پژوهشنامه معارف قرآنی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران سال 1400

تحلیل تطبیقی آرای تفسیری فریقین دربارۀ محرمیت رضاعی بر اساس آیۀ 23 سوره نساء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه حقوق و فقه مقارن، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

با توجه به آیه 23 سوره نساء یکی از اسباب محرمیت، رضاع (شیر دادن) است. پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که آیا آیه شریفه دلالتی بر مقدار شیر دادن در اثبات محرمیت رضاعی در تفاسیر فریقین دارد؟ نگارنده تلاش نموده این موضوع را از دو منظر؛ تفاسیر امامیه و تفاسیر اهل تسنن مورد مطالعه تحلیل تطبیقی قرار دهد. تفاسیر و فقه امامیه محرمیت رضاعی را از سه جهت، اثر؛ عدد و زمان بحث کرده‍اند اما تفاسیر و فقه اهل سنت از دو جهت اثر و عدد آورده‍اند. وجه مشترک فریقین، اثر است که در ایجاد محرمیت رضاعی مؤثر است. از اطلاق آیه نمی‍توان حکم به کمیت شیر در ایجاد محرمیت رضاعی داد و برای فهم حکم باید به اقوال و ادله فقها مراجعه نمود. مفسرین امامیه اقوال مختلفی همچون 1 بار، 10 مرتبه، 15 مرتبه و 15 شبانه روز ذکر کرده‍اند که در این میان عدد 15 مرتبه را تقویت نموده‍اند زیرا به "اثر" نزدیک است و اقوال دیگر دارای اشکالاتی است. مفسرین اهل تسنن به عدد و مقدار خاص معینی اشاره نکرده‍اند بلکه مفسرین و فقهای اهل سنت اقوالی همچون: مطلق شیر خوردن، 3 مرتبه، 4 مرتبه، 5 مرتبه و 10 مرتبه بیان کرده‍اند که در اینجا قول محکم و شاخصی وجود ندارد. نکته حائز اهمیت آن است، جستارها در تفاسیر شیعی و اهل سنت حاکی از آن است ادله ایشان در اطلاق‍گیری از آیه شریفه و مشخص نمودن کمیت شیر در محرمیت رضاعی ناتمام است و برای اثبات محرمیت رضاعی باید به روایات و کتب فقهی فریقین مراجعه نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Interpretations of the Shia and Sunni Regarding Mahramiyat by Breastfeeding based on Verse 23 of Surah Nisa

نویسنده [English]

  • ali farsimadan

Department of Law and Islamic Jurisprudence, Faculty of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran

چکیده [English]

one of the ways to become Mahram is breastfeeding (Shir-Dadan). The present study aims to answer this main question with a descriptive and analytical method: Does the noble verse imply the amount of breastfeeding in proving the Mahramiyat in the Shia and Sunni interpretations? The author has tried to study this issue from the perspective of Imamiyyah interpretations and Sunni interpretations. The interpretations and jurisprudence of the Imamiyyah have discussed Mahramiyat by breastfeeding from three aspects of effect, number, and time, but the interpretations and jurisprudence of Ahl al-Sunnah have given two aspects of effect and number. The common denominator of both is the effect that is effective in creating Mahramiyat by breastfeeding. From the application of the verse, it is not possible to give a rule on the amount of milk in becoming Mahram by breastfeeding, and to understand the rule, one must refer to the sayings and arguments of the jurists. Imami commentators have mentioned various sayings such as 1 time, 10 times, 15 times and 15 days and nights among which they have strengthened the number 15 times because it is close to "effect" and other sayings have problems. Sunni commentators have not mentioned a specific number and amount, but Sunni commentators and jurists have stated sayings such as: mere breastfeeding, 3 times, 4 times, 5 times, and 10 times, and there is no firm word or indicator here. It is an important point that the researches in Shia and Sunni interpretations indicate that their arguments in applying the noble verse and specifying the amount of milk in the Mahramiyat by breastfeeding are incomplete, and to prove the Mahramiyat by breastfeeding, one should refer to the traditions and legal books of different parties

