مقاله پژوهشی
عبدالحسین خسروپناه
چکیده
معرفت به معنای مطلق آگاهی به علم حصولی و حضوری تقسیم می شود. دخالت یا عدم دخالت قوا، وجود یا عدم واسطه و مفهوم بودن یا وجود بودن معرفت، سه ملاک برای تقسیم علم به حضوری و حصولی است. نخستین تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق از سوی فارابی مطرح شده است و دیگر متفکران اسلامی همین تقسیم را تقویت کرده و بیشتر بدان پرداخته‌اند. علم حصولی به یقینی ...
بیشتر
معرفت به معنای مطلق آگاهی به علم حصولی و حضوری تقسیم می شود. دخالت یا عدم دخالت قوا، وجود یا عدم واسطه و مفهوم بودن یا وجود بودن معرفت، سه ملاک برای تقسیم علم به حضوری و حصولی است. نخستین تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق از سوی فارابی مطرح شده است و دیگر متفکران اسلامی همین تقسیم را تقویت کرده و بیشتر بدان پرداخته‌اند. علم حصولی به یقینی و غیر یقینی نیز تقسیم شده است. یقین یا معرفت یقینی در لغت، به معنای زایل شدن شک است و در اصطلاح، معانی متعددی دارد که همگی در نقطه‌ای اساسی مشترکند و آن ثبات و دوام آن است. وهم و شک و ظن از مفاهیم و واژه‌های مقدماتی در رسیدن به معنای یقین هستند و هیچ یک در مقایسه با ارزش مطلوب در یقین، از جایگاه قابل اعتنایی برخوردار نیستند، بلکه به عنوان اصطلاحی در علوم عقلی کاربرد دارند. جزم از واژه‌های نزدیک به معنای یقین و به معنای اعتقاد راجح است. اما در برخی نظرات قابل خدشه بودن و وجود احتمال طرف مقابل آن (از مقدار آگاهی یا جهل)، آن را از ساحت اعتماد و هم‌طرازی با یقین دور می‌سازد. قطع نزدیک‌ترین معنا به یقین بوده و با بررسی تعاریف و انواع آن این مطلب بیشتر تایید می‌شود. در عبارات متفکران اسلامی، علمی مورد اعتماد است که تمام و کمال و غیر قابل نقض و زوال باشد. بسیاری از بزرگان اسلامی علم را همان یقین می دانند که با بالاترین رتبه از اعتماد معرفتی به آن را یقین نام نهاده‌اند. در متون دینی اعم از قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم السلام)، یقین جایگاه والایی دارد. قرآن کریم استدلال غیریقینی را معتبر نمی‌داند و تأکید مصرانه‌ای بر ارائه برهان و دلیل یقینی در اثبات معارف دارد. روایات نیز در این زمینه به اهمیّت یقین و ارزش آن پرداخته‌اند. قرآن کریم و به تبع آن روایات، مراتبی از یقین را ترسیم کرده‌اند که هرکدام علاوه بر امتیاز یقین بودن، رتبه متفاوت از یکدیگر دارند؛ علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین، به ترتیب، سه مرتبه یقین می باشند.
مقاله پژوهشی
محمد هادی مرادی؛ مهین عنافجه
چکیده
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر ...
بیشتر
سیمای انسان کامل در قرآن با تکیه بر برهان و تعقل معرفی می‌شود، اما معرفی انسان کامل در عرفان، جنبه کشفی و شهودی دارد. در این مقاله سعی بر آن شده است که سیمای انسان کامل از این دو دیدگاه (یعنی هم از جنبه عرفانی و هم از جنبه برهانی) بررسی شود. با بیان دیدگاه‌های مختلف و بررسی این موضوع به این نتیجه خواهیم رسید که عرفان و قرآن و برهان از یکدیگر جدایی ندارند. شاید جنبه برهانی معرفی انسان کامل در قرآن پررنگ باشد، اما این بدان معنا نیست که جنبه عرفانی در قرآن بطور کلی نادیده گرفته شود. ابن عربی به این مسأله اشاره می‌کند و معتقد است که خطاب الهی از دو جهت تعقلی و شهودی و متناسب با درک مخاطبان قابل تفسیر است. همچنین جنبه عرفانی انسان کامل عاری از برهان نیست، به ویژه آنکه مراحل اولیه عرفان بر پایه برهان و علم عقلی بنا شده است. اما نکته قابل توجه این است که نتیجه بررسی انسان کامل از طریق این دو دیدگاه یکی است و آن قدرت تصرف انسان کامل بر جهان و به تعبیر اهل معرفت «تدور علیه أفلاک الوجود».
