نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جامعه الزهرا

چکیده

نگاه فقه القرآنی به آیات قرآن کریم و تفسیر آیات الاحکام، نوعی استخراج و استنباط احکام شرعی از آیاتی است که به یک یا چند موضوع فقهی اشاره دارند. فقها و مفسران شیعه و سنی از دیرباز به موضوع آیات الاحکام توجهی ویژه داشته، و آثار متعددی را در معرفی و تفسیر آنها نگارش کرده‌اند. تفسیر آیات الاحکام؛ همانند علم تفسیر، دارای روش و مبانی تفسیری است. در اغلب این نوع تفاسیر، روش تفسیری آیات الاحکام، «اجتهادی» است و مفسر، با تلاش علمی خود و نیز با تکیه بر معیار عقل و همچنین با شناخت و رعایت مؤلفه‌ها و قواعد تفسیری و فقهی به تفسیر آیات الاحکام می‌پردازد.
از جمله تفاسیر فقهی کتاب زبدة البیان مقدس اردبیلی و کتاب تفسیر الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن صادقی تهرانی می‌باشد. با توجه به برجستگیهای هر یک از دو تفسیر و سبک و روش مؤلفان آنها، در این پژوهش سعی می‌شود که دیدگاه این دو تفسیر در آیات الاحکام مربوط به صلاة، صوم و حج مورد بررسی قرار گیرد سپس نقاط افتراق و اشتراک این دو تفسیر مشخص و با آراء فقهی و تفسیری برخی دیگر از عالمان و مفسران شیعه و اهل سنت ارزیابی و مقایسه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of the views of holy Qur'anic jurisprudence of Ardabili and Sadeghi Tehrani in the three chapters of Salah, Sawm, and Hajj

نویسنده [English]

  • Tahereh Hassanzadeh Khayat

Jame-atozzahra

چکیده [English]

This research is a comparative study of the views of Qur'anic jurisprudence of Mohaghegh Ardabili and Dr. Sadeghi Tehrani.
In order to understand the rulings of the religion, the jurists must first know the interpretation of the verses because those who are obliged to understand their religious issues get help from the Qur'an and the jurists. On the other hand, the human intellect is limited and does not have the power to understand all the knowledge. Therefore, it is necessary that the jurists, commentators and common people learn the verses of Ahkam each in turn and according to their understanding, so that they do not fall into mistakes in their daily life and religious matters. Therefore, in order to be safe from mistakes, one should try to make the interpretation based on the correct principles and firm rules that are in harmony with the purpose of the Qur'an, which is to guide mankind.
In this study, the opinions of both commentators and their points of commonality and difference were identified. It can be said that there are differences of opinion in about three cases in ghusl and ablution, seven cases in prayer, two cases in fasting and seven cases in Hajj.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Qur'an jurisprudence
  • Salat
  • Fasting
  • Hajj
منابع
قرآن کریم
نهج البلاغة
ابن عربی، محمد بن عبد الله بن ابی بکر. (1408). احکام القرآن، تحقیق بجاوی علی محمد، بیروت، دارالجیل، چاپ اول.
ادریس الشافعی، محمد. (بی‌تا). احکام القرآن، بی‌نا.
استرآبادی، محمد علی. (بی‌تا). آیات الاحکام، تهران، ناشر مکتبة المعراجی، چاپ اوّل.
انصاری قرطبی، محمد بن احمد. (1405). الجامع لاحکام القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
ایازی، سید محمدعلی. (1375). زبدة البیان و مقایسه آن با برخی تفاسیر اهل سنّت، قم، مجموعه مقالات کنگره محقق اردبیلی.
ایروانی، باقر. (1383). دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، قم، دار الفقه، برهان، چاپ دوم.
بلاغی نجفی، محمد جواد. (1420). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، موسسّة البعثة.
جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم. (1362 ه ش). آیات الاحکام، تهران، نوید، چاپ اول.
جصاص، احمد بن على. (1405). احکام القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ: اول.
جوادی آملی، عبدالله. (1387). تفسیر قرآن کریم (تسنیم)، قم، اسراء، چاپ دوم.
جوادی آملی، عبدالله. (1397). توضیح المسائل، قم، نشر اسراء، چاپ هفتم.
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله. (بی‌تا). کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی.
خیرالهی کوهانستانی، علیرضا. (1391). فقه قرآنی با نفس رحمانی، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام، چاپ اول.
رشید رضا، محمد. (1414). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفه.
سایس، محمد علی. (بی‌تا). تفسیر آیات الاحکام، بی‌نا.
الصابونی، محمد علی. (بی‌تا). روائع البیان، تفسیر آیات الاحکام من القرآن، الاستاد بکلیة الشریعة و الدراسات الاسلامیة بمکة المکرمة.
صادقی تهرانی، محمد. (1408). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
 (بی‌تا). رساله توضیح المسائل نوین، تهران، قم، انشارات امید فردا، چاپ سوم.
 (1396.). علی شاطئ الجمعه، قم، انتشارات شکرانه،‌ چاپ اول.
 (1383). فقه گویا، قم، انتشارات امید فردا، چاپ اول.
(1393). نگرشی جدید بر نماز و روزه مسافران، قم، انتشارات شکرانه، چاپ اول.
طباطبایی، محمدحسین. (1396). المیزان فی تفسیر القرآن، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1339). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، احیاء التراث العربی.
طبری کیا هراسی. (1405). ابو الحسن علی بن محمد، احکام القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیهَ، چاپ اول.
الطهرانی، آقا بزرگ. 1403 (). الذریعه الی تصائیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن. (1409). التبیان فی تفسیر القرآن، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول.
عمید زنجانی، عباسعلی. (1388)، آیات الاحکام، تهران، انتشارات مجد.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (1419). کنز العرفان فی فقه القرآن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، دارالهدی.
قربانی لاهیجی، زین العابدین. (1380). جامع آیات الاحکام، تهران، سایه، چاپ دوم.
قطب راوندی، سعید بن عبدالله. (1405). فقه القرآن، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ دوم.
کاظمی، فاضل جواد بن سعید. (بی‌تا). مسالک الافهام الی آیات الاحکام، مکتبة المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه، چاپ خانه حیدری.
محقق اردبیلی، احمد بن محمد. (1421).زبدة البیان فی احکام القرآن، محقق رضا استادی، سپهر قم، انتشارات مؤمنین.
مدیر شانه‌چی. (1349). کاظم، آیات الاحکام، سمت، چاپ 12.
ملکی میانجی، محمد باقر. (1400). بدائع الکلام فی تفسیر آیات الاحکام، ناشر موسسّة الوفاء.
میرابراهیمی، سید علی. (1390). سیر تدوین آیات الاحکام و مقایسه زبدة البیان محقق اردبیلی و احکام القرآن ابن عربی، رشت، ده سرا، چاپ اول.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1426)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل­بیت، قم، مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی.
یزدی، محمد، فقه . (1374 ه ش). ، قم، موسسّه اسماعیلیان، چاپ اول.