نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارپژوهشکده اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

اعتقاد به اصل معاد و بازگشت انسان بعد از مرگ، همزمان با آفرینش بشر بوده­است؛ مسلمانان در اصل بازگشت انسان بعد از مرگ اتفاق نظر دارند. اما کیفیت معاد به این که آیا معاد تنها روحانی است یا جسمانی و یا روحانی و جسمانی؟ این مسئله در بین مسلمان از چالش جدی برخوردار است. بر اساس برخی از افعال الهی مطرح در آیات قرآنی در باره آفرینش انسان این بازگشت، جسمانی و روحانی خواهد بود؛ الف: تأکید قرآن بر این که خداوند انسان را به گونه ای خلق کرده­است که برخی از اجزای آن بعد از مرگ باقی می­مانند؛ با توجه به این که خداوند متعال در افعال خویش حکیم است وجود اجزای باقی بعد از مرگ تنها معاد جسمانی را رهنمون می­گردد و الا بقای اجزای جسمانی بعد از مرگ کاری لغو و بیهوده خواهد بود و خداوند متعال از آن پیراسته است. ب: تأکید قرآن بر افعالی مانند آفرینش انسان با ویژگی اشتیاق به زندگى جاوید، آفرینش انسان با ویژگی دعوت فطری به صلاح و منع فطری از فساد و در نهایت افعال مِثْلی که دلالت بر مِثْلیت و هم­طرازی انسان دنیوی و اخروی دارد گویای معاد جسمانی عنصری و ترابی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A survey of divine actions corresponding to bodily resurrection in the Qur'an

نویسنده [English]

  • morteza motaqinejad

Assistant Professor, Research Center for Islamic Documents and Information Management, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran

چکیده [English]

 
Belief in the principle of resurrection and the return of man after death was at the same time as the creation of man; Muslims agree on the principle of human return after death. But the quality of resurrection is whether the resurrection is only spiritual or physical or both spiritual and physical. This issue is a serious challenge among Muslims. According to some of the divine actions mentioned in the Quranic verses about the creation of man, this return will be physical and spiritual; A: The Qur'an emphasizes that God created man in such a way that some of his parts remain after death; due to the fact that God Almighty is wise in His actions, the existence of the remaining parts after death only leads to a physical resurrection, otherwise the survival of physical parts after death will be null and void, and God Almighty is pure from it. B: The emphasis of the Qur'an on actions such as the creation of man with the feature of longing for eternal life, the creation of man with the feature of innate call to goodness and innate prohibition of corruption, and finally the sameness actions that indicate the sameness and symmetry of worldly and hereafter man are indicative of an elemental and spiritual resurrection