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Shia and Sunni interpretations
  • Mahramiyat by Breastfeeding
مراجع
قرآن کریم.
ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد. (1367). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. چاپ چهارم. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏.
ابن العربى، محمد بن عبدالله بن ابوبکر. (بی‍تا). احکام القرآن. (نرم افزار جامع تفاسیر).
ابن انس، مالک. (1425). موطأ الإمام مالک. چاپ اول. الوظبی: مؤسسه زاید بن سلطان آل نهیان للأعمال الخیریة و الإنسانیه.
ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن على.(1422). زاد المسیر فى علم التفسیر. چاپ اول. بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن حجاج، مسلم بن حجاج. (1412). صحیح مسلم. چاپ اول. قاهره: دارالحدیث.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی. (1424). فتح الباری شرح صحیح البخاری. بیروت: المکتبه العصریه.
ابن حزم، ابومحمد علی بن احمد بن سعید. (بی‍تا). المحلی. تحقیق لجنه احیاء التراث العربی. بیروت: دار‍الجیل.
ابن حنبل، احمد بن محمد. (1416). مسند الإمام أحمد بن حنبل. چاپ اول. بیروت: مؤسسة الرساله.
ابن سیده، على بن اسماعیل. (1421). المحکم و المحیط الأعظم. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن عاشور، محمد بن طاهر. (بی‍تا). التحریر و التنویر. بی‍جا: (نرم افزار جامع تفاسیر).
ابن فارس، أحمد بن فارس. (1404). معجم مقاییس اللغه. چاپ اول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
ابن قدامه المقدسی، موفق الدین عبدالله. (1423). الکافی فی فقه الامام احمد بن حنبل. المکتب الاسلامی: دارابن حزم.
ابن کثیر، دمشقى اسماعیل بن عمرو. (1419). تفسیر القرآن العظیم. دار الکتب العلمیه. چاپ اول. بیروت: منشورات محمدعلى بیضون.
ابن ماجه، محمد بن یزید. (1418). سنن الحافظ أبى عبدالله محمد بن یزید القزوینی ابن ماجه. چاپ اول. بیروت: دارالجیل.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دارصادر.
ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد.(1419). تفسیر القرآن العظیم. چاپ سوم. ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابوداود، سلیمان بن اشعث. (1420). سنن أبی داود. چاپ اول. قاهره: دار الحدیث.
ابوجیب، سعدى. (1408). القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا. چاپ دوم. دمشق: دار الفکر.
اصفهانى، سید ابو‍الحسن. (1422). وسیله‍النجاه. چاپ اول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
ازهرى، محمد بن احمد. (1421). تهذیب اللغه. دار احیاء التراث العرب. بیروت. چاپ: اول.
آل سعدى، عبدالرحمن بن ناصر. (1408). تیسیر الکریم الرحمن. چاپ دوم. بیروت: مکتبة النهضة العربیه.
آلوسى، سید محمود. (1415). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اندلسى، ابو حیان محمد بن یوسف. (1420). البحر المحیط فى التفسیر. چاپ اول. بیروت: دار الفکر.
بحرانى، آل عصفور. یوسف بن احمد بن ابراهیم. (1405). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهره. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
بحرانى، محمد سند. (1429). سند العروة الوثقى-کتاب النکاح. چاپ اول. قم: مکتبة فدک.
بخارى، محمد بن اسماعیل. (1410). صحیح البخاری. جمهوریة مصر العربیه. وزارة الاوقاف. المجلس الاعلى للشئون الاسلامیه. چا دوم. قاهره: لجنة إحیاء کتب السنه.
بغدادى، علاء الدین على بن محمد. (1415). لباب التاویل فى معانى التنزیل. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
بغوى، حسین بن مسعود. (1420). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن. چاپ اول. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
تبریزى، جواد بن على. (1426). منهاج الصالحین. چاپ اول. قم: مجمع الإمام المهدی(عج).
ترمذى، محمد بن عیسى. (1419). الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی. چاپ اول. قاهره: دار الحدیث.
التمرتاشی، شمس‍الدین. (1428). رد المحتار علی الدر المختار. حاشیه ابن عابدین علی شرح الشیخ علاءالدین محمد بن علی الحصکفی. چاپ دوم. بیروت: دارالمعرفه.
