نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد هادی مرادی ¹
• مهین عنافجه ²

¹ هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

² دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر جدایی ندارند. شاید جنبه برهانی معرفی انسان کامل در قرآن پررنگ باشد، اما این بدان معنا نیست که جنبه عرفانی در قرآن بطور کلی نادیده گرفته شود. ابن عربی به این مسأله اشاره می‌کند و معتقد است که خطاب الهی از دو جهت تعقلی و شهودی و متناسب با درک مخاطبان قابل تفسیر است. همچنین جنبه عرفانی انسان کامل عاری از برهان نیست، به ویژه آنکه مراحل اولیه عرفان بر پایه برهان و علم عقلی بنا شده است. اما نکته قابل توجه این است که نتیجه بررسی انسان کامل از طریق این دو دیدگاه یکی است و آن قدرت تصرف انسان کامل بر جهان و به تعبیر اهل معرفت «تدور علیه أفلاک الوجود».

کلیدواژه‌ها

• : انسان کامل
• قرآن
• عرفان
• حقیقت محمدیه
• ابن فارض
• جیلی
• حافظ

عنوان مقاله [English]

Perfect Man from the Perspectives of the Holy Qur'an and Mysticism

نویسندگان [English]

• mohammad hadi moradi ¹
• mahin anafajeh ²

چکیده [English]

In the holy Qur'an, perfect man is portrayed on the basis of contemplation and reasoning. However, in mysticism, perfect man is introduced in an intuitive manner. This paper aims at investigating the qualities of perfect man from these two perspectives (mysticism and reasoning). Through the examination of these perspectives we arrive at this conclusion that mysticism and the Qur'an are not separate. It may be true that the reasoning dimension of perfect man is highlighted in the Qur'an, but this does not mean that the Qur'an has been oblivious to the mystical aspect. IbnArabi has pointed to this issue and is in the belief that divine words can be interpreted from both reasoning and intuitive viewpoints and based on the understanding of the reader. Moreover, the mystical dimension of perfect man is not devoid of reasoning, particularly because the primary stages of mysticism are based upon reasoning and rational knowledge. Then, the point deserving attention is that the outcome of investigating the perfect man from these two perspectives has been the same: perfect man has the power to dominate the universe, and as the men of wisdom put it, "the heavens of existence turn around him".

کلیدواژه‌ها [English]

• Perfect Man
• the Qur'an
• Mysticism
• Muhammadan truth
• IbnFāriz
• Jeili
• Hafiz