نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

با توجه به جایگاه امر کرامت در سیاست قرآنی، هدف از مقاله حاضر شرح وجوه اجتماعی –سیاسی مفهوم کرامت است. زیرا مقوله بنیادین کرامت به عنوان نظریه شناسایی و محـور حقـوق اصیل انسانی- اجتماعی هم جاذب فضایل والای انسانی و اجتماعی بوده و هم نافی ضلالت اخلاقی وجهالت عقلی برای فرد و جامعه خواهد بود. لذا این مقاله در پاسخ به این سوال که: وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت درمعرفت قرآنی چیست؟ این فرضیه را باروش کیفی وبارویکرد تفسیری مطرح می­نماید که مهم­ترین وجوه اجتماعی- سیاسی امر کرامت در قرآن مبتنی بر عقلانیت تعالی محور (جمع عقل و ایمان الهی )، عدالت فراگیر وارتقاء آزادی­­های مشروع است. ارزش مقاله نیز فهم شبکه معانی کرامت قرآنی در ساحت اجتماعی –سیاسی وتبعات مثبت اجتماعی–سیاسی آن است. همچنین استنتاج یافته­ها نشان می­دهد که باورِ صادقانهِ کارگزاران جامعه دینی به کرامت اجتماعی–سیاسی مردم به تسهیل احیاء متقابل حقوق اجتماعی_ سیاسی مردم و دولت در منظومه شرع و عقل و عرف منجرخواهد شد، به گونه­ای که ارتقاء وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت برآمده از قرآن بر افزایش عزتمندی دین، همراهی مسوولانه مردم و دولت و همچنین پیشرفت فراگیر نظام سیاسی اثر گذارخواهد بود وعدم توجه به آن نیز خشونت و بی نظمی اجتماعی - سیاسی رابه همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socio-Political Aspects of Dignity in the Quranic Wisdom

نویسنده [English]