تهانوى، محمدعلى بن على. (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. 2جلد. چاپ اول. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم. (1412)؛ الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. چاپ اول. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جصاص، احمد بن على. (1405). احکام القرآن. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
الحجاوی، موسی بن احمد. (1423). الاقناع لطالب الانتفاع. الطبعه الثانیه. ریاض: داره الملک عبدالعزیز.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى. (1414). تاج العروس من جواهر القاموس؛ ناشر: دارالفکر. بیروت. چاپ: اول.
حقى بروسوى، اسماعیل. (بی‍تا). تفسیر روح البیان. چاپ اول. بیروت: دارالفکر.
حلى، ابن ادریس. ابو عبدالله محمد بن احمد. (1409). المنتخب من تفسیر التبیان. چاپ اول. قم: کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.
حلّى، ابن ادریس. محمد بن منصور بن احمد. (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
حلّى، جمال الدین. احمد بن محمد اسدى. (1407). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
حلّى، علامه. حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (1414). تذکرة الفقهاء. چاپ اول. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‍السلام.
__________________________. (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
حلّى، فخر المحققین. محمد بن حسن بن یوسف. (1387). إیضاح الفوائد فی شرح‍مشکلات القواعد. چاپ اول. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
حمیرى، عبد الله بن جعفر. (1413). قرب الإسناد. چاپ اول. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‍السلام.
خمینى، سید روح اللّه موسوى. (بی‍تا). تحریر الوسیله. چاپ اول. قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
خویى، سید ابو القاسم موسوى. (1410). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم.
___________________. (1417). أحکام الرضاع فی فقه الشیعه. چاپ اول. تهران: المنیر للطباعة و النشر.
دروزه، محمدعزت. (1383). التفسیر الحدیث. قاهره: دارإحیاء الکتب العربیه.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ اول. بیروت: دار القلم.
راوندى، قطب الدین سعید بن هبة‍الله. (1405). فقه القرآن فى شرح آیات الأحکام. چاپ دوم. قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
الزجیلی، وهبه. (1431ق). موسوعه الفقه الاسلامی و القضایا المعاصره. الطبعه الاولی. دمشق: دارالفکر.
سایس، محمد على. (بی‍تا). تفسیر آیات الاحکام. نرم افزار جامع تفسیر: بی‍نام.
سبزوارى، سید عبد الاعلى. (1409). مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. بیروت: موسسه اهل بیت(ع).
________________. (1413). مهذّب الأحکام. چاپ چهارم. قم: مؤسسه المنار.
السرخسی، ابی بکر محمد بن احمد. (1422). المبسوط. چاپ اول. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
السعدی، ابی الحسن علی بن الحسین بن محمد. (1404). النتف فی الفتاوی. الطبعه الثانیه. بیروت: موسسه الرساله.
سلاّر دیلمى، حمزة بن عبد العزیز. (1404). المراسم العلویة و الأحکام النبویه. چاپ اول. قم: منشورات الحرمین.
سمرقندى، نصربن محمد بن احمد.(بی‍تا). بحرالعلوم. بی‍جا: نرم افزار جامع تفاسیر.
السید السابق. (1426ق). فقه السنه. المکتبه العصریه. بیروت: صیدا.
سیوطى، جلال‍الدین. (1404). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
الشافعی، امام محمد بن ادریس. (1426). الام. چاپ اول. بیروت: دارابن حزم.
شبیرى زنجانى، سید موسى. (1419). کتاب نکاح. چاپ اول. قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز.
شیبانى، محمد بن حسن. (1413). نهج البیان عن کشف معانى القرآن. چاپ اول. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامى.
صدر، سید محمد. (1420). ما وراء الفقه. چاپ اول. بیروت: دارالأضواء.
صدوق، محمّد بن على بن بابویه. (1415). المقنع. چاپ اول. قم: مؤسسه امام هادى علیه‍السلام.
صیمرى، مفلح بن حسن(حسین). (1420). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ اول. بیروت: دار الهادی.
طباطبائى، سید محمد حسین. (1417). المیزان فى تفسیر القرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طبرسى، امین الإسلام. فضل بن حسن. (1410). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف. چاپ اول. مشهد: ناشر: مجمع البحوث الإسلامیه.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. چ سوم. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طریحی،. فخر الدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. چاپ سوم. تهران: مرتضوى.
