نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم ، قم ، ایران

چکیده

اصول اخالقی در نظام های اخالقی ضمن آن که می تواند خط و مشی اخالقی آن نظام را سامان دهد در 
حل چالش های اخالقی نیز کارگشاست. نظام های اخالقی بر اساس نوع نظریه اخالقی خود اصول اخالقی
را پیشنهاد می دهند که گاهی اصول مشترک همه نظام های اخالقی است. این مقاله با هدف استخراج 
اصول اخالقی قرآن با رویکرد فرا اخالقی سامان یافته است. بررسی و تحلیل آموزه های قرآن و روایات
اسالمی – که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است- نشان می دهد می توان بر اساس شاخص 
های لفظی چون هیئت و ماده وشاخصه های محتوایی چون تاکید، فراوانی ، تکرار و تقدیم، به مهم ترین
اصول اخالقی مورد نظر آموزه های دینی دست یافت. این اصول ضمن برخورداری از ویژگی هایی چون 
جامعیت ، هدفداری، سازگاری، برخورداری از اولویت و پایه ای بودن برای اخالق نقش هدایت گری
اخالقی مومنان را ایفاکرده در برخی چالش ها و موقعیت های دشوار اخالقی کارگشا هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology and Verbal and Book Characteristics of Moral Original Research Principles with Emphasis on the Qur'an and Hadiths

نویسنده [English]

  • MOHAMMAD JAVAD FALLAH

Associate Professor, Department of Islamic Ethics, Qom University of Islamic Education, Qom, Iran

چکیده [English]


One of the most important issues for ethicists is to obtain ethical principles. 
Ethical principles, while they can organize the moral policy of a moral 
system, are also effective in solving moral challenges. Moral systems 
themselves, based on the type of moral theory, propose moral principles, 
which are sometimes the common principles of all moral systems. The study 
and analysis of the teachings of the Qur'an and Islamic traditions shows that 
the most important moral principles of religious teachings can be achieved 
based on verbal characteristics such as word structure and content and 
content characteristics such as emphasis, frequency, repetition and 
presentation. These principles, while guiding the morality of believers, can 
be the criterion for moral decision-making in some difficult moral challenges 
and situations

کلیدواژه‌ها [English]

  • Applied Ethics
  • Ethical Principles
  • Islamic Ethics
  • Verbal Indicators
  • Content Indicators
قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
نهج البالغه. ترجمه فیض االسالم.
اتکینسون، ریتال. اتکینسون، ریچارد. هیلگارد، ارنست. )4733 .)زمینة روانشناسی. جلد اول. ترجمه 
محمد تقی. براهنی و همکاران. تهران: انتشارات رشد.
احمدی، علیاصغر و سهیال آقایی. )4737 .)اصول تربیت. تهران: انجمن اولیاء و مربیان.
آمدی، عبدالواحدبن محمد. )4140 .)غرر الحکم و درر الکلم.مصحح: رجایی. سید مهدی. قم: 
دار الکتاب اإلسالمی.
باقری، خسرو. )4736 .)نگاهی دوباره به تربیت اسالمی. تهران: مدرسه.
جوادی آملی، عبداهلل. )4733 .)مبادی اخالق در قرآن )تفسیر موضوعی قرآن(. قم: موسسة اسرا.
حسینی زاده، سید علی.)4730 .)سیره پیامبر)ص( و اهل بیت)ع(. جلد1( نگرش بر آموزش با تأکید
بر آموزشهای دینی(. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین. )4767ش(. تفسیراثنی عشری. تهران: انتشارات میقات.
حوزی، عبدعلی بن جمعه. )4143 .)تفسیر نور الثقلین. مصحح: هاشم رسولی محالتی. قم: 
اسماعیلیان.
دیلمی، حسن بن محمد. )4142ق(. ارشاد القلوب الی اصواب. قم: الشریف الرضی.
رضوان طلب، محمد رضا. )4733« .)نظام اخالقی از منظر قرآن کریم«. مطالعات تفسیری. ش3 .
.2-71
سراج زاده اصفهانی. حسن. )4733« .)قرآن و نظام اخالقی آن«. اخالق وحیانی. ش 41 .صص3-
.16
شاتو، ژان. )4733 .)مربیان بزرگ. ترجمه: شکوهی. غالمحسین.تهران: دانشگاه تهران.
شریعتمداری. علی. )(4761 .اصول و فلسفه تعلیم تربیت. تهران: امیرکبیر.
شعاری نژاد. علی اکبر. )4733 .)فلسفه آموزش و پرورش. تهران: امیرکبیر.
شعارینژاد.علیاکبر. )4733 .)فرهنگ علوم رفتاری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
شکوهی، غالمحسین. )4733 .)مبانی و اصول آموزش پرورش. مشهد: به نشر.
طیب، سید عبدالحسین. )4733ش(. اطیب البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: انتشارات اسالم.
999 | فصلنامه علمی پژوهشنامه معارف قرآنی | سال سیزدهم |شماره 91 | تابستان 9919
عالم زاده نوری، محمد.)47360 .)استنباط حکم اخالقی از متون دینی و ادله لفظی: بررسی چند 
چالش مهم در اصول لفظی فقهاالخالق. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسالمی.
هولمز، رابرت ال. )4733 .)مبانی فلسفه اخالق. ترجمة مسعود علیا. تهران: ققنوس.
علیا، مسعود. )4734 .)فرهنگ توصیفی فلسفه اخالق: انگلیسی- فارسی. تهران: مؤسسه پژوهشی 
حکمت و فلسفه ایران. شرکت نشر کتاب هرمس. 
کاشانی، مال فتحاهلل.4710.تفسیرمَنْهَجُ الصّادقین فی إلْزامِ الْمُخالِفین. تهران: اسالمیه.
کراجکی طرابلسی، محمد بن علی بن عثمان. )4140ق( کنز الفوائد. قم: دارالذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب. )4763 .)الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری. تهران: دار الکتب االسالمیه
گروه نویسندگان؛ زیر نظر محمد تقی مصباح یزدی؛ )4730 .)فلسفه تعلیم و تربیت اسالمی. چاپ 
دوم. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان )انتشارات مدرسه(. 
محمدی ری شهری، محمد. )4733 .)میزان الحکمه. قم: دار الحدیث.
مرکز اطالعات و مدارک اسالمی. )4733ش(. فرهنگ نامه اصول فقه.قم: دفتر تبلیغات اسالمی.
مصباح یزدی، محمدتقی. )4737 .)اخالق در قرآن. )چهار جلد(. قم. موسسه آموزش پژوهشی امام 
خمینی.
مصباح یزدی، محمد تقی. )4731 .)مکاتب اخالقی. قم: موسسه آموزش پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی. )4733 .)فلسفه اخالق. تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. )4731 .)تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب االسالمیه.
ملکی اصفهانی، مجتبی. )4733 .)فرهنگ اصطالحات اصول. چاپ اول. قم: عالمه. 
نیکسن، جان. )4733 .)بهسوی دانشگاه فضیلتمند. ترجمة خداپرست. امیرحسین. تهران: جهاد 
دانشگاهی سازمان انتشارات.