. تهران: مرکز نابینایان رودکی.
صادقی تهرانی، محمد. (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: فرهنگ اسلامی.
 صافی، محمود بن ابراهیم. (1418). الجدول فی اعراب القرآن الکریم. بیروت: دا راحیاء تراث العربی.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1417). تفسیر المیزان.ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ترجمه مترجمان. تهران: ناصرخسرو.
 طبرسی، احمد بن علی. (1403). الاحتجاج علی اهل اللجاج. مشد: نشر المرتضی.
طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. (1412). الجامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه. (1415) نور الثقلین. قم: اسماعیلیان.
 عنایه، غازی حسین. (1411). اسباب النزول القرآنی. بیروت: دار الجبل.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیض کاشانی، ملا محسن. (1418). الاصفی فی تفسیر القرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
محمدی، مسلم. (1392). زن از دیدگاه اسلام و فمینیسم. قم: نشر زائر.
مجلسی، محمد باقر. (بی­تا). بحار الانوار. بی جا: دار احیاء تراث العربی.
مصطفوی، حسن. (1430). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
معرفت، محمد هادی. (1385). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسه التمهید.
مغنیه، محمد جواد. (1378). تفسیر کاشف. ترجمه موسی دانش. قم: بوستان کتاب.
میل، استوارت. (1377). کنیزک کردن زنان. ترجمه خسرو ریگی. تهران: بانو.
واحدی نیشابوری، علی بن احمد. (1411). اسباب النزول. بیروت: دارالکتب العلمیه.