نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن

2 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.

3 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور، فارس، ایران

چکیده

هر واژه در قرآن از جایگاهِ معناییِ ویژه خود برخوردار است، که واژه دیگر هرگز نمی­تواند جانشین آن و یا هم‌معنای آن به­شمار رود. ازاین­رو، بررسی واژه­های به ظاهر هم‌معنا در تفسیر و فهم آیات تأثیرگذار است. بررسی معنایی واژگان«مرض»، « ضُّرّ»، «أذی» و «سُقم» با بهره­گیری از روش تحلیل واژگانی و رویکرد تفسیری، بیانگر آن است که واژگان مذکور باتوجه به معانی خاص خود، جهت تبیین مفهومی خاص بیان شده و هرگونه تغییر و جایگزینی، موجب خلل در معنا خواهد بود. بکارگیری همه این واژگان در معنای مرض سبب رهیافت شبهات در برخی از آیات مربوط به زنان و انبیای الهی(ابراهیم و یونس) شده­است. این مقاله با بررسی این واژگان از بستر تمرکز بر کتب لغت، قرآن و تفاسیر به تببین تفاوت­های این واژگان پرداخته و عدم ترادف و جانشینی آنها را اثبات نموده­است. بررسی مفهومی این واژگان نشان می­دهد: «مرض» در همان معنای معهود بیماری جسمی؛ « ضُّرّ » در معنای فقر شدید مالی و مرگ فرزندان؛ «أذی» در معنای تشویش و تلاطم روحی حاصل از تغییر و دگرگونی، «سُقم» هم به معنای متردد و شک­دار است. براین اساس افزون بر رفع شبهاتی پیرامون انبیای الهی، بُعدی از اعجاز علمی قرآن و تکریم زنان در قرآن هویدا می­شود.
.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Impossibility of Substituting Harm, Pain and Suffering for the Word Disease; An Interpretative Approach

نویسندگان [English]

  • zohreh narimani 1
  • bjhgyugy jnjkn 2
  • Mahboobeh mosaeipour 3

1 bbjkjj

2 nkiijoko

3 assistant professor of quran and Hadith Siences, payam-e-noor university, fars, iran.

چکیده [English]

Every word in the Qur'an has its own special meaning, and no other word can ever be considered its substitute. Therefore, examining seemingly synonymous words is effective in interpreting and understanding the Quranic verses. Analyzing the meaning of the words "disease," "harm", "pain", and "suffering," using a method of lexical analysis and an interpretative approach, shows that the mentioned words are expressed in order to explain a specific concept according to their special significance. Any change and replacement will cause a disturbance in the meaning. The conceptual examination of these words shows that "disease" in the usual meaning of physical illness, "harm" in the meaning of severe financial poverty and death of children, "pain" in the meaning of anxiety and mental turmoil resulting from change and transformation, and "suffering" in the meaning of being indecisive and doubtful. Therefore, in addition to removing doubts about divine prophets, another dimension of the scientific miracle of the Qur'an (and also the honoring of women in the Qur'an) is revealed

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantic difference
  • disease
  • harm
  • pain
  • sickness

منابع

قرآن کریم. ترجمه مکارم شیرازی.
 آلوسى، محمودبن عبدالله. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. ج7. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
اندلسی، ابن سیده. (1410).  الافصاح فی فقه اللغه. ج1.  چاپ اول. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ابن­درید، محمدبن حسن.(1407). جمهره اللغه. ج2. چاپ اول. بیروت: دارالعلم للملائین.
ابن عاشور، محمدبن طاهر. (1420).  التحریر و التنویر.  ج2. چاپ اول. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
 ابن­فارس، احمد. (1404). معجم مقاییس اللغه. مصحح: محمد عبدالسلام. ج1. چاپ اول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن­منظور، محمدبن مکرم. (1414).  لسان العرب. ج14. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
ازهری، محمدبن احمد. (1421). تهذیب اللغه. ج15. چاپ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبى، احمدبن محمد. (1422). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی. ج2. چاپ اول. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
سیدبن قطب، ابن‌ابراهیم شاذلی. (1412). فی ظلال القرآن. ج2. چاپ اول. بیروت-قاهره. دارالشروق.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (1984). تاج‌اللغه ‌و صحاح‌العربیه.  ج19. چاپ سوم.  بیروت: دارالعلم للملایین.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1383).  ترجمه‌وتحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوى و ادبى قرآن. ج1. چاپ اول. تهران‌:  المکتبه ‌المرتضویه لإحیاء آثار الجعفریه.
زبیدی، محمدمرتضی. (1414).  تاج العروس من جواهر القاموس.  ج2.  چاپ اول.  بیروت: دارالفکر.
زرسازان، عاطفه، زینب قوام، شادی نفیسی؛(1400) معناشناسی "ضُّرّ" در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی، پژوهش­های زبان شناختی قرآن سال دهم،  شماره 1 (پیاپی 19).
 زمخشرى، محمودبن عمر. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. ج1.  چاپ اول. بیروت: دارالکتاب العربی.
صادقى تهرانى، محمد. (1406). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. ج19. چاپ اول. قم: فرهنگ اسلامى.
طباطبایى، محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ج9. چاپ پنجم. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طبرانی، سلیمان‌بن احمد. (2008).  التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. ج1. چاپ اول. اردن: دارالکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل‌بن حسن. (1372). ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن.  ج2.  بی‌چا. تهران‏:  ناصر خسرو.
طبری، محمدبن جریر. (1412).  جامع البیان فی تفسیر القرآن.  ج17.  چاپ اول.  بیروت: دارالمعرفه.
طریحی، فخرالدین. (1376).  مجمع البحرین.  ج4. چاپ سوم. تهران: انتشارات مرتضوی.
طوسی، محمدبن حسن. (1365). تهذیب الاحکام.  ج7. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
عسکری، ابوهلال. (بی­تا). معجم الفروق اللغویه. حققه: محمد ابراهیم. بی‌چا. قاهره. دار العلم و الثقافه.
علم‏الهدى، على بن الحسین. (1431). تفسیر الشریف المرتضى المسمّى بنفائس التأویل. ج1. چاپ اول.  بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوع.
فراهیدى، خلیل‌بن أحمد. (1409). کتاب العین. تحقیق: مهدی مخزومی. ج8. چاپ اول. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
 فضل­الله، محمدحسین. (1419ق)، من وحی القرآن. ج15. چاپ اول. بیروت: دار­الملاک.
مراغی، احمدمصطفی.(1371). تفسیر المراغی. ج1. چاپ اول.  بیروت: دارالفکر.
مصطفوی، حسن. (۱۴۱۶). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. ج1. چاپ اول. تهران: وزارت ارشاد.
مغنیه، محمد جواد. (1424). الکاشف. ج5. چاپ اول. قم: دارالکتاب الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. ج10. چاپ دهم. تهران: دار الکتب الاسلامیه.