  • abbas Rahbar

Associate Professor, Department of Political Science, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Considering the role of dignity in the Quranic politics, the purpose of this article is to describe the socio-political aspects of the concept of dignity. Dignity, as a fundamental category, a theory for recognition, and a core for genuine human-social rights, attracts high human and social virtues and rejects moral decrepitude and intellectual ignorance for individuals and the society. Therefore, this article answers the following question: What are the social-political aspects of dignity in the Quranic wisdom? This hypothesis is put forward in this article, with a qualitative and interpretive approach, that the most important socio-political aspects of the matter of dignity in the Qur'an are based on the transcendental rationality, inclusive justice and the promotion of legitimate freedoms. The value of the article is also understanding the network of the Quranic meanings of dignity in the social-political field and its positive consequences. The findings show that the sincere belief in the social-political dignity of the people in a religious community will facilitate the mutual revival of the social-political rights of the people and the government, in such a way that the promotion of the social-political aspects of dignity arising from the Qur'an will increase the dignity of religion, the responsible cooperation of the people and the government, as well as the comprehensive development of the political system. Failure to pay attention to it will also cause violence and socio-political disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dignity
  • Recognition
  • Transcendental Rationality
  • Justice
  • Social-Political Rights
منابع
قرآن کریم. ترجمه مکارم شیرازی
نهج البلاغه. ترجمه دشتی، قم : موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین
ابن درید، محمد بن حسن. ( 1988) جمهره­اللغه. بیروت : دارالعلم للملابین.
ابن منظور. (1993 م). لسان اللسان تهذیب لسان العرب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اخوان طبسی، محمد حسین و داوری، حسین. (1397). صورت بندی مفهوم عدالت در قرآن کریم برمبنای معنا شناسی واژه قسط. دوفصلنامه علمی_ پژوهشی پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن. ش 13. پاییز و زمستان. 128-107.
ارسطا، محمد جواد و برته. (1398). جریان­شناسی انتقادی حقوق بشر با تحلیل مفهوم پایه از کرامت انسان مبتنی بر اسلام و مسیحیت. معرفت ادیان. سال دهم. ش3. تابستان 43-25.
بدری گرگری. رحیم و همکاران. (1395 ). بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا علیه السلام و مکاتب روانشناسی. فصلنامه علمی پژوهشی فرهنگ رضوی. سال هفتم. ش 26. 135-101.
جعفری، محمدتقی. ( 1419ق.) رسائل فقهی. تهران: مؤسسۀ منشورات کرامت.
جوادی آملی، عبداالله. (1381). تفسیر موضوعی قرآن: صورت و سیرت انسان در قرآن. چ٢. قـم: مرکـز نشر اسراء.
دلشاد تهرانی، مصطفی. (1377). دولت آفتاب. تهران: خانۀ اندیشۀ جوان.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. چاپ دوازدهم. تهران: دانشگاه تهران.
راعی، مسعود. (1393). معنا و مبناشناسی کرامت انسانی؛ با نگاهی بر کرامت سیاسی در آموزه­های قرآنی. فصلنامه معرفت سیاسی. سال ششم. ش دوم. 24-5.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. دمشق: دار العلم.
لئو اشتراوس، لئو. (1373). فلسفه سیاسی چیست؟. ترجمـه فرهنـگ رجـایی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
رمصانی، حسین ودانش شهرکی ،حبیب الله (1393). شاکلۀ ارزشیِ جامعۀ آرمانی از منظر معرفت و تفکر اسلامی» در دوفصلنامۀ تخصصی پژوهشنامۀ علوم انسانی وابسته به جامعه‌المصطفی. سال دوم. شمارۀ دوم، پاییز و زمستان.78-51
 سلمان پور، داود و همکاران. (1398 )کرامت ذاتی انسان در قرآن کریم و چالش­های فراروی آن. «مطالعات قرآن و حدیث». سال سیزدهم. شمارة اول. پاییز و زمستان. 2242 -219.
شبان نیا، قاسم. (1393). سازوکارهای فقه اسلامی در احیا و تثبیت کرامت انسانی. معرفت سیاسی. سال ششم.  شماره اول. بهار و تابستان. 42-25.
طباطبایی، سیدمحمدحسـین. (1417ق). المیـزان فـی تفسـیر القـرآن. ط الاولـی. بیـروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
عمید زنجانی، عباسعلی و توکلی، محمد مهدی. (1386). حقوق بشر اسلامی و کرامت ذاتی انسان در اسلام. فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دوره 37 شماره 4. 189-161.
عمید زنجانی، عباسعلی. (1421ق ). فقه سیاسی. چ چهارم. تهران : امیر کبیر.
 فیروزجایی، اسداله. (1399). واکاوی پیش انگاره کرامت هستی­شناختی انسان بر حرمت سقط جنین با رویکرد کلامی. دوفصلنامه علمی انسان­پژوهی دینی. سال هفدهم. شماره 44. پاییز و زمستان.01 -212 .
فیض کاشانى، ملامحسن. تفسیر الصافى؛ تحقیق حسـین اعلمـى. چ٢. تهـران: انتشارات الصدر.
قاسم احمد، مریم. ( 1396). تحلیل مفهومی کرامت در قرآن و روایات در پرتو دانش معناشناسی و ملاک­های سنجش آن در رفتار ارتباطی. رساله دکتری. دانشگاه تهران.
لنکرانی، محمد فاضل. (1425 ق). جامع المسایل. چ یازدهم. قم : امیر قلم.
مدنی، علیخان بن احمد. (1426). الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغه العرب العمول. مشهد: انتشارات موسسه آل­البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
مصباح یزدی، محمدتقی. ( 1373 ). معارف قرآن. قم: مؤسسه در راه حق. 
مطهری، مرتضی. (1376). مجموعه آثار شهید مطهری. تهران : صدرا.
معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی معین. تهران: ثامن.
موسی­زاده، ابراهیم و کیخا، سعید. (1399). فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال نهم. شماره 34. بهار.صص 120 -91.