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Reincarnation"
  • "Proverbs"
  • "Calling to goodness"
  • "Prohibition of corruption"
  • "Longing for eternal life"
منابع
قرآن.
ابن­سینا، حسین. (1382). الاضحویه فی المعاد. تحقیق حسن عاصی. تهران: انتشارات شمس تبریزی.
________. (1376). الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه.
_________. (1400). رسائل ابن سینا. قم: بیدار.
_________. (بی­تا). النجاه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران‌.
ابن فارس، احمدبن فارس. (1404). معجم مقاییس اللغه. تحقیق عبدالسلام محمد هارون. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420). تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور. بیروت‏. مؤسسه التاریخ العربی‏.
ابن‏قتیبه، عبدالله بن مسلم‏. (1411). تفسیر غریب القرآن( ابن قتیبه).529. شارح رمضان. ابراهیم محمد. بیروت‏: دار و مکتبه الهلال‏.
ابوحیان، محمد بن یوسف.(1420). البحر المحیط فى التفسیر. محقق جمیل. صدقى محمد. بیروت: دارالفکر.
تسترى، سهل بن عبدالله‏. (1423). تفسیر­التسترى. ‏محقق، عیون سود. محمد باسل‏. دارالکتب­العلمیه: منشورات محمد علی بیضون‏. بیروت‏.
تفتازنی، سعدالدین. (1409). شرح المقاصد. تحقیق عبدالرحمن عمیره. قم: الشریف الرضی.
جرجانی، علی بن محمد. (1373). شرح المواقف. قم: انتشارات الرضی.
حسن سیدعلی، قبانچی. (1406). شرح رساله حقوق امام زین العابدین. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
حسینى طهرانى، محمدحسین. (1427). نور ملکوت قرآن. مشهد:‏ علامه طباطبائى‏.
حسینى میلانى، على‏. (1426). ‏التحقیق فى نفى التحریف عن القرآن الشریف‏. قم‏: الحقائق.‏
دهخدا، علی‌اکبر. (1372). لغت نامه دهخدا. تهران: روزنه.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: دارالعلم.
زرکشى، محمد­بن بهادر. البرهان فى علوم القرآن‏. (1410). محقق ذهبى، جمال حمدى‏، کردى، ابراهیم عبدالله. مرعشلى. یوسف عبدالرحمن‏. دار المعرفه: لبنان- بیروت‏.
زمخشرى، محمود بن عمر. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏. مصحح حسین احمد، مصطفى‏. بیروت:. دار الکتاب العربی‏.
زین­الدین بن نورالدین(شهیدثانی)، علی بن احمد. (1409). حقایق الایمان. قم: کتابخانه آیه­الله المرعشی النجفی.
سبحانی، جعفر. (1369). منشورجاوید. قم: سیدالشهداء.
سمرقندى، نصر بن محمد. (1416). تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم‏. بیروت: دار­الفکر.
شاه‏عبدالعظیمى، حسین‏. (1363). تفسیر اثنى عشرى‏. تهران:. میقات‏.
گروه فلسفه و کلام کلام اسلامی آستان قدس رضوی ،شرح المصطلحات الکلامیّه. (1415)‏. مشهد: آستان قدس رضوى‏.
شریفی و همکاران. (1394). معاد جسمانی در قرآن و عهدین. پژوهشنامه معارف قرآنی. تهران: دوره 6. شماره 21. صص، 7-41
شریعتی سبزواری، محمدباقر. (1363). معاد درنگاه وحی و فلسفه. تهران: چاپ دانشگاه تهران.
صدرالدین الشیرازی، محمدبن ابراهیم. (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفارالاربعه. بیروت- لبنان: داراحیاءالتراث العربی.
طباطبائی، محمد حسین. (1364). بدایه الحکمه. قم: موسسه نشراسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
____________. (1409). رساله الانسان بعد الانسان. بیروت: دارالاضواء.
____________‏. (1374). ترجمه تفسیر المیزان‏. مترجم: موسوى. محمدباقر. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
_____________. (1372). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن.(1408). مجمع البیان فی تفسیر القرآن: دارالمعرفه.
طبرى، محمد بن جریر. (1412). جامع البیان فى تفسیر القرآن. لبنان: دار­المعرفه.
طبرسی، احمد بن علی.(1403). الاحتجاج علی اهل اللجاج‌.مصحح موسوی خرسان، محمدباقر. مشهد: نشر المرتضی.
طریحى، فخر­الدین. (1375). مجمع­البحرین. تحقیق سید احمد حسین. تهران: کتاب­فروشى مرتضوى.  
__________. (1388). تجرید الاعتقاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1982). نهج الحق و کشف الصدق. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
عسکرى، حسن بن عبدالله‌.(1400). الفروق فی­اللغه. بیروت‌: دار الآفاق الجدیده.
عمید، حسن. (1360). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
 فخر رازی، محمد بن عمر. (1364). شرح اسماء اللّه الحسنی. تهران: چاپ افست تهران.
قرشى بنایى، على اکبر. (1412). قاموس قرآن‌. تهران: دار­الکتب الاسلامیه.
 کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله‏.(1351). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. تهران: کتاب­فروشى اسلامیه‏.
لاهیجی، عبدالرزاق. 1364. سرمایه ایمان. تحقیق صادق لاریجانی آملی. قم: الزهراء.
__________. (1372). گوهر مراد. تهران: سازمان چاپ وانتشارات فرهنگ وارشاداسلامی.
مجلسی، محمدباقر. (بی­تا). حق الیقین‏. تهران: انتشارات اسلامیه‏.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1370). آموزش عقاید.ج2. قم: مرکز چاپ و نشر سارمان تبلیغات اسلامی.
_____________. (1376). اخلاق در قرآن. محقق محمدحسین اسکندرى. قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره).
مصطفوى، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌.تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌.
مطهری، مرتضی. (1376).  معاد. چاپ چهارم. قم: انتشارات صدرا.
معرفت، محمد­هادی. (1383). معاد جسمانی در قرآن و آراء مفسران. پیام جاویدان. ش5.
مغنیه، محمدجواد.(1378). ترجمه تفسیر کاشف‏. ترجمۀ دانش، موسى‏، قم، بوستان کتاب.
مفید، محمدبن نعمان. (۱413).  اوائل المقالات. قم: الموتمر العالمی للشیخ المفید.
مقیسه، نفیسه و میرباقری، سیدحسن. (1399). معاد جسمانی در قرآن کریم. دوفصلنامه تحقیقات قرآنی و حدیثی. دوره2. ش3.
هاشمى رفسنجانى، اکبر. (1383). فرهنگ قرآن. قم: ‏بوستان کتاب.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود. (1417). بحوث فی علم الأصول. قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیه.
یزیدى، عبداللهبن یحیى‏. (1405). غریب القرآن و تفسیره‏.محقق: الحاج، محمد سلیم‏. بیروت:. عالم الکتب‏.
https://www.yjc.ir/fa/news/587539