مقاله پژوهشی
عباس عزیزی مهمان دوست؛ سعید صحت
چکیده
مدیریت اسلامی از الزامات جامعه اسلامی می‌باشد، بنابراین جامعه اسلامی نیازمند مدیریتی است که با الگوهای اسلامی مطابقت کند و بتواند در خدمت جامعه اسلامی باشد. هر مکتبی مدیریت را به گونه‌ای تعریف کرده است و انتظارات مشخصی از آن دارد. دین اسلام نیز نگاهی خاص به مدیریت دارد و معیارهایی را برای آن برشمرده است. با جستجو در آیات قرآن و روایات ...
بیشتر
مدیریت اسلامی از الزامات جامعه اسلامی می‌باشد، بنابراین جامعه اسلامی نیازمند مدیریتی است که با الگوهای اسلامی مطابقت کند و بتواند در خدمت جامعه اسلامی باشد. هر مکتبی مدیریت را به گونه‌ای تعریف کرده است و انتظارات مشخصی از آن دارد. دین اسلام نیز نگاهی خاص به مدیریت دارد و معیارهایی را برای آن برشمرده است. با جستجو در آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین (ع)، میتوان معیارها و بینش اسلام نسبت به مدیریت را شناخت. در این مقاله تلاش شدهاست تا بینش اسلام پیرامون مدیریت شناسانده شود.
مقاله پژوهشی
علیرضا رضایی سراجی؛ محمد حسین مردانی نوکنده
چکیده
یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین عوامل نیل به سعادت و کمال انسانی که مورد عنایت همه ادیان الهی و اهتمام نیکان عالم از انبیاء (علیهم‌السلام) و اولیاء و عارفان و فرزانگان بوده است، مجالست و مصاحبت با نیکان است، که در سرنوشت انسان تاثیر بسیار دارد و بنا به گفته بزرگان صوفیه، هر که هر چه یافت، از صحبت با دانا یافت. متاسفانه غالب جوامع بشری در عصر حاضر که با بحران‌های متعدد اخلاقی مواجهاند از توجه جدی به این امر مهم غافلند و این در حالی است که آیات قرآنی و احادیث شریفه، مصاحبت با نیکان را سخت مورد توجه قرار داده و در متون عرفانی نیز انعکاسی وسیع یافته است. در این نوشتار تحلیلی تلاش شده است که جایگاه و اهمیت مصاحبت و مجالست در متون دینی و عرفان اسلامی مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
صالح حسن زاده
چکیده
انسان متجدد به ویژه جوان دوره جدید، در اثر تهاجمات فرهنگی و تبلیغات سکولاریستی، گرفتار مشکلات اخلاقی و روانی شده است. این مشکلات ناشی از آن است که انسان در عصر تجدد، حقیقت انسانی خود را نشناخته و یا آن را نادیده گرفته است و نقطه آرامش خود، یعنی خداوند و تعالیم او را فراموش کرده است. تنها راه گریز از این مشکلات بازگشت به دین حق، شناخت ...
بیشتر
انسان متجدد به ویژه جوان دوره جدید، در اثر تهاجمات فرهنگی و تبلیغات سکولاریستی، گرفتار مشکلات اخلاقی و روانی شده است. این مشکلات ناشی از آن است که انسان در عصر تجدد، حقیقت انسانی خود را نشناخته و یا آن را نادیده گرفته است و نقطه آرامش خود، یعنی خداوند و تعالیم او را فراموش کرده است. تنها راه گریز از این مشکلات بازگشت به دین حق، شناخت آن و عمل به تعالیم و آموزه‌های آن است. اسلام به عنوان آخرین و جامع‌ترین دین می‌تواند در تعلیم و تربیت انسان و نجات او از بحران‌های پیش رو، نقش اساسی و محوری ایفا نماید. دوران جوانی و نوجوانی در تعیین شخصیت انسان، حساس و سرنوشت‌ساز است. برای استفاده صحیح از جوانی، باید به راهنمایی آگاه و آشنا به مسیر و دور از خطا و اشتباه رو آورد و قرآن و احادیث صحیح معصومین (علیهم السلام) بهترین راهنما هستند. بنیاد و اساس هرگونه اصلاح و زمینه برای پیشرفت و تعالی، دانش و بینش صحیح است. تعلیم و تربیت است که می‌تواند این دانش و بینش را برای جامعه تضمین و تهذیب نفوس مردم را به خوبی تقویت نماید. تعالیم دینی و عملِ با اخلاص به آن‌ها، عامل مؤثر بلکه یگانه عامل در درمان و معالجه بیماری‌های اخلاقی و روانی است. بنابراین هدف تعلیم و تربیت اسلامی، ساختن افراد اسلامی است. در این مقاله با استناد به قرآن، احادیث و دلایل مستند، به تبیین، تحلیل و نقد و بررسی موارد فوق پرداخته شده است.