طنطاوى، سید محمد. (بی‍تا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. بی‍جا: نرم افزار جامع تفسیر.
طوسى، ابو جعفر. محمد بن حسن. (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. چاپ سوم. تهران: ناشر: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
__________________. (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى. چاپ دوم. بیروت: دارالکتاب العربی.
__________________. (1407). الخلاف. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته.
_______________‍‍‍___. (1365). تهذیب الأحکام. چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
________________________ (بی‍تا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاءالتراث العربى.
طهماز، عبدالحمید محمود.(1420). الفقه الحنفی فی ثوبه الجدید. چاپ اول. دمشق: دارالقلم.
عاملى، حرّ. محمد بن حسن.(1409). وسائل الشیعه. چاپ اول. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‍السلام.
عاملى، شهید ثانى. زین الدین بن على.(1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. کتاب‍فروشى چاپ اول. قم: داورى.
_____________________. (1413). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. چاپ اول. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
فاضل آبى، حسن بن ابى طالب یوسفى. (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. چاپ سوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
فاضل مقداد، جمال الدین مقداد بن عبدالله. (1419). کنزالعرفان فى فقه القرآن. چاپ اول. قم. ناشر: مجمع جهانى تقریب مذاهب‍اسلامى.
فاضل هندى، محمد بن حسن. (1416). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420). مفاتیح الغیب. چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث العربى.
فراهیدى، خلیل بن أحمد. (1409). کتاب العین. چاپ دوم. قم: نشر هجرت‏.
فضل‍الله، سید محمد حسین. (1419). تفسیر من وحى القرآن. چاپ دوم. بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر.
قاسمى، محمد جمال الدین. (1418). محاسن التاویل. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
القرضاوی، یوسف. (1424). من هدی الاسلام فتاوی معاصره. چاپ اول. بیروت: المکتب الاسلامی.
قرطبى، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. چ اول. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
کاظمى، جواد بن سعید. (1365). مسالک الأفهام الى آیات الأحکام. چاپ دوم. تهران: کتاب‍فروشى مرتضوى.
کرمى حویزى، محمد. (1402). التفسیر لکتاب الله المنیر. چاپ اول. قم: چاپخانه علمیه.
کلینى، ابو جعفر. محمد بن یعقوب(1429). الکافی. چاپ اول. قم: دارالحدیث.
محقق حلّى، نجم الدین. جعفر بن حسن(1412). نکت النهایه. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
______________________. (1418). المختصر النافع فی فقه الإمامیه. چاپ ششم. قم: مؤسسة المطبوعات الدینیه.
مظهرى، محمد ثناءالله. (1412). التفسیر المظهرى.تحقیق غلام نبى تونسى. پاکستان: مکتبه رشدیه.
مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى. (1413). المقنعه. چاپ اول. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
مقدس اردبیلى، احمد بن محمد. (بی‍تا). زبدة البیان فى أحکام القرآن. چاپ اول. تهران: کتاب‍فروشى مرتضوى.
مکارم شیرازى، ناصر. (1424). کتاب النکاح. چاپ اول. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه‍السلام.
نجفى، محمد حسن. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى. (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعه. چاپ اول. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‍السلام.
نسائى، احمد بن على. (1411). السنن الکبرى. دار الکتب العلمیه. چاپ اول. بیروت: منشورات محمد علی بیضون.
نووى جاوى، محمد بن عمر. (1417). مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
نیشابورى، نظام الدین حسن بن محمد. (1416). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
پژوهشنامه معارف قرآنی
دوره 14، شماره 53 - شماره پیاپی 53
تیر 1402
صفحه 201-235
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار