نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیّات ـ علوم قرآن و حدیث،دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

نماز گونه‌ای نیایش و عملی‌ـ عبادی برای برقراری ارتباط مستقیم و صعودی میان انسان با خداوند است که میان همۀ ادیان الهی مشترک است. مسلمانان و زرتشتیان به انجام این عمل عبادی ملزم هستند. این پژوهش با تتبّع در متون مکتوب اسلام و زرتشت و به روش کتابخانه‌ای، به بررسی تطبیقی جایگاه نماز در این دو شریعت آسمانی پرداخت. همچنین، اشتراکات و تمایزات آن در این دو شریعت بررسی شد. در این پژوهش، روشن شد که نماز در اسلام و زرتشت از اهمیّت بسیاری برخوردار است. این پژوهش به‌دست داد که از نظر‌ اثربخشی در برقراری ارتباط با معبود، طهارت‌بخشی به روح و باطن، جلوه‌گاه شکرگزاری و سپاس در برابر نعمت‌های خداوند، نوبت‌های پنجگانه و سنّ وجوب نماز، میان اسلام و زرتشت قرابت و نزدیکی وجود دارد. این بررسی روشن کرد که نماز، در آیین زرتشت، هم‌عرض اعمال عبادی دیگر است، امّا در اسلام، محور و رکن اساسی دینداری است. از این رو، در اسلام هیچ جایگزینی ندارد، منقطع نمی‌شود و از تکثّرگونه‌ای برخوردار است و قبولی یا ناقبولی دیگر عبادت‌ها به پذیرش یا پذیرفته نشدن آن بستگی دارد که چنین رویکردی به نماز در آیین زرتشت یافت نشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Saying Prayer in Islam and Zoroastrianism

نویسندگان [English]

  • Saeid Sheshgol Nejad 1
  • Abdol Majid Talebtash 2

چکیده [English]

Saying prayer as a kind of supplication and religious practice is meant for establishing an growing and direct relationship between God Almighty and men and interestingly is commonly found in all divine religions of the world. Muslims and Zoroastrians are required to practice this worshiping act. The present research, drawing on the written resources of Islam and Zoroastrianism and following a library research method, aimed to compare saying prayer as manifested in the above mentioned heavenly religions i.e. Islam and Zoroastrianism. Furthermore, the similarities and the differences between these two religions in terms of saying prayer were studied. The results suggested that saying prayer enjoys a high status in both Islam and Zoroastrianism. In addition, a number of similarities between Islam and Zoroastrianism were found including positive effects of saying prayer on human beings’ relations with God, its purifying effect on everyone’s soul, its manifestation as a symbol of thanking God for his numerous blessings, the daily schedule of saying prayers for five times, and the religious age when saying prayer is required as a religious practice. The research also suggested that saying prayer is on a par with other kinds of worshiping in Zoroastrianism while it is the cornerstone and the main axis of religion in Islam. Therefore, Islamic style of saying prayer has no alternative and must be practiced consecutively and nonstop, enjoys a proliferated set of types of practice, and whether other kinds of worshiping practices would be accepted or rejected by God depends on acceptance or rejection of one’s saying prayer. Such an approach towards saying prayer was not found in Zoroastrianism