مقاله پژوهشی
محمد جواد رودگر؛ مائده شاکری راد
چکیده
اکتناه وجودی فاطمه زهرا (س) چنان است که معرفتِ به آن انسانِ کامل از نوع سهل و ممتنع است، سهولت دستیابی به چنین معرفتی به دلیل فراوانی فضائل و صعوبتش به جهت عمق و ژرفای غیر قابل غوص و وصول است.همین معنا را در این مقاله بر اساس رهیافت‌هایی چون وجود شناسی، معرفت شناسی و جامعه شناسی مورد بحث قرار می‌دهیم و بر اساس معارف « ثَقلین» و ...
بیشتر
اکتناه وجودی فاطمه زهرا (س) چنان است که معرفتِ به آن انسانِ کامل از نوع سهل و ممتنع است، سهولت دستیابی به چنین معرفتی به دلیل فراوانی فضائل و صعوبتش به جهت عمق و ژرفای غیر قابل غوص و وصول است.همین معنا را در این مقاله بر اساس رهیافت‌هایی چون وجود شناسی، معرفت شناسی و جامعه شناسی مورد بحث قرار می‌دهیم و بر اساس معارف « ثَقلین» و آموزه‌های قرآنی، نبوی، علوی و ولوی به تبین کمالات حقیقی فاطمه زهرا (س) همچون حجت بودن خداوند بر ائمه (ع)، همتایی علی (ع)، مظهر پیامبر (ص) بودن، حقیقت کوثر، ولایت در امور عامه و عبودیت و اخلاص وجودی او در برابر معبود حقیقی و محبوب راستین و آنگاه به کمالات حقوقیاش چون دُخت نبّی، زوج ولیّ و امّ الائمه (ع) بودن اشاره شده است تا کمالات حقوقیاش نیز با تکیه بر کمالات حقیقی آن حضرت تفسیر گردد. البته به شناخت حدی و رسمی آن انسان کامل «ملکوتی الحدوث وملکوتی البقاء» نیز پرداخته می‌شود تا الگوی جاودانه همه انسانهای شایق کمال و مشتاق کوی وصال و خواهان سُرور و سعادت و سَرْوَری در جنبههای علمی و عملی، فردی، خانوادگی و اجتماعی قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
حمیدرضا بصیری
چکیده
تجربه دینی یکی از مسائل جدید در حوزه کلام و فلسفه دین به شمار می‌رود و به معنای گونه‌ای از ظهور و تجلی خداوند بر شخص تجربه‌گر است که در برخی حالات و احساسات او بروز پیدا می‌کند. ممکن است این حالات شخص تجربه‌گر تأییدی بر فطرت یا شبیه به آن دانسته شود یا تجربه دینی را به دلیل شتابزدگی، منطبق بر برهان فطرت تلقی شود. اما تفاوت‌های ماهوی ...
بیشتر
تجربه دینی یکی از مسائل جدید در حوزه کلام و فلسفه دین به شمار می‌رود و به معنای گونه‌ای از ظهور و تجلی خداوند بر شخص تجربه‌گر است که در برخی حالات و احساسات او بروز پیدا می‌کند. ممکن است این حالات شخص تجربه‌گر تأییدی بر فطرت یا شبیه به آن دانسته شود یا تجربه دینی را به دلیل شتابزدگی، منطبق بر برهان فطرت تلقی شود. اما تفاوت‌های ماهوی مهمی میان این دو وجود دارد که موجب تمایز در نوع معرفت افزایی و نیز دایره معرفتی آن‌ها می‌شود. بنابراین لازم است که ابتدا این دو اصطلاح را به طور مختصر تعریف کنیم و سپس به بررسی تطبیقی میان آن دو بپردازیم. این مقاله چنین مقصودی را در حد بضاعت نویسنده، دنبال می‌کند.