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saying prayer
  • status
  • Islam
  • Zoroastrianism
  • Avesta
  • The Quran
  • Religious quotes
قرآن کریم.
ابن‌بابویه قمی (صدوق)، محمّدبن علی. (1362ق.). خصال. قم: نشر جامعة مدرّسین حوزۀ علمیّه.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1363). عیون أخبار الرّضا(ع). تصحیح حسینی لاجوردی. مشهد: نشر رضا مشهدی.
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله. (1374). ماهیّةالصّلاة. ترجمۀ حسن ممدوحی. تهران: نشر اشراق.
ابن‌فارس، احمد. (1418ق.). معجم المقاییس اللّغة. بیروت: دار الفکر.
ابن‌منظور، محمّدبن مکرّم. (1418ق.). لسان‌العرب. بیروت: دارصادر.
امینی، عبدالحسین. (بی‌تا). الغدیر. تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامۀ مزدیسنا.واژه‌نامة توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز.
بویس، مری. (1381). زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها. ترجمة عسکر بهرامی. تهران: نشر ققنوس.
بهی، موبد اردشیر. (1390).  نماز در دین زرتشتی. تهران: نشر فروهر.
بیناس، جان. (1354). تاریخ جامع ادیان. ترجمة علی‌اصغر حکمت. تهران: انتشارات پیروز.
ترمذی، محمّدبن عیسی. (بی‌تا). سُنَن ترمذی. تحقیق محمّد‌ فؤاد عبدالباقی. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
حائری‌پور، محمّدمهدی. (1392). آداب نماز. تهران: ستاد اقامة نماز.
حرّعاملی، شیخ محمّد‌بن الحسن. (1391ق.). وسایل الشّیعة إلی تحصیل مسایل الشّریعة. تصحیح ربّانی شیرازی. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
حسین‌زاده، آناهیتا. (1390). آیین و شریعت زرتشتی. تهران: انتشارات اردیبهشت.
حسینی دشتی، سیّدمصطفی. (1385). معارف و معاریف. تهران: مؤسّسۀ فرهنگی آرایه.
حسینی دهشیری، افضل‌السّادات و ادریس اسلامی. (1391). «آیین زرتشت و دلالت‌های تربیتی آن بر اساس متن گات‌ها». پژوهشنامة مبانی تعلیم و تربیت. د 2. ش 1. صص 127ـ146.
خزائلی، محمّد. (1387). احکام القرآن. تهران: انتشارات معرفت.
خورشیدیان، اردشیر. (1387). پاسخ به پرسش‌های دینی زرتشتیان. تهران: انتشارات فروهر.
دوستخواه، جلیل. (1343). اوستا، نامة مینوی آیین زرتشت. ابراهیم پورداود. تهران: انتشارات مروارید.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: مؤسّسة چاپ و نشر دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمّد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. تصحیح صفوان عدنان داودی. بیروت: دارالعلم.
رضایی، عبدالعظیم. (بی‌تا). تاریخ ادیان و جهان. تهران: انتشارات علمی.
رضی، هاشم. (1389). ایران و فرهنگ ایرانی در عصر اوستا. تهران: نشر بهجت.
زرشناس، زهره. (1330). زبان و ادبیّات ایران باستان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1375). در قلمرو وجدان. تهران: انتشارات سروش.
سبحانی، جعفر. (1362).  فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: کتابخانۀ طهوری.
سیوطی، جلال‌الدّین. (بی‌تا). جامع‌الأحادیث. قاهره: نشر اوقاف و امور خیریّة مصر.
شریف‌الرّضی، محمّدبن حسین. (1390). نهج‌البلاغه. ترجمۀ محمّد دشتی. قم: مؤسّسة فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
شهمردان ایران شهمردان، رشید. (1382). خرده‌اوستا. تصحیح و تطبیق از موبد مهربان موبد خدامراد موبد دینیار فیروزگری. تهران: انتشارات فروهر.
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1366). تفسیر المیزان. ترجمۀ محمّدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبری، محمّدبن جریر. (بی‌تا). تاریخ طبری. بیروت: بی‌نا.
عزیزی، عبّاس. (1382). نمازهای مستحبّی. تهران: انتشارات ستاد اقامة نماز.
عطائی ‌اصفهانی، محمّدعبّاس. (1385). نماز در سایر ادیان آسمانی و چرا به طرف قبله. قم: انتشارات حضرت عبّاس(ع).
عمید، حسن. (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
غزّالی، محمّد. (1393م.). احیاء علوم‌الدّین. قاهره: دار صادر.
غمخوار یزدی، محمّدجواد. (1379). جایگاه نماز در ادیان الهی. مشهد: نشر الف.
فردوسی، ابوالقاسم. (1374). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. مسکو: نشر داد.
قرشی، علی‌اکبر. (1352). قاموس قرآن. قم: دارالکتب الاسلامیّة.
متّقی الهندی، علیّ‌بن حسام‌الدّین. (1885م.). کنزالعمّال. بیروت: مؤسّسة الرّسالة.
مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار؛ الجامعة لِدُرَر أخبار أئمّة أطهار). بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
محدّث نوری، میرزا حسن. (1382ق.). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. تهران: مکتب اسلامیّه.
محمّدی، رسول. (1386). تکالیف الهی، حقّ یا تکلیف. تهران: انتشارات آفتاب.
معین، محمّد. (بی‌تا).  فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات سرایش.
مفید، محمّد‌بن نعمان. (بی‌تا). الإرشاد. تهران: دارالکتب الإسلامی.
مقرّم، سیّد عبدالرزّاق. (بی‌تا). مقتل الحسین(ع). نجف اشرف: بی‌نا.
مکارم شیرازی، ناصر. (1378). رسالة توضیح‌المسائل. قم: مدرسة الإمام علیّ‌بن ابی‌طالب(ع).
منوچهرپور، منوچهر. (1390). بدانیم و سربلند باشیم. فشرده‌ای از آموزش‌های دین زرتشت. تهران: نشر فروهر.
موسوی خمینی(ره)، روح‌الله. (1372). آداب الصّلوة. تهران: مؤسّسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1368). التّحریر الوسیلة. تهران: مؤسّسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
مهر، فرهنگ. (1374). دیدی نو از دینی کهن. فلسفة زرتشت. تهران: نشر جامی.
نوربخش، محمّد. (1373).  فرهنگ نوربخش. تهران: بی‌